İçeriğe atla

Inuvialuit Nunangit Sannaiqtuaq

Inuvialuit Nunangit Sannaiqtuaq
Inuvialuit Settlement Region
ISR yerleşimleri
ÜlkeKanada Kanada
İdare
 • TürBoard of Directors
 • ChairNellie Cournoyea
Yüzölçümü
 • Toplam906430 km²
En alçak nokta0 m (0 ft)
Nüfus
 (2003)
 • Toplam5.600
 • Yoğunlukoto/km²
Zaman dilimiUTC-07.00 (Mountain (MST))
 • Yaz (YSU)UTC-06.00 (MDT)
Alt bölgeleriBeaufort Denizi
Mackenzie Nehri deltası
Yukon North Slope
Northwest Toprakları'nın kuzeybatı kısmı
Batı Kanada Arktik Adaları

Inuvialuit Nunangit Sannaiqtuaq (INS İnuitçe) ya da Inuvialuit Settlement Region (ISR İngilizce) veya région désignée des Inuvialuit (RDI Fransızca), Kanada'nın Kuzey Kanada bölgesinde çoğu Kuzeybatı Toprakları'nda birazı da Yukon Toprakları'nın Yukon North Slope kısmında, 1984 yılında imzalanan Inuvialuit Final Agreement (IFA Inuvialuit Sivuniksangitigun Angirutait) gereği kurulan Batı Kanada İnuitlerinin (resmi olarak: Inuvialuit = Siglit, Uummarmiut, Kangiryuarmiut) yönetim alanı. 1986 yılında yasa gereği kurulan Inuvialuit Regional Corporation (IRC Inuvialuit Angalatchiyit Katimayiit ya da Inuvialuit Katimayingit Nunanginnun) bölgedeki İnuvialuitlerin çıkarını koruyan ve bölge yönetimini denetleyen sorumlu kuruluştur.[1] Inuit Tapiriit Kanatami tarafından temsil edilen Kanada İnuit Topraklarının (Inuit Nunaat) en batısını içerir[2] ve 906.430 km² alanı kaplar. Bu alan büyük ölçüde ağaç hattının kuzeyinde kalan çorak topraklardır. Bölge birkaç alt bölgeye ayrılır: Beaufort Denizi, Mackenzie Nehri Deltası, "Yukon North Slope", Kuzeybatı Toprakları'nın kuzeybatı kısmı ve batı Kanada Arktik Adaları[3]

Bölge üzerine binlerce araştırma projesi ve yayın Inuvialuit Settlement Region Database adlı veritabanında bulunur ve bunlar Joint Secretariat--Inuvialuit Renewable Resource Committees[4] ve Arctic Science and Technology Information System tarafından yapılır. Finansmanı ise Shell Canada ve MGM Energy tarafından sağlanır[5]

Yerli halk

Bölgenin yerli halkını Batı Kanada İnuitlerinden İnuit halkları (Siglitler ile Kangiryuarmiutlar) ve bir asır önce Alaska'daki Nunamiutlardan ayrılarak bölgeye göç eden İnyupik kabilesi Uummarmiutlar oluşturur. Hepsini nitelemek için Inuvialuit toplu adı kullanılır[6][7][8] ve bunların (Uummarmiut hariç) lehçeleri Inuvialuktun ile Inuinnaqtun Kuzeybatı Toprakları'nın 11 resmi dili arasında yer alır. Bu adlandırmaya Nunavut topraklarındaki Batı Kanada İnuitçesi konuşan halklar idari sebeplerle dahil edilmez.

InuvialuitDilKültür grubuYerleşim(ler)
UummarmiutUummarmiutun Alaska İnyupikleriInuvik
Aklavik
SiglitSiglitun Mackenzie Deltası İnuitleri Inuvik
Paulatuk
Sachs Harbour
Tuktoyaktuk
KangiryuarmiutKangiryuarmiutun Bakır İnuitleriUlukhaktok

Nüfus ve yerleşimler

İnuvik serası

Yukon Toprakları'ndaki Yukon North Slope yöresi geçmişte Qikiqtaryungmiut kabilesinden Siglitlerin toprağıyken bugün burada kalıcı insan yerleşimi yoktur. Kuzeybatı Toprakları'ndaki kabileler batıdan doğuya doğru Kuukpangmiut, Kitigaaryungmiut, Nuvugarmiut, Imaryungmiut (Inuktuyiut), Kuungmiut, Avvarmiut, Igluyuaryungmiut olarak sıralanır ve bugün bunlar Siglit ortak adıyla birleşmişlerdir. Bölgedeki altı yerleşimin de hepsi Kuzeybatı topraklarındadır ve 2003 yılındaki nüfusu 5.600 olup bunun 3.300 kadarı İnuvialuittir.[9]

Arktik Okyanus'undan yaklaşık 100 km uzaklıkta Mackenzie Nehri Deltasında East Channel'da kurulan Inuvik («insan yeri») bölgenin yönetim merkezidir ve Inuvialuit Regional Corporation'a evsahipiliği yapar. İçbölgedeki tek yerleşim olan Aklavik (Akłarvik «boz ayı yeri») Peel Channel üzerindedir ve Aurora College'e evsahipliği yapar. Banks Adası'ndaki tek kalıcı yerleşim olan Sachs Harbour (Ikahuak «where you go across to») ile Amundsen Gulf'un Darnley Bay'ında kurulan Paulatuk (Paulatuuq «kömür yeri») yerleşimlerinin ekonomilerini avcılık, balıkçılık ve tuzakçılık oluşturur. Mackenzie Nehri Deltasında Kugmallit Bay'da Tuktoyaktuk (Tuktuyaaqtuuq «it looks like a caribou») yerleşimi bölgenin en derinsu noktasıdır. Victoria Adası'nın batı kıyılarında daha önce Holman adıyla anılan Ulukhaktok (Ulukhaqtuuq «place where ulu parts are found») bulunur.

İngilizce bütün bölgede konuşulmaktadır. Ayrıca, Paulatuk, Sachs Harbour ve Tuktoyaktuk yerleşimlerinde Siglitun, Inuvik ve Aklavik yerleşimlerinde Uummarmiutun, Ulukhaktok yerleşiminde ise Inuinnaqtun konuşulur.[10]

İklim

 Inuvik iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) −9,8 −7,6 0,5 19,2 41 63,1 61 48 46 23,4 1,8 −6 25
En düşük sıcaklık (°C) −2,005 −2,005 −19,8 −1,1 23,5 41,5 47,3 42,6 31,3 11,1 −13,2 −2,002 0,6
Ortalama yağış (mm) 0,4 0,4 0,4 0,5 0,7 0,8 1,3 1,7 1 1,2 0,7 0,6 10,2
Kaynak: Weatherbase[11]

Fauna

Beaufort Denizi kıyılarında Kutup ayıları
Tuktoyaktuk yakınlarında pingolar (hidrolakkolit)

Bölgedeki yaban hayvanları arasında Kutup tilkisi, beyaz balina, Grönland balinası, sakallı fok, Pusa hispida, rengeyiği, sığın, misk sığırı, Kutup ayısı, Salvelinus alpinus, Coregoninae alt familyasından tatlısu balıkları sayılabilir[12]

Inuvialuit Renewable Resource Conservation and Management Plan yaban yaşamının yönetimi ve korunması için strateji belirler.[3] Bölgenin deniz ve kıyı kısımlarının entegre yönetim planlaması Beaufort Sea Integrated Management Planning Initiative içinde açıklanmıştır.[3]

Bölgedeki göçmen kuşlara yönelik çalışmalar Conservation of Migratory Birds in the Inuvialuit Settlement Region raporunda açıklanan politikalar, ilkeler ve yönetmelikler tarafından düzenlenir.[13]

Koruma alanları

Bölgede koruma altında doğal parklar ve kuş korunakları bulunur.

Beş tane doğal park bulunur: Aulavik National Park, Herschel Island Territorial Park, Ivvavik National Park, Pingo National Landmark, Tuktut Nogait National Park.

Dört tane kuş korunağı bulunur: Anderson River Delta Migratory Bird Sanctuary, Banks Island No. 1 Bird Sanctuary, Cape Perry Migratory Bird Sanctuary, Kendall Island Migratory Bird Sanctuary.[14]

Doğal kaynaklar

Inuvialuit Nunangit Sannaiqtuaq bölgesindeki Inuvialuitler özel arazilerindeki yerüstü kaynaklarına sahip iken yeraltı kaynaklarına sahip değildir.[15] Bölge yenilenebilir olmayan hidrokarbonlar bakımından zengindir.[12] Bölgede doğalgaz, nikel, petrol ve çinko gibi yealtı kaynaklarının ticari miktarda olduğu tespit edilmiştir.[16]

Kuruluşlar

  • Inuvialuit Game Council (IGC): 20 Nisan 1983 günü NWT Societies Ordinance kapsamında kurulmuştur. Inuvialuit Final Agreement (IFA) anlaşması gereği yaban hayatı ve yaban habitatı yönetimi konusunda faaliyet gösteren kuruluş, bölgedeki avların avlanması, korunması ve yenilenebilir kaynakların yönetimi konusunda yetkilidir.[17]

Kaynakça

  1. ^ "IRC Representing the interests of the Inuvialuit in the Western Arctic region". inuit.pail.ca. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2009. 
  2. ^ "Inuit Tapiriit Kanatami (ITK) is the national Inuit organization in Canada". itk.ca. 16 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2009. 
  3. ^ a b c Berkes, Fikret (2005). Breaking Ice: Renewable Resource and Ocean Management in the Canadian North. Arctic Institute of North America. University of Calgary Press. s. 95. ISBN 1-55238-159-5. 1 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2012. 
  4. ^ "Joint Secretariat--Inuvialuit Renewable Resource Committees". 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2012. 
  5. ^ "Inuvialuit Settlement Region Database". aina.ucalgary.ca. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2009. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2012. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2012. 
  8. ^ "Inuvialuit Final Agreement" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2012. 
  9. ^ Berkes, p. 123
  10. ^ Balanoff, Helen (2006). ""This is the way we were told": Multiple literacies in Ulukhaktok, Northwest Territories" (PDF). Presented at the 15th International Inuit Studies Conference. nwt.literacy.ca. s. 2. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2009. 
  11. ^ "Weatherbase: Historical Weather for Inuvik, Northwest Territories". Weatherbase. 2011. 1 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2012. 
  12. ^ a b Stern, Pamela R. (2004). Historical Dictionary of the Inuit. Scarecrow Press. s. 81. ISBN 0-8108-5058-3. 1 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2012. 
  13. ^ Bailey, John. "Migratory Bird Management in the Inuvialuit Settlement Region". Canadian Arctic Resources Committee. 8 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2009. 
  14. ^ "Appendix A" (PDF). NWT & Nunavut Chamber of Mines. s. 3. 14 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2009. 
  15. ^ "Inuvialuit Settlement Region". Aurora Research Institute. 13 Şubat 2008. 6 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2009. 
  16. ^ Stern, p. 82
  17. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2012. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İnuit halkları</span> “İNUİT" bir halk topluluğunun ismi

İnuit halkları, Arktik bölgede, Alaska, Kanada ve Grönland'da yaşayan Eskimoların ayrıldığı iki ana koldan biri. Diğer kol Yupik halklarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Eskimo - Aleut dilleri</span>

Eskimo - Aleut dil ailesi, Grönland, Kanada, Alaska ve Sibirya'nın belli bölgelerinde konuşulan dillerdir. Eskimo - Aleut halklarının ana dilleridir.

<span class="mw-page-title-main">İnuitler</span> Halk

İnuitler ya da Kanada İnuitleri, Kanada'nın Kuzey Kanada denen bölümünde yaşayan İnuit kolundan Eskimo halklarının ortak adı. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 30.500 kişilik nüfustan 24.500 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">İnyupikçe</span>

İnyupikçe ya da İnyupik dili, Kuzey ve Kuzeybatı Alaska'da İnyupiklerin konuştuğu İnuit dilleri kolundan bir Eskimo dili. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 15.700 kişilik nüfustan 2.144 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Kaktovik, Alaska</span> ABDnin Alaska eyaletinde bir şehir

Kaktovik, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin North Slope Borough ilçesine bağlı şehir. 2000 sayımına göre nüfusu 293 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Inuit Circumpolar Council</span>

Inuit Circumpolar Council (ICC) ya da orijinal olarak önceden Inuit Circumpolar Conference, dört ülkeye dağılmış olarak, Amerika Birleşik Devletleri (Alaska), Kanada, Grönland ve Rusya'da (Çukotka) yaşayan 155.000 nüfuslu Eskimoları temsil eden bir sivil toplum örgütü.

<span class="mw-page-title-main">Batı Kanada İnuitleri</span>

Batı Kanada İnuitleri, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları'nda ve birazı da Yukon'da yaşayan İnuitlerin bir kolu.

<span class="mw-page-title-main">Batı Kanada İnuitçesi</span>

Batı Kanada İnuitçesi, Kanada'da Batı Kanada İnuitleri tarafından konuşulan İnuit dilleri kolundan bir Eskimo dili.

Uummarmiutlar ya da Kanada İnyupikleri, Kanada'da Kuzeybatı Topraklarında Mackenzie deltasında yer alan Aklavik ve Inuvik şehirlerinde yaşayan İnyupiklerin kabilesi. Kökenleri Alaska'daki Nunamiutlara dayanır. Etnik olarak “Inupiaq” olsa da Kanada’da siyasi ve idari kaygılarla Batı Kanada İnuitleri ile birlikte “Inuvialuit” adı altında toplanırlar. Batı Kanada İnuitleri içinde Siglitler ile birlikte “Mackenzie Deltası İnuitleri” kültür grubunu oluştururlar. Yerli Siglit halkıyla göçmen Uummarmiut halkı arasında başlangıçta oluşan soğukluk ve düşmanlık zamanla yumuşamış ve bugün karşılıklı evliliklerle kültür birlikteliği pekişmiştir. Yine de Uummarmiutlar Siglitlerle aynı dili değil Alaska'daki İnyupiklerle aynı dili konuşurlar.

Inuit Tapiriit Kanatami, Kanada'da Inuit Nunaat ortak adıyla da anılan dört bölgede yaşayan 50.400 nüfuslu İnuitlerin kâr amacı gütmeyen organizasyonu. Tagak Curley tarafından 1971 yılında Inuit Tapirisat of Canada adı altında kurulmuştur. Merkezi Ottawa'da bulunur.

Siglit İnuitçesi ya da Siglitçe, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları eyaletinde Inuvialuit Settlement Region özerk bölgesindeki Paulatuk, Sachs Harbour and Tuktoyaktuk yörelerinde Batı Kanada İnuitlerinden Siglit İnuitleri tarafından konuşulan Batı Kanada İnuitçesinin ana lehçesidir.

Uummarmiut İnyupikçesi ya da Uummarmiutça, Kanada İnyupikçesi, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları eyaletinde Inuvialuit Settlement Region özerk bölgesindeki Inuvik ve Aklavik yörelerinde Uummarmiutlar tarafından konuşulan İnyupikçenin lehçesidir.

Siglit İnuitleri ya da Siglitler, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları eyaletinde Inuvialuit Settlement Region özerk bölgesinde yaşayan Batı Kanada İnuitlerinden Eskimo halkı. Alaska'daki Nunamiutlar kabilesinden bir asır önce ayrılıp Kanada'ya Siglit bölgesine göç eden İnyupiklerden olan Uummarmiutlar ile evlilik yapmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">İnuinnaq İnuitçesi</span>

İnuinnaq İnuitçesi ya da İnuinnait İnuitçesi, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları ile Nunavut özerk bölgesinde yaşayan Batı Kanada İnuitlerinden İnuinnait İnuitleri tarafından konuşulan Batı Kanada İnuitçesinin bir lehçesidir ve Kuzeybatı Topraklarında Latin alfabesi ile Nunavut'ta İnuit hece yazısı ile yazılmaktadır. Kuzeybatı Topraklarının 11 resmî dilinden ve Nunavut'ta ise 4 resmî dilden biridir.

Kangiryuarmiut İnuitçesi, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları bölgesinde Ulukhaktok yöresinde Batı Kanada İnuitlerinden İnuinnait İnuitlerinin kabilesi Kangiryuarmiutlar tarafından konuşulan Batı Kanada İnuitçesinin İnuinnaq İnuitçesi lehçesinin bir alt lehçesidir ve Kuzeybatı Topraklarında Inuinnaqtun adı altında resmi dillerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Bakır İnuitleri</span>

Bakır İnuitleri ya da Bakır Eskimoları veya Kitlinermiutlar, Kanada'da Nunavut topraklarının Kitikmeot Bölgesi ile Kuzeybatı toprakları'nın Inuvik Bölgesi'nde yaşayan Kanada İnuitlerinden İnuinnaq İnuitleri Eskimo kültür grubu. Çoğu tarihi olarak Coronation Körfezi civarında, Victoria Adası ile Banks Adası'nın güneyinde yaşamıştır. Güney komşuları Kanada Atabasklarından olan Sarıbıçak Kızılderilileridir.

<span class="mw-page-title-main">İnuvik Bölgesi</span>

İnuvik Bölgesi ya da Inuvik Region Kuzeybatı Toprakları'nın beş yönetim bölgesinden biridir. Sekiz yerleşimden oluşur. Yönetim merkezi İnuvik'tir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kanada</span>

Kuzey Kanada, Kanada'nın coğrafi ve siyasi farklı farklı tanımlanan en geniş ve en kuzey bölgesi. Siyasi olarak Yukon Toprakları, Kuzeybatı Toprakları ve Nunavut'tan oluşan üçlü Kanada bölgesidir ve güneyde Batı Kanada bölgesinden bir çizgiyle ayrılır. Benzer şekilde, Far North Kuzey Kutup Dairesi'nin kuzeyinde kalan ve Arktik Kanada denen Kanada topraklarını, diğer kısımları ise Nunavik ve Nunatsiavut'u içerebilir.

<span class="mw-page-title-main">İnuvik</span>

İnuvik ya da Inuvik, Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları'nda İnuvik Bölgesi'nin yönetim merkezi olan kasaba. Hem Eskimoların Inuvialuit Nunangit Sannaiqtuaq bölgesine hem de Kızılderililerin Gwich'in Settlement Area bölgesine aittir.

<span class="mw-page-title-main">Aklavik</span>

Aklavik, Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları'nın İnuvik Bölgesi'nde mezra. Hem Eskimoların Inuvialuit Nunangit Sannaiqtuaq bölgesine hem de Kızılderililerin Gwich'in Settlement Area bölgesine aittir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.