İçeriğe atla

Irk ve etnik ilişkiler sosyolojisi

Irk ve etnik ilişkiler sosyolojisi, toplumun tüm seviyelerinde ırklar ve etnik gruplar arasındaki toplumsal, politik ve ekonomik ilişkilerin incelenmesini kapsar. Bu alan, konut ayrımı, farklı ırk ve etnik gruplar arasındaki diğer karmaşık sosyal süreçler gibi sistematik ırkçılık üzerine yapılan çalışmalarla da ilgilenir.

Irk ve etnisitenin sosyolojik analizi, sıklıkla postkolonyal teori, toplumsal tabakalaşma ve sosyal psikoloji gibi sosyolojinin diğer alanlarıyla etkileşim içine girmektedir. Siyasi politika düzeyinde, etnik ilişkiler ya asimilasyon ya da çok kültürlülük açısından tartışılmaktadır. Irkçılık karşıtlığı, özellikle 1960'larda ve 1970'lerde popüler olan başka bir siyaset tarzını oluşturur. Akademik araştırma düzeyinde, etnik ilişkiler; ya bireysel ırksal-etnik grupların deneyimleriyle ya da kapsayıcı teorik konularla tartışılır.

Klasik teorisyenler

W.E.B. Du Bois

1918 yılında WEB DuBois

William Edward Burghardt Du Bois, 20. yüzyılın en etkili siyah bilginlerinden ve aktivistlerinden biri olarak bilinir. Du Bois kendini halkı hakkında eğitti ve akademiyi, halkına karşı sosyal adaletsizlikler konusunda başkalarını aydınlatmanın bir yolu olarak aradı. Du Bois araştırması "zenci grubunu bir neden olarak değil bir semptom olarak ortaya çıkardı; çabalayan, çarpıntı yapan bir grup ve hareketsiz, hasta bir suç gövdesi değil; uzun bir tarihsel gelişme ve geçici bir olay olarak değil".[1] Du Bois, Siyah Amerikalıların yüksek öğrenimi benimsemeleri ve toplumda daha yüksek bir konum elde etmek için okula yeni erişimlerini kullanmaları gerektiğine inanıyordu. Bu fikre Yetenekli Onuncu Fikir adını verdi. Popülerlik kazandıkça, siyahların bazı yerlerde özgür olabilmeleri için her yerde özgür olmaları gerektiği inancını da vaaz etti. Afrika ve Rusya'ya seyahat ettikten sonra, orijinal entegrasyon felsefesinden vazgeçti ve bunu uzun vadeli bir vizyon olarak kabul etti.

Marx

Marx, toplumu, kapitalist sınıf ve işçi sınıfından başlayarak dokuz "büyük" sınıfa ayırarak tanımladı ve orta sınıflar uygun gördükleri şekilde birinin veya diğerinin arkasında oluyorlardı. Marx, işçi sınıfının sömürülmesini durdurmak için işçi sınıfının kapitalist sınıfa karşı ayaklanmasını umuyordu. Siyah ve beyaz işçileri ayırdıklarından, örgütlenmedeki başarısızlıklarının bir kısmı kapitalist sınıftan kaynaklanıyordu. Özellikle Amerika Kıtası'nda Siyahlar ve Beyazlar arasındaki bu ayrılık, ırkçılığa katkıda bulunuyordu. Marx, kapitalizmin ırkçılığa katkısını, bölünmüş emek piyasaları ve ırksal bir kazanç eşitsizliği ile ilişkilendirmiştir.[2]

Booker T. Washington

Weber

Modern teorisyenler

Eduardo Bonilla Silva

Patricia Hill Collins

Denise Ferreira da Silva

Ülkelere göre gelişen disiplinler

Amerika Birleşik Devletleri

Birleşik Krallık

Sosyal Psikoloji

1866 Pensilvanya valilik seçimlerinden ırkçı bir siyasi kampanya afişi.

Irk ilişkilerine ilişkin en önemli sosyal psikolojik bulgulardan biri, kalıplaşmış grupların üyelerinin bu kalıp yargıları içselleştirmeleri ve dolayısıyla çok çeşitli zararlı sonuçlara maruz kalmalarıdır. Örneğin, stereotip tehdidi adı verilen bir olguda, testlerde düşük puan almış olarak kalıp yargılanan ırksal ve etnik grup üyeleri, kendilerine bu kalıp yargı hatırlatılırsa, bu testlerde daha kötü performans göstereceklerdir.[3] Etki o kadar güçlüdür ki, sınava giren kişiden sınava girmeden önce ırkını belirtmesini istemek bile (çoktan seçmeli bir soruda "Afrikalı Amerikalı" kelimesini öne çıkartmak gibi) test performansını önemli ölçüde değiştirebilmektedir.[4] Bu araştırma dizisine özel olarak sosyolojik bir katkı, bu tür olumsuz stereotiplerin anında oluşturulabileceğini bulmuştur: Michael Lovaglia liderliğindeki bir akademisyen ekibi tarafından 1998 yılında yapılan bir deney, solak insanların, belirli bir test türü için dezavantajlı bir grup olduklarına inandırılarak yönlendirilirlerse stereotip tehdidine maruz kalabileceklerini göstermiştir.[5]

Denetim çalışmaları

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Du Bois, W.E.B. (1940). Dusk of dawn; an essay toward an autobiography of a race concept (İngilizce). Schocken Books. 
  2. ^ Bohmer, Peter (1998). Marxist Theory of Racism and Racial Inequality. Readings in Black Political Economy (İngilizce). []
  3. ^ "What is stereotype threat?" (İngilizce). 3 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Stereotype threat and the intellectual test performance of African Americans". Journal of Personality and Social Psychology (İngilizce). Steele & Aronson. 1995. 
  5. ^ Lovaglia, Michael; JW Lucas, SR Thye (1998). "Status Processes and Mental Ability Test Scores". American Journal of Sociology (İngilizce). 

Konu hakkındaki eserler

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karl Marx</span> Almanya doğumlu filozof (1818–1883)

Karl Marx, 19. yüzyılda yaşamış Alman filozof, politik ekonomist ve bilimsel sosyalizmin kurucusu. Bir müddet gazetecilik de yapan Marx, iktisadi ve beşerî konularda eleştirel fikirler ve tespitler ortaya koymuştur.

<span class="mw-page-title-main">Marksizm</span> Alman filozof Marxın düşüncelerine dayanan devrimci sosyalist akım

Marksizm, özgün bir siyasal felsefe akımı, tarihin diyalektik materyalist bir yorumuna dayanan ekonomik ve toplumsal bir dünya görüşü, kapitalizmin Marksist açıdan çözümlenmesi, bir toplumsal değişim teorisi, Karl Marx'ın ve Friedrich Engels'in çalışmalarından çıkarılan, insanın özgürleşmesiyle ilgili bir düşünce sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Irkçılık</span> bir ırkın bir diğerine üstünlüğüne inanmak

Irkçılık, farklı bir ırk veya etnik kökene sahip oldukları için diğer insanlara yönelik önyargı, ayrımcılık veya düşmanlıktır. Irkçılık davranışını gösteren kişiye ise ırkçı adı verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Afroamerikalılar</span> Amerika Birleşik Devletlerinde Afrika kökenli ırksal veya etnik grup

Afroamerikalılar veya Siyahi Amerikalılar olarak da bilinen Afrikalı Amerikalılar, Afrika'nın Siyah ırk gruplarından herhangi birinden kısmen veya tamamen gelen Amerikalılardan oluşan etnik bir gruptur. Afrikalı Amerikalılar, Beyaz Amerikalılar ile Hispanik ve Latino Amerikalılardan sonra ABD'deki en büyük üçüncü ırksal veya etnik grubu oluşturmaktadır. "Afroamerikalı" terimi genellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde köleleştirilen Afrikalıların torunlarını ifade eder.

Etnik grup veya etnisite, kendilerini diğer gruplardan ayıran ortak nitelikler temelinde birbirleriyle özdeşleşen bir grup insandır. Bu nitelikler, ikamet ettikleri alanda ortak gelenekler, soy, dil, tarih, toplum, kültür, ulus, din, fiziksel farklılıklar veya sosyal özellikleri içerebilir.

<span class="mw-page-title-main">Marcus Garvey</span>

Marcus Mosiah Garvey, ABD'de ilk önemli Siyah hareketini (1919-1926) örgütleyen Jamaikalı Siyah önder.

<span class="mw-page-title-main">William Edward Burghardt Du Bois</span> Amerikalı toplumbilimci (1868 – 1963)

William Edward Burghardt Du Bois kısa adıyla, W. E. B. Du Bois, Amerikalı sosyolog. 20. yüzyılın ilk yarısında ABD'de Siyah protesto hareketinin en önemli önderidir. 1909'da Siyahları Geliştirme Ulusal Derneği'nin (NAACP) oluşturulmasına katkıda bulundu.1910-1934 arasında derneğin yayın organı Crisis'in yönetmenliğini yapmıştır.

Irk, toplum tarafından genellikle farklı görülen biyolojik, fiziksel ve sosyal niteliklere göre insanların gruplandırılmasıdır. Terim öncelikle ortak bir dil konuşanları ve sonrasında belirli milliyetten insanları anlatmak için kullanılmıştır. On yedinci yüzyıl itibarıyla bu terim fiziksel (fenotipik) özellikleri işaret etmek için kullanılmaya başlanmıştır. Modern bilim ırk terimini sosyal bir inşa olarak görmektedir. Sosyal inşa bireyin toplum tarafından koyulmuş kurallara dayanan kimliğidir. Her ne kadar kısmen gruplar arasındaki fiziksel benzerliklere bağlı olsa da ırk terimi fiziksel ya da biyolojik bir anlam taşımamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Sirkeci</span>

İbrahim Sirkeci İngiltere'de yaşayan bir Türk akademisyen olarak uluslararası pazarlama alanında dersler vermektedir. Uzun yıllar Londra Avrupa İşletme Okulu'nda Profesör olarak görev yapmıştır. 1984'te Bulgurca İlkokulu'nu, 1987'de ise Bulgurca Ortaokulu'nu bitirdi. Öğrenimini Buca Lisesi'nde ve daha sonra Bilkent Üniversitesi'nde sürdürdü. Doktorasını İngiltere'de Sheffield Üniversitesi'nde tamamlayan Sirkeci, 2005-2021 yılları arasında Londra Regent's Üniversitesi'nde profesör olarak görev yaptı. Daha sonra Hertfordshire Üniversitesi, Coventry Üniversitesi, Edinburgh Napier Üniversitesi ve Salford Üniversitesi'nde görev yapan Profesör Sirkeci Manchester'da International Business School kurucuları arasında yer aldı.

<span class="mw-page-title-main">Apartheid</span> Güney Afrikada ırk ayrımı sistemi

Apartheid, Afrika'nın güneyinde bulunan Güney Afrika Cumhuriyeti ile bu devlete bağlı Güneybatı Afrika'da (Namibya) 1948-1994 yılları arasında resmî devlet politikası olarak iktidarda bulunan Ulusal Parti hükûmeti tarafından uygulanan ve bu doğrultuda yasalar çıkartarak ırksal ayrımcılığı savunan sistemdir. Apartheid kelimesi Afrikaanca "ayrılık" anlamına gelmektedir. Bu süreç Avrupa kökenli beyazlar tarafından, baasskap adı da verilen ve beyaz ırkın diğer ırklardan üstün olduğunu savunan bir ideoloji ile yürütülmüştür.

Devletçilik, devletin ekonomiyi veya sosyal hayatı ya da her ikisini de belirli bir dereceye kadar kontrol etmesi gerektiği inancıdır. Bu anlamıyla devletçilik, anarşizmin tersidir. Devletçilik totalitarist, refah devleti, minarşizm, büyük devlet gibi çeşitli şekillerde olabilir.

Sol milliyetçilik, eşitliğe, halk egemenliğine ve self determinasyona dayalı bir milliyetçilik akımıdır. Kökleri Fransız Devrimi'ndeki jakobenizme dayanır. Sol milliyetçilik anti emperyalizmi benimser. Sol milliyetçilik, etnik milliyetçiliği ve faşizmi reddeder; buna rağmen sol milliyetçiliğin bazı minör formları tahammülsüzlük ve ırksal önyargıyı içerisinde barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Etnik çatışma</span> etnik gruplar arasındaki fikir veya inanç savaşı

Etnik çatışma, iki veya daha fazla etnik grup arasında çıkan bir çatışmadır. Çatışmanın kaynağı siyasi, sosyal veya ekonomik olabilirken, çatışan bireyler etnik grubunun topluluk içindeki konumu için açıkça mücadele etmelidir. Bu son kriter etnik çatışmayı diğer mücadele biçimlerinden ayırır.

Ekonomik ayrımcılık, ekonomik faktörlere dayalı ayrımcılıktır. Bu faktörler arasında iş bulunabilirliği, ücretler, mal ve hizmetlerin fiyatları ve/veya bulunabilirliği ve iş için azınlıklara sağlanan sermaye yatırım fonu miktarı sayılabilir. Bu, işçilere, tüketicilere ve azınlıklara ait işletmelere karşı ayrımcılığı içerebilir. Bu, tekelcilerin farklı alıcılara ödeme isteklerine göre farklı fiyatlar talep etme uygulaması olan fiyat ayrımcılığı ile aynı şey değildir.

<span class="mw-page-title-main">Sosyoloji maddeleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste sosyoloji maddelerinin dizinini içermektedir. Özet liste için Genel sosyoloji listesi.

<span class="mw-page-title-main">Kamu sosyolojisi</span>

Kamu sosyolojisi, akademik olmayan izleyicilerle etkileşim kurmak için sosyolojinin disiplin sınırlarını genişletmeyi vurgulayan daha geniş sosyoloji disiplininin bir alt alanıdır. Belki de en iyi, belirli bir bilimsel yöntem, teori veya bir dizi politik değerden ziyade bir sosyoloji tarzı olarak anlaşılması daha makul bir yoldur. Yirmi birinci yüzyıldan beri bu terim, 2004 Amerikan Sosyoloji Derneği (ASA) başkanlık konuşmasında kamu sosyolojisinin disipline edilmesi için ateşli bir çağrıda bulunan Berkeley sosyologu Michael Burawoy ile geniş çapta ilişkilendirilmiştir. Burawoy konuşmasında, halk sosyolojisini, öncelikle diğer akademik sosyologlara hitap etmekle ilgilenen bir sosyoloji biçimi olan "profesyonel sosyoloji" olarak adlandırdığı olguyla karşılaştırır.

<span class="mw-page-title-main">Irk ve sağlık</span>

Irk ve sağlık, belirli bir ırkla özdeşleşmenin sağlığı nasıl etkilediğini ifade eder. Irk, kronolojik çağlar boyunca değişen ve hem kendini tanımlamaya hem de sosyal tanınmaya bağlı olan karmaşık bir kavramdır. Irk ve sağlık çalışmalarında bilim insanları fenotip, soy, sosyal kimlik, genetik yapı ve yaşanmış deneyim gibi farklı faktörlere bağlı olarak ırk kategorilerinde düzenler. Sağlık araştırmalarında "ırk" ve etnik köken çoğu zaman ayrım yapılmadan kalır.

Brezilya'da ırk ve etnisite, Brezilya'daki ırk ve etnisite konusudur. Brezilya toplumu, orijinal yerli Brezilyalılardan Portekizli sömürgecilerin ve Afrika kökenli insanların etkisiyle birçok farklı kökenden gelen insanların bir araya gelmesiyle oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Etnik mizah</span>

Etnik mizah veya etnik şaka, etnik, ırksal veya kültürel bir grupla ilgili mizahı amaçlayan ve genellikle esprisi için söz konusu grubun etnik bir klişesine atıfta bulunan bir mizah, şaka türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Herrenvolk demokrasisi</span> azınlıkları dışlayan hükümet sistemi

Herrenvolk demokrasisi, sadece belirli bir etnik grubun yönetime katıldığı, diğer grupların ise haklarından mahrum edildiği bir hükûmet sistemidir. Bir etnik grubun devlete hakim olduğu etnokrasi ise bununla bağlantılı bir kavramdır. "Üstün ırk" anlamına gelen Almanca Herrenvolk terimi, sömürgeciliği Avrupalıların sözde ırksal üstünlüğü ile meşrulaştıran 19. yüzyıl söyleminde kullanılmıştır. Amerika Konfedere Devletleri (1861–1865), Apartheid Güney Afrikası (1948–1994) ve Rodezya (1965–1979) herrenvolk demokrasinin tipik örnekleri olarak kabul edilir. Seçimler genellikle serbesttir, ancak oy kullanma hakkı belirli bir etnik gruba veya ırka dayalı olarak kısıtlanır ve yönetim, siyasi olarak egemen olan etnik gruba veya ırka uygun olarak şekillenir ve onun çıkarlarını yansıtır.