İçeriğe atla

Ilımlı İslam

Makale serilerinden
Allah
İnançlar
İbadetler
Metinler ve Hukuk
Tarih
Mezhepler
Kültür ve Toplum
Ayrıca bakınız

Ilımlı İslam, aşırı görüşleri reddeden modernist İslam yorumlarına Batı'da verilen ad.[1] Cihatçı radikal İslam yorumları ile karşıt anlamlı olarak kullanılır.

1978 Afganistan Savaşı sonrasında, Ortadoğu'da Sovyetler Birliği'ne karşı köktendinci İslamcı yapıları desteklemeye başlayan ABD, 11 Eylül saldırılarından sonra ılımlı İslamcıları desteklemeye karar vermiştir.[2] ABD'deki düşünce kuruluşu RAND, İslam ülkelerinde radikal İslami hareketlerle ilişkili istikrarsızlık ve bunun getireceği siyasi sonuçların, Amerikan ve Batı karşıtlığı hareketlerine, güvenlik zafiyetlerine ve olası menfaat kayıplarına sebep olmasını önlemek amacıyla[3][4][5][6] İslam coğrafyasındaki ılımlı grupların desteklenmesinin gerekliliği öne sürmüştür.[3][7][8]

Kimi yazarlar "İslam'ın tek olduğu ve bu gibi kavramların İslam'ı bölmeyi amaçladıkları",[9] bu söylemin "İslam'ın kendisinin aşırıcı olduğu izlenimi uyandırdığı"[8][10] ve "İslam özünde ılımlı bir din olduğu için sadece İslam demenin yeterli olduğu"[11] gibi savlarla bu terimin kullanılmasına karşı çıkmıştır. Bu adlandırmaya karşı çıkan bir diğer görüşse, İslam'ın "radikal", "geleneksel", "ılımlı" olarak değil, Sünni ve Şii gibi mezhepsel olarak sınıflandırılabileceğini savunur.[1] Öte yandan, İslam karşıtı bazı yazarlarsa "İslam'ın özünde savaş yanlısı olduğunu" savunarak ılımlı bir İslam olmadığını iddia etmiştir.[12]

RAND Raporu

ABD'deki düşünce kuruluşlarından olan kâr amacı gütmeyen RAND Düşünce Kuruluşu'nun, Milli Güvenlik Araştırmaları Dairesinin 2003 yılında yayımladığı Uygar ve demokratik İslam, partnerler, kaynaklar ve stratejiler[13] isimli araştırmasına göre çağdaş İslam, değerleri, kimliği ve dünyadaki yeri ile ilgili dahili ve harici çatışmaların sürdüğü istikrarsız bir vaziyettedir. Rapora göre bu çatışmanın getirdiği ciddi bir maliyet vardır ve bu çatışma dünyanın geri kalanına iktisadi, toplumsal, siyasi ve güvenlik açısından tesir etmektedir. ABD ve diğer sanayileşmiş memleketler ve tabii ki milletlerarası toplum, sistemin geri kalanı ile uyumlu, ekonomik olarak güvenilir, siyasi olarak istikrarlı ve milletlerarası kurallara ve normlara riayet eden bir İslam dünyasını tercih eder.

Bu rapora göre Arap milliyetçiliği, Arap sosyalizmi gibi sonuçsuz kalmış girişimlerin doğurduğu öfkenin de tesiriyle ayrışma ve çatışma hızlanmıştır. İslam dünyasında dört farklı görüş birbiriyle çatışma hâlindedir. Raporun saydığı çatışma hâlindeki farklı görüşler, köktendinciler, gelenekçiler, modernistler ve sekülaristler olarak sıralanır.

Köktendinciler: Demokratik değerleri ve çağdaş Batı kültürünü reddeden köktendinciler. Kendi aşırıcı bakış açısılarına göre İslam hukukunu ve faziletlerini uygulayacak otoriter, bağnaz bir devlet isterler. Bu gayeye ulaşmak için teknolojiyi ve yenilikleri kullanmayı arzularlar.

Gelenekçiler: Muhafazakâr bir toplumdan yana olan gelenekçiler. Değişim, yenilik ve modernliğe kuşku ile bakarlar.

Modernistler (Ilımlı İslamcılar):[6] Modernistler, İslam dünyasının küresel modernliğin bir parçası olmasını arzularlar. Eşitlik, bireysel özgürlük ve demokrasi gibi çağdaş değerlerin İslam çerçevesinde öne çıkarmak isterler.[6]

Sekülaristler: Laiklik sistemini destekleyenler, İslam dünyasının, devletin ve dinin ayrılmasını, dinin kişinin kendi mahrem hayatı olmasını kabul etmesini isterler.

Bu gruplar, siyasi ve şahsi hürriyetler, eğitim, kadın hakları, kadının toplumdaki yeri, ceza hukuku, değişim ve reformların yasalaşması ve Batı'ya karşı tutum gibi birçok zaruri tartışma konularında devamlı bir ihtilaf içinde farklı görüşlere sahiptirler. Köktendinciler Batı'ya ve ABD'ye karşı düşmanca tavır sergilerler. Gelenekçiler daha ılımlı tavır sergilerler ancak yer yer köktendincilere yakın dururlar. Modernist ve sekülaristler, değerler ve davranışlarda Batı'ya en yakın olanlardır ancak toplumda örgütlenme, etkinlik ve finans olarak diğerleri kadar etkin değildirler. Sekülaristler solcu ve milliyetçi eğilimlerinin yanı sıra toplumdaki İslamcılara karşı kendilerini kabul ettirememeleri sebebiyle kabul ABD için iyi müttefikler değildirler.[6]

Rapora göre ılımlı İslam'ın demokratik unsurları köktendinci İslamcıların otoriteryen ve baskıcı yanlarını karşılamaya yeterli değildir. Burada görev modernist İslamcılara düşmektedir. Batı ve Amerika İslam ülkelerinde daha sağlam bir demokrasinin, uluslararası dünya düzeninin çağdaş Batı değerlerinin yerleşmesi için İslami unsurlar içinde hangisini destekleyeceği, hangilerini himaye edeceği ve kendisine potansiyel müttefik seçeceğini bu rapor irdelemiştir.

RAND raporu planı

Rapor karışık dört aşamalı bir eylem planı öngörmekte ve tavsiye etmektedir.

Önce modernistleri destekle

  • Modernistlerin çalışmalarını sübvanse edilmiş maliyetlerle yayınla.
  • Gençlik için kamuoyuna açık sunumlar ve konferansları cesaretlendir.
  • İslami eğitim müfredatında onların görüşlerini duyur.
  • Onlara bir kamuoyu platformu sağla
  • Onların dini yorumlar ile ilgili fikirlerini ve yargılarını web siteleri, okullar, enstitüler gibi fikir yayma araçları ile gelenekçi ve köktencilerinkine rakip olarak ortaya koymalarına imkân sağla.
  • Asi fikirler arayışındaki İslami gençliğe, sekülarist ve modernist karşı kültürleri seçenek olarak ortaya koy.
  • İslam önceki ve İslami olmayan kültürlerinden haberdarlıklarını ilgili ülkenin medyasında ve eğitim kurumlarında öne çıkar.
  • Bağımsız sivil organizasyonların gelişimini destekle ve sıradan vatandaşların kendilerini politik süreçte eğitmeleri ve görüşlerini söyleyebilmeleri alanları yarat.

Gelenekçileri köktencilere karşı destekle

  • Köktenci aşırılıklarını ve şiddetini eleştiren gelenekçileri kamuoyu önüne getir. Gelenekçi ve köktencilerin anlaşmazlıklarını teşvik et.
  • Gelenekçiler ve köktenciler arasındaki ittifakların önüne geç
  • Modernistlere yakın görüşten gelenekçilerin modernistler ile ortak hareket etmelerini destekle
  • Uygun oldukça gelenekçileri köktenciler ile münakaşalarında daha iyi olabilmeleri için eğit ve donat. Köktenciler hitabette genellikle çok üstündürler buna karşın gelenekçiler dini eğitimlerini ailede alırlar ve meramını anlatmada zayıftırlar.
  • Gelenekçi enstitü ve kurumlarda modernistlerin profillerini ve varlıklarını arttır.
  • Gelenekçilerin değişik bölümleri arasında ayrımcılık yap. Modernist görüşlere yakın olan olan Hanefi mezhebi okulu gibilerini diğerlerine karşı cesaretlendir. Vahabî kaynaklı kuralların otoritesini zayıflatmak maksadıyla onların dini fikirlerini yaymalarını destekle. Bu iş fonlama ile ilintilidir: Vahabi parası muhafazakâr Hanbeli mezhebini destekler. Bu ayrıca bilgi ile alakalıdır: Müslüman dünyanın daha geniş çekingen kısmı İslam hukukunun yorumundan ve ileri uygulamalarından bihaberdir.
  • Sufiliğin kabulünü ve popülerliğini teşvik et.

Köktencilere karşı koy

  • İslamı yorumlamalarına itiraz et ve tutarsızlıklarını açığa vur.
  • İllegal grup ve eylemler ile ilişkilerini ortaya koy.
  • Şiddet eylemlerinin neticelerini kamuoyuna duyur.
  • Cemaatlerinin ve bölgelerinin olumlu gelişimi için yönetme yetersizliklerini göster.
  • Bu mesajları özellikle genç insanlara, takva ehli gelenekçilere, Batı'daki Müslüman azınlığa ve kadınlara ver.
  • Köktenci aşırıların ve teröristlerin başarılı şiddet eylemlerine saygı duyulmasına ve sempati beslenmesine engel ol. Onları kötülük sever kahramanlar olarak değil, rahatsız edici, alçak ve ödlek olarak lanse et.
  • Köktendinciler ve teröristlerin gayri ahlakiliklerini, riyakârlıklarını ve yolsuzluklarını araştırmaları için gazetecileri yüreklendir.
  • Köktenciler arasındaki bölünmeleri destekle.

Sekülaristleri seçici destekle

  • Köktendincilerin ortak düşman olarak tanınmasını destekle, sekülaristlerin milliyetçi ve sol ideolojik platformlarda ABD karşıtı gruplar ile ittifak yapmalarına mani ol.
  • İslamda da devlet ve dinin ayrı tutulabileceğini bunun inanca zarar vermeyeceği aksine onu güçlendireceği fikrini destekle.

Görüşler

RAND düşünce kuruluşunun danışmanı ve CIA eski yakın ve güney Asya bölgesi istihbarat şefi Graham Fuller Siyasi İslam'ın Geleceği isimli kitabında[14] Dinlerarası Diyaloğun Türkiye'deki en güçlü aktivistlerinden, liberal ve reformist İslamcı olduğunu yazdığı Fethullah Gülen'in ve Nurculuğun desteklenmesini savunmuştur. RAND Düşünce Kuruluşu'nun raporunda[5] da Almanya merkezli Kaplancılar tehlikeli köktendinci bir akım olarak tanıtılırken Fethullah Gülen ılımlı İslam'ın en önemli liderlerinden biri olarak tanıtılmıştır.[15]

Kaynakça

  1. ^ a b Tan, Altan. "Geleneksel İslam, radikal İslam, ılımlı İslam". Independent Türkçe. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2020. 
  2. ^ Mehmet Ali Büyükkara (27 Kasım 2017). "Suudi Arabistan 'ılımlı İslam'a dönebilir mi?". Anadolu Ajansı. 20 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2020. 
  3. ^ a b Kongar, Emre. "Emre Kongar'ın Resmi Internet Sitesi". 15 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2009. Alıntı:Tam bu noktada, ABD'nin radikal siyasal İslam'a karşı bir silah olarak kullanacağı Türkiye, karşı taraftan daha az tepki çekecek bir kimliğe kavuşturulmak istendi ve içerideki siyasal oluşumların da desteğiyle, ortaya Ilımlı İslam modeli çıktı.
  4. ^ Taşgetiren, Ahmet. "Ilımlı İslam kavgası" (html). Aksiyon (dergi). Erişim tarihi: 12 Ocak 2009. []Alıntı:“Ilımlı İslam teorisi” Soğuk Savaş sonrasında, Amerika’nın (genelde tüm Batı dünyasının, hatta Rusya’nın) İslam coğrafyasında sömürgeciliğe karşı İslam’la siyasi bilinci, yer yer de fiili mücadeleyi senkronize eden ve “Radikal İslam, Siyasal İslam, Fundamentalist İslam” gibi tanımlamalarla ifade edilen oluşumlara karşı geliştirmek istediği bir ‘İslam formülü’dür.
  5. ^ a b Civil and democratic İslam, partners, resources and strategies, Cheryl Benard, RAND National Security Research Division, 2003
  6. ^ a b c d Günal, Altuğ. "Büyük Ortadoğu Projesi ve Türkiye" (PDF). Ege Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü. 11 Kasım 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2009. “Ilımlı İslam Ülkesi” tanımlamasına Genelkurmay sert tepki verdi. (Radikal Gazetesi, 20-3-2004) Buna ilaveten Nisan 2004 ayında Washington’da yapılan Amerikan Türk Konseyi toplantısında bir konuşma yapan Büyükelçi Loğoğlu’nun “Türkiye bir İslam devleti değil, laik bir ülkedir” şeklindeki sert uyarısı üzerine, ABD yetkilileri bu tanımlamadan ve buna dayalı “model ülke” söyleminden vazgeçiyor; bunun yerine ne anlama geldiği pek belli olmayan 160 “demokratik ortak” ifadesini kullanmaya başlıyorlardı. Bunların ardından Başbakan Erdoğan da ABD ziyaretinde katıldığı “Ortadoğu” panelinde ABD kongre üyesi Jane Hormon'un “Ilımlı İslam” ifadesine, ılımlı-ılımsız İslam olamayacağı gerekçesiyle tepki gösteriyordu. (http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=119 335) 
  7. ^ The administration's international trade agenda: hearing before the Committee on Finance, United States Senate, One Hundred Eighth Congress, second session, March 9, 2004, 49. cilt, s. 11.
  8. ^ a b Al-Arian, Ali. "Why Western attempts to moderate Islam are dangerous". www.aljazeera.com. 19 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2020. 
  9. ^ "'Ilımlı İslam' nedir?". iktibasdergisi.com. İktibas Dergisi. 19 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2020. 
  10. ^ Irshad Manji; Mohammed S. Dajani. "Is There a 'Moderate' Islam?". www.washingtoninstitute.org (İngilizce). 21 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2020. 
  11. ^ Sarfraz Manzoor (16 Mart 2015). "Can we drop the term 'moderate Muslim'? It's meaningless". the Guardian (İngilizce). 16 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2020. 
  12. ^ Patrick Sookhdeo. "The myth of moderate Islam". www.spectator.co.uk. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2020. 
  13. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Şubat 2016. 
  14. ^ The Future of Political Islam, Graham Fuller 26 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  15. ^ Altuğ Günal age, Alıntı:Konu İslam olunca, ünlü strateji ve İslam uzmanı Graham Fuller’in de BOP’a katkısından söz etmek gerekir. 1980’li yıllarda CIA’nın “Yakın ve Güney Asya Bölgesi Milli İstihbarat Şefi” görevini yürüten ve hâlen RAND kuruluşu araştırmacı yazarlarından olan Fuller, RAND Raporu’nun ardından çıkardığı “Siyasal İslam’ın Geleceği” adlı kitapta; Amerikan dış politikasının en önemli hedeflerinden birinin özünde İslamcı fakat aynı zamanda liberal bir İslami reformu teşvik etmek, bu amaçla da Nurcuların -özellikle Fethullah Gülen’in desteklenmesi gerektiğini ileri sürmektedir. Fuller; Türkiye’deki 236 okulu, yurt dışında 280 okulu, 200 dolayında dini vakfı ve 211 ticari şirketi ile Gülen’in BOP’un kapsama alanında etkili olabilecek liberal bir İslamcı hareket olduğu görüşündedir. (Füller, 1993: 20-36)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Fethullah Gülen</span> Türk vaiz ve yazar

Fethullah Gülen, Fethullahçıların lideri olan Türk vaiz, yazar ve eski imamdır. 28 Şubat sürecinde, dönemin Ankara Emniyet Müdürlüğü; Gülen ve örgütlenmesi hakkında bir rapor hazırladı. Rapora göre, Gülen bir örgütün lideriydi ve liderlik ettiği örgütün mensupları Türk emniyet birimlerine sızmaktaydı. Emniyet Genel Müdürlüğü bu raporu aldıktan 3 gün sonra, 21 Mart 1999'da; sağlık problemlerini sebep gösteren Gülen, Amerika Birleşik Devletleri'ne gitti. O tarihten bu yana Pensilvanya eyaletindeki Saylorsburg kasabasında yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İslamcılık</span> Politik bir akım

İslamcılık, modern devlet ve devletçiklerin anayasal, ekonomik ve yargısal olarak, bu kesimde canlanma ya da otantikliğe dönüş olarak algılanan İslami uygulamalarla yeniden kurulması gerektiğini öne süren siyasi ideolojidir. Bu akımlardaki hakim anlayış Emr-i bi'l ma'rûf ve nehy-i anil münker'in yerine getirilmesidir. Siyasal İslam'ın Seyyid Kutub ve Mevdudî gibi köktendinci öncüleri "Allah'ın sistemi" olarak gördükleri şeriata dayanmayan güç sahipleri olarak tanımladıkları tağuta isyanı tevhidin ön şartı olarak sundular.

Ulusalcılık, Kemalist ve milliyetçi bir ideolojidir. Ulusalcılık sözcüğü aynı zamanda Atatürk milliyetçiliğinin bir diğer ismi olarak da kullanılmıştır. Günümüz siyasetinde ortak bir tanımı olmayıp, çoğunlukla sol pozisyonda yer alan milliyetçi görüşe sahip Kemalistleri tanımlamakta kullanılmıştır. Türk Dil Kurumu tarafından ise "ulusalcılık" ve "milliyetçilik" sözcükleri eş anlamlı olarak tanımlanmıştır.

Kökten dincilik, genellikle dinî esaslı aslî kaidelere geri dönme talebiyle kendini belli eden ve bu kaidelere katı bir biçimde bağlı olan, diğer görüşlere karşı toleranssız ve laiklik karşıtı dinî hareket veya bakış açısı. Kökten dincilik, genellikle dinî tabiattaki bir dizi kurala sıkı sıkıya bağlı, çağdaş, sosyal ve siyâsî yaşam ile ilgili üzerinde uzlaşılmış prensiplere karşı tepkisi olan inancı belirtir.

Graham E. Fuller, Amerikan RAND Corporation düşünce kuruluşunun daimi politik danışmanı, ABD Merkezi Haberalma Teşkilatı'nın (CIA) Milli Haberalma Konseyi eski başkan yardımcısı, yazar, Amerikalı devlet görevlisi.

<span class="mw-page-title-main">İslami Selamet Cephesi</span>

İslami Selamet Cephesi, Cezayir'de 1989-1992 yılları arasında faaliyet gösteren İslamcı bir siyasi partidir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Orta Doğu</span>

Büyük Orta Doğu, 21'inci yüzyılın ilk on yılında, özellikle müslüman dünyasından İran, Türkiye, Afganistan ve Pakistan ile çeşitli ülkeleri kapsayan, Amerika Birleşik Devletleri'nde George W. Bush yönetimi tarafından ortaya atılan siyasi terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Türk milliyetçiliği</span> Türk halkını ulusal veya etnik tanımlarla yücelten ve teşvik eden bir siyasi ideoloji

Türk milliyetçiliği, ulusal veya etnik tanımlarla Türk milletinin ilerlemesini, gelişmesini amaçlayan siyasi bir görüştür. Türkçülük ile aynı olmayıp, içinde Türkçülük dahil olmak üzere çeşitli Türk milliyetçisi ideolojileri barındırır.

<span class="mw-page-title-main">İslami demokrasi</span> seküler veya dini olabilen siyasi ideoloji

İslami demokrasi veya İslam ve demokrasi, 21. yüzyılda İslam dünyasında ortaya çıkan bir ideolojik akımdır. İslami demokrasi, "Müslüman ülkelerin, dinlerini kaybetmeden demokratik, özgür, çoğulcu ve çağdaş yaşaması" olarak özetlenebilir. İslam'ın demokrasiyle ikiz kardeş gibi tutulması akımın bir görüşüdür. İnsan haklarına saygı, özgürlükçülük, çoğulculuk gibi fikirler İslami demokrasiden beslenir.

<span class="mw-page-title-main">Nahda Hareketi</span>

Nahda Hareketi, Nahda Hareketi Partisi ya da Ennahda, Yeniden Doğuş (Rönesans) Partisi olarak da bilinir. Tunus'taki ılımlı İslamcı siyasi partidir.

Fethullahçılar, Fethullah Gülen’in telkinleri ile bir araya gelen insanların oluşturduğu, 1960’ların sonunda İzmir’de ortaya çıkan, Said Nursi temelli öğretiye dayalı İslami bir cemaat ve istihbarat örgütüdür. Özünde ve hedefinde laiklik karşıtı ve şeriatçı bir yapıya, dışa dönük ise ılımlı ve zararsız görünüme sahip olan cemaat, dini faaliyetlerinin yanı sıra; Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin anayasal kurumlarında meşru ve gayrimeşru yollarla hakimiyet sağlayarak, Türkiye Cumhuriyeti'nin yönetimini kendi ideolojisine göre dizayn etmeyi hedeflemektedir.

Faik Bulut, Türk gazeteci ve yazar. 1972'de Lübnan'daki Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) kamplarına katıldı. Şubat 1973'te bu kamplara yapılan İsrail askerî operasyonu ile kaçırılarak İsrail'de cezaevine kondu, 7 yıl 2 ay tutuklu kaldıktan sonra 1980'de Türkiye'ye döndü.

<span class="mw-page-title-main">Ümmetçilik</span> Müslümanların tek bir İslam devleti altında birliğini veya İslami ilkelere sahip uluslararası bir örgütü savunan siyasi hareket

Ümmetçilik veya Pan-İslamizm, Müslümanları tek bir İslam devleti altında veya İslami prensiplere sahip uluslararası bir örgüt altında birleştirmeyi savunan bir siyasi harekettir. Tarihsel olarak, tüm Osmanlı vatandaşlarının birliğini amaçlayan Osmanlıcılıktan sonra Pan-İslamizm, imparatorluktaki Müslüman halkların bağımsızlık hareketlerini önlemek amacıyla Sultan II. Abdülhamid tarafından 19. yüzyılın son çeyreğinde Osmanlı İmparatorluğu'nda teşvik edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İslamcı terörizm</span> Radikal dinci motivasyon ve hedeflere sahip grupların veya kişilerin yaptıkları eylemler

İslamcı terörizm, İslami köktendinciler tarafından cihat olarak gerçekleştirilen çeşitli siyasi veya dinî amaçlara ulaşma amaçlı bir çeşit dinî terörizm.

Fethullah Gülen'in çeşitli konuları ele alan çok sayıda kitap, makale, kaset, görüntülü video ve şiirleri mevcuttur. Eserlerinde, dini öğretisinin etkisini görmek mümkündür ve genellikle dini felsefe ve bakış açısını konu almaktadırlar. Eserleri başta İngilizce, Arapça, Almanca, İspanyolca ve Rusça olmak üzere değişik dillere çevrilmiştir. Ayrıca Gülen hakkında birçok biyografi, inceleme kitapları yayınlanmış ve yurtdışındaki çeşitli üniversitelerde hakkında akademik konferanslar yapılmış ve bu konferanslarda 200'e yakın tebliğ sunulmuştur. Ayrıca, Fethullah Gülen'e ait olan Kırık Mızrap adlı şiir kitabından alınan 11 şiir; 2005 yılında Ahmet Özhan tarafından Hüzünlü Gurbet albümünde yorumlanmıştır.

İran'da lâiklik, başlangıcı Pehlevi Hanedanı'ndan Şah Rıza Pehlevi'nin tahta çıktığı 1925 yılına uzanan bir tarihe sahiptir. İran'da laiklik bir devlet politikası olarak uygulanmaya başladıktan sonra hicab adı verilen başörtüsü ve çador adı verilen çarşaf adlı giysilerle birlikte dinsel bayramlar olan Muharrem ve Aşure gibi kutlamalar, din adamlarının umuma açık yerlerde vaaz vermeleri yasaklandı, cami eylemleri yoğun biçimde engellendi ve düzenlendi.

Muhafazakâr demokrasi, Türkiye'deki Adalet ve Kalkınma Partisi iktidarının kendi siyasi ideolojisini ve politik pozisyonunu tanımlama şeklidir.

Hristiyan sağ, Avrupa ve Amerika'daki Hristiyan nüfusun çoğunluk olduğu ülkelerde dindar sağ olarak da adlandırılan, siyasi yelpazenin sağ cenahındaki hizipleri ifade etmektedir. Bu görüşü benimsemiş siyasi hareketler toplumsal olarak muhafazakâr tercihleri ve politikaları savunurlar. Hristiyanlık içindeki öğreti ve değerleri siyasette de uygulamayı ilke edinen Hristiyan sağ, esas olarak bu öğretilerin toplumsal düzenlemeler ve hukuk kuralları oluşturulurken öncelikli olarak dikkate alınmasını savunurlar.

Yeşil Kuşak Projesi, Jimmy Carter döneminden itibaren ABD'nin komünizme karşı bir savunma olarak İslam'ı kullanmaya başlamasını ifade etmek için kullanılan varsayımsal projedir. ABD tarafından resmen duyurulmuş bu isme sahip bir proje yoktur. Jimmy Carter'ın SSCB karşıtı politikaları resmen Carter Doktrini adıyla bilinir.

Darül İslâm Devleti, Endonezya'da bir İslam devletinin kurulmasını amaçlayan bir İslamcı gruptu. 1942'de karizmatik bir radikal Müslüman siyasetçi Sekarmadji Maridjan Kartosoewirjo tarafından koordine edilen bir grup Müslüman milis tarafından kurulmuştu. Devlet, şeriatı geçerli hukuk kaynağı olarak tanıdı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.