İçeriğe atla

Irwin Rose

Irwin A. Rose
Doğum16 Temmuz 1926(1926-07-16)
Brooklyn, New York, ABD
Ölüm2 Haziran 2015 (88 yaşında)
Deerfield, Massachusetts, ABD
MilliyetABD
EğitimChicago Üniversitesi
Ödüller Nobel Kimya Ödülü (2004)
Kariyeri
DalıBiyoloji
Çalıştığı kurumlarKaliforniya Üniversitesi, Irvine Tıp Okulu

Irwin A. Rose (16 Temmuz 1926 - 2 Haziran 2015), Amerikalı biyolog. 2004 yılında "Ubikuitin-aracılı protein yıkımının keşfi" nedeniyle,[1] Aaron Ciechanover ve Avram Hershko ile birlikte, Nobel Kimya Ödülü'nü kazanmıştır.

Rose, II. Dünya Savaşı'nda görev yapmak için Amerika Birleşik Devletleri Deniz Kuvvetleri'ne katılmadan önce bir yıl boyunca Washington Devlet Üniversitesi'nde okudu. Savaştan döndükten sonra Chicago Üniversitesi'nde, 1948'de lisans, 1952'de biyokimya dalındaki doktora eğitimi tamamladı. Ölümüne kadar, Kaliforniya Üniversitesi, Irvine Tıp Okulu'nda (University of California, Irvine School of Medicine) fizyoloji ve biyofizik bölümünde profesör olarak görev yapmaktaydı. 2 Haziran 2015 tarihinde, Massachusetts'de öldü.[2]

Yayınları

  • Hershko, A., Ciechanover, A., and Rose, I.A. (1979) "Resolution of the ATP-dependent proteolytic system from reticulocytes: A component that interacts with ATP". Proc. Natl. Acad. Sci. USA 76, pp. 3107–3110.
  • Hershko, A., Ciechanover, A., Heller, H., Haas, A.L., and Rose I.A. (1980) "Proposed role of ATP in protein breakdown: Conjugation of proteins with multiple chains of the polypeptide of ATP-dependent proteolysis". Proc. Natl. Acad. Sci. USA 77, pp. 1783–1786.

Kaynakça

  1. ^ Nobel Kimya Ödülü 2004. Nobel Foundation. Nobelprize.org/Nobel Kimya Ödülü 2004 9 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi 05.07.2009 (İngilizce)
  2. ^ Chang, Kenneth (2 Haziran 2015). "Irwin A. Rose, Nobel-Winning Biochemist, Dies at 88". New York Times. 3 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2015. 
  • Rose, Irwin (2005), "Early work on the ubiquitin proteasome system, an interview with Irwin Rose. Interview by CDD.", Cell Death Differ., 12 (9), ss. 1162-6, doi:10.1038/sj.cdd.4401700, PMID 16094392 
  • "Nobel Prize in Chemistry, 2004. Aaron Ciechanover, Avram Hershko and Irwin Rose.", Indian J. Physiol. Pharmacol., 49 (1), s. 121, 2005, PMID 15881872 
  • Latonen, Leena; Laiho, Marikki (2004), "Nobel prize in chemistry goes to three persons with a key role in revealing the ubiquitin-mediated protein degradation pathway", Duodecim; lääketieteellinen aikakauskirja, 120 (24), ss. 2868-71, PMID 15700582 
  • Goldberg, Alfred L (2005), "Nobel committee tags ubiquitin for distinction.", Neuron (3 Şubat 2005 tarihinde yayınlandı), 45 (3), ss. 339-44, doi:10.1016/j.neuron.2005.01.019, PMID 15694320 
  • Neefjes, J; Groothuis, T A M; Dantuma, N P (2004), "The 2004 Nobel Prize in Chemistry for the discovery of ubiquitin-mediated protein degradation", Nederlands tijdschrift voor geneeskunde (25 Aralık 2004 tarihinde yayınlandı), 148 (52), ss. 2579-82, PMID 15646859 
  • Vogel, Gretchen (2004), "Nobel Prizes. Gold medal from cellular trash.", Science (15 Ekim 2004 tarihinde yayınlandı), 306 (5695), ss. 400-1, doi:10.1126/science.306.5695.400b, PMID 15550643 
  • Giles, Jim (2004), "Chemistry Nobel for trio who revealed molecular death-tag.", Nature (14 Ekim 2004 tarihinde yayınlandı), 431 (7010), s. 729, doi:10.1038/431729a, PMID 15483574 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Proteazom</span> ökaryotlarda, arkealarda ve bazı bakterilerde bulunan, protein yıkımını katalize eden büyük çok alt birimli kompleks

Proteazom, büyük protein yapılardan oluşan moleküllerdir. Bu yapılar, ökaryot canlılarda, arkealarda ve çoğu bakteri türünde yer almaktadır. Ökaryot yapılı canlılarda bu yapılar çekirdekte ve sitoplazmada bulunur. Proteazomların genel görevi, hasar görmüş veya işe yaramayan proteinleri, proteoliz adı verilen ve peptit bağlarını kırarak çalışan bir enzim aracılığıyla vücuttan atmaktır. Proteazomlar, hücrelerin bağlanamamış proteinleri atmasını ve özelleşmiş proteinlerin derişiminin kontrol edilmesini sağlayan büyük bir sistemin parçalarıdır. Bu yapılar, proteinlerde yedi veya sekiz aminoasite kadar ürün verir. Bu sayede aminoasitlere ayrışır ve yeni proteinlerin sentezlenmesinde kullanılır. Ayrıştırma tepkimeleri ubikitin ligaz adı verilen bir enzim aracılığıyla sürer. Öncelikle bir protein molekülü, bir ubikitine bağlanır. Bu, diğer ligazların ubikitine bağlanması için uyarı verir. Bu yapıya poliubikitin zinciri adı verilir. Proteazomlar da bu yapıyla bağlanarak, bağlanmış olan proteinin ayrışmasını veya aminoasitlerin koparılmasını sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Avram Hershko</span>

Avram Hershko İsrailli hekim ve biyokimyacı.

<span class="mw-page-title-main">Aaron Ciechanover</span>

Aaron Ciechanover, İsrailli biyolog, kimyager ve 2004 Nobel Kimya Ödülü'nün sahibi.

<span class="mw-page-title-main">Protein yıkımı</span>

İşleveselliğini kaybeden proteinlerin hücresel ortamda yok edilmesi olayıdır. Bu sayede yaklaşık her 20 günde bir canlının cildi yenilenmiş olur. Protein yıkımı olayı ilk olaran Avram Hershko, Irwin Rose ve Aaron Ciechanover tarafından gözlenmiştir. Bunun yanında bu bilimadamları 2004 Nobel Kimya Ödülünü paylaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Aaron Klug</span>

Aaron Klug OM, Litvanya doğumlu Britanyalı kimyager ve biyofizikçi. Kristalografik elektron mikroskobunun gelişimi ve biyolojik olarak önemli nükleik asit-protein komplekslerinin yapısının aydınlatılması konusundaki çalışmaları için 1982 yılında Nobel Kimya Ödülü'nü kazandı.

<span class="mw-page-title-main">John Howard Northrop</span> Amerikalı biyokimyager (1891 – 1987)

John Howard Northrop Amerikalı biyokimyacı. 1946 yılında, James Batcheller Sumner ve Wendell Meredith Stanley ile birlikte, Nobel Kimya Ödülü'nü kazanmıştır. James Batcheller Sumner, "enzimlerin kristalize edilebildiğini keşfetmesi nedeniyle" bu ödülü kazanırken; John Howard Northrop ve Wendell Meredith Stanley "enzimlerin ve virüs proteinlerinin saf formlarını hazırlamaları nedeniyle" bu ödüle layık görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Georg von Békésy</span> Macar fizikçi (1899 – 1972)

Georg von Békésy, Budapeşte, Macaristan doğumlu Macar biyofizikçi. 1961 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü memeli işitme organındaki kohleanın işlevi üzerine yaptığı araştırmalar nedeniyle kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Edward B. Lewis</span> Amerikalı biyolog (1918 – 2004)

Edward B. Lewis, Amerikalı genetikçi. 1995 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazanmıştır. Aynı yıl ödülü Christiane Nüsslein-Volhard ve Eric F. Wieschaus ile paylaşmıştır.

Daniel Nathans Amerikan Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi mikrobiyolog.

<span class="mw-page-title-main">Robert Lefkowitz</span> Amerikalı tıp doktoru ve moleküler biyolojist

Robert Joseph Lefkowitz,, Amerikalı tıp doktoru ve moleküler biyolog. Hücrelere sinyal yollayan ve alan reseptör moleküllerin varlığını kanıtlamıştır. Araştırmaları özellikle G-proteini reseptörleri üzerinedir. Kimya alanındaki başarılarından dolayı 2012 yılında Nobel Kimya ödülünü bir diğer meslektaşı Brian K. Kobilka'ile paylaşmaya layık görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Phillip Allen Sharp</span> Amerikalı biyolog

Phillip Allen Sharp, Amerikan genetikçi ve moleküler biyolog. RNA bağlanmasının kaşiflerinden biridir. Richard J. Roberts ile birlikte ökaryot hücrelerinin DNA dizelerindeki genlerin bitişik sırada olmadığını, aralarda intron denilen okunmayan ve protein sentezine katılmayan bölümlerin olduğunu keşfettiler. Bu sayede mRNA'lar aynı DNA dizesinden bu bölümleri farklı şekilde silmeleri ile farklı proteinleri kodlayabilmektedir. İkili bu keşifleri ile 1993 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünü kazanmışlardır.

Edwin Gerhard Krebs, Amerikalı biyokimyacı. 1992 yılında Edmond H. Fischer ile birlikte, proteinleri ve çeşitli hücresel süreçleri aktive etmek için tersinir fosforilasyon mekanizmasını keşiflerinden dolayı Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünü almaya hak kazanmıştır. Edwin Krebs, aynı zamanda Krebs döngüsü olarak da bilinen sitrik asit döngüsünü keşfeden Nobel ödüllü biyokimyacı Hans Adolf Krebs (1900-1981) ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">George H. Hitchings</span> 1988 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi Amerikalı hekim

George Herbert Hitchings Amerikalı hekim. 1988 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünü James W. Black ve Gertrude Elion ile birlikte "ilaç tedavisine ilişkin önemli ilkeleri keşifleri için" kazanmıştır. Hitchings özellikle kemoterapi çalışmalarıyla bu ödüle hak kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Frederick Sanger</span>

Frederick Sanger, İngiliz biyokimyager. 1958 ve 1980 yıllarında 2 kez Nobel Kimya Ödülü kazanmıştır. 1958 yılında "proteinlerin, özellikle de insülinin yapısı üzerine çalışmaları için" Nobel Kimya Ödülü kazanmıştır ve bu ödülü aynı kategoride 2 kez kazanan tek kişidir. 1980 yılında da "nükleik asitlerdeki baz dizilerinin belirlenmesiyle ilgili katkıları nedeniyle" Walter Gilbert ile birlikte bu ödülü kazanmıştır. Aynı yıl ayrıca Paul Berg, "nükleik asitlerin, özellikle de rekombinant DNA'nın biyokimyası üzerine temel çalışmaları için" ödülü kazanan diğer isim olmuştur.

Georg Wittig Alman kimyager. Wittig reaksiyonunda fosfonyum ilürleri olarak adlandırılan bileşikler kullanılarak aldehit ve ketonlardan alkenlerin sentezi için bir yöntem bulmuştur. 1979 yılında Herbert C. Brown ile birlikte Nobel Kimya Ödülü'nü paylaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arieh Warshel</span>

Arieh Warshel,, Bir İsrail-Amerikalı asıllı biyokimyacı ve biyofizikçidir. Kendisi Biyolojik moleküller ile ilgilenmeye başlamıştır. Güney Kaliforniya Üniversitesi'nde okumuş ve 2013 yılında Nobel ödülü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Jennifer Doudna</span> Amerikalı biyokimyager

Jennifer Doudna, CRISPR gen düzenleme alanındaki öncü çalışmaları nedeniyle Emmanuelle Charpentier ile birlikte 2020 Nobel Kimya Ödülü'ne layık görülen Amerikalı biyokimyager. Berkeley'deki California Üniversitesi'nde Kimya ve Moleküler ve Hücre Biyolojisi Bölümü'nde Li Ka Shing Şansölye Başkanı Profesördür. 1997'den beri Howard Hughes Tıp Enstitüsü'nde araştırmacı olarak çalışmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Richard Henderson</span> İngiliz biyokimyacı, moleküler biyolog

Richard Henderson, İskoç moleküler biyolog ve biyofizikçi, ayrıca biyomolekül, elektron mikroskobunda öncü bilim insanı. Henderson, 2017 yılında Jacques Dubochet ve Joachim Frank ile birlikte Nobel Kimya Ödülü almıştır.

<span class="mw-page-title-main">George Smith (kimyager)</span> Amerikalı biyolog, Nobel Kimya Ödülü sahibi

George Pearson Smith Nobel Ödülü sahibi Amerikalı biyolog ve kimyager. Şu anda, ABD'de Columbia, Missouri eyaletinde yer alan Missouri Üniversitesi'nde profesörlük yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">David MacMillan</span> Britanyalı kimyager

David William Cross MacMillan İskoç organik kimyager ve bilim insanı. Asimetrik organokataliz alanını kavramsallaştırmasına dair çalışmaları ile tanınmaktadır. MacMillan, Alman kimyager Benjamin List ile birlikte 2021 Nobel Kimya Ödülünü kazandı. Nobel Komitesi yaptığı açıklamada "asimetrik organokataliz" olarak bilinen, molekülleri oluşturmak için geliştirdikleri yeni yönteme dair çalışmaları nedeniyle ödüle layık görüldüklerini açıkladı.