İçeriğe atla

Irene Kasırgası (2005)

Irene Kasırgası (2005)
Kategori 2 kasırga (SSKÖ)
Irene Kasırgası'nın zirve yoğunluğuna yaklaşırken görünümü (15 Ağustos)
Irene Kasırgası'nın zirve yoğunluğuna yaklaşırken görünümü (15 Ağustos)
Irene Kasırgası'nın zirve yoğunluğuna yaklaşırken görünümü (15 Ağustos)
Oluşma4 Ağustos 2005
Dağılma18 Ağustos 2005
En yüksek rüzgâr
105 mph (165 km/h) (1-dakikadaki gücü)
En alçak basınçBilinmiyor
Etkilenen
alanlar		Amerika Birleşik Devletleri Doğu Kıyısı
2005 Atlantik kasırga mevsimi

Irene Kasırgası, 2005 Atlantik kasırga mevsiminin adlandırılacak güce ulaşmış 9. kasırgasıdır. 4 Ağustos'ta Yeşil Burun Adaları yakınlarında oluşan siklon, Atlas Okyanusu'nu geçti ve Newfoundland'ın güneydoğusundayken ekstratropikal siklon tarafından emilmeden önce Bermuda çevresinde kuzeye döndü. 10 Ağustos'ta neredeyse dağılma safhasına geçse de, 16 Ağustos'ta etkisinin zirvesine ulaşarak Kategori 2 kasırgası olarak sınıflandırıldı. 2005 mevsiminin en uzun siklonu olan Irene, tropikal bir sistem olarak 14 gün boyunca etkisini sürdürdü.

Fırtınanın izini tahmin etmedeki belirsizlik nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri'nde karayla temas endişesi yaşansa da karaya hiç yaklaşmadı. Herhangi bir hasara yol açmasa da, meydana getirdiği 2,4 m'ye kadar ulaşan kabarmalar ile çeken akıntılar, Long Beach, New York'ta bir kişinin ölümüne yol açtı.

Meteorolojik tarihi

Saffir-Simpson kasırga ölçeğine göre fırtınanın ve şiddetinin takibini gösteren harita

Irene Kasırgası, bir Yeşil Burun Adaları fırtınası olarak başladı. 1 Ağustos'ta Afrika'nın batı kıyılarından batıya, Atlas Okyanusu açıklarına doğru, bir tropikal dalga olarak hareket etti ve başlangıçta, daha soğuk deniz yüzeyi sıcaklıkları nedeniyle etkisi zayıfladı. Yeşil Burun Adaları yakınlarından geçerken konveksiyonu artmaya başladı. 4 Ağustos günü öğleden sonra, Yeşil Burun Adaları'nın 1100 km güneybatısında tropikal bir depresyona dönüştü.[1] 5 Ağustos'un başlarında, depresyon aniden kuzeybatıya daha yüksek bir rüzgâr makası alanına dönüştü ve bazı bilgisayar modellerinin depresyonun dağılacağını tahmin etmesine neden olurken diğerleri sürekli güçlenmeyi öngördü. Fırtınanın varlığına yönelik ani tehdit, Ulusal Kasırga Merkezi (NHC) tahmincisi Lixion Avila tarafından "tropikal siklonların oluşumu hakkında ne kadar az şey biliyormuşuz" ifadeleriyle değerlendirildi.[2] Dokuzuncu Tropikal Depresyon, çevresindeki olumsuz koşullara ve zayıf yapılanmasına rağmen güçlenmeye devam ederek 7 Ağustos'ta Irene Kasırgası olarak adlandırıldı.[1]

Kasırga, kuru hava ve yüksek makaslama yüklü bir ortamda olduğundan dolayı 8 Ağustos'ta tropikal bir depresyona doğru zayıfladı.[1] 10 Ağustos sabahı, Küçük Antiller'in kuzeyinden geçtiği esnada neredeyse dağılmaktaydı. Hava tahmincileri fırtınanın hayatta kalacağını "çok düşük bir ihtimal" olarak gördüklerini belirtmekteydi.[3] Ancak daha sıcak sular ve daha az rüzgâr kesme, Irene'in Bermuda'nın güneyinde kademeli olarak daha derli toplu olmasını sağladı ve 11 Ağustos'un başlarında bir kez daha tropikal fırtınaya dönüştü.[1]

Irene Kasırgası, 14 Ağustos'ta Amerika Birleşik Devletleri Doğu Kıyısı'ndayken

Bölgedeki at enlemlerinin hava koşullarının Irene ile nasıl etkileşime gireceği konusundaki bilinmezliklerden ötürü modeller, fırtınanın geleceğine dair belirsiz sonuçlar vermeye devam etti. Bazı modeller Irene'in Kuzey Karolina'da karayla temas edeceğini tahmin ederken, bazıları ise dağılacağını tahmin etmekteydi.[4] Bu belirsizlik, at enlemlerindeki bir zayıflığın, Irene'in ani bir şekilde kuzeye dönmesine yol açmasıyla sona erdi. Fırtına, 15 Ağustos'ta Kuzey Karolina açıklarındaki Outer Banks ile Bermuda'nın ortasından geçti. Bir süre sonra üst seviyedeki makaslama zayıfladı ve Irene, Bermuda'nın 560 km kuzeydoğusundayken hızla yoğunlaşarak önce bir kasırgaya, 16 Ağustos öğleden sonra ise en yüksek hızı 170 km/s olan bir Kategori 2 kasırgasına dönüştü. Kasırganın en düşük basıncı ise 970 mbar idi.[1] Ulusal Kasırga Merkezi meteorologları, Irene'in bir kasırga haline gelme olasılığı taşıdığını düşünmelerine rağmen bu büyüklükte bir yoğunlaşma beklemediklerini ifade etti.[5]

Irene, artan rüzgâr makası bölgesine girmesiyle birlikte zayıflamaya başladı ve sonuç olarak 18 Ağustos'un başlarında, Newfoundland'daki Race Burnu'nun 830 km güneyindeyken kasırga seviyesine düşürüldü. Siklonun 370 km içindeki tüm konveksiyon 18 Ağustos'ta dağıldı. Aynı günün ilerleyen zamanlarında ise bir ekstratropikal siklon tarafından emildi.[1] 2005 kasırga mevsiminin en uzun fırtınası olan Irene, tropikal bir sistem olarak 14 gün boyunca varlığını sürdürmüştü.[6]

Etkileri ve rekorlar

Irene Kasırgası karadan oldukça uzak durduğu için, kıyı şeridi uyarısı veya nöbeti yapılmadı. Irene'in herhangi bir gemiyi etkilediğine ya da genel anlamda herhangi bir hasara yol açtığına dair bir bildirim yapılmadı.[1] Bununla birlikte kasırganın oluşturduğu dalgalar, Amerika Birleşik Devletleri Doğu Kıyısı boyunca çeken akıntı oluşma riskini artırdı. New Jersey'deki birçok plajda yüzme faaliyetleri kısıtlanırken bir kumsaldaki cankurtaranlar, üç gün içerisinde 100'den fazla kurtarma işlemi gerçekleştirdiklerini bildirdi.[7] Kabarma sebebiyle meydana gelen New York sahil şeridindeki dalgalar, 2,4 m'ye kadar ulaştı.[8] 14 Ağustos'ta Long Beach, New York yakınlarında, çeken akıntıya yakalanarak boğulan 16 yaşındaki bir erkeğin cesedi, 16 Ağustos'ta kıyıya vurdu.[8][8][9]

7 Ağustos'ta oluşan Irene Kasırgası, 1936 mevsiminde 20 Ağustos günü oluşan kasırgayı geride bırakarak bir mevsimde, Atlantik havzasında oluşan en erken dokuzuncu kasırga oldu. 2020 mevsiminde bu rekor, 30 Temmuz günü tropikal kasırga olarak sınıflandırılan Isaias Kasırgası'na geçti. Bu kasırga aynı zamanda, Atlantik'te doğan tropikal siklonlar arasında Irene adını taşıyan beşinci oluşumdu.[6]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g "Tropical Cyclone Report: Hurricane Irene" (PDF) (İngilizce). Ulusal Kasırga Merkezi. 3 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2020. 
  2. ^ Ulusal Kasırga Merkezi. "Discussion for Tropical Depression Nine, 11:00 a.m. EDT, August 05 2005". NOAA. 11 Eylül 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2020. 
  3. ^ Ulusal Kasırga Merkezi. "Discussion for Tropical Storm Irene, 5:00 a.m. EDT, August 10, 2005". NOAA. 9 Eylül 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2020. 
  4. ^ Ulusal Kasırga Merkezi. "Discussion for Tropical Storm Irene, 11:00 a.m. EDT, August 11, 2005". NOAA. 11 Eylül 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2020. 
  5. ^ Ulusal Kasırga Merkezi. "Discussionn for Tropical Storm Irene, 5:00 p.m. EDT, August 14, 2005". NOAA. 11 Eylül 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020. 
  6. ^ a b "Atlantic hurricane best track (HURDAT version 2)" (Database). Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Kasırga Merkezi. 25 Mayıs 2020. 
  7. ^ "Hurricane Irene Affecting Jersey Shore". 6ABC. Associated Press. 16 Ağustos 2005. 2 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020. 
  8. ^ a b c Richard Weir and Michael White (16 Ağustos 2005). "Lost Boy's Body Found On Shore". New York Daily News. 9 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020. 
  9. ^ "NCDC Event Report: New York Rip Current". Ulusal İklim Veri Merkezi. 2005. 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Irene Kasırgası (2005) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tropikal siklon</span> hızlı dönerek esen fırtına

Kasırga ya da tropikal siklon, büyük çaplı ve çok şiddetli, Beaufort ölçeğine göre saatte 118 km'den fazla hızla ve dönerek esen tropik rüzgârdır.

<span class="mw-page-title-main">1780 Büyük Kasırgası</span>

1780 Büyük Kasırgası, Atlantik'in gelmiş geçmiş en ölümcül tropikal kasırgası olarak kabul edilir. Fırtınanın Küçük Antiller'den Barbados, Martinik ve Sint Eustatius'u 10 Ekim-16 Ekim tarihleri arasında vurması sonucu yaklaşık 22.000 kişi ölmüştür. Binlerce ölü kıyıdan uzakta ortaya çıkmıştır. Mitch Kasırgası ise 1998 Atlantik kasırgası sezonunda Honduras ve çevresinde 11.000-18.000 kişinin ölümüne yol açmıştır. 1780 fırtınasındaki ölü sayısı yalnız başına, diğer tüm Atlantik kasırgalarının 10 yıllık zaman aralıklarındaki toplamlarından daha fazladır.

<span class="mw-page-title-main">Hortum (meteoroloji)</span> kümülus bulutları ile bağlantılı olarak silindir şeklinde dönerek gezen bir rüzgâr türü

Hortum, kümülus bulutları ile bağlantılı olarak silindir şeklinde dönerek gezen bir rüzgâr türüdür. Bu "hortum" bulutlardan yere kadar uzanır ve büyük yıkıcı güce sahip olan bir doğa felaketidir. Hortumlar hakkında bir bilimsel teori ilk olarak 1917 yılında Alfred Wegener tarafından üretilmiştir ve bu teori günümüzde de doğru olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Katrina Kasırgası</span>

Katrina Kasırgası, Amerika Birleşik Devletleri tarihinin en yıkıcı ve en ölümcül kasırgalarından biri. 2005 yılı Atlas Okyanusu kasırga mevsiminin genelde 5., tropik kasırgalar arasında 11. ve Saffir-Simpson Kasırga Ölçeği'ne göre 5. Kategorideki 2. kasırgasıdır. Katrina, 23 Ağustos 2005 günü oluşmaya başladı ve Meksika Körfezi kıyısının orta-kuzeyi boyunca uğradığı yerlerde büyük hasarlara sebep oldu. Kasırganın neden olduğu en büyük can kaybı ve maddi zarar, New Orleans'ta meydana geldi. Set sisteminin başarısız olduğu Louisiana'yı sel bastı. Kasırga, Mississippi kıyısının karşısında ve Alabama'da şiddetini artırdı, öyle ki kasırganın merkezinin hızı saatte 160 km/saat olarak ölçüldü.

Hugo Kasırgası, 1989'un Eylül ayında, Saffir-Simpson Kasırga Ölçeğine göre 5 şiddetinde; Guadeloupe, Montserrat, Porto Riko, Saint Croix, Güney Karolina ve Kuzey Karolina'yı vuran, 82 kişinin ölümüne ve 56.000 kişinin evsiz kalmasına neden olan kasırgadır.

<span class="mw-page-title-main">2008 Gustav Kasırgası</span>

Gustav Kasırgası, Atlas Okyanusu'nda 25 Ağustos 2008 sabahı Haiti açıklarında oluşan kasırga. Haiti'den sonra Dominik Cumhuriyeti, Jamaika, Cayman Adaları, Küba ve ABD'yi vurdu. 2 Eylül'e kadar 12'si çocuk 107 kişinin ölümüne sebep oldu. Equecat risk modelleme şirketine göre Gustav'ın, sigorta sektörüne maliyeti 9 milyar dolar, ABD'de verdiği toplam zarar ise 18 milyar dolar düzeyinde olacaktır. Buna göre Gustav, ABD tarihinde en çok zarara yol açan 10. kasırga olacaktır.

<span class="mw-page-title-main">Gabrielle Tropikal Fırtınası (2007)</span> Kuzey Karolinanın doğusundan geçen tropikal fırtına

Gabrielle Tropikal Fırtınası, denize geri dönmeden önce Kuzey Karolina'nın doğusundan geçen bir tropikal fırtınadır. 2007 Atlantik kasırga sezonunun yedinci adlandırılmış kasırgasıydı. Gabrielle bir subtropikal kasırga olarak 8 Eylül günü Lookout Burnu'nun 625 km güneydoğusunda oluştu. Rüzgârın yönünün değişmesi fırtınanın ömrünü kısalttı, hâlbuki yine böyle değişimler Gabrielle'in tropikal fırtına seviyesine yükselmesine neden oldu. 9 Eylül günü, Gabrielle Kuzey Karolina kıyısından karaya giriş yaptı. Kuzeydoğuya dönen fırtına hızlı bir şekilde zayıfladı ve 11 Eylül günü sona erdi. Fırtınanın karaya giriş yerine aşırı miktarda yağmur düştü; fakat diğer alanlara düşen yağış miktarı daha küçüktü. Fırtınanın yol açtığı zarar küçüktü ve doğrudan sonuç olarak hiçbir ölüm vakası bildirilmedi.

<span class="mw-page-title-main">Yasi Dönence Kuşağı Kasırgası</span>

Yasi Dönence Kuşağı Kasırgası Queensland ve Avustralya kıyılarında, 3 Şubat 2011 sabahı etkili olan tropikal siklon kasırgası. Yasi'nin başlangıcını Fiji yakınlarındaki hafif bir tropikal akım oluşturmuştur. Siklon hareketleri şiddetini arttırmış, kasırga 3. düzey fırtınalara Avustralya saatiyle 5:00pm 31 Ocak 2011'de ulaşmıştır. 1 Şubat'ta siklon güçlenerek 4. düzey kasırgaya dönüşmüş, kasırga 2 Şubat'ın erken saatlerinden sonra ise 5. düzey siklona kadar yükselmiştir. Kasırga hızlandıktan sonra yer yer 295 km hıza kadar şiddetlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tropik Bunalım On</span>

Tropik Bunalım On, 2005 Atlantik kasırga sezonunun onuncu kasırgasıdır. Kasırga 8 Ağustos'ta Atlas Okyanusu'na giren bir tropik dalga sonucu 13 Ağustos'ta meydana gelmiştir. Bölgede oluşan güçlü rüzgâr makasından dolayı kasırga zayıf kaldı ve daha fazla şiddetli duruma gelmedi. Kasırga kara üzerinde hiçbir etki meydaha getirmedi ve herhangi bir hasara yol açmadı. 14 Ağustos'ta oldukça azaldı, fakat gerisinde kalanlar başka bir fırtınanın, Katrina Kasırgası'nın meydana gelmesine neden oldu. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) tarihinin en kötü kasırgalarından biri olan Katrina Kasırgası ABD'de maddi şiddelli hasarlar meydana getirdi, topşam 1836 kişinin ölümüne yol açtı.

<span class="mw-page-title-main">Fırtına dalgası</span> alçak basınçlı bir hava sistemi ile ilişkili su yükselmesi

Fırtına dalgası, deniz yüzeyinin fırtına veya kasırga gibi bir alçak basınç sistemi nedeniyle kabarması. Fırtına dalgaları, başlıca rüzgârın deniz yüzeyini itmesi sonucu dalgaların deniz seviyesi üzerinde yuğulmasıyla oluşur. Bizzat alçak basınç ve suyun derinliği de fırtına dalgalarının oluşmasında etkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Kasırga Merkezi</span>

Ulusal Kasırga Merkezi, Amerika Birleşik Devletleri'nin Ulusal Hava Durumu Servisinin tropikal hava sistemlerini takip ve tahmin etmekle sorumlu bölümü. Kurumun merkezi Miami, Florida'daki Uluslararası Florida Üniversitesi'ndedir. Kurulduğu yıllarda medyada ve akademik yayınlarda "cesur bir girişim" olarak tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Morgan City, Louisiana</span>

Morgan City, Amerika Birleşik Devletleri'nin Louisiana eyâletindeki şehirlerden biridir. Bir öncek ismi Brashear City olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">2005 Azorlar subtropikal fırtınası</span> 4–5 Ekim 2005te Atlas Okyanusunda yaşanmış fırtına

Azorlar subtropikal fırtınası, 2005 Atlantik kasırga mevsiminde, adlandırılacak güce ulaşmış 19. fırtınadır. Ulusal Kasırga Merkezi tarafından subtropikal bir alçak basınç etkinliği olarak değerlendirilen fırtınaya, resmî bir ad konulmamıştır. 4 Ekim tarihinde Atlas Okyanusu'nun doğusundaki bir alçak basınç noktasının subtropikal özellikler sergilemesiyle başlayan fırtına, aynı gün içinde Azorlar üzerinden geçmiş ve ertesi gün ekstratropikal duruma gelmiştir. Herhangi bir maddi hasar ya da can kaybına neden olmayan fırtına, bir soğuk hava kütlesi tarafından yutulmuş; daha sonra İber Yarımadası'nı etkileyen Vince Kasırgası'na dönüşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Ekstratropikal siklon</span>

Ekstratropikal siklon, Dünya'nın havasının büyük bölümünü yüksek basınç alanlarıyla birlikte taşıyan alçak basınç alanlarına verilen addır. Bulutluluk ve hafif yağışın yanı sıra gök gürültülü fırtına, kar fırtınası ve hortum gibi hava olaylarına neden olabilmektedir. Dünya'nın orta enlemlerinde görülen ekstratropikal siklonlar kasırgaların tersine hızlı sıcaklık değişimleri göstermekte ve hareket merkezinde hava kütleleri oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Vince Kasırgası</span> 2005te Atlantikte meydana gelen kasırga

Vince Kasırgası, 8 Ekim 2005'te Atlas Okyanusu'nun kuzeydoğusunda meydana gelen kasırgadır. 2005 Atlantik kasırga mevsiminin bir parçası olup tropikal siklonlar için çok soğuk olduğu düşünülen sularda ortaya çıkmıştır. Kasırga, çok aktif geçen bu kasırga mevsiminde gerçekleşen 20. adlandırılmış hava olayı ve 12. kasırgadır.

<span class="mw-page-title-main">1952 Atlantik kasırga mevsimi</span>

1952 Atlantik kasırga mevsimi 3 Şubat - 30 Kasım tarihleri arasında gerçekleşen hava olaylarını kapsayan kasırga mevsimidir. 1946 Atlantik kasırga mevsiminden sonraki en düşük yoğunluklu dönemi temsil etmiştir. 7 tropikal siklonun yaşandığı mevsim 28 Ekim tarihinde gözlemlenen Fox Kasırgası'yla sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Artık kullanılmayan Atlantik kasırga adları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste Kuzey Atlantik'te artık kullanılmayan tropikal siklon adlarını içermektedir.

Dorian Kasırgası, Amerika Birleşik Devletleri'nin Doğu Kıyılarını etkileyen güçlü bir tropikal siklondur. 2019 Atlantik kasırga sezonunun ilk büyük kasırgası olan Dorian, 24 Ağustos'ta tropikal bir dalga sonucu gelişti.

<span class="mw-page-title-main">Karayla temas</span>

Karayla temas, su üzerinden karaya geçen bir fırtınanın olayıdır. Daha geniş anlamda ve insan seyahatiyle bağlantılı olarak, denizde veya havada bir yolculuğun sonunda veya oraya varma gerçeğiyle ulaşılan ya da görülen ilk kara anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Helene Kasırgası (2024)</span> 2024te meydana gelen Kategori 4 Atlantik kasırgası

Helene Kasırgası, Amerika Birleşik Devletleri'nin Güneydoğu kısmında geniş alanda etki gösteren büyük, yıkıcı ve ölümcül bir tropikal siklondu. Florida'nın Büyük Bend bölgesini vuran kayıtlardaki en güçlü kasırga, 2017'den sonraki Amerika Birleşik Devletleri için en ölümcül ve 2005'ten sonraki ABD anakarasındaki en ölümcül kasırgadır. 2024 Atlantik kasırga sezonunun sekizinci adlandırılmış fırtınası, beşinci kasırgası ve ikinci büyük kasırgası olan Helene, Eylül ayı ortalarında Batı Karayip Denizi'nde Orta Amerika girdabı olarak bilinen geniş bir alçak basınç alanı içinde kademeli olarak gelişti. 24 Eylül'de Yucatán Yarımadası'na yaklaşırken güçlenerek tropikal fırtınaya dönüştü ve Ulusal Kasırga Merkezi kasırga olarak kategorilendirilerek Helene adı verildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.