İçeriğe atla

Irving Finkel

Irving Leonard Finkel
Finkel, 2015.
Doğum1951 (72-73 yaşında)
Milliyetİngiliz
Mezun olduğu okul(lar)Birmingham Üniversitesi
Tanınma nedeniBüyük Tufan anlatımını içeren tabletin keşfi

Irving Leonard Finkel (d. 1951), İngiliz filolog ve Asurolog.

İlk yılları ve eğitimi

Finkel, 1951 yılında diş hekimi bir baba ve öğretmen bir annenin beş çocuğundan biri (Angela adında bir kız kardeşi dahil) olarak dünyaya geldi ve Kuzey Londra'daki Palmers Green'de büyüdü.[1][2] Ortodoks bir Yahudi olarak yetiştirildi ancak gençken ateist oldu.[3][4] Wilfred G. Lambert'in gözetiminde Birmingham Üniversitesi'nden, demonlara karşı Babil'in şeytan çıkarma büyüleri üzerine yazdığı tezle Asuroloji alanında doktora derecesi aldı.[5]

Kariyeri

Filoloji

Finkel, Chicago Oriental Institute Üniversitesi'nde Araştırma Görevlisi olarak üç yıl çalıştı. 1976'da İngiltere'ye döndü ve British Museum'da Batı Asya Eski Eserler Departmanına atandı. Burada müzenin yaklaşık 130 bin çivi yazısı tabletten oluşan koleksiyonunun küratörlüğünü yapmaktan, bunları okumaktan ve çevirmekten sorumlu oldu. 2014 yılında Finkel'in Nuh'un Gemisi'nin hikâyesine benzer bir tufan anlatısı içeren çivi yazılı bir tablet üzerine yaptığı çalışma The Ark Before Noah (çev.'Nuh'tan Önceki Gemi') kitabında anlatılmıştır. Bu çalışması, medyada geniş çapta yer aldı.[6][7] Tablette tarif edilen gemi, esasen çok büyük dairesel bez kaplı bir sandık veya kuphar idi. Tablette geminin bir kopyasının yaklaşık 1/3 ölçekte yapılması ile başarıyla yüzdürülmesini sağlamak için boyutları ve yapısıyla ilgili yeterli ayrıntı ele alınmıştır. Bu bilgiler, PBS'nin NOVA dizisinin bir bölümü olarak yayımlanan Nuh'un Gemisinin Sırları belgeselinde 2014'te işlenmiştir.[8]

Tahta oyunları

Finkel, tahta oyunlarının tarihini incelemekte ve Board Game Studies yayın kurulunda yer almaktadır..[9] Çığır açan çalışmaları arasında Ur Kraliyet Oyunu'nun kurallarının belirlenmesi de yer alır.[10]

Edebiyat

Finkel, çocuklar için bir dizi kurgu eser yazmıştır.[11]

Kişisel hayatı

Finkel, karısı Joanna ile Güneydoğu Londra'da yaşamakta ve beş çocuğu vardır.[10]

Bazı çalışmaları

Akademik

  • Finkel, Irving L. (2014). The Ark Before Noah: Decoding the Story of the Flood. Hodder & Stoughton. ISBN 978-1444757057. 
  • Finkel, Irving L., (Ed.) (2008). Ancient Board Games in Perspective: Papers from the 1990 British Museum colloquium with additional contributions. Londra: British Museum. 
  • Finkel, Irving L.; Geller, M.J., (Ed.) (2007). The Wellcome Conference on Babylonian Medicine. Styx. 
  • Finkel, Irving L. "Report on the Sidon Cuneiform tablet". Archaeology & History in Lebanon. 24 (Autumn 2006): 114-20. 
  • Finkel, Irving L. (2005). "Documents of the Physician and Magician". Spar, I.; Lambert, W.G. (Ed.). Cuneiform Inscriptions in the Metropolitan Museum. New York. ss. 155-76. 
  • Finkel, Irving L. (2005). "Explanatory Commentary on a List of Materia Medica". Spar, I.; Lambert, W.G. (Ed.). Cuneiform Inscriptions in the Metropolitan Museum. New York. ss. 279-83. 
  • Finkel, Irving L. (2003). "Pachisi in Arab Garb". Board Games Studies. 5: 65-78. 
  • Finkel, Irving L.; Reade, J.E. (2002). "On some inscribed Babylonian alabastra". Journal of the Royal Asiatic Society. 12 (1): 31-46. 

Kurgu

Kaynakça

  1. ^ Quote from Irvin himself in video "Deciphering the world's oldest rule book" which goes as follows, from minute 03:55 onwards: "And I have to say, I feel guilty now when I think about it because I made my poor sister Angela play this game endlessly with me to see how the rules worked, on the basis [...]."Deciphering the world's oldest rule book | Irving Finkel | Curator's Corner pilot 8 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ The Museums Journal, vol. 104, collected issues 7-12, Museums Association, 2004, s. 23
  3. ^ Gore, Will (12 Mart 2014). "How the ark changed shape". The Catholic Herald. Erişim tarihi: 12 Mart 2020. []
  4. ^ "Real Drawings: Tablets of Clay and Afterwards". 27 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2018. 
  5. ^ Green, William (19 Temmuz 2008). "Big Game Hunter". Time. 25 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2015. 
  6. ^ Holland, Tom (13 Şubat 2014). "The Ark Before Noah: Decoding the Story of the Flood by Irving Finkel – review". The Guardian. 13 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Baden, Joel (28 Ocak 2014). "Noah's Ark discovery raises flood of questions". CNN. 9 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Secrets of Noah's Ark - Transcript". Nova. PBS. 7 Ekim 2015. 27 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2019. 
  9. ^ "About the Great Diary Project". 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2014. 
  10. ^ a b Scott, Danny (30 Mart 2014). "A Life in a Day: There's something special reading the blueprint of Noah's Ark". The Sunday Times. 17 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2015. 
  11. ^ Ivry, Benjamin (25 Mart 2014). "How Darren Aronofsky and 'Noah' Got The Ark Wrong". Jewish Daily Forward. 26 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nuh</span> Peygamber

Nuh, İbrahimî dinlerde kendisinden söz edilen Tufan peygamberidir. Tevrat'ta Nuh'un 950 yıl yaşadığına işaret edilir. Kur'an'da ise kaç yıl yaşadığı bildirilmemiş, yalnızca kendisinin 950 yıl boyunca kavmi içinde yaşadığı belirtilmiştir. İnanışa göre Tufan'dan önce Allah'ın emriyle büyük bir gemi inşa etmiş ve bu gemiye "Nuh'un Gemisi" denmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Anzû</span>

Anzû ya da d ya da İmdugud, antik Mezopotamya dininde geçen daha küçük bir tanrı ya da canavardır. Tanrıça Siris'in oğludur. Zu ve Siris, ateş ve su soluyabilen dev kuşlar olarak görülmüştür. Buna rağmen, Zu aslan başlı bir kartal olarak da tasavvur edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Siris (tanrıça)</span>

Siris, Mezopotamya mitolojisinde biradan sorumlu tanrıça. Tanrıça Ninkasi'nin kızıdır. Genellikle bir cin veya ruh olarak tasavvur edilse ve algılansa da, aslında tam olarak şeytani veya kötü değildir. Siris, ateş ve su soluyabilen büyük bir kuş olan Zu'nun annesi olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">VII. Kleopatra</span> Antik Mısırın son Helenistik kraliçesi

VII. Kleopatra Filopator MÖ 51ʼden 30ʼa kadar Mısır Ptolemaios Krallığıʼnın kraliçesi ve son etkin hükümdarıydı. Batlamyus hanedanının mensubu olan Kleopatra, Makedonyalı Yunan generali ve Büyük İskenderʼin refakatçisi olan Soterʼin soyundan gelmekteydi. Kleopatraʼnın ölümünden sonra Mısır, Roma İmparatorluğuʼnun eyaleti haline gelmiştir; bu da Akdenizʼdeki son Helenistik devlet ve İskenderʼin hükümdarlığından bu yana süren çağın sonuna işaret etmektedir. Yerli dili Yunanca olmasına rağmen, Mısır dilini öğrenen ve kullanan tek Batlamyus hükümdarıydı.

<span class="mw-page-title-main">Babil kralları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Babil Kralı MÖ 19. yüzyıldan MÖ 6. yüzyıldaki çöküşüne kadar bağımsız bir krallık olarak var olan antik Mezopotamya şehri Babil ve krallığı Babil'in hükümdarıdır. Bağımsız bir krallık olarak varlığının büyük bir döneminde Babil, Sümer ve Akad antik bölgelerini kapsayan Güney Mezopotamya'nın büyük bölümüne hükmetmiştir. Şehir, Babil krallarının Antik Yakın Doğu'nun büyük kısımlarına egemen olduğu Birinci Babil İmparatorluğu ve İkinci Babil İmparatorluğu olmak üzere iki büyük yükseliş dönemi yaşamıştır. Babil, Hammurabi Kanunları'nı hazırlayan Hammurabi tarafından yönetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Cudi Dağı</span> Türkiyede bir dağ

Cudi Dağı, Türkiye'nin Şırnak ilinin Silopi ilçesinde yer alan, 2.144 metre (6.935 ft) yüksekliğe sahip bir dağdır. Erken Hristiyanlık geleneği ve İslam'da, Tufan'dan sonra Nuh'un Gemisi'nin indiği yer olduğuna inanılır.

<span class="mw-page-title-main">Mušḫuššu</span> mitolojik yaratık

Muşuşu veya mušḫuššu , antik Mezopotamya mitolojisinde yer alan bir yaratıktır. Bir kartalın pençelerine benzeyen arka ayakları, kedi gibi ince ön bacakları, uzun boynu ve kuyruğu, boynuzlu bir kafası, yılan benzeri bir dili ve bir tepesi olan pullu bir ejderhadır. En bilinen Mušḫuššu, MÖ 6. yüzyıla ait Babil şehrinin yeniden inşa edilmiş İştar Kapısı'nda bulunmaktadır. “Mušḫuššu” biçimi, Sümercedeki 𒈲𒄭𒄊 MUŠ.ḪUS kelimesinin Akadcadaki yalın hâlidir.

Stephanie Mary Dalley, Antik Yakın Doğu İngiliz bilginidir. Oxford Doğu Enstitüsünden öğretim görevlisi olarak emekli olmuştur. Çivi yazısı metinlerinin yayınları ve Babil'in Asma Bahçeleri ile ilgili araştırmalarıyla tanınır. Babil'in Asma Bahçeleri'nin Ninova'da bulunduğunu ve Sanherib yönetimi sırasında inşa edildiğini önermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gılgamış tufan efsanesi</span> tufan efsanesi

Gılgamış tufan efsanesiGılgamış Destanı'nda geçen bir tufan efsanesidir. Birçok araştırmacı, destanın "standart sürümü"nün XI. tabletinde yer alan tufan efsanesinin destana Atrahasis Destanı'ndaki tuhaf hikâyesini kullanan bir düzeltmen tarafından eklendiği görüşündedir. Çok eski Sümer Gılgamış şiirlerinde tufan efsanesine kısa bir gönderme de mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Mesannepada</span> Sümer kralı

Mesannepada, Mesh-Ane-pada ya da Mes-Anne-pada, Sümer kralları listesinde Birinci Ur Hanedanı için listelenen ilk kraldır. Uruk'lu Lugal-kitun'u devirerek 80 yıldır hüküm sürdüğü kaydedilmiştir: "Sonra Unug (Uruk) yenildi ve krallık Urim'e (Ur) alındı." Ur Kraliyet Mezarlığı'nda bulunan mühürlerinden birinde Kiş kralı olarak da tanımlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ur Kraliyet Oyunu</span> Antik Mezopotamya kökenli kutu oyunu

Ur Kraliyet Oyunu, bilinen diğer adıyla Yirmi Kare Oyunu ya da kısaca Ur Oyunu, ilk olarak MÖ 3.000'lerin başlarında antik Mezopotamya'da oynanan iki oyunculu strateji yarış türünde bir masa oyunudur. Döneminde Orta Doğu'da tüm sosyal statüdeki insanlar arasında popüler olmuş ve oyunun tahtaları, Girit ve Sri Lanka gibi Mezopotamya dışındaki yerlerde de bulunmuştur. Popülerliğinin zirvesindeyken manevi bir önem kazanmış ve oyundaki olayların bir oyuncunun geleceğini yansıttığına ve tanrılardan veya diğer doğaüstü varlıklardan mesajlar taşıdığına inanılmıştır. Ur Oyunu, Geç Antik Çağ'a kadar popülerliğini korumuş ve muhtemelen zamanla tavlanın ilk biçimlerinden birine dönüşmüş ya da yerini tavlaya bırakmıştır. Neticede Hindistan'ın Koçi kentindeki Yahudi nüfusu dışında her yerde unutulmuş ve bu halk, İsrail'e göç etmeye başladıkları 1950'lere kadar oyunun bir versiyonunu oynamaya devam etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nuhilik</span> Yahudi Dininin Evrenselliği , Yahudi Halkına Katılmak istemeyen kişilerin Sadece Yahudilik dinine geçmesi

Nuhilik, Nuh'un Evrensel Yasalarını ve kendi Ortodoks Yahudilik yorumlarını temel alan tektanrıcı Yahudi dinsel harekettir. Yahudi yasalarına göre, Yahudi olmayanların (Centil) Yahudiliğe katılması zorunlu değildir ancak Nuh'un yedi yasasına Tevrat ile uymaları gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Hušbišag</span>

Hušbišag veya Hushbishag, Ölüler Diyarı'nın Sümer tanrıçasıdır. Namtar'ın eşi ve Hemdikug'un annesidir.

<span class="mw-page-title-main">Ištaran</span>

Ištaran Dicle'nin doğusunda Sümer ve Elam arasındaki sınırda konumlanmış bir Sümer şehir devleti olan Der şehrinin yerel tanrısıydı. Onun dini kültü Erken Hanedan Dönemi'nden Orta Babil Dönemi'ne kadar gelişmiştir. Ištaran'ın nadiren tasdik edilen eşi basitçe Šarrat-Deri yani "Der'in kraliçesi" olarak biliniyordu. Bazı kaynaklarda eşi, gökkuşağının tanrılaştırılması olan Manzat'tır.

<span class="mw-page-title-main">Şamaş Tableti</span> Babil dönemine ait taş tablet

Şamaş Tableti, 1881'de Güney Irak'taki antik Babil şehri Sippar'dan keşfedilen taş bir tablettir. Günümüzde British Museum'un antik Orta Doğu koleksiyonunun önemli bir parçası olarak sergilenmektedir. Kral Nabu-apla-iddina'nın yaklaşık olarak MÖ 888-855 tarihlerindeki saltanatına tarihlenmektedir.

Yamhad; Halep, Suriye merkezli eski bir Sami krallığıdır. Krallık, MÖ 19. yüzyılın sonunda ortaya çıkmış ve sınırlarını genişletmek için hem askeri hem de diplomasi gücüne güvenen Yamhad Hanedanı kralları tarafından yönetilmiştir. Krallık, kuruluşundan itibaren sınır komşuları Mari, Qatna ile Asur'un saldırılarına direnmiş ve I. Yarim-Lim'in eylemleriyle döneminin en güçlü Suriye krallığına dönüşmüştür. MÖ 18. yüzyılın ortalarında, güneyi hariç Suriye'nin çoğu, ya doğrudan mülk olarak ya da vassallık yoluyla Yamhad'ın yetkisi altına girmiştir. Yaklaşık bir buçuk yüzyıl boyunca Yamhad; Kuzey, Kuzeybatı ve Doğu Suriye'ye egemen ve Mezopotamya'da Elam sınırındaki küçük krallıklar üzerinde nüfuz sahibi olmuştur. Krallık, Hititler tarafından yok edilmiş ve ardından MÖ 16. yüzyılda Mitanni tarafından ilhak edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Enlil ile Ninlil</span> Sümer yaratılış miti

Enlil ile Ninlil, Enlil ile Ninlil miti veya Enlil ile Ninlil: Nanna'nın doğuşu, MÖ 3. binyılın ortalarından sonlarına kadar kil tabletlere yazılmış bir Sümer yaratılış mitidir.

Thamanin veya Themanin Türkiye'nin güneydoğusundaki Cudi Dağı'nın güneyinde yer alan bir kasabaydı. Müslümanlar ve diğer insanlar Cudi Dağı'nın Nuh'un gemisi'nin yattığı yer olduğuna inanırlar ve İslam ve diğer İbrahimî dinler Nuh'u bir Nebî (Peygamber) olarak kabul eder.

Alulim, hüküm süren ilk kral olarak kabul edilen mitolojik bir Mezopotamya hükümdarıdır. Sümer Kral Listesi, Erken Hükümdarlar Ballad'ı ve diğer benzer kaynaklarda geçmektedir. Mitolojiye göre tanrılar tarafından atanmıştır ve böceklerin yaratıcısıdır. Erken Hanedan kaynaklarında yoktur ve Asurologlar tarafından kurgusal olarak kabul edilir. Adı daha sonra Yunanca, Arapça ve Farsça eserlerde korunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ammi-Şaduqa Venüs tableti</span> Venüsün astronomik gözlemlerine ilişkin Antik Yeni-Asur kayıtları

Ammi-Şaduqa Venüs tableti, MÖ 1. bin yıldan kalma çok sayıda çivi yazılı tablette korunduğu gibi, Venüs'ün astronomik konumlarının bir kaydıdır. Bu astronomik kaydın ilk kez Hammurabi'den sonra dördüncü hükümdar olan Kral Ammi-Şaduqa döneminde derlendiğine inanılmaktadır. Dolayısıyla bu metnin kökeni için iki farklı tarihten söz etmek mümkün olsa da muhtemelen MÖ 17. yüzyılın ortalarına tarihlendirilebilir.