İçeriğe atla

Ilmarë (uydu)

2107 Ilmari ile karıştırılmamalıdır.
Ilmarë
Varda ve uydusu Ilmarë'nin 2010 ve 2011 yıllarında çekilen Hubble Uzay Teleskobu görüntüsü
Keşif
KeşfedenKeith S. Noll 've diğerleri
Keşif tarihi2009, 26 Nisan 2009 tarihinde çekilen görüntülere dayanmaktadır
Adlandırmalar
MPC belirtmesiVarda I
Telaffuz/ˈɪlməriː/
Adın kaynağı
Ilmarë
J. R. R. Tolkien'in bir karakteri[1]
Alternatif adlar
174567 Varda I Ilmarë
Yörünge özellikleri[2]
Yarı büyük eksen
4809±39 km
Dış merkezlik0,0181±0,0045 veya 0,0247±0,0048
(0,0215±0,0080 uyarlanmış)
5,75058±0,00015 g
Eğiklik101,0±1,9 or 85,1±1,8
Doğal uydusuVarda
Fiziksel özellikler
Tayf tipi
B−V = 0,857±0,061
V−I = 1,266±0,052[2]
3,097±0,060
Ortalama çap
≈356[3]
326+38
-34 km[2][a]
Kütle≈2,2×1019 kg[2]
Ortalama yoğunluk
1,24+0,50
-0,35 g/cm3 (sistem)[2][a]
Albedo≈0,085[3]
0,166+0,043
-0,033 (Varda ile eş olduğu kabul edilirse)

Ilmarë[b] veya Varda I, tam adı 174567 Varda I Ilmarë, bir Kuiper kuşağı nesnesi olan cüce gezegen adayı 174567 Varda'nın bilinen tek doğal uydusudur. Keith Noll ve arkadaşları tarafından 2009 yılında, Hubble Uzay Teleskobu tarafından 26 Nisan 2009 tarihinde çekilen keşif görüntüleri kullanılarak yaklaşık 0,12 arkeklik bir uzaklıkta keşfedilmiş ve 2011 yılında ilan edilmiştir.[4] Yaklaşık 326 km çapıyla (birincil cisminin yaklaşık %45'i), Plüton I Charon, Eris I Dysnomia, Orcus I Vanth ve büyük olasılıkla Haumea I Hiʻiaka'dan sonra bilinen dördüncü veya beşinci en büyük Neptün ötesi cisim uydusudur. Ilmarë'nin Varda ile aynı albedo ve yoğunluğa sahip olduğu varsayılırsa, sistemin kütlesinin yaklaşık %8,4'ünü, yani yaklaşık 2,2×1019 kg'ını oluşturmaktadır.

İsim

Varda ve uydusunun isimleri 16 Ocak 2014 tarihinde açıklanmıştır. Ilmarë, J. R. R. Tolkien'in kurgusal mitolojisinde Maiar'ın bir şefi ve Valar'ın kraliçesi, yıldızların yaratıcısı ve elflerin ana tanrıçası Varda'nın nedimesidir.[1]

Özellikler

Ilmarë ve Varda, yaklaşık 13 Varda yarıçaplık bir ayrılık ve sonuç olarak düşük açısal momentum ile sıkıca birbirine bağlıdır. Varda'nın yörüngesinin yüksek eğimiyle birlikte, bu şekilde Orcus-Vanth ve Salacia-Actaea sistemlerine benzemektedir. 2015 itibarıyla biraz farklı yörünge parametreleriyle iki ayna yörünge çözümü olası görünmektedir. Hesaplanan dışmerkezlik, sistemin olası yaşı ile tutarsızdır, bu da bu hesaplamanın hatalı olabileceğini düşündürmektedir, bununla birlikte beklenen yaş da, Varda'nın gelgit kilitli olmayabileceği yönündeki önerilerle de çelişmektedir.[2]

Eğer Ilmarë ve Varda aynı albedoya sahip olsalardı, Ilmarë 163+19
-17 km yarıçapında veya Varda'nın hacminin yaklaşık %8,4'ü kadar olurdu. Eğer iki cisim de aynı yoğunluğa sahipse, Ilmarë (2,664±0,064)×1020 kg sistem kütlesinin yaklaşık %8,4'üne sahip olacaktır.

Bununla birlikte, Varda'nın albedosu Ilmarë'ninkinden %50 daha fazlaysa, Ilmarë'nin yarıçapı 191+22
-21 km ve sistemin yığın yoğunluğu 1,31+0,52
-0,36 g/cm3 olacaktır. Eğer Ilmarë %50 daha büyük bir albedoya sahipse, yarıçapı 137+16
-15 km ve yığın yoğunluğu 1,18+0,47
-0,33 g/cm3 olacaktır. İki cismin farklı dalga boylarındaki mutlak büyüklükleri benzer olduğundan, albedolarının çok farklı olması muhtemel değildir, bu nedenle Ilmarë'nin bu boyut aralığında olması kuvvetle muhtemeldir.[2]

Notlar

  1. ^ a b Varda ve Ilmarë eşit albedo ve eşit yoğunluğa sahipse
  2. ^ İlk hecede vurgulu

Kaynakça

  1. ^ a b "174567 Varda (2003 MW12)". Küçük Gezegen Merkezi. 17 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2018. 
  2. ^ a b c d e f g Grundy, W. M.; Porter, S. B.; Benecchi, S. D.; Roe, H. G.; Noll, K. S.; Trujillo, C. A.; Thirouin, A.; Stansberry, J. A.; Barker, E.; Levison, H. F. (1 Eylül 2015). "The mutual orbit, mass, and density of the large transneptunian binary system Varda and Ilmarë". Icarus. Cilt 257. ss. 130-138. arXiv:1505.00510 $2. Bibcode:2015Icar..257..130G. doi:10.1016/j.icarus.2015.04.036. 
  3. ^ a b Souami, D.; Braga-Ribas, F.; Sicardy, B.; Morgado, B.; Ortiz, J. L.; Desmars, J.; ve diğerleri. (Ağustos 2020). "A multi-chord stellar occultation by the large trans-Neptunian object (174567) Varda". Astronomy & Astrophysics. Cilt 643. ss. A125. arXiv:2008.04818 $2. Bibcode:2020A&A...643A.125S. doi:10.1051/0004-6361/202038526. 
  4. ^ Vilenius, E.; Kiss, C.; Mommert, M.; Müller, T.; Santos-Sanz, P.; Pal, A.; Stansberry, J.; Mueller, M.; Peixinho, N.; Fornasier, S.; Lellouch, E.; Delsanti, A.; Thirouin, A.; Ortiz, J. L.; Duffard, R.; Perna, D.; Szalai, N.; Protopapa, S.; Henry, F.; Hestroffer, D.; Rengel, M.; Dotto, E.; Hartogh, P. (4 Mayıs 2012). "'TNOs are Cool': A survey of the trans-Neptunian region". Astronomy & Astrophysics. Cilt 541. ss. A94. arXiv:1204.0697 $2. Bibcode:2012A&A...541A..94V. doi:10.1051/0004-6361/201118743. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">90377 Sedna</span> Asteroit

Sedna Güneş Sistemi'nin en dışında yer alan ve 2003 yılında keşfedilen bir cüce gezegendir. Spektroskopisi, Sedna'nın yüzey bileşiminin diğer bazı Neptün ötesi cisimlere benzer şekilde büyük ölçüde su, metan ve azot buzları ile tholinlerin bir karışımı olduğunu ortaya koymuştur. Yüzeyi Güneş Sistemi nesneleri arasında en kırmızı olanlardan biridir. Sedna, tahmini belirsizlikler dahilinde bir uyduya sahip olduğu bilinmeyen en büyük gezegenimsi olarak Ceres ile eşdeğerdir. Yaklaşık 1.000 km'lik bir çapa sahiptir ve kütlesi bilinmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">90482 Orcus</span> Asteroit

(90482) Orcus Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nden Michael Brown, Gemini Gözlemevi'nden Chad Trujillo ve Yale Üniversitesi'nden David Rabinowitz tarafından 17 Şubat 2004 tarihinde keşfedilen bir Kuiper kuşağı gök cismidir. Uluslararası Astronomi Birliği'nin adlandırma ilkelerine göre Plüton'a benzer büyüklükte olan ve yakın yörüngelere sahip olan gök cisimleri yeraltı dünyasının tanrılarından seçilerek adlandırılmaktadır. Buna uygun olarak gök cismini keşfedenler Roma mitolojisi'nde ölülerin bir tanrısı olan Orcus'un adını önermiş ve 22 Kasım 2004'te bu isim onaylanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">10199 Chariklo</span> Asteroit

10199 Chariklo, Satürn ve Uranüs arasında Uranüs'ün yörüngesine yakın şekilde Güneş etrafında dönen bir centaur gökcismidir. Centaur grubu içinde bilinen en büyük küçük gezegendir. 26 Mart 2014 tarihinde gök bilimciler bir yıldız örtülmesi gözlemleyerek Chariklo'nun etrafında iki halka keşfettiklerini duyurdular. Halkaları olduğu keşfedilen ilk küçük gezegendir.

<span class="mw-page-title-main">2060 Chiron</span> Asteroit

2060 Chiron, Dış Güneş Sistemi'nde Satürn ve Uranüs arasında yörüngede olan bir küçük Güneş Sistemi cismidir. Charles T. Kowal tarafından 1977 yılında keşfedilen cisim, Centaur cisimleri olarak bilinen yeni bir nesne sınıfının ilk tanımlanmış üyesidir. İlk önceleri asteroit olarak sınıflandırılmış ancak daha sonra aslında kuyruklu yıldız olduğu konusunda tartışma açılmıştır. Günümüzde her iki sınıfta da yer almaktadır. Chiron, adını Yunan mitolojisindeki centaur Chiron'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Eris (cüce gezegen)</span> Güneş Sistemindeki 2. en büyük cüce gezegen

Eris, Güneş Sistemi'nde bilinen en kütleli ve ikinci en büyük cüce gezegendir. Dağınık diskte bulunan bir Neptün ötesi cisimdir (TNO) ve yüksek bir yörünge dışmerkezliğine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Haumea</span> Neptünün yörüngesinin ötesinde bulunan bir cüce gezegen

Haumea Neptün'ün yörüngesinin ötesinde bulunan bir cüce gezegendir. 2004 yılında Caltech'ten Michael E. Brown liderliğindeki bir ekip tarafından Palomar Gözlemevi'nde keşfedildi ve resmi olarak 2005 yılında İspanya'daki Sierra Nevada Gözlemevi'nden José Luis Ortiz Moreno liderliğindeki bir ekip tarafından duyuruldu. Moreno'nun ekibi, 2003 yılında aynı ekip tarafından çekilen ön keşif görüntülerinde gök cismini keşfetmişti. Bu duyurudan sonra 2003 EL61 geçici adını almıştır. 17 Eylül 2008'de, Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) tarafından cüce gezegen olarak kabul edildi ve Hawaii doğum tanrıçasının adı olan Haumea olarak adlandırıldı. Plüton'un sadece üçte biri kütlesindedir.

<span class="mw-page-title-main">Messier 18</span>

Messier 18 veya M18, Yay takımyıldızında bulunan bir açık yıldız kümesidir. Charles Messier tarafından 1764 yılında keşfedilmiş ve kuyruklu yıldız olmayanlar listesine eklenmiştir. M18, Dünya'dan bakış açısıyla Omega Bulutsusu ve Yay yıldız bulutu (M24) arasında yer alır. Doğrusal çapı 8,04 pc, gelgit yarıçapı ise 7,3 pc olan seyrek bir kümedir ve merkezi 0,012 pc'lik çekirdek yarıçapı ile konsantredir.

<span class="mw-page-title-main">Makemake</span> Güneş Sisteminde bir cüce gezegen

Makemake Güneş Sistemi'ndeki bilinen dördüncü büyük cüce gezegen ve Klasik Kuiper kuşağı cismi popülasyonundaki ikinci büyük Kuiper kuşağı cismidir. Makemake'nin çapı kabaca Plüton'un dörtte üçü kadardır. S/2015 (136472) 1 adında bir uydusu vardır. Bu gezegenin ortalama 30 K olan aşırı düşük sıcaklığı bize yüzeyi hakkında bazı detaylar vermektedir. Tahminlere göre yüzeyi; metan, etan ve olasılıkla nitrojen buzulları ile kaplıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gliese 876</span>

Gliese 876, Kova takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 15 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir kırmızı cüce yıldızdır. 2011 yılında yıldızı yörüngeleyen dört güneş dışı gezegen onaylanmıştır. Orta gezegenlerin ikisi Jüpiter benzeri iken, en yakın gezegenin küçük bir Neptüne ya da geniş bir karasal gezegene benzediği, en dıştaki gezegeninse kütlece Uranüs'e benzediği düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Alfa Caeli</span>

Alfa Caeli, Çelikkalem takımyıldızı yönünde bulunan çift yıldız sistemidir.

Chi<sup>1</sup> Orionis Avcı takımyıldızında bir yıldız

Chi1 Orionis, Avcı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 28 ışık yılı uzaklıkta bulunan ikili yıldız sisteminin birincil bileşenidir ve G-tipi sarı anakol yıldızıdır. Diğer bileşen, 14,1 yıllık bir yörünge dönemine ve Güneş kütlesinin %15'ine sahip soluk bir yıldızdır. Tayf tipi M6 olarak tahmin edilmektedir. Birincil bileşenden ortalama uzaklığı 6,1 AU'dur fakat 3,3 AU ile 8,9 AU arasında değişen oldukça yüksek yörünge dışmerkezliğine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Centaur (küçük gezegen)</span>

Centaur, Güneş Sisteminin dış bölgesindeki gaz devleri Jüpiter ve Neptün gezegenleri arasında, tutarlı olmayan yörüngelerde bulunan bir küçük Güneş Sistemi cismidir. Bu cisimlerin yörüngelerindeki tutarsızlık, bir veya birden çok büyük gezegenin yörüngeleriyle kesişmelerinden kaynaklanır. Centaur'ların kendileri, kısa ömürlü kararsız yörüngelere sahiptir ve birkaç milyon yıl içinde Kuiper kuşağı nesnelerinin aktif olmayan popülasyonundan Jüpiter ailesi kuyruklu yıldızlarının aktif grubuna geçiş yaparlar.

<span class="mw-page-title-main">HD 97048</span> yıldız

HD 97048 veya CU Chamaeleontis, Bukalemun takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 520 ışık yılı uzaklıkta bulunan A-tipi bir yıldızdır.

Burada listelenen nesneler, kendi yerçekimleri nedeniyle küre veya elipsoidal bir şekle sahip olan, yani hidrostatik denge durumunda bulunan Güneş Sistemi cisimlerini içermektedir. Listelenen cisimlerin boyutları ve türleri cüce gezegenler ve uydulardan, gezegenler ve Güneş'e kadar değişmektedir. Bu liste küçük Güneş Sistemi cisimlerini içermemekte, ancak şekilleri henüz belirlenmemiş olası gezegen kütleli cisimleri içermektedir. Güneş'in yörünge öğeleri Galaksi merkezine göre listelenirken, diğer tüm nesneler Güneş'e olan mesafelerine göre listelenir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük kütleli yıldızlar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Güneş kütlesine (M☉) göre keşfedilen en büyük yıldızların listesidir.

V354 Cephei, Samanyolu içinde bulunan bir kırmızı üstdev yıldızdır. Güneş'ten 8.900 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir düzensiz değişendir. Tahmininen 685 güneş yarıçapı büyüklüğe sahiptir. Güneş Sisteminin merkezine yerleştirilseydi, Mars ve Jüpiter'in yörüngeleri arasına kadar uzanırdı.

<span class="mw-page-title-main">52 Europa</span> Asteroit

Europa, asteroit kuşağındaki en büyük 6. asteroittir. Çapı 300 km'nin üzerindedir, fakat buna uygun bir kütleye sahip değildir. Yuvarlak olmayıp, yaklaşık 380 × 330 × 250 km boyutlarında elipsoid şeklindedir. 4 Şubat 1858'de Hermann Goldschmidt tarafından Paris'teki evinin balkonunda keşfedildi. Adını Yunan mitolojisinde Zeus'un fetihlerinden biri olan ve Jüpiter'in uydusu Europa'ya da adını veren Europa'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">31 Euphrosyne</span> Asteroit

Euphrosyne çok genç bir asteroittir. En büyük asteroitlerden biridir. Kuzey Amerika'dan bulunan ilk asteroid olup, 1 Eylül 1854'te James Ferguson tarafından keşfedilmiştir. Adını Yunan mitolojisindeki Haritesler 'den biri olan Euphrosyne'den almıştır. 2019'da küçük bir yol arkadaşı keşfedildi. Bilinen en yuvarlak üçüncü asteroittir. Yuvarlaklığının, bir çarpışma ile bozularak yeniden birikmiş olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir ve hidrostatik dengeye yakın değildir.

<span class="mw-page-title-main">120347 Salacia</span> Asteroit

Salacia, Kuiper kuşağında bulunan yaklaşık 850 km (530 mi) çapındaki büyük bir Neptün ötesi cisimdir. 22 Eylül 2004'te Amerikalı gök bilimciler Henry Roe, Michael Brown ve Kristina Barkume tarafından Kaliforniya'daki Palomar Gözlemevi'nde keşfedildi. Salacia, Güneş'in etrafında Plüton'unkinden biraz daha büyük bir ortalama mesafede dolanır. Adını Roma tanrıçası Salacia'dan almıştır ve bilinen tek uydusu Actaea'dır.

<span class="mw-page-title-main">174567 Varda</span> Asteroit

174567 Varda' (geçici adı 2003 MW12), Güneş Sistemi'nin en dış bölgesinde bulunan Kuiper kuşağı'nın rezonans sıcak klasik popülasyonuna ait ikili bir Neptün-ötesi küçük gezegendir. Uydusu, Ilmarë, 2009 yılında keşfedilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.