Interpretatio graeca
Interpretatio graeca (Latince, "Yunanca çeviri"), diğer kültürlerin mitolojisini ve dinini yorumlamak veya anlamaya çalışmak için kullanılan bir söylemdir.[1] Eski Yunan dini kavram ve uygulamalarını, tanrıları ve mitleri, eşdeğerlikleri ve ortak özellikleri kullanarak kendi kültürüne empoze etmektir.
Bu ifade, Yunanların başkalarının inançlarını ve mitlerini açıklama çabalarını tanımlayabilir, tıpkı Romalıların Yunan mitlerini ve ikonografisini kendi tanrılarının adlarına uyarladıkları zamanki gibi, Yunan olmayanların kendi inanç sistemlerini Yunan modelleriyle karşılaştırma veya asimilasyon yoluyla yorumlamasını da tanımlayabilir.
Interpretatio romana, farklı bir Gallo-Roma dininin oluşumunda olduğu gibi, antik Roma dinine ve mitine atıfta bulunan karşılaştırmalı din söylemidir. Hem Romalılar hem de Galyalılar, Galya dini geleneklerini Roma modelleriyle, özellikle de İmparatorluk kültüyle ilişkili olarak yeniden yorumladılar.
Jan Assmann, tanrıları uluslararasılaştırmaya yönelik çok tanrılı yaklaşımı bir "kültürlerarası çeviri" biçimi olarak görüyor.
| Grekçesi | İsmi | Roma | Roma (İngiliz) | Etrüsk | Mısır | Sümer | Fenike | Hindu | Partiyen (Hellenistik dönem) | Özellikler |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ἄδωνις | Adonis | Atunis | Osiris | Dumuzid[2][3][4] | Adōn/Tammuz | Balarama | tarım, diriliş | |||
| Ἀμφιτρίτη | Amphitrite | Salacia | Hatmehit | deniz tanrıçası | ||||||
| Ἀνάγκη | Ananke | Necessitas | kuvvet, kısıtlama, gereklilik | |||||||
| Ἄνεμοι | Anemoi | Vayu | Vayu-Vata | rüzgarlar | ||||||
| Ἀφροδίτη | Aphrodite | Venus | Turan | Hathor, Isis | Inanna[5][4][6][7] | Astarte | Rati | Anahita | güzellik, cinsellik, aşk | |
| Ἀπόλλων (Apollōn) / Φοῖβος (Phoibos) | Apollo / Phoebus | Aplu | Horus / Ra | Resheph | Surya | Mithra | ışık, sanat, iyileştirme | |||
| Ἄρης | Ares | Mars | Laran | Anhur | Nergal[8] | Kartikeya | Verethragna | Savaş | ||
| Ἄρτεμις | Artemis | Diana | Artume | Bast | Kotharat | Bhadra | Drvaspa | Avcılık, doğa, bekaret, doğum, vahşi hayvanlar | ||
| Ἀσκληπιός (Asklēpios) | Asclepius | Aesculapius / Vejovis | Vejove | Vetis | Imhotep | Eshmun | Aswini kumaras | Şifa | ||
| Ἀθηνᾶ (Athēnā), Ἀθήνη (Athēnē) | Athena / Athene | Minerva | Menrva | Neith, Isis | Inanna[9][10] | Anat | Saraswati | Anahita | Zeka, bilgelik, strateji | |
| Ἄτλας (Átlas) | Atlas | Aril | Atlas[11] | Gök kürenin taşıyıcısı | ||||||
| Ἄτροπος | Atropos | Morta | Leinth | Ölüm, kader | ||||||
| Βορέας | Boreas | Aquilo | Andas | Kuzey Rüzgarı | ||||||
| Καλλιόπη (Kalliopē) | Calliope | Güzel Sesli lakaplı müz | ||||||||
| Χάος (Kháos) | Chaos | Nu | Apsu | boşluk, ilkellik | ||||||
| Naunet | Nammu | |||||||||
| Χάριτες (Kharites) | Charites | Gratiae | Graces | Zerafet, ihtişam, şenlik,bağış | ||||||
| Χάρων (Kharōn) | Charon | Charun | Ölülerin taşıyıcısı | |||||||
| Χλωρίς (Khlōris) | Chloris | Flora | Çiçek | |||||||
| Κλωθώ (Klōthō) | Clotho | Nona | Kader | |||||||
| Κρόνος (Kronos) | Cronus | Saturnus | Saturn | Satre | Geb | Ninurta[12] | El | Shani | Zurvan | Zaman |
| Κυβέλη (Kybelē) | Cybele | Magna Mater | Tanrıların anası | |||||||
| Δημήτηρ | Demeter | Ceres | Zerene | Isis | Ashi | Tarım | ||||
| Διόνυσος (Dionysos) / Βάκχος (Bakkhos) | Dionysus / Bacchus | Liber / Bacchus | Fufluns | Osiris | Şarap | |||||
| Εἰλείθυια | Eileithyia / Ilithyia | Lucina | Ilithiia | Tawaret | Doğum | |||||
| Ἐνυώ | Enyo | Bellona | Enie | Sekhmet | Savaş | |||||
| Ἠώς | Eos | Aurora / Matuta | Thesan | Tefnut | Şafak | |||||
| Ἔρεβος (Érebos) | Erebus | Scotus | Karanlık | |||||||
| Ἐρινύες | Erinyeler | Dirae / Furiae | Furies | Erinye | ||||||
| Ἔρις | Eris | Discordia | Eris | Anat | Nifak | |||||
| Ἔρως | Eros | Cupido / Amor | Cupid | Erus | Cinsel ilgi | |||||
| Eὐτέρπη | Euterpe | Euturpa / Euterpe | Müzik İle ilgili müz | |||||||
| Εὖρος (Euros) | Eurus | Vulturnus | Doğu Rüzgarı | |||||||
| Γαῖα | Gaia / Gaea | Terra / Tellus | Cel | Antu[13] | Zam | Yeryüzü | ||||
| ᾍδης (Hāidēs) / Πλούτων (Ploutōn) | Hades / Pluto | Dis Pater / Pluto / Orcus | Aita | Anubis / Osiris | Mot | Yama | Angra Mainyu | yer altı | ||
| Ἥβη (Hēbē) | Hebe | Iuventas | Juventas | Renpet | gençlik | |||||
| Ἑκάτη (Hekatē) | Hecate | Trivia | Heqet | Ereshkigal[14] | Yer altı ile ilişkili tanrıça[15] | |||||
| Ἥλιος | Helios | Sol | Usil | Ra | Utu[16] | Surya | Güneş | |||
| Ἡμέρα | Hemera | Dies | Gün | |||||||
| Ἥφαιστος (Hḗphaistos) | Hephaestus | Vulcanus | Vulcan | Sethlans | Ptah | Kothar-wa-Khasis[17] | Atar | Metal İşçiliği, Lav, Ateş | ||
| Ἥρα | Hera | Iuno | Juno | Uni | Mut, Hathor | Shala | Armaiti | Evlilik | ||
| Ἡρακλής (Hēraklē̂s) | Heracles | Hercules | Hercle | Heryshaf | Melqart | Rüstem | Güç tanrısı | |||
| Ἑρμῆς | Hermes | Mercurius | Merkür | Turms | Anubis, Thoth | Nabu[18] | Taautus[19] | Budha | Shamash | Hırsızlar, gezginler |
| Ἕσπερος (Hesperos) | Hesperus | Vesper | Gece[20] | |||||||
| Ἕστία | Hestia | Vesta | Anuket | Aile, kutsal ateş | ||||||
| Ὑγίεια | Hygeia | Salus | Hijyen | |||||||
| Ὕπνος | Hypnos | Somnus | Uyku | |||||||
| Εἰρήνη (Eirēnē) | Irene | Pax | Barış | |||||||
| Ἶρις | Iris | Arcus / Iris | Nut | Gökkuşağı | ||||||
| Ἰανός | Ianus | Janus | Culsans | Başlangıçlar | ||||||
| Λάχεσις (Lakhesis) | Lachesis | Decima | Mire | |||||||
| Λητώ | Leto | Latona | Anne | |||||||
| Μοῖραι (Moirai) | Moirai / Moerae | Parcae / Fatae | Fates | Kader tanrıçaları | ||||||
| Μοῦσαι (Mousai) | Musalar | Camenae | Musa | Müzik, ilham | ||||||
| Νίκη | Nike | Victoria | Meanpe | Zafer | ||||||
| Νότος (Notos) | Notus | Auster | Güney Rüzgarı | |||||||
| Νύξ (Nyx) | Nyx | Nox | Nephthys | Gece | ||||||
| Ὀδυσσεύς | Odysseus | Ulixes / Ulysses | Ulysses | Uthste | Kahraman | |||||
| Παλαίμων (Palaimōn) | Palaemon | Portunus | Kapılar, anahtarlar | |||||||
| Πᾶν | Pan | Faunus | Min | Erkek üreme gücü | ||||||
| Περσεφόνη | Persephone | Proserpina | Proserpine | Persipnei | Yer altının kraliçesi | |||||
| Φάων | Phaon | Phaun / Faun / Phamu | Afrodit'in kayıyçısı | |||||||
| Φήμη | Pheme | Fama | Şöhret | |||||||
| Φωσφόρος (Phōsphoros) | Phosphorus | Lucifer | Attar | Agni | Işık getiren | |||||
| Ποσειδῶν | Poseidon | Neptunus | Neptune | Nethuns | Varuna | Apam Napat | Deniz, su, deprem | |||
| Πρίαπος (Priapos) | Priapus | Mutunus Tutunus / Mutinus Titinus | Erkek cinselliği | |||||||
| Προμηθεύς | Prometheus | Prumathe | Enki[21] | Sağduyu | ||||||
| Ῥέα | Rhea | Opis / Magna Mater | Ops | Nut | Asherah | Ana Tanrıça | ||||
| Σελήνη | Selene | Luna | Losna | Isis | Chandra | Mah | Ay | |||
| Tiur | ||||||||||
| Σειληνός | Silenos | Silvanus | Selvans | Ormanın Silvanus'u | ||||||
| Θάνατος | Thanatos | Mors | Leinth | Anubis | Mot | Yama | Ölüm | |||
| Charun | ||||||||||
| Θέμις | Themis | Iustitia | Justitia / Justice | Maat | Adalet | |||||
| Τύχη (Tykhē) | Tyche | Fortuna | Fortune | Nortia | Lakshmi | Şans | ||||
| Τυφῶν ("Typhon") | Typhoeus | Typh | Set | Fırtınalar, kaos | ||||||
| Οὐρανός (Ouranos) | Uranus | Caelus | Anu[22] | Asman | Gökyüzü | |||||
| Vertumnus | Voltumna | Mevsimler | ||||||||
| Ζέφυρος (Zephyros) | Zephyrus / Zephyr | Favonius | Batı Rüzgarı | |||||||
| Ζεύς | Zeus | Iuppiter / Iovis | Jupiter / Jove | Tinia | Amun / Horus | Enlil,[23] Bel | Dagon / Hadad | Indra | Ohrmazd / Ahura Mazda | Gök Baba |
Sanatta
Jüpiter Ammon (Helenistik tarzda pişmiş toprak, MS 1. yüzyıl)
Doğu eyaletlerinden sentezlenmiş figür, belki de bir Genius (MÖ 1. yüzyıl - MS 1. yüzyıl)
İsis sistrum ve oinokhoe tutarken (Roma mermeri, Hadrian hükümdarlığı)
İsis, Serapis, çocuk Harpocrates ve Dionysos (Roma Afrika'sından rölyef, MS 2. yüzyılın sonları)
Zeus – Serapis– Ahura Mazda (Bactria, MS 3. yüzyıl)
Kaynakça
- ^ Characterized as "discourse" by Mark S. Smith, God in Translation: Deities in Cross-Cultural Discourse in the Biblical World (Wm. B. Eerdmans, 2008, 2010), p. 246.
- ^ West 1997.
- ^ Kerényi 1951.
- ^ a b Cyrino 2010.
- ^ Breitenberger 2007.
- ^ Puhvel 1987.
- ^ Marcovich 1996.
- ^ Martian Metamorphoses: The Planet Mars in Ancient Myth and Tradition. Aeon Press. 1997. ISBN 978-0-9656229-0-5. 21 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2008.
- ^ Penglase 1994.
- ^ Deacy 2008.
- ^ Egyptian Mythology, A to Z. Infobase Publishing. 2010. s. 24. ISBN 9781438131801. 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2014.
- ^ "A Day in the Life of God (Paperback bw 5th Ed)". Lulu.com – Google Books vasıtasıyla.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2021.
- ^ Hans Dieter Betz, "Fragments from a Catabasis Ritual in a Greek Magical Papyrus", History of Religions 19,4 (May 1980):287-295
- ^ "Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, ἕκα^τος". Perseus.tufts.edu. 15 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2013.
- ^ Steele (2002). "Mesopotamian Elements in the Proem of Parmenides? Correspondences between the Sun-Gods Helios and Shamash". The Classical Quarterly. 52 (2): 583-588. ISSN 0009-8388.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2021.
- ^ The City of the Moon God: Religious Traditions of Harran (İngilizce). Leiden: E.J. Brill. 1992. ISBN 9004095136. Erişim tarihi: 4 Ocak 2017.
- ^ Philo of Byblos.
- ^ Collins Latin Dictionary plus Grammar, p. 231. 0-06-053690-X)
- ^ Stephanie West. "Prometheus Orientalized" page 147 Museum Helveticum Vol. 51, No. 3 (1994), pp. 129–149 (21 pages)
- ^ Burkert 2005.
- ^ When the great abyss opened : classic and contemporary readings of Noah's flood. [Online-Ausg.]. New York: Oxford University Press. 2010. s. 110. ISBN 978-0-19-973363-7.
