İçeriğe atla

Irak İslam Devleti

Irak İslam Devleti
دولة العراق الإسلامية
Kuruluş15 Ekim 2006-8 Nisan 2013
BağlılıkEl-Kaide
Lider(ler)Ebu Ömer el-Bağdadi (ölü) (2006-2010)
Ebu Bekir el-Bağdadi (2010-2013)
Etkin bölgelerIrak
İdeoloji
Rakip(ler)Çok Uluslu Güç - Irak
Irak
Kürt ve Şii milisler
Irak'ın Oğulları
Çatışma(lar)Irak Direnişi
Irak İsyanı

Irak İslam Devleti (Arapçaدولة العراق الإسلامية - Devlet el-Irak el-İslamiye), el-Kaide'ye bağlı olarak Irak'ta faaliyet gösteren silahlı cihatçı Selefi örgüttür.

Ebu Eyyub el-Mısri'nin liderliğinde ve el-Kaide'ye bağlı olan Mücahit Şura Meclisi, 15 Ekim 2006 olan'da yayınlanan videoyla birlikte Bağdat, Anbar, Diyala, Kerkük, Selahaddin ve Ninova illerinin tamamı ile Babil ilinin bir kısmını içinde barındıran bölgede Irak İslam Devleti'ni kurduğunu açıkladı.[2] Kuruluşun ardından el-Mısri, liderliği Ebu Ömer el-Bağdadi'ye devretti.[3] Bazı kaynaklar, el-Bağdadi'nin liderliğinin göstermelik olduğunu ve el-Mısri'nin örgüt liderliğini fiilî olarak sürdürdüğünü söylemektedir.[3]

23 Kasım 2006'da, Bağdat'ın Şii nüfusunun yoğun olduğu Medine es-Sadr semtinde düzenledikleri bir dizi bombalı araç ve havan saldırılarında en az 215 kişi öldü, 250'den fazla kişi yaralandı.[4][5] 17 Mart 2008'de Kerbela'da, Şiiler için kutsal kabul edilen İmam Hüseyin Türbesi yakınlarında gerçekleştirilen ve en az 48 kişinin ölümüne yol açan intihar saldırısı ile 17 Haziran 2008'de Şii nüfusun yoğun yaşadığı Bağdat'ın el-Hürriye semtindeki bir otobüs durağında gerçekleştirilen ve en az 51 kişinin hayatını kaybettiği bombalı araç saldırısının sorumlulukları örgüt tarafından üstlenilmese de bazı yetkililerin açıklamalarına göre saldırıların arkasında Irak'taki el-Kaide yapılanması bulunmaktaydı.[6][7][8] Ebu Ömer el-Bağdadi ile el-Mısri'nin 18 Nisan 2010'da öldürülmesi sonrasında örgütün liderliği Ebu Bekir el-Bağdadi'ye geçti.[9][10][11] El-Bağdadi, 8 Nisan 2013'te yaptığı açıklamada, el-Kaide'ye bağlı olarak Suriye'de faaliyet gösteren el-Nusra Cephesi ile birleştiklerini ve böylece Irak ve Şam İslam Devleti'ni kurduklarını ifade etti.[12][13] Ebu Bekir el-Bağdadi'nin bu açıklaması sonrası el-Nusra Cephesi Lideri Ebu Muhammed el-Cevlani, örgütün el-Kaide'ye bağlı olduğunu ve liderinin Eymen ez-Zevahiri olduğunu belirterek el-Bağdadi'nin bu açıklamasını reddetti. Bunun sonrasında Irak İslam Devleti ile el-Nusra Cephesi arasında çatışmalar çıktı.[14]

Kaynakça

  1. ^ "Islamic State: The Changing Face of Modern Jihadism" (PDF). Quilliam Foundation. November 2014. 13 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2015. 
  2. ^ Roggio, Bill (16 Ekim 2006). "The Rump Islamic Emirate of Iraq" (İngilizce). The Long War Journal. 20 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016. 
  3. ^ a b "The Islamic State" (İngilizce). Stanford Üniversitesi Uluslararası Güvenlik ve İşbirliği Merkezi. 29 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2020. 
  4. ^ "Iraqi militias take revenge for slaughter of 215". MSNBC (İngilizce). Bağdat: Associated Press. 25 Kasım 2006. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016. 
  5. ^ DeYoung, Karen; Pincus, Walter (18 Mart 2007). "Al-Qaeda in Iraq May Not Be Threat Here". The Washington Post (İngilizce). 30 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016. 
  6. ^ "Dozens killed near Iraqi shrine" (İngilizce). BBC News. 17 Mart 2008. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016. 
  7. ^ "Baghdad bus stop bomb 'kills 51'" (İngilizce). BBC News. 17 Haziran 2008. 4 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016. 
  8. ^ "Car bomb at a Baghdad bus stop kills 51" (İngilizce). Metro.co.uk. 17 Haziran 2008. 28 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016. 
  9. ^ "2 Most Wanted Al Qaeda Leaders in Iraq Killed by U.S., Iraqi Forces" (İngilizce). Fox News. 19 Nisan 2010. 15 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016. 
  10. ^ "Al-Qaida confirms deaths of top leaders" (İngilizce). Bağdat: UPI. 26 Nisan 2010. 8 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016. 
  11. ^ Shadid, Anthony (16 Mayıs 2010). "Iraqi Insurgent Group Names New Leaders" (İngilizce). Bağdat: The New York Times. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016. 
  12. ^ "Al-Qaeda in Iraq confirms Syria's Nusra Front is part of its network" (İngilizce). El-Arabiye. 9 Nisan 2013. 13 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016. 
  13. ^ Abouzeid, Rania (23 Haziran 2014). "The Jihad Next Door" (İngilizce). Politico. 10 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016. 
  14. ^ Abouzeid, Rania (23 Haziran 2014). "The Jihad Next Door". Politico (İngilizce). 8 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020. 

Konuyla ilgili yayınlar

  • Celso, Anthony (Mayıs 2015). "Zarqawi's legacy: Al Qaeda's ISIS "renegade"". Mediterranean Quarterly (İngilizce). 26 (2): 21-41. doi:10.1215/10474552-2914495. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">El-Kaide</span> 1988de kurulmuş radikal İslamcı ve Selefî cihatçı terör örgütü

El-Kaide, dünya çapında faaliyet gösteren radikal İslamcı ve Selefî silahlı örgüt. Kökenleri Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalede bulunduğu döneme dayanan örgüt, 1988 yılında kuruldu. BMGK, NATO, Avrupa Birliği gibi uluslararası kuruluşlar ile birçok ülke tarafından terör örgütü olarak tanımlanmaktadır. Aralarında 11 Eylül ve 2002 Bali saldırılarının da bulunduğu, bir kısmı sivilleri hedef alan çeşitli saldırıların sorumluluğunu üstlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ebu Musab ez-Zerkavi</span> Irak ve Şam İslam Devletinin (IŞİD) kurucusu Ürdünlü cihatçı terörist

Ebu Musab ez-Zerkavi ya da gerçek adıyla Ahmed Fadıl en-Nazal el-Haleyle, çeşitli İslamcı ve cihatçı silahlı örgütlerin üyeliğini, kuruculuğunu ve liderliğini yapmış Ürdünlüdür. Çeşitli devletler ve uluslararası kuruluşlar tarafından terör örgütü olarak tanımlanan, Tevhit ve Cihat Cemaati ile el-Kaide'ye bağlı ardıl örgütleri Irak el-Kaidesi ve Mücahit Şura Meclisinin kurucu lideri olarak Irak Savaşı'ndaki direnişçi unsurlardan biri olarak faaliyetlerde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Irak ve Şam İslam Devleti</span> Irak, Suriye ve Afrikada faaliyet gösteren Selefi cihatçı silahlı örgüt

Irak ve Şam İslam Devleti veya 2014'ten beri kullandığı resmî isimle İslam Devleti, ağırlıklı olarak Afrika'da, ayrıca Irak ve Suriye'de de etkinlik gösteren, bu bölgede hilâfet devleti kurmak amacıyla güvenlik güçlerine ve sivillere karşı eylemler yapan yasa dışı, silahlı ve ele geçirdiği topraklardaki meşruluğu hiçbir ülke tarafından devlet olarak tanınmayan Selefi cihatçı örgüttür. Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler ile aralarında ABD, Türkiye, Suudi Arabistan, Kanada'nın da bulunduğu pek çok ülke ve kuruluş tarafından terör örgütü olarak tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ebu Bekir el-Bağdadi</span> IŞİDin lideri

Ebu Bekir el-Bağdadi veya doğum ismiyle İbrahim Avvad İbrahim Ali el-Bedri el-Samarai, kendini İslam halifesi ilan etmiş, silahlı örgüt IŞİD'in kurucusu ve 2014'ten 2019'a kadar lideriydi.

<span class="mw-page-title-main">Haydar el-İbadi</span> Eski Irak Başbakanı

Haydar Cevad Kazım el-İbadi Iraklı siyasetçi. Cumhurbaşkanı Fuad Masum tarafından 11 Ağustos 2014 tarihinde Irak Başbakanlığı için aday gösterildi. 8 Eylül 2014 tarihinde Irak Başbakanı olarak atandı.

<span class="mw-page-title-main">El-Kaide Kürt Taburları</span>

El-Kaide Kürt Taburları, Irak'taki Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde, el-Kaide'ye bağlı bir şekilde faaliyet gösteren silahlı Kürt-cihatçı Selefi örgüt. Mart 2007'de kurulmuş olup, Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı ve Kanada hükûmeti tarafından terör örgütü olarak tanımlanmaktadır.

Mücahit Şura Meclisi, Irak Direnişi sırasında ortaya çıkan, en az altı Sünni cihatçı Selefi ayaklanmacı grubun oluşturduğu yasa dışı silahlı çatı örgüt.

<span class="mw-page-title-main">Irak el-Kaidesi</span> İslamcı terör örgütü

Irak el-Kaidesi veya diğer kullanımıyla Tanzim Kaide el-Cihad fi Bilad er-Rafideyn, el-Kaide'ye bağlı olarak Irak'ta faaliyet gösteren yasa dışı silahlı cihatçı Selefi grup.

Kasım 2006 Medine es-Sadr saldırıları, 23 Kasım 2006'da, Irak'ın başkenti Bağdat'ta, Şii nüfusun yoğun olarak yaşadığı Medine es-Sadr semtinde gerçekleştirilen altı bombalı araç ve iki havan saldırısı. Irak İslam Devleti militanlarınca düzenlendiği belirtilen saldırılarda en az 215 kişi öldü, 250'den fazla kişi yaralandı.

<span class="mw-page-title-main">Tevhit ve Cihat Cemaati</span> feshedilen militan cihatçı grup

Tevhit ve Cihat Cemaati, Irak ve Ürdün'de faaliyet gösteren silahlı cihatçı Selefi örgüttür. 1999'da, Ürdün'den Afganistan'a hareket eden Ebu Musab ez-Zerkavi'nin, el-Kaide'ye bağlı olarak burada askerî eğitim vermeye başlamasıyla kuruldu. 28 Ekim 2002'de, oluşuma bağlı kişiler tarafından gerçekleştirilen silahlı saldırı sonucu Laurence Foley'in öldürülmesi, örgütün ilk silahlı faaliyetiydi. Mart 2003'te Irak'ın İşgali ile başlayan Irak Savaşı'yla birlikte çeşitli bombalı saldırılar düzenlemeye başladı. 17 Ekim 2004'te İnternet ortamında yayınladığı bildiriyle el-Kaide'ye bağlılık yemini eden örgüt, Irak el-Kaidesi adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">2006 el-Askeri Camii saldırısı</span> Vikimedya liste maddesi

2006 el-Askeri Camii saldırısı, 22 Şubat 2006'da, Irak'ın Samarra şehrinde bulunan ve Şii inancına göre kutsal kabul edilen el-Askeri Camii'ne düzenlenen bombalı saldırıdır. Saldırıda ölen ya da yaralanan olmazken, patlama sebebiyle yapıda hasar meydana geldi. Saldırının sorumluluğunu hiçbir örgüt üstlenmese de saldırının, el-Kaide'ye bağlı Mücahit Şura Meclisi mensuplarınca gerçekleştirildiği tespit edildi. Saldırı sonrasında ülkedeki Sünni ve Şii kesim arasında çıkan çatışmalarda 1.000'in üzerinde ölü olduğu belirtildi.

Ebu Eyyub el-Mısri veya diğer tanınan adıyla Ebu Hamza el-Muhacir, Irak el-Kaidesi, Mücahit Şura Meclisi ve Irak İslam Devleti'nde yöneticilik yapan Mısırlı İslamcı.

Kasım Muhammed Mehdi er-Rimi, tanınan diğer adlarıyla Ebu Hüreyre veya Ebu Hüreyre el-Sanai, silahlı İslamcı örgüt Arap Yarımadası el-Kaidesi'nin lideri olan Yemenli İslamcı.

<span class="mw-page-title-main">Ebu Muhammed el-Cevlani</span> Örgüt lideri

Ahmed Hüseyin el-Şara veya tanınan adıyla Ebu Muhammed el-Cevlani, silahlı İslamcı grup Şam Fethi Cephesi'nin kurucusu ve lideri olan, daha sonra Şam Fethi Cephesi'ni bir araya getirdiği muhalif gruplarla genişleterek kurduğu Tahrir el-Şam örgütünün kurucusu ve lideri olan Suriyeli, İslamcı. Grubun öncülü olan el-Nusra Cephesi'nin de kurucusu ve lideriydi.

<span class="mw-page-title-main">Suriye İç Savaşı'ndaki isyancılar arasındaki çatışmalar</span> Suriye iç savaşındaki hükümet ve halkın çatışmaları

Suriye İç Savaşı'ndaki isyancılar arasındaki çatışmalar, Suriye İç Savaşı'nda hükûmete karşı silahlı savaş veren isyancı gruplar arasındaki çatışmaları ifade eder. Özgür Suriye Ordusu ile müttefikleri, el-Kaide'ye bağlı gruplar ile müttefikleri ve Irak ve Şam İslam Devleti'nin başını çektiği bu gruplar, Ocak 2013 başlarından itibaren birbirleriyle çatışmaya başladı.

Ebu Ömer el-Bağdadi, Ebu Hamza el-Bağdadi veya doğum adı olan Hamid Dawud Mohamed Khalil al Zawi adlarıyla da bilinir. 7 islamcı örgütün birleşerek oluşturduğu Mücahit Şura Meclisinde liderlik yapan kişilerden birisiydi, Mücahit Şura Meclisinin lağvedilmesinden sonra kurulan Irak İslam Devleti'nin liderliğini yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hibhib</span>

Hibhib, Irak'ın orta kesimlerinde, Bakuba'nın 8 kilometre kuzeybatısında bulunan köy. Irak'ın işgali süresince ve sonrasında Amerikan güçleri tarafından kullanılan Beled Hava Üssü'ne yirmi mil uzaklıktadır. Köyün nüfusunu ağırlıklı olarak Sünni Araplar oluşturmaktadır. Tevhit ve Cihat Cemaati, Irak el-Kaidesi, Mücahit Şura Meclisi gibi el-Kaide'ye bağlı örgütlerin liderliğini yapan ve birçok bölgede faaliyet gösteren Irak ve Şam İslam Devleti'nin kurucusu sayılan Ebu Musab ez-Zerkavi, 7 Haziran 2006'da Amerikan kuvvetlerince Hibhib köyünde öldürülmüştür ve köy bu şekilde tanınmıştır.

Halid Mustafa Halife el-Aruri, bilinen diğer adlarıyla Ebu el-Kassam, Ebu Eşref ya da Ebu Cebel, Filistin kökenli Ürdünlü el-Kaide üyesidir.

Ebu Abdurrahman ya da diğer tanınan adıyla Ebu Abdurrahman el-Iraki, Irak Direnişi'ndeki direnişçiler arasında yer alan Irak asıllı Kanadalı İslamcıdır. Ebu Musab ez-Zerkavi'nin liderliğindeki Irak el-Kaidesi'nin ikinci ismi olarak tanımlanmış ve ez-Zerkavi'nin ölümüyle sonuçlanan saldırıda ölenler arasında yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sadr Hareketi</span> Irakta bir siyasi parti

Sadr Hareketi, Mukteda es-Sadr liderliğindeki Irak İslami ulusal hareketidir. Hareket, Irak toplumunun dört bir yanından ve özellikle ülkedeki Şii yoksullarından geniş destek görmektedir. Hareketin amaçlarını ve felsefesini belirleyen en önemli kişi Büyük Ayetullah Muhammed Sadık es-Sadr'dı. Önde gelen bir önceki kişi de Muhammed Bakır es-Sadr olmuştu. Hareket dini ve popülisttir. Amacı, dini yasalar ve kabile geleneklerinin bir kombinasyonu tarafından düzenlenen bir toplumdur.