İçeriğe atla

Iroha

Iroha (Japoncaいろは), Heian döneminde yazıldığı düşünülen bir Japon şiiridir. Aslen şiir, Shingon Budizmi'nin kurucusu Kūkai'ye atfedilmişti, fakat daha modern araştırmalar, daha sonraları Heian döneminde olmak üzere kompozisyon tarihini buldu. Varlığının ilk kaydı 1079'dan kalmadır. Bu aynı zamanda ünlüdür çünkü aynı anda Japon hece yazıları için her karakteri bir kez içeren bir pangram ve izogramdır. Bu nedenle Latin alfabesinin A, B, C, D ... dizileriyle aynı şekilde, hecelere yönelik bir sıralama olarak da kullanılır.

ArkaiknModernÇeviri
HiraganaRōmajiKanji ve HiraganaRōmaji
いろはにほへとi ro ha ni ho he to色は匂へどIro wa nioedoÇiçek açan çiçekler bile
ちりぬるをchi ri nu ru wo散りぬるをChirinuru oSonunda düşecek
わかよたれそwa ka yo ta re so我が世誰ぞWa ga yo tare zoDünyamızda kim
つねならむtsu ne na ra mu常ならむTsune naramuBaki kalmış ki?
うゐのおくやまu wi no o ku ya ma有為の奥山Ui no okuyamaKarmanın derin dağlarını
けふこえてke fu ko e te今日越えてKyō koeteBugün geçtik
あさきゆめみしa sa ki yu me mi shi浅き夢見じAsaki yume mijiVe yüzeysel hayallerimiz olmayacak
ゑひもせすwe hi mo se su酔ひもせずEi mo sezuAldanmayın

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Heian Dönemi</span>

Heian dönemi Japonya tarihinde MS 794-1185 yıllarını kapsayan dönemdir. Heian dönemi klasik Japon tarihinin son bölümüdür ve adını başkenti bugünkü Kyoto olan Heian-kyō'dan almaktadır. Konfüçyüsçülük ve diğer Çin etkileri doruk noktasındayken Japon tarihinde yerini almış bir dönemdir. Heian Dönem'inde sanata, özellikle de şiir ve edebiyata önem verilmiştir. Heian (平安) kelimesi Japonca "barış" veya "sükûnet" anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kimigayo</span>

Kimigayo, Japonya'nın ulusal marşıdır.

<span class="mw-page-title-main">Şingon Budizmi</span> Japonyada budizm ekolü

Şingon Budizmi Japonya'da önemli Budist okullardan biridir; "Japon ezoterik Budizmi" olarak da adlandırılır. Günümüzde Tibet Budizmi ile birlikte Vajrayana Budizminin önemli kollarından birini oluşturur. Şingon kelimesi oluşturan kanjiler, Çincede "zhen yan" şeklinde okunur ve mantra anlamında kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Murasaki Shikibu</span> Japon şair ve romancı (973-1025)

Murasaki Şikibu, 10-11. yüzyıllarda yaşamış Japon şair ve romancı. Heian dönemi Japonya'sında imparatorluk sarayındaki nedimelerden biriydi. Gerçek adı bilinmez. Ancak 1007 tarihli bir saray günlüğünde bahsi geçen başnedime Fujiwara no Kaoruko 'nun Murasaki olabileceği düşünülür. En ünlü eseri, çeşitli otoritelerce dünyanın ilk romanı kabul edilen Genji'nin Hikâyesi'dir. Diğer bir önemli eseri Murasaki Hanım'ın Günlüğü'dür.

<span class="mw-page-title-main">Japonya tarihi</span> Japonya tarihi

Japonya tarihi antik zamanların şehir devletlerinin modern Japon ulus devletine ulaşacak şekilde coğrafi ve sosyal tarihini anlatmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Fujiwara boyu</span>

Fujiwara boyu, Heian döneminde imparator naipliğini yöneten Japon millî soylu ailesi idi.

<span class="mw-page-title-main">Hōgen Ayaklanması</span>

Hōgen Ayaklanması, Temmuz-Ağustos 1156 tarihleri arasında Japonya'da imparatorluk verasetindeki bir anlaşmazlıktan dolayı çıkan kısa süreli bir iç savaştır. Anlaşmazlık aynı zamanda Heian döneminden itibaren Fujiwara boyunun ülke yönetimine egemenliği ile de ilgilidir.

<span class="mw-page-title-main">Abe no Seimei</span> Japon astrolog

Abe no Seimei, Japonya'da Heian döneminde önde gelen bir onmyōji idi. Seimei, imparatorlar ve Heian hükûmeti için onmyōji olarak çalışarak takvimler hazırladı ve sorunları çözmek için manevi olarak doğru yol konusunda danışmanlık yaptı. İmparatorların ve hükûmetin refahı ile çeşitli konularda danışmanlık yapmak için dua etti. Ayrıca bir astrologdu ve astrolojik olayları öngörüyordu. Majikal bir hastalıktan arınmış, mistik güçlere sahip olduğuna olan inancına katkıda bulunan son derece uzun bir hayat geçirdi.

<span class="mw-page-title-main">Kūkai</span> Japon Budist keşiş (774 – 835)

Kūkai veya Kōbō-Daishi (弘法大師), Japonya'da Heian döneminde yaşamış Japon Budist keşiş, şair, mühendis ve sanatçıydı. Kūkai, Shingon Budizmi'nin kurucusu olup aynı zamanda Japonca için kana yazısını icat etmesiyle bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kokin Wakashū</span> Heian döneminden kalma Japon şiirinin waka formunun erken bir antolojisi

Kokin Wakashū veya Kokinshū (古今集), Heian döneminden kalma Japon şiirinin waka formunun erken bir antolojisidir. İmparator Uda tarafından hazırlanmış ve oğlu İmparator Daigo'nun emriyle MS 905 yılında yayınlanan bir imparatorluk antolojisi olup yaklaşık MS 920'lerde tamamlandı. Antolojinin derleyicileri, Ki no Tsurayuki liderliğinde ve Ki no Tomonori, Ōshikōchi no Mitsune ve Mibu no Tadamine'nin de dahil olduğu dört imparatorluk sarayı şairi idi.

<span class="mw-page-title-main">Fujiwara no Teika</span> Japon şair (1162–1241)

Fujiwara no Teika veya Fujiwara no Sadaie, geç Heian ve erken Kamakura döneminde yaşamış bir Japon şair, hattat ve bilge. Etkisi muazzamdı ve Japon şairlerinin en büyüğü ve belki de waka formunun en büyük ustası olarak sayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tomoe Gozen</span>

Tomoe Gozen, geç Heian ve erken Kamakura döneminde yaşamış Minamoto boyu üyesi Japon onna-bugeisha. Bilgiye göre, Genpei Savaşı sırasında Minamoto no Yoshinaka'nın emri altında görev yaptı ve ilk şogunluğu kurulmasına yol açan çatışmanın bir parçasıydı. Ailesinin Yoshinaka ile güçlü bağları bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Ariwara no Narihira</span>

Ariwara no Narihira, erken Heian döneminde yaşamış bir Japon saray mensubu ve şair. Hem Altı Şiirsel Dahi'den hem de Otuz Altı Şiirsel Dahi'den biri seçildi ve şiirlerinden biri Hyakunin Isshu koleksiyonuna dahil edildi. Ayrıca Zai Go-Chūjō, Zai Go, Zai Chūjō veya Mukashi-Otoko olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Ono no Komachi</span> Japon şair (825 – 900)

Ono no Komachi, erken Heian döneminde yaşamış bir Japon şair. Erken Heian döneminin en iyi altı waka şairinden biri olup aynı zamanda sıra dışı güzelliğiyle ünlüydü ve Komachi günümüzde Japonya'da kadınsı güzelliğin eş anlamlısı olarak kullanılmaktadır. Ayrıca Otuz Altı Şiir Ölümsüzü arasında sayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kakinomoto no Hitomaro</span> Japon şair (662 – 710)

Kakinomoto no Hitomaro, geç Asuka döneminde yaşamış bir Japon aristokrat ve şair. En eski waka antolojisi olan Man'yōshū'da yer alan şairlerin en önde gelenlerinden biriydi, ancak Man'yōshū'daki ipuçlarından toplanabileceklerin dışında, hayatının ayrıntıları büyük ölçüde belirsizdir. Muhtemelen MS 650'lerde, Yamato vilayeti merkezli Kakinomoto boyunda doğdu ve muhtemelen MS 709 civarında Iwami vilayetinde öldü.

<span class="mw-page-title-main">Ōshikōchi no Mitsune</span> Japon yazar (9.. – 9..)

Ōshikōchi no Mitsune, Heian döneminde yaşamış bir Japon devlet adamı ve şair. Japon imparatorluk sarayında waka şairi ve Otuz Altı Şiir Ölümsüzü'nün bir üyesidir. Kai, Izumi ve Awaji vilayetlerinin valisi olarak gönderildi ve Kyoto'ya dönüşünde Kokin Wakashū'nun derlenmesine katılması istendi. Şiirsel maçların ustasıydı ve paravanlardaki resimlere eşlik eden şiirleri, kalitelerinden dolayı büyük beğeni topladı. O dönemdeki etkisi Ki no Tsurayuki ile orantılıydı ve resmi şiir koleksiyonlarında alışılmadık derecede fazla sayıda şiiri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mibu no Tadamine</span> Japon yazar (860 – 920)

Mibu no Tadamine, erken Heian döneminde yaşamış bir Japon şair. Otuz altı Ölümsüz Şair'den biri olup oğlu Mibu no Tadami de seçkin bir şairdi.

<span class="mw-page-title-main">Fujiwara no Okikaze</span> Japon şair (9.. – 9..)

Fujiwara no Okikaze, Heian döneminde yaşamış bir Japon şair ve soylu. Fujiwara no Hamanari'nin torununun torunu olup Otuz Altı Şiir Ölümsüzü'nün biri olarak kabul edilmektedir. Kokin Wakashū'dan sonra imparatorluk tarafından derlenen antolojilerde 38 şiiri yer almaktadır. Şiirlerinden biri ünlü Hyakunin Isshu antolojisine dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Izumi Shikibu</span> Japon şair (976 – 1033)

Izumi Shikibu, orta Heian döneminde yaşamış bir Japon şairdi. Otuz altı Orta Çağ Şiir Ölümsüzü'nden biri olarak kabul edilmektedir. Murasaki Shikibu ve İmparatoriçe Shōshi'nin sarayında Akazome Emon'un çağdaşıydı.

<span class="mw-page-title-main">Fujiwara no Michitsuna no Haha</span> X. yüzyıl Japon şairi

Fujiwara no Michitsuna no Haha, orta Heian döneminde yaşamış bir Japon şairdi. Gerçek adı bilinmemekte olup Japonya'nın Üç Güzeli'nden biri olarak kabul edilmektedir. Waka şiirleri ve nesir karışımıyla yazdığı Kagerō Nikki dergisini yazmaya başladığında otuzlu yaşlarının ortalarındaydı. Günlüğü, geçmişi canlı bir şekilde anımsatan yazdığı şiirlerle, bir kadının bin yıl önceki deneyimine erişim sağlıyordu. Bu şiirler, Heian döneminde soylu bir kadının hayatını aktardı.