İçeriğe atla

Issık Nehri

Koordinatlar: 43°46′05″N 77°22′14″E / 43.768100°K 77.370500°D / 43.768100; 77.370500
Issık Nehri
Есік
Issık Nehri Issık Gölüne akarken — Kaynak, — Ağız, Kazakistan
Issık Nehri Issık Gölüne akarken
Kazakistan üzerinde Issık Nehri
Issık Nehri
Issık Nehri
— Kaynak, — Ağız, Kazakistan
Konum
Ülke(ler) Kazakistan
Şehir(ler)Issık
Genel bilgiler
Aktığı yerKapçagay GöletiİliBalkaş Gölü
KaynakTrans-İli Ala Dağları
43°07′44″N 77°30′36″E / 43.129000°K 77.510000°D / 43.129000; 77.510000
Kaynak rakımı3.950 km (2.450 mi)
AğızKapçagay Göleti
43°46′05″N 77°22′14″E / 43.768100°K 77.370500°D / 43.768100; 77.370500
Ağız rakımı475 m (1.558 ft)
Yükseklik farkı3.425 m (11.237 ft)
Uzunluk96 km (60 mi)
Havza alanı210 km2 (81 sq mi)
Debi0,06-3 metreküp/saniye (2,1-105,9 cu ft/s)

Issık (KazakçaЕсік, romanize: Esik) Kazakistan'da Almatı Eyaleti'nde Issık Gölü ve Issık şehrinden geçen bir nehirdir (Kırgızistan'daki daha büyük Issık Gölü ile karıştırılmamalıdır). İli nehri'nin bir koludur.[1]

Nehir yolu

Trans-İli Ala Dağları'nın kuzey yamacındaki en büyük nehirlerden biri olan Issık nehrinin kaynak suları, 43 kilometrekare (17 sq mi)'lik bir alanı kaplayan 32 aktif buzuldan gelmektedir.[2][3] En büyük buzullar; Zharsai, Grigoriev[4] ve Pal'gov'dur. Zharsai 38 kilometre (24 mi) uzunluğunda ve 637 kilometrekare (246 sq mi) yüzölçümüne sahiptir.

Yukarı kısımlarda nehir dik bir yamaçtan (10-15°) aşağıya, moren birikintileri üzerinden akar ve derin (70 m kadar) bir kanyon oluşturur. 96 km uzunluğundaki nehrin 22 kilometre (14 mi)'lik kısmı dağların içinden akar ve kilometre başına 102 metre (335 ft) eğime (%10) sahiptir. Kaynaktan itibaren kuzey yönünde ilerler ve önce Issık Gölü'nden sonra Issık şehrinden geçer. Şehirden sonra kuzeybatıya ve sonra kuzey yönünde akmaya devam eder ve Kapçagay Göleti'nin güney tarafından göle dökülür.[5]

Almatı üzerinde Issık Nehri
Issık Nehri
Issık Nehri
— Kaynak, — Ağız, Almatı

Hidroloji

Issık, 96 km (60 mi) uzunluğunda ve 210 km2 (81 sq mi)'lik havza alanına sahiptir. Debi 0,06-3 metreküp/saniye (2,1-105,9 cu ft/s) arasında değişmektedir.

Nehir üzerinde 4 adet Hidroelektrik santrali bulunmaktadır.[6]

Sel felaketi

7 Temmuz 1963'te, Issık Gölü'nün taşması büyük bir sel ve çamur felaketine neden olmuştur.

Yaklaşık bin kişinin ölümüne ve Issık şehrinin dörtte birinin yok olmasına neden oldu. Yaşanan trajedinin ardından Issık şehrinin 14 kilometre yukarısında 2 adet taşkın koruma yapısı inşa edildi. Bunlardan ilki hemen Gölün altında 12,5 milyon metreküp, diğeri gölün üzerinde 11,5 milyon metreküp akışı karşılayacak şekilde inşa edildi.[7]

Tarih

Bir Saka savaşçısı olan Altın elbiseli adam, Issık'in kuzeyinde ve Issık Nehri'nin sol yakasında, 1969-1970 yıllarında arkeolog Kemel Akishev tarafından Esik kurganı'nda keşfedilmiştir.[8]

Esik kurganında bulunan Altından işlenmiş zırh

Kaynakça

  1. ^ Иссык (город в Казах. ССР) 12 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Büyük Sovyet Ansiklopedisi
  2. ^ Талгар - Topographic Chart (narod.ru) 29 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 1:500000 (Rusça)
  3. ^ Тургенское форелевое хозяйство - Topographic Chart (narod.ru) 29 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 1:500000 (Rusça)
  4. ^ 43°5′16″K 77°27′46″D / 43.08778°K 77.46278°D / 43.08778; 77.46278 Grigoriev Buzulu
  5. ^ "K-43 Topographic Chart (maps.vlasenko.net) (Rusça)". 30 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2023. 
  6. ^ "ИССЫКСКИЕ ГЭС-1 и ГЭС-2". Energomost (Rusça). 2 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.  (Rusça)
  7. ^ "Сель на реке Иссык". Экспресс К (Rusça). 23 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2022.  (Rusça)
  8. ^ Reuel R. Hanks, Central Asia: a global studies handbook, p. 168, ABC-CLIO, 2005, ISBN 978-1-85109-656-5, p. 168.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Asa Nehri</span> Kazakistan ve Kırgızistanda bir nehir

Asa, yukarı kesimlerde Teris, Kırgızistan'da Talas ilinin Kara-Buura ilçesi ve Kazakistan'da Jambıl eyaletinin Jambıl, Jualı, Talas ve Sarısu ilçelerinden akan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Lepsi Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Lepsi, Kazakistan'ın güneydoğusundaki Balkaş-Alakol Havzası'nda bulunan bir nehirdir. Çin sınırının kuzeyindeki Çungarya Aladağları'ndan doğar ve Balkaş Gölü'ne dökülür. Lepsi, Balkaş'ın doğusuna güney kıyısından giriş yapan iki küçük nehirden birisidir, diğeri Aksu'dur. Seyri boyunca Jetisu Eyaletinden akar. Lepsi, tarihi Yedisu bölgesi'nin ana nehirlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Sarısu Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Sarısu, Kazakistan'ın Karağandı, Türkistan ve Kızılorda Eyaletlerinden akan bir nehirdir. 671 kilometre (417 mi) uzunluğunda ve 81.600 kilometrekare (31.500 sq mi) drenaj havzasına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Aris Nehri</span> Kazakistanda bir nehir, Siri Deryanın sağ kolu

Aris, Kazakistan’ın güneyinde Türkistan eyaletinin Tülkibas, Sayram ve Ordabası ilçelerinden akan bir nehirdir. Siriderya'nın sağ koludur.

<span class="mw-page-title-main">Aksu (Çu)</span> Kırgızistan ve Kazakistanda bir nehir, Çu Nehrinin sağ kolu

Aksu Kırgızistan'ın Çuy İli‘ne bağlı Moskova ilçesi ve Kazakistan‘ın Jambıl Eyaleti'ne bağlı Şu İlçesi‘nden akan bir nehirdir. Çu Nehri'nin sağ koludur.

<span class="mw-page-title-main">Aşyağar Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Aşyağar Kazakistan'da Mangıstav eyaletinin Karakiya ilçesinden akan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Badam Nehri</span> Kazakistanda bir nehir, Aris Nehrinin sol kolu

Badam, Kazakistan'ın Türkistan Eyaleti'nde Töle Bi, Sayram ve Ordabası ilçelerinden akan bir nehirdir. Aris Nehri'nin sol koludur.

<span class="mw-page-title-main">Boralday Nehri</span> Kazakistanda bir nehir, Aris Nehrinin sağ kolu

Boralday, güney Kazakistan'da Türkistan Eyaleti'nin Baydibek ve Ordabası ilçelerinden akan bir nehirdir. Siri Derya havzasındaki Aris Nehri'nin sağ koludur.

<span class="mw-page-title-main">Burla Nehri</span> Rusya ve Kazakistanda bir nehir

Burla Rusya'nın Novosibirsk Oblastı ve Altay Krayı ile Kazakistan'nın Pavlodar eyaletinden akan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Bukhtarma Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Bukhtarma, Kazakistan'da Doğu Kazakistan eyaletinin Altay ve Katonkaragay ilçelerinden akan bir nehirdir. İrtiş'in sağ koludur.

<span class="mw-page-title-main">Malaya Almatinka Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Malaya Almatinka, Kazakistan'ın Almatı şehrinden geçen bir nehirdir. Kaskelen'in sağ koludur.

<span class="mw-page-title-main">Kapal Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Kapal, Kazakistan'da Jetisu Eyaletinde, Aksu ilçesinden akan bir nehirdir. Balkaş Gölüne dökülen Kızılağaş Nehrinin sağ koludur.

<span class="mw-page-title-main">Kılşaktı Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Kılşaktı, Kazakistan'da Akmola Eyaletinde Burabay ve Zerendi ilçelerinden akan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Şıngırlav Nehri</span> Kazakistanda bir nehir, Ural nehrinin bir kolu

Şıngırlav ya da Utva, Kazakistan'da Batı Kazakistan eyaletinin Şıngırlav ve Börili ilçelerinden akan bir nehirdir. Ural nehrinin sol koludur.

<span class="mw-page-title-main">Köksu Nehri</span> Kazakistanda bir nehir, Karatal Nehrinin sol kolu

Köksu, Kazakistanda Balkaş-Alagöl Havzasında yer alan bir nehirdir. Jetisu Eyaletinin Eskeldi ve Köksu ilçelerinden akmaktadır. Karatal Nehrinin sol koludur.

<span class="mw-page-title-main">Maly Uzen Nehri</span> Rusya ve Kazakistanda bir nehir

Maly Uzen ya da Kişi Uzen, Sarıözen olarak da bilinir, Rusya'nın Saratov Oblastı ve Kazakistan'ın Batı Kazakistan Eyaleti'nden akan bir nehirdir. 638 kilometre (396 mi) uzunluğunda ve 18.250 kilometrekare (7.050 sq mi)'lik havza alanı'na sahiptir. Nehir'in bir kısmı Rusya-Kazakistan sınırını oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Şiderti Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Şiderti, kaynak yerinde Sarapan aşağı kısımlarda Kapacy (Karasu), Kazakistan'da Karagandı eyaletinin Osakarov ilçesi ve Pavlodar eyaletinin Ekibastuz Akimliği ile Aktogay ilçesinden akan bir nehridir.

<span class="mw-page-title-main">Sileti Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Sileti, Kazakistan'da Akmola eyaletinin Şortandı, Ereymentav ve Tselinograd ilçeleri ile Kuzey Kazakistan eyaletinin Valihanov ilçesinden akan bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Talgar Nehri</span> Kazakistanda bir nehir

Talgar, Kazakistan’da Almatı eyaletinin Talgar ilçesinden akan bir nehirdir.

Terisakkan Kazakistan'da Ulıtav eyaletinin Ulıtav ilçesi, Kostanay eyaletinin Arkalık Akimliği ve Akmola eyaletinin Jarkayın ile Jaksı ilçelerinden akan bir nehirdir. İşim nehrinin sol koludur.