İçeriğe atla

Irak İsyanı (2011-2013)

Irak İsyanı
Irak çatışmaları (2003-günümüz)

ABD ve Kuveyt birlikleri, 18 Aralık 2011'de son askeri konvoy geçtikten sonra Kuveyt ile Irak arasındaki kapıyı kapatmak için birleşti. Yeni Şafak Operasyonu'nun sona erdiğini ve ABD sonrası isyan aşaması döneminin başlangıcını işaret ediyor.
Tarih18 Aralık 2011 - 30 Aralık 2013
Bölge
Irak (Bağdat dahil çoğunlukla merkezi ve kuzeyi)
Sonuç
  • ABD'nin çekilmesinden bu yana artan sayıda isyancı büyük ölçekli saldırı ile şiddette önemli artış
  • IİD'nın yeniden canlanması,[1] daha sonra IŞİD'e dönüşmesi
  • İsyanın 2013'te başlayan tam teşekküllü bir iç savaşa dönüşmesi
Taraflar

Sünniler: Irak Şam İslam Devleti
El-Kaide
Irak İslam Ordusu

Baas Partisi yandaşları
Nakşibendi Ordusu

Cihad ve Kurtuluş Yüksek Komutanlığı

Şiiler: Özel Gruplar
Mehdi Ordusu
Asaib Ehl-Hak
Kata'ib Hizbullah

Bedir Tugayı

Devlet güçleri:Irak Irak Silahlı Kuvvetleri

Kürdistan Bölgesel Yönetimi Peşmerge
Komutanlar ve liderler

Ebu Kuaşlı
Ebu Dua

İzzet İbrahim el-Duri

Mukteda El Sadr

Ebu Mustafa el-Şebani

Irak Celal Talabani
Irak Nuri El Maliki

Kürdistan Bölgesel Yönetimi Mesud Barzani


Irak İsyanı, Irak Savaşı'nın sona ermesinden ve ABD birliklerinin Irak'tan çekilmesinden sonra 2011'in sonlarında başlayan ve merkezi hükûmetle şiddetli çatışmalara ve Irak'ın dini grupları arasında düşük düzeyde mezhepsel şiddete neden olan bir isyandı.

İsyan, 2003'te ABD'nin Irak'ı istila etmesinin ardından yaşanan olayların doğrudan bir devamıydı. Sünni militan gruplar, Şii liderliğindeki hükûmete ve onun koalisyon yardımı olmadan insanları koruma çabalarına olan güveni sarsmak için ülkenin Şii çoğunluğunu hedef alan saldırıları hızlandırdı.[2] Irak'taki silahlı gruplar, 2014'te birleştiği Suriye İç Savaşı tarafından giderek daha fazla harekete geçirildi.[] Birçok Sünni grup, Şii grupların desteklemek için harekete geçtiği Suriye hükûmetine karşı durdu ve her iki mezhebin de çok sayıda üyesi Suriye'de savaşmak için sınırı geçti.[3]

2014'te, Musul'un ve Kuzey Irak'taki önemli bölgelerin Selefi cihatçı militan bir grup, köktendinci ve Sünni İslam'ın Vahhabi doktrinini izleyen tanınmayan bir proto-devlet olan Irak ve Şam İslam Devleti (IŞİD) tarafından fethedilmesinin ardından isyan, dramatik bir şekilde tırmandı.[4][5] IŞİD, 2014 yılının başlarında Irak hükûmet güçlerini Batı Irak saldırısında kilit şehirlerden çıkardığında küresel önem kazandı. Ardından Musul'u ele geçirdi ve Sincar Katliamı'nı gerçekleştirdi, böylece yeni çatışmayı Suriye İç Savaşı ile birlikte yeni ve çok daha ölümcül bir çatışmaya dönüştürdü.

Arka plan

Kaynakça

  1. ^ "Al-Qaeda's Resurgence in Iraq: A Threat to U.S. Interests". U.S Department of State. 5 Şubat 2014. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2010. 
  2. ^ "Suicide bomber kills 32 at Baghdad funeral march". Fox News. Associated Press. 27 January 2012. 6 March 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 April 2012. 
  3. ^ Salem, Paul (29 Kasım 2012). "INSIGHT: Iraq's Tensions Heightened by Syria Conflict". Middle East Voices (Voice of America). 4 July 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  4. ^ Fouad al-Ibrahim (22 Ağustos 2014). "Why ISIS is a threat to Saudi Arabia: Wahhabism's deferred promise". Al Akhbar English. 24 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Dolgov, Boris (23 Eylül 2014). "Islamic State and the policy of the West". Oriental Review. 9 October 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2017. Wilson, Rodney (15 Mayıs 2015). Islam and Economic Policy. Edinburgh University Press. ISBN 9780748683895. 10 October 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2017 – Google Books vasıtasıyla. Cockburn, Patrick (3 March 2016). "End Times for the Caliphate?". ss. 29-30. 9 October 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2017 – London Review of Books vasıtasıyla. Pastukhov, Dmitry; Greenwold, Nathaniel. "Does Islamic State have the economic and political institutions for future development?" (PDF). 9 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2017. Pedler, John (28 April 2015). A Word Before Leaving: A Former Diplomat's Weltanschauung. Troubador Publishing Ltd. ISBN 9781784622237. 10 October 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2017 – Google Books vasıtasıyla. Kerr, Michael; Larkin, Craig (1 January 2015). The Alawis of Syria: War, Faith and Politics in the Levant. Oxford University Press. ISBN 9780190458119. 10 October 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2017 – Google Books vasıtasıyla. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Irak İslam Ordusu</span> Iraklı direniş örgütü

Irak İslam Ordusu Irak'ın 2003 yılında ABD öncülüğündeki Koalisyon güçleri tarafından işgal edilmesinin ardından Irak'ta kurulan yeraltı İslamcı militan bir örgüttü ve ardından Saddam Hüseyin liderliğindeki Baas rejiminin çöküşünü takiben Irak'ta kurulan yeraltı İslamcı militan bir örgüttü. Irak İslam Ordusu, Koalisyon güçlerine karşı asimetrik bir askerî isyana öncülük eden Irak'taki en büyük, sofistike ve en etkili Sünni direniş gruplardan biri olarak kabul edildi. Grup, ABD ve Irak askerlerine yönelik kaçırma ve saldırılarla ilgili tüyler ürpertici videolarıyla tanındı.

<span class="mw-page-title-main">Irak Krallığı</span> Birleşik Krallık Mezopotamya Mandasından sonra kurulan monarşik krallık

Irak Krallığı, Birleşik Krallık Mezopotamya Mandası'ndan sonra kurulan monarşik krallık. Ağustos 1921'de Faysal bin Hüseyin ilk kral olmuş ve 1958 tarihinde Abdülkerim Kasım'ın başbakan olması ile sonlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye İç Savaşı</span> Suriyede 2011den beri süren iç savaş

Suriye İç Savaşı, Suriye ordusu, Suriye hükûmeti ve Suriye'deki iç isyancılar arasında başlayan, sonrasında Irak ve Şam İslam Devleti, El Nusra ve bazı Kürt, Türkmen, Dürzi ve Süryani grupların da katıldığı, son dönemde ise Rusya, İran, Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye ve İsrail gibi dış güçlerin de sınırlı ve düzenli olarak dâhil olduğu çatışmalardır. Gösteriler 15 Mart 2011'de başlamış ve Nisan 2011 tarihinde ülke çapında yayılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Deyrizor çatışmaları (2011-14)</span>

Deyrizor Kuşatması, IŞİD ile Suriye Ordusu arasında Deyrizor şehir merkezi ve civarındaki yerleşim bölgelerindeki çatışmalardır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye İç Savaşı'nın Lübnan'a sıçraması</span>

Suriye İç Savaşı'nın Lübnan'a sıçraması, Lübnan'da Hizbullah ile IŞİD ve El Nusra'nın başını çektiği Sünni radikal gruplar arasındaki çatışmalardır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Kürdistanı çatışmaları</span> Kuzey Suriyede askeri ve siyasi çatışma

Rojava Savaşı ya da Suriye Kürdistanı Çatışmaları, Suriye'nin kuzeyindeki taraflar arasındaki çatışmaları kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ahrar uş-Şam</span> İslamcı Silahlı Sünni-Köktenci Militan örgüt

Ahrar uş-Şam ya da tam adıyla Şam'ın Hürleri İslami Hareketi, Suriye'de 2011 yılında Halep'te kurulan ve Beşşar Esad yönetimine karşı savaşan muhalif gruptur. Merkezleri İdlib'dedir. 2011 yılından bu yana aktif faaliyet göstermektedir. Sünni ve Selefi mücahidlerden oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Irak ve Şam İslam Devleti</span> Irak, Suriye ve Afrikada faaliyet gösteren Selefi cihatçı silahlı örgüt

Irak ve Şam İslam Devleti veya 2014'ten beri kullandığı resmî isimle İslam Devleti, ağırlıklı olarak Afrika'da, ayrıca Irak ve Suriye'de de etkinlik gösteren, bu bölgede hilâfet devleti kurmak amacıyla güvenlik güçlerine ve sivillere karşı eylemler yapan yasa dışı, silahlı ve ele geçirdiği topraklardaki meşruluğu hiçbir ülke tarafından devlet olarak tanınmayan Selefi cihatçı örgüttür. Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler ile aralarında ABD, Türkiye, Suudi Arabistan, Kanada'nın da bulunduğu pek çok ülke ve kuruluş tarafından terör örgütü olarak tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ebu Bekir el-Bağdadi</span> IŞİDin lideri

Ebu Bekir el-Bağdadi veya doğum ismiyle İbrahim Avvad İbrahim Ali el-Bedri el-Samarai, kendini İslam halifesi ilan etmiş, silahlı örgüt IŞİD'in kurucusu ve 2014'ten 2019'a kadar lideriydi.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Irak Taarruzu (Haziran 2014)</span> Irak Şam İslam Devletinin Irak ve Suriye saldırıları

Kuzey Irak Taarruzu , IŞİD ve onları destekleyen Sünni aşiretler ve eski Baas partisi mensuplarının Musul'a yaptıkları taarruzla başlayan çatışmalardır. Kuzey Irak'taki IŞİD ilerlemesi, IŞİD'in güneye doğru ilerlemeye başladığı ve Tikrit'e saldırdığı 26 Haziran'a kadar devam etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">YPJ</span> Suriyede çoğunluğu Kürt kadınların oluşturduğu silahlı örgüt

YPJ veya Kadın Koruma Birlikleri YPG 'nin kadın koludur. 2012 yılında YPG'nin kadın tugayı olarak kurulmuştur. 2014'te 18 ile 40 yaşları arasında 7000'den fazla gönüllü savaşçı kadroya ulaşmıştır. Jineoloji YPJ'nin fikir bütünlüğünü oluşturan düşüncelere temel olan doktrinlerden biridir. Irak ve Şam İslam Devleti'nin Yezîdî soykırımına karşı savaşmıştır.

Irakta din, çeşitli dini inançlardan oluşur. Ülkedeki en yaygın din ise İslam'dır.

<span class="mw-page-title-main">Sincar</span> Irakın Ninova İline bağlı bir şehir

Sincar, Kuzey Irak'ta Musul kentine bağlı ilçe. Bölgede DEAŞ öncesi, üçte ikisini Ezidilerin, diğer bölümünü ise Sünni Kürt ve Arapların oluşturduğu yaklaşık 300 bin kişinin yaşadığı tahmin ediliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Irak İç Savaşı (2013-2017)</span>

Irak İç Savaşı (2013-2017), IŞİD'in Musul'a saldırmasıyla başlayan iç çatışmaları kapsamaktadır. IŞİD ve IŞİD'e destek veren eski Baas partisi mensupları, Sünni Arap aşiretleri ve diğer radikal örgütler ile Irak Ordusu, Peşmerge, İran destekli Şii milisler, Süryani/Asuri/Yezidi azınlık savaşçıları ve merkezi hükûmete destek veren Sünni ve Şii Arap, Kürt ve Türkmen aşiretleri arasındaki çatışmalar günümüzde de devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye İç Savaşı'ndaki isyancılar arasındaki çatışmalar</span> Suriye iç savaşındaki hükümet ve halkın çatışmaları

Suriye İç Savaşı'ndaki isyancılar arasındaki çatışmalar, Suriye İç Savaşı'nda hükûmete karşı silahlı savaş veren isyancı gruplar arasındaki çatışmaları ifade eder. Özgür Suriye Ordusu ile müttefikleri, el-Kaide'ye bağlı gruplar ile müttefikleri ve Irak ve Şam İslam Devleti'nin başını çektiği bu gruplar, Ocak 2013 başlarından itibaren birbirleriyle çatışmaya başladı.

Felluce Muharebesi veya Felluce'nin düşüşü, 30 Aralık 2013'te başlayıp 4 Ocak 2014'te sona eren, IŞİD'e bağlı militanların ve bölgedeki isyancı sünnilerin Felluce'yi ele geçirmesiyle sonuçlanan muharebedir. Muharebenin başladığı 30 Aralık 2013, Felluce şehrinin Anbar iline bağlı olması sebebiyle IŞİD ile Irak ordusu arasında uzun süre sürecek Anbar çatışmalarının başlangıcı olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Musul Muharebesi (2014)</span>

Musul Muharebesi veya Musul'un düşüşü, IŞİD militanlarının 4 Haziran 2014'te Musul'a saldırmasıyla gerçekleşmiştir. Irak güvenlik güçleri 30 bin asker ve 30 bin polisten oluşmasına karşın sayısı 800 ile 1500 arasında değişen IŞİD militanlarına karşı şehri tutamamıştır. 6 gün süren çatışmalar sonucunda 10 Haziran 2014'te Musul'un tümü, Musul Havalimanı, Musul'daki bankalar ve petrol yönetimi IŞİD'e geçmiştir. 500 bin sivil çatışmalardan kaçmak için Musul'dan göç etmiştir.

Azerbaycan nüfusunun nominal olarak %90.30'ından fazlası Müslümandır. Müslüman nüfusun ise hemen hemen %85'i Şii, %15'i Sünnidir. Azerbaycan yüzdelik olarak İran'dan sonra en fazla Şii oranına sahip ülkedir.

<span class="mw-page-title-main">Irak-Suriye sınırı</span> Uluslararası sınır

Irak-Suriye sınırı, Suriye ile Irak arasındaki sınırdır ve toplam 599 kilometre (372 mi) uzunluktadır. Yukarı Mezopotamya ve Suriye çölü boyunca, güneybatıda Ürdün ile olan üçlü noktadan kuzeydoğuda Türkiye ile olan üçlü noktaya kadar uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Irak Türkmen Soykırımı</span> IŞİDin Türkmenlere uyguladığı zulüm

Irak Türkmen Soykırımı, Irak Türkmenlerinin Irak ve Şam İslam Devleti tarafından bir dizi katliam, tecavüz, infaz, sürgün ve zorla cinsel köle haline getirilmesini içermektedir. IŞİD'in 2014 yılında Iraklı Türkmenlerin topraklarını ele geçirmesiyle başladı ve IŞİD Irak'taki tüm topraklarını kaybedene kadar devam etti. 2017 yılında IŞİD'in Iraklı Türkmenlere uyguladığı zulüm Irak Parlamentosu tarafından resmen soykırım olarak tanındı. 2018 yılında ise Iraklı Türkmen kızların ve kadınların cinsel köleliğe maruz kalması Birleşmiş Milletler tarafından resmen tanındı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.