İçeriğe atla

Irmak grubu

Irmak kümesi ile karıştırılmamalıdır.
Irmak Grubu
Gözlem verisi (Dönem J2000)
TakımyıldızIrmak
Sağ açıklık (α)03sa 28d 13,8s[1]
Dik açıklık (δ)-20° 44′ 40″[1]
En parlak üyeNGC 1407
Galaksi sayısı~200
Özellikler
Kırmızıya kayma (z)0,005570[1]
Dikey hız ()1670 km/s[1]
Uzaklık68,49 MIy (21 Mpc)[1]
Katalog belirtmeleri
Eridanus GROUP • Eridanus Cloud

Irmak Grubu (Eridanus Group, bazen Irmak Bulutu olarak da adlandırılır), Irmak Takımyıldızı yakınlarında yaklaşık olarak 68,49 MIy (21 Mpc)[1] uzaklıkta bulunan gevşek bir gökada grubudur.[2] Kırmızıya kayma değerleri, grupla ilişkili yaklaşık 200 gökada olduğunu gösterir. Bu gökadaların yaklaşık %70'i sarmal ve düzensiz tip iken, geri kalan %30'u ise eliptik ve merceksi tip gökadalardır.[2]

Özellikler

Irmak bölgesindeki gökada yoğunluğu ilk olarak 1933 yılında Baker tarafından tespit edilmiştir.[3] 1975 yılında ise Gérard de Vaucouleurs bu bölgeyi daha derinlemesine inceleyerek detaylı bir çalışma gerçekleştirdi.[4] Willmer ve arkadaşlarının 1989 yılında yaptıkları çalışma, Irmak Grubu'nun Hubble akışından yoğunlaşarak oluştuğunu ve Irmak-Ocak-Kılıçbalığı İplikçiği adı verilen büyük ölçekli sistemde önemli bir özellik olduğunu öne sürmektedir.[5] Grup, yaklaşık 10 Mpc'lik bir mesafe boyunca uzanır ve gökyüzünde 03sa 06d ile 04sa 30d sağ açıklık ve -10° ile -30° yükselim arasındaki çizgilerle sınırlanır.[2]

Gökada dağılımı ve yapı

Irmak Grubu'ndaki gökadalar, çeşitli yığınlar halinde dağılmıştır. Grup genel olarak, bir gevşek grup (Büyükayı Grubu gibi) ile bir küme (Başak Kümesi gibi) arasındaki bir ara yapı özelliği gösterir.[6] Dinamik çalışmalar, evriminin önemli bir aşamasında olduğunu ve içerisinde bulunan gökada türlerinin halihazırda durağan olduğunu ortaya koymaktadır. Bu durum, zengin kümeleri oluşturan gökadaların zaten oldukça gelişmiş olduğunu gösterir ve dolayısıyla Soğuk Karanlık Madde teorilerinin bazı yönlerini destekleyen bir bulgu olarak kabul edilir.[5]

Oluşum

Grup, bir dizi alt grubun birleşmesinden oluşmaktadır.[5] Oluşumunun erken bir aşamasında olduğu ve yüksek sayıda erken tip gökada barındırdığı tahmin edilmektedir.[6] Birleşmeye dahil olan alt gruplar arasında Ocak I Kümesi, Irmak kümesi (veya Ocak II Kümesi) ve Kılıçbalığı Grubu yer alır.[7] Bazı çalışmalarda Irmak Grubu'na dahil olanlar, NGC 1407 Grubu ve NGC 1332 Grubu gibi daha da alt gruplara ayrılmıştır.[8] Grup üyesi olan parlak bireysel gökadalar arasında NGC 1407 (en parlak), NGC 1332, NGC 1309 ve NGC 1209 sayılabilir.[7]

S0 tipi gökadalar

Grubun önemli sayıda S0 tipi gökada içermesi, bu tip gökadaların oluşumu konusundaki devam eden tartışmalar nedeniyle bu grubu bir araştırma hedefi haline getirmiştir.[6] Irmak Grubu'nun incelenen alt gruplarında en parlak gökadanın genellikle eliptik veya S0 tipi gökada olduğu tespit edilmiştir.[7] Gökada evrimi hakkındaki mevcut teoriler, S0 tipi gökadaların evrim sürecinin bir parçası olarak oluştuğunu öne sürer. Bu da, grubun nispeten genç olmasına rağmen içerisindeki gökadaların önemli ölçüde evrimleşmesi için zaman olduğunu göstermektedir.[7]

Alt gruplar

Irmak Grubu terimi, Irmak Bulutu'nun (Eridanus Cloud) içerisinde yer alan bir alt gruba da atıfta bulunmaktadır.[8] Bu gökada grubu, 14,2 Mpc uzaklıkta bulunur.[9] Irmak Grubu'nun 31 üyesi olduğu bilinmektedir; bunlardan dokuzu Yeni Genel Katalog'da, ikisi ise Dizin Kataloğu'nda listelenmiştir. Bu alt grubun en parlak gökadası, büyük eliptik gökada NGC 1395'tir. Alt grup, herhangi bir gökadaya merkezlenmemiştir ve grup tarafından yayılan X-ışını emisyonları üzerine yapılan çalışmalar, grubun dinamik olarak genç olduğunu ortaya koymaktadır.[8] NGC 1407 ve NGC 1332 alt gruplarıyla birlikte Irmak gökada süper grubunun oluşumunda yer alır ve bu üç grubun sonunda yaklaşık olarak 7 × 1013 M☉ toplam kütleye sahip tek bir zayıf küme oluşturmak üzere birleşeceği öngörülmektedir.[8] NGC 1407 alt grubu, Irmak Grubu ile ilişkili erken tip gökadaların çoğunu barındırır.[7]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f "NED results for object Eridanus Group". NASA/IPAC EXTRAGALACTIC DATABASE. 14 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2024. 
  2. ^ a b c Angiras, R.A.; Jog, C.J.; Omar, A.; Dwarakanath, K.S. (2006), "Origin of disc lopsidedness in the Eridanus group of galaxies", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 369 (4), ss. 1849-1857, arXiv:astro-ph/0604120 $2, Bibcode:2006MNRAS.369.1849A, doi:10.1111/j.1365-2966.2006.10418.x 
  3. ^ Baker, R. H. (1933), "A catalogue of 985 extragalactic nebulae in a region in Fornax and Eridanus", Annals of the Astronomical Observatory of Harvard College, 8 (3), s. 88, Bibcode:1933AnHar..88...77B 
  4. ^ de Vaucouleurs, G. (1976), "Supergalactic Studies. V. The Supergalactic Anisotropy of the Redshift-Magnitude Relation Derived from Nearby Groups and SC Galaxies", The Astrophysical Journal, cilt 205, ss. 13-28, Bibcode:1976ApJ...205...13D, doi:10.1086/154246 
  5. ^ a b c Willmer, C. N. A.; Focardi, P.; Da Costa, L. N.; Pellegrini, P. S. (1989), "Studies of nearby poor clusters - The Eridanus group", Astronomical Journal, 98 (Nov. 1989), ss. 1531-1541, Bibcode:1989AJ.....98.1531W, doi:10.1086/115236 
  6. ^ a b c Omar, A.; Dwarakanath, K. S. (2005), "The HI Content of the Eridanus Group of Galaxies" (PDF), Journal of Astrophysics and Astronomy, 26 (1), ss. 71-87, arXiv:astro-ph/0503540 $2, Bibcode:2005JApA...26...71O, doi:10.1007/BF02702452, 5 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 12 Ekim 2009 
  7. ^ a b c d e Omar, A. (2004). "The Eridanus Group" (PDF). A GMRT synthesis survey of radio continuum and atomic hydrogen in the Eridanus group of galaxies (Ph.D. tez). New Delhi: Jawaharlal Nehru University. 22 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2009. 
  8. ^ a b c d Brough, S.; Forbes, D.; Kilborn, V.; Couch, W.; Colless, M. (2006), "Eridanus - A Supergroup in the Local Universe?", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 369 (3), ss. 1351-1374, arXiv:astro-ph/0603778 $2, Bibcode:2006MNRAS.369.1351B, doi:10.1111/j.1365-2966.2006.10387.x 
  9. ^ Buzzoni, A. (1993), "Statistical Properties of Stellar Populations and Surface-Brightness Fluctuations in Galaxies", Astronomy and Astrophysics, 275 (2), s. 433, Bibcode:1993A&A...275..433B 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">NGC 221</span> cüce galaksi

Messier 32 veya NGC 221, Andromeda takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 2,5 MIy uzaklıkta bulunan bir cüce eliptik gökadadır. Guillaume Le Gentil tarafından 23 Ocak 1874 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 168 olarak "Dağınık karşı kuyruklara sahip gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir. Meşhur Andromeda Gökadası'nın bir uydusudur.

<span class="mw-page-title-main">NGC 628</span> galaksi

Messier 74, Balıklar takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 30 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan büyük bir sarmal gökadadır. Pierre Méchain tarafından Eylül 1780 tarihinde keşfedilmiştir. Daha sonra keşfini gökadayı kataloğunda listeleyecek olan Charles Messier'e iletti. Gökada açıkça tanımlanmış iki sarmal kol içerir ve bu nedenle büyük tasarım sarmal gökadaların prototip bir örneği olarak kullanılır. Düşük yüzey parlaklığından dolayı amatör gök bilimcilerin gözlemlemesi açısından en zor Messier nesnelerinden birisidir. Nispeten büyük açısal boyutu ve gökadanın karşıdan görünmesi, sarmal kol yapısını ve sarmal yoğunluk dalgalarını incelemek isteyen profesyonel gök bilimciler için ideal bir nesne haline getirir. M74'ün yaklaşık olarak 100 milyar yıldıza ev sahipliği yaptığı tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 1569</span> galaksi

NGC 1569, Zürafa takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 10,95 MIy (3,36 Mpc)uzaklıkta bulunan bir cüce düzensiz gökadadır. William Herschel tarafından 4 Kasım 1788 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 210 olarak "Düzensizliklere, emilime ve çözülüme sahip gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir. Her ne kadar amatör gök bilimcilerin pek ilgisini çekmese de, uzmanlar tarafından yıldızların oluşumları ile ilgili olarak yoğun bir biçimde incelenmektedir. Gökadanın uzaklığı önceleri 7,82 MIy (2,4 Mpc) olarak tahmin edilmekteydi. Ancak 2008 yılında Hubble'ın görüntülerini inceleyen bilim insanları, gökadanın uzaklığını yaklaşık 11 milyon ışık yılı olarak hesapladılar. Böylece gökadanın, IC 342/Maffei 1 Kümesi'nin bir üyesi olduğu gösterildi.

<span class="mw-page-title-main">Başak Süperkümesi</span>

Başak Süperkümesi veya Yerel Süperküme, Samanyolu ve Andromeda gökadaları ile diğerlerini de içeren Başak Kümesi ve Yerel Grup'u barındıran süperkümedir. Çapı yaklaşık 33 megaparsek olan bu süperkümede en az 100 adet gökada grubu ve kümesi bulunmaktadır. Gözlemlenebilir evrendeki yaklaşık 10 milyon süperkümeden biri olan Başak Süperkümesi, Balıklar-Balina Süperküme Kompleksi adı verilen bir gökada iplikçiği içinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Messier 105</span> galaksi

Messier 105 Aslan takımyıldızında yaklaşık olarak 56,09 MIy (17,2 Mpc) uzaklıkta bulunan bir eliptik gökadadır. Pierre Méchain tarafından yakınlardaki Messier 95 ve Messier 96 gökadalarını keşfetmesinden sadece birkaç gün sonra 24 Mart 1781 tarihinde keşfedildi. Başak kümesi'nde yer almayan Messier Kataloğu'ndaki en büyük eliptik gökadadır. Bu gökada, Messier tarafından doğrulanmadığı için kendi dönemindeki kataloğunun baskılarında yer almamıştır. Helen Sawyer Hogg'un bu gökadanın konumunu ve tanımını içeren Méchain'e ait bir mektup bulmasıyla, ilk yayınlanan adı olan NGC 3379 ile uyumlu olduğu anlaşıldığında kataloğa eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 4631</span>

NGC 4631, Av köpekleri takımyıldızında yaklaşık olarak 38,81 MIy (11,9 Mpc) uzaklıkta bulunan ve kenardan görünen bir çubuklu sarmal gökadadır. William Herschel tarafından 20 Mart 1787 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve yakınındaki NGC 4627 ile birlikte "çift ve çoklu gökadalar" kategorisi altında "çekilen ve düşen gökadalar" olarak Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir. Gökada, hafifçe bozulmuş şeklinin balinayı andırması nedeniyle Balina Gökadası olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Süperküme</span>

Süperkümeler küçük gökada kümelerinden ve gökada gruplarından oluşan büyük kümeler olup Evren'de şimdilik gözlemlenebilen en büyük yapı birimleridir. Süperkümelerin varlığı gökadaların Evren'de tek biçimli dağılmamış olduğunu gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Irmak kümesi</span> Galaksi topluluğu

Irmak Kümesi, uzaklığı yaklaşık olarak 68,49 MIy (21 Mpc)olan ve güney yarımkürede yer alan çok ünlü bir gökada kümesidir. Ocak kümesi ile birlikte bu iki kümenin etrafına saçılmış birçok başka gökada grupları vardır ve bu gruplar toplu olarak sık sık "Ocak Üstkümesi" veya "Güney Üstkümesi" olarak adlandırılırlar. Bu küme, Ocak Kümesi'ne kıyasla, biraz gökadaların daha geniş bir alana yayılmış olmasından, biraz da kümenin daha uzak ve bu nedenle de Ocak Kümesi'nden daha sönük olmasından dolayı, daha az şaşırtıcıdır. Irmak Kümesi kabaca iki parçaya ayrılmıştır. Bunlar, NGC 1407 çevresindeki kuzey alt grubu ve NGC 1395 çevresindeki güney alt grubudur. Kümenin bilinen diğer adı Ocak II Kümesi'dir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 1316</span> galaksi

NGC 1316, Ocak takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 62 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir merceksi gökadadır. James Dunlop tarafından 2 Eylül 1826 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 154 olarak "İç emilim ile bozulmuş gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir. NGC 1316 bir radyo gökadadır. Gökyüzündeki dördüncü en parlak radyo kaynağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Merceksi galaksi</span>

Merceksi gökada, biçimsel gökada sınıflandırma şemalarında eliptik (E) ve sarmal gökada (S) arasında yer alan bir gökada türüdür. Büyük ölçekli bir disk içermesine karşın, büyük ölçekli sarmal kollara sahip değildir. Merceksi gökadalar, yıldızlararası maddelerinin çoğunu tüketmiş veya kaybetmiş ve bu nedenle devam eden çok az yıldız oluşumuna sahip disk gökadalarıdır. Buna rağmen, disklerinde önemli miktarda toz barındırabilirler. Sonuç olarak, tıpkı eliptik gökadalar gibi çoğunlukla yaşlı yıldızlardan oluşurlar. Merceksi ve eliptik gökadalar morfolojik farklılıklarına rağmen spektral özellikler ve ölçekleme ilişkileri gibi ortak bazı özellikleri paylaşırlar. Her ikisi de, en azından evrenin yerel kısmında, pasif olarak evrimleşen erken tip gökadalar olarak kabul edilebilir. "E" gökadaları ile "S0" gökadalarını morfolojik olarak birbirine bağlayan, orta ölçekli disklere sahip "ES" gökadalarıdır.

<span class="mw-page-title-main">NGC 7674</span> galaksi

NGC 7674 Kanatlıat takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 368,55 MIy (113 Mpc)uzaklıkta bulunan bir çubuksuz sarmal gökadadır. John Herschel tarafından 16 Ağustos 1830 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve NGC 7674A ile birlikte Arp 182 olarak "Dar iplikçiklere sahip gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 7674A</span> galaksi

NGC 7674A, Kanatlıat takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 378,34 MIy (116 Mpc)uzaklıkta bulunan bir çubuksuz sarmal gökadadır. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve NGC 7674 ile birlikte Arp 182 olarak "Dar iplikçiklere sahip gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir. Gerçekte bir NGC nesnesi değildir, fakat NGC 7674'e olan yakınlığından dolayı sıklıkla 7674A olarak belirtilir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 5910</span> galaksi

NGC 5910, Yılan takımyıldızında yaklaşık olarak 531,63 MIy (163 Mpc) uzaklıkta bulunan bir eliptik gökadadır. William Herschel tarafından 13 Nisan 1785 tarihinde keşfedildi. NGC 5910 aynı zamanda göze çarpan bir nükleer jeti olan güçlü bir radyo kaynağıdır.

<span class="mw-page-title-main">NGC 3860</span> Sarmal gökada

NGC 3860, Aslan takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 263,53 MIy (80,8 Mpc)uzaklıkta bulunan bir sarmal gökadadır. William Herschel tarafından 27 Nisan 1785 tarihinde keşfedildi. Aslan kümesi'nin bir üyesidir ve düşük parlaklığa sahip etkin çekirdekli (LLAGN) bir gökadadır. Ayrıca Gavazzi ve diğ. tarafından NGC 3860'ın merkezinde süper kütleli bir kara delik tarafından tetiklenmiş olabilecek güçlü bir "AGN" olarak sınıflandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tip-cD galaksi</span> Biçimsel galaksi sınıflaması

Tip-cD gökada D tipi eliptik dev galaksinin bir alt türü olan morfolojik bir gökada sınıflandırmasıdır. Yıldızlardan oluşan büyük bir hale ile karakterize edilirler. En dikkat çeken cD tipi gökadalar, genellikle bireysel olarak veya çiftler halinde ortaya çıkar ve 1 milyon ışık yılını bulan yarıçaplarıyla muazzam boyutlara ulaştıkları zengin gökada kümelerinin merkezinde bulunabilirler. Ayrıca süper dev eliptikler veya merkezi baskın gökadalar olarak da bilinirler.

<span class="mw-page-title-main">NGC 4065 Grubu</span> gökada grubu

NGC 4065 Grubu, Berenis'in Saçı takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 313,11 MIy (96 Mpc) uzaklıkta bulunan bir gökada grubudur. En parlak üyesi NGC 4065 olan grup, Saç Süper Kümesi içerisinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Cüce sarmal galaksi</span> bir sarmal gökadanın cüce türüdür

Cüce sarmal gökada, bir sarmal gökadanın cüce türüdür. Cüce gökadalar; düşük aydınlatma güçleri, küçük çapları, düşük yüzey parlaklıkları ve düşük hidrojen kütleleri ile karakterizedir. Bu tip gökadalar, düşük yüzey parlaklığına sahip gökadaların (LSB) bir alt sınıfı olarak düşünülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Cüce küremsi galaksi</span> çok az toz ve çok yaşlı bir yıldız popülasyonu olan, küçük ve zayıf aydınlatma gücüne sahip gökadalar

Cüce küremsi gökada, çok az toza ve çok yaşlı bir yıldız popülasyonuna sahip, küçük ve zayıf aydınlatma gücündeki bir gökada türüdür. Çok düşük yüzey parlaklıklarından dolayı nispeten yeni keşfedilmişlerdir. Yerel Grup söz konusu olduğunda öncelikle Samanyolu ve M31'in yakınlarında bulunurlar. Görünüşü ve özellikleri bakımından cüce eliptik gökadalara benzeseler de, yaklaşık olarak küremsi şekilli ve genellikle daha düşük aydınlatma gücüne sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Saç I Grubu</span> Berenisin Saçı takımyıldızındaki gökada grubu

Saç I Grubu, Berenis'in Saçı takımyıldızında yaklaşık olarak 14,5 Mpc (47,3 Mly) uzaklıkta bulunan bir gökada grubudur. Sarmal gökadalar açısından zengin olmakla birlikte az sayıda eliptik ve merceksi gökada içeren grubun en parlak üyesi NGC 4725'tir. Saç I, daha uzakta bulunan Saç ve Aslan kümelerinin önünde yer alır ve Başak Süperkümesi'ne dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Güney Süperkümesi</span> en yakın komşu gökada süperkümesi

Güney Süperkümesi, Balina, Ocak, Irmak, Saat ve Kılıçbalığı takımyıldızlarında yaklaşık olarak 19,5 Mpc (63,6 Mly) uzaklıkta bulunan yakın bir süperkümedir. İlk olarak 1953 yılında Gérard de Vaucouleurs tarafından tanımlanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.