İçeriğe atla

Isan

Isan (Isan dili/Tayca: อีสาน [ʔiːsǎːn]; Isaan, Isarn, Issan veya Esarn[1] olarak da yazılır) Tayland'ın kuzeydoğu bölgesidir. Khorat Platosu üzerinde yer alır, sınırları kuzey ve doğuda Mekong Nehri (Laos sınırına paralel), güneydoğuda Kamboçya ve Nakhon Ratchasima'nın güneyindeki Prachinburi dağları ile çizilmiştir. Batıda Kuzey ve Orta Tayland'dan Phetchabun dağ sırasıyla ayrılır.

Isan Tayland'ın kuzeydoğu bölgesidir

20. yüzyılın başından beri kuzeydoğu Tayland'ın bu bölgesi resmen Isan olarak adlandırılmaktadır. İsim, Sanskritçe kuzey doğu yönü anlamına gelen Ishan teriminden uyarlanmıştır. Isan terimi esasen Chenla krallığının başkenti olan Isanapura'dan türetilmiştir. Bu bölgenin Lao dili konuşan ve nüfusun büyük bölümünü oluşturan halkı, kendilerini sonradan Khon Isan veya Tay Isan olarak adlandırmak suretiyle, sadece Laos'un Lao halkından değil, orta Tayland halkından da ayrıştırmıştır. Tayland'ın kuzeydoğu bölgesinin güne kesiminde yaşayan Kmer ve Kuylar (Suai), Tay veya Lao halkındansa Kamboçya'nınkine benzer dillerde iletişim kurmuş olup yine Kamboçya'nınkilere benzer gelenekler benimsemişlerdir.[2]

Başlıca ekonomik faaliyet tarımdır, ancak sosyo ekonomik koşullar ve sıcak, kuru iklim nedeniyle üretim ülkenin diğer kesimlerindekinin gerisindedir. Isan Tayland'ın en fakir bölgesidir.

Bölgede yaygın olarak konuşulan dil Lao dilinin bir diyalekti olan Isan dilidir. Lao'nun bir diyalekti olan ancak Tay alfabesi ile yazılan Isan, Kradai dil ailesinden Tay dilleri Chiang Seng ve Lao-Phutai arasında yer alır. Bölgesel aksanlarla da olsa neredeyse herkes Tayca da konuşmaktadır. Kmer dili (Kamboçya'nın dili) Kamboçya'ya yakın bölgelerde yaygın olarak (Buriram, Surin ve Sisaket) konuşulmaktadır ancak bölgenin modern Tay devletine entegrasyonu büyük ölçüde başarılı olmuştur.

Isan kültürünün göze çarpan özellikleri arasında mor lam (Tayca: หมอลำ) adı verilen bir tür yerli halk müziği, Muaythai (Tayca: มวยไทย) boksu, horoz dövüşü ve festival geçit alayları (Tayca: กระบวน) yer alır. Yapışkan pirinç (Tayca: ข้าวเหนียว, khao niao) ve acı biberlerin yoğunlukta olduğu Isan mutfağı, Tayland mutfağından olabildiğince farklı ve özgündür. Yapışkan pirinç kuzeydoğu Tayland mutfağının demirbaşlarından biri olup sıklıkla yemeklere eşlik eder.

Kaynakça

  1. ^ Klaus Glashoff. Spoken Sanskrit 4 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Spokensanskrit.de. Retrieved 2010-05-02.
  2. ^ [2] Thailand: Northeast(Isan)-Britanica Online Encyclopedia 22 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Search.eb.com. Retrieved 2010-05-02.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uzak Doğu</span> Asyanın doğu ve güneydoğusu

Uzak Doğu, Avrupa merkezli yaklaşımda Asya'nın doğusu ve güneydoğusundaki ülkeler.

<span class="mw-page-title-main">Tayland</span> Güneydoğu Asyada bir ülke

Tayland, resmî adıyla Tayland Krallığı, eski adıyla Siyam, Hindiçin yarımadasının orta kısmında bulunan Güneydoğu Asya ülkesi. Batıda Myanmar (1.800 km), doğuda Kamboçya (803 km), kuzeyde Laos (1.754 km) ve güneyde Malezya (506 km) ile sınırları bulunmaktadır. Güney kısmında Tayland Körfezi, batı kısmında ise Andaman Denizi yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kamboçya</span> Güneydoğu Asyada bir ülke

Kamboçya, resmî adıyla Kamboçya Krallığı, Güneydoğu Asya anakarasının güneyinde yer alan bir ülkedir. 181,035 km² alana yayılan ülke, kuzeybatıda Tayland, kuzeydoğuda Laos, doğuda Vietnam ve güneybatıda Tayland Körfezi ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Laos</span> Güneydoğu Asyada bir ülke

Laos resmî adı ile Laos Demokratik Halk Cumhuriyeti, denize kıyısı olmayan bir Güneydoğu Asya ülkesidir. Başkenti Vientiane'dir. Luang Prabang, Savannakhet ve Pakse diğer büyük şehirleridir. Laos, tek partili sosyalist bir cumhuriyet olarak yönetilir. Batıda Tayland ve Myanmar, doğuda Vietnam, kuzeyde Çin, güneyde Kamboçya tarafından çevrelenmiştir. Myanmar 235 km, Çin 423 km, Vietnam 2.130 km, Kamboçya 541 km ve Tayland'a 1.754 km sınırı vardır.

Kmerler, Güneydoğu Asya'da yaşayan halk topluluğu. Günümüzde Kamboçya nüfusunun yaklaşık %96'ını oluştururlar.

Vientiane, Laos'un başkentidir. Vientiane 760.000 nüfuslu bir şehirdir (2015). Vientiane ayrıca Laos'un en büyük şehridir. Vientiane şehrinin koordinatları 17°58' Kuzey, 102°36' Doğu şeklindedir.

<span class="mw-page-title-main">Mekong</span>

Mekong Nehri,, Çin'de doğarak Laos, Tayland, Kamboçya ve Vietnam topraklarından geçen Dünya'nın 12., Güneydoğu Asya'nın 7. en uzun nehridir. Toplamda 4.900 km uzunluğa ulaşır ve 810.600 km²'nin üzerinde bir bölgeden gelen sular bu nehirde toplanır. Geçtiği coğrafya ve havzasının civarı Büyük Mekong Alt Bölgesi olarak isimlendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Tayland mutfağı</span>

Tayland mutfağı Tayland'ın milli mutfağıdır. Birden fazla Güneydoğu Asya geleneğini harmanlamıştır ve hafif hazırlanmış, güçlü aromatik unsurlar ihtiva eden yemekleriyle tanınır. Tayland mutfağında baharatlar çok yaygın kullanılmaktadır. Diğer Asya mutfaklarında olduğu gibi Taylandlı şefler de yemeklerde denge, detay ve çeşitliliğe çok önem verirler. Tayland yemeklerinde, her bir yemekte ya da tüm sofrada, ekşi, tatlı, tuzlu ve acı olmak üzere dört ana lezzetin dengesi gözetilir.

<span class="mw-page-title-main">Pattani (il)</span> Taylandın güneyinde Malezya sınırına yakın idari bölge

Pattani İli veya Pattani Bölgesi, adını baş yerleşim birimi Pattani'den alan Tayland'ın güneyinde Malezya sınırına yakın idari bölge.

<span class="mw-page-title-main">Şanlar</span>

Şanlar,, Tai Long ya da Tai Yai olarak da bilinir, Güneydoğu Asya'da yaşayan Tay etnik grubu.

<span class="mw-page-title-main">Çampasak (il)</span> Güneydoğu Asya ülkesi Laosta bulunan bir bölge

Çampasak ili, (Laoca:ຈຳປາສັກ) Laos'un güneybatısında yer alan bir idari bölgedir. İl nüfusu 2015 sayımına göre 694.023'tür. Merkezi Pakse ilçesidir. Kuzeyinde Salavan, kuzeydoğusunda Sekong, doğusunda Attapeu, güneyinde Kamboçya, batısında Tayland yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tay-Kaday dilleri</span>

Tay-Kaday veya Kra-Day dilleri, Güney Çin, Kuzeydoğu Hindistan ve Güneydoğu Asya'da konuşulan tonlamalı bir dil ailesidir. Bu aileye ait Tayca ve Laoca, Tayland ve Laos'ta resmi dildir. Yaklaşık 93 milyon insan, %60'ı Tayca olmak üzere Kra-Day dillerini konuşmaktadır. Ethnologue, ailede 95 dili listeler ve bunlardan 62'sini Tay dilleri dalına atamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Vientiane Vilayeti</span> Güneydoğu Asya ülkesi Laosta bulunan bir bölge

Vientiane Özel Yönetim Bölgesi Laos'un kuzeybatısında bulunan özel bir idari bölgedir. Ülkenin başkenti olan Vientiane'nın yer aldığı bu bölge, 1989 yılında Vientiane ilinden ayrılarak kurulmuştur. Mekong Nehri'nin kıvrımında yer alan bu bölge Tayland ile sınır komşusudur. Yüzölçümü 3.920 km2'dir. Vientiane şehri 16. yüzyılda Kral Saysettatirat tarafından kurulmuştur. Şehrin eski binalarını antik dönemlerden kalan tapınaklar, müzeler, anıtlar ve parklar oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Vientiane (il)</span> Güneydoğu Asya ülkesi Laosta bulunan bir bölge

Vientiane ili Laos'un kuzeydoğusunda bir idari bölgedir. Yüzölçümü 15.927 km²dir. Başkenti Phon Hong'dur. 16. yüzyılın ortalarında, Kral Setthathirat'ın yönetimi altındaki Vientiane müreffeh oldu. Budist öğretilerinin önemli bir merkezi hâline geldi ve birçok tapınak buraya inşa edildi. 1989 yılında Vientiane ili ikiye bölündü. Ülkenin başkenti olan Vientiane şehri, Vientiane Vilayeti adı altında Vientiane ilinden ayrılan toprakların içerisinde kaldı. Bölge günümüzde İnsani Gelişmişlik Endeksi bakımından Laos'un en gelişmiş 3. şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Savannakhet (il)</span>

Savannakhet (Laoca:ສະຫວັນນະເຂດ) Laos'un bir ilidir. İsmin türediği, "cennet gibi yer" ve "tarıma uygun verimli topraklar" anlamına gelen Savanh Nakhone bölgenin orijinal ismidir.

<span class="mw-page-title-main">Pirinç keki</span>

Bir pirinç keki, tek bir nesne halinde şekillendirilmiş, yoğunlaştırılmış veya başka şekilde birleştirilmiş pirinçten yapılan herhangi bir gıda maddesi olabilir. Pirincin yenildiği birçok farklı kültürde çok çeşitli pirinç kekleri mevcuttur ve özellikle Asya'da yaygındır. Yaygın varyasyonlar arasında pirinç unuyla yapılan kekler, öğütülmüş pirinçten yapılanlar ve birlikte sıkıştırılmış veya başka bir bağlayıcı madde ile birleştirilmiş tam pirinç tanelerinden yapılanlar bulunur. Pirinç kekleri genellikle çeşitli türlerde.

Khmer Issarak "gevşek yapılandırılmış" bir anti-Fransız ve anti-sömürge bağımsızlık hareketiydi. Ayrıca hareket “amorf” olarak etiketlendi. Issarak 1945'te kuruldu ve her biri kendi lideri olan birkaç gruptan oluşuyordu. Issarak çetelerinin çoğu, 1945'te İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesi ile 1953'te Kamboçya'nın bağımsızlığı arasında aktif olarak savaştı. Khmer Issarak'ın ilk hedefleri bağımsızlık kazanmak için Fransızlara karşı savaşmaktı. Daha sonra, Kamboçya hükümetini devirmek bazı Issarak gruplarının gündemi oldu. Üstelik, Issarak terimi başlangıçta komünist olmayanlara atıfta bulunuyordu, ancak 1950'lerin başında Việt Minh güdümlü gerillalar, diğer komünist olmayan güçleri birleştirmek adına kendilerine Issarak adını verdiler.

<span class="mw-page-title-main">Tay halkları</span> Vikimedya kategorisi

Tay ya da Tai halkları, artık Tay dillerini konuşamayan alt nüfuslar dahil olmak üzere ortak bir Tay dilini konuşanların torunlarından oluşan nüfusları kapsar. Dünya çapında toplam yaklaşık 93 milyon Tay kökenli insan var; bunun kapsamına giren en büyük etnik gruplar Dai, Tay, İsan, Şan, Lao, Ahom ve Kuzey Tay halklarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tay dilleri</span>

Tay ("Tai") ya da Zhuang-Tai dilleri, Tay-Kaday dil ailesinin bir dalıdır. Tay dilleri kapsamında Tayland'ın ulusal dili olan Standart Tay dili, Laos'un ulusal dili olan Laoca, Myanmar'da konuşulan Şanca ve Çin'in güneyinde yer alan Guangşi eyaletinde yaygın olarak konuşulan Zhuang dili dahil olmak üzere en fazla konuşan sayılarına sahip olan Tay-Kaday dilleri yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Anawrahta</span>

Anawrahta Minsaw, Pagan İmparatorluğu'nun kurucusudur. Burma (Myanmar) ulusunun babası olarak kabul edilen Anawrahta, Üst Burma'nın kuru bölgesindeki küçük bir prensliği, modern zaman Burma'sının temelini oluşturan ilk Burma İmparatorluğu'na dönüştürdü. Tarihsel olarak doğrulanabilir Burma tarihi, 1044'te Pagan tahtına çıkışıyla başlar.