Il trovatore

Il trovatore
	; Torre del trovador, Aljaferia Sarayı, Saragossa
Özgün isim	Il trovatore
Müzik	Giuseppe Verdi
Libretto	"Leone Emanuele Bardare" ve "Salvatore Cammarano"
Gala	19 Ocak 1853
İlk gösterim yeri	Teatro Apollo, Roma, İtalya
Oyuncular	Kont Di Luna: Aragon Prensi hizmetinde bir soylu, bariton; Manrico: trubador ve Urgel Prensi'nin ordusunda subay, tenor; Azucena: bir çingene, Manrico'nun annesi olduğu sanılmakta mezzosoprano veya kontralto; Leonora: bir soylu hanım, Manrico'ya aşık, Di Luna tarafından kur yapılmakta, soprano; Ferrando: Di Luna'nın subayı,bas; İnes: Leonora'nın aşk sırdaşı, soprano; Ruiz: Manrico'nun yardımcısı, tenor; Yaşlı bir çingene: bas; Bir haberci: tenor; Leonora'nın arkadaşları, rahibeler, Kont'un hizmetkarları, askerler, çingeneler;

Il trovatore ^[1] Giuseppe Verdi'nin bestelediği, "Antonio García Gutiérrez"' in "El Trovador" adlı tiyatro oyunundan uyarlanan İtalyanca libretto'sunu Leone Emanuele Bardare ve Salvatore Cammaran'ın yazdığı 4 perdelik opera eseri. Prömiyeri 19 Ocak 1853'te Roma'da "Teatro Apollo" sahnelenmiştir ve çok yakın ilgi görüp Ocak 1855'te birçok defa oynanmıştır. Verdi bu operanın Fransızcasını Le Trouvère olarak revize etmiş ve bu eser 1854/55 sezonunda Paris'te "Théatre des Italiens"'de sahnelenmiştir.

Bu opera, opera evleri tarafından standart opera repertuvarının başında bulunmaktadır. Yapımlara genellikle İtalyanca orijinal versiyonuna dayanmaktadır. Kuzey Amerika'daki en çok sahnelenmiş olan 20 opera eseri listesinde 17. sırayı almıştır.^[2]

Roller

Rol	Ses tipi	Prömiyerde roller, 19 Ocak 1853^[3]
Kont di Luna, Aragon Prensi hizmetinde bir soylu	Bariton	Giovanni Guicciardi
Manrico, Trubador ve Urgel Prensi'nin ordusunda subay	Tenor	Carlo Baucarde
Azucena, Bir cingene, Manrico'nun annesi olduğu sanlmakta	Mezzo-soprano veya Kontralto	Emilia Goggi
Leonora, Manrico'ya aşık Di Luna tarafından sevilmekte bir soylu hanım	Soprano	Rosina Penco
Ferrando, Di Luna'nın subayı	Bas	Arcangelo Balderi
Ines, Leonora'nin aşk sırdaşı	Soprano	Francesca Quadri
Ruiz, Manrico'nun yardımcısı	Tenor	Giuseppe Bazzoli
Yaşlı bir çingene	Bas	Raffaele Marconi
Bir haber ulağı	Tenor	Luigi Fani
Leonora'nın arkadaşları, rahibeler, Kont'un hizmetkarları, askerler, çingeneler

Konu özeti

Mekân: Biscay ve Aragon, İspanya.
Zaman: 15. yüzyıl.

I. Perde : Düello

1. Sahne: Zaragosa, İspanya'da di Luna'nin şatosu olan "Aljaferia Sarayı"'nda bir nöbetçiler odası

Muhafızlar komutanı olan Ferrando emrindeki askerlere Kont Di Luna, Prenses'in nedimelerinden olan Leonara'nın penceresi altında durmadan usanmadan gidip gelmekte iken dikkatle onu dikkatle korumaları emrini verir. Di Luna Leonara'yi sevmektedir ve başarılı rakibi olan trubador Manrico'yu kıskanmaktadır. Nöbetçi muhafızların uykuya dalmalarını önlemek için Ferrando kontun yaptıklarının hikâyesini anlatmaya koyulur (Ferrando: Di due figli vivea padre beato / "Kont Di Luna iki oğul babası olarak mesut bir hayat yaşadı.") Bir zaman bir çingene kadın kontun kendinden hemen küçük erkek kardeşini büyülemiş ve küçük çocuğu zayıf ve hasta bırakmıştı. Bu nedenle yakalanan çingene kadın bir cadılık suçu ile yargılanmış, suçlu bulunmuş ve diri olarak meydan ateşinde yakılmıştı. Çingene kadın ölmeden önce kızı Azuncena'yı kendi intikamını almasını söylemişti. Buna uyan Azucena kontun küçük kardeşini kaçırmıştı. Bir çocuğun yanmış kemikleri bir ateşin külleri arasında bulunmuş olmakla beraber kontun babası küçük oğlunun öldürüldüğüne inanmamıştı ve oğlu Kont Di Luna'yı Azucena'yi arayıp bulmaya görevlendirmişti.

2. Sahne: Prensesin sarayında bahçe

Leonara kendinin de Monrico'ya aşık olduğunu sırdaşı olan İnes'e itiraf eder. (Leonara : (Tacea la notte placida - "The sakin gece sessizliğe bürünmüştü") (Di tale amor - "Kelimelerin çok anlatabileceği bir aşk"). İki kadın sahneden ayrılınca Kont Di Luna rakibi Manrico'nun uzaktan sesini duyar. (Deserto sulla terra - "Bu dünyada terkedilmiş tek kaldım"). Leonara karanlıkta Di Luna'yı sevdiği Manrico sanıp kollarına atılır. Bu sırada Manrico bahçeye girmektedir. Kont Manrico'nun idama mahkûm edilmiş eski bir düşmanı olduğunu anlar. Onu kendiyle kılıçla düello edip çarpışmaya zorlar. Leonara onların arasına girmeye çalışır ama düelloyu durdurmayı başaramaz. (Üçlü: Di geloso amor sprezzato - "Kıskanç sevginin ateşi" ).

II. Perde - Çingene kadın

1. Sahne: Çingenelerin kamp yapma alanı

Manrico, annesi Azucena'nın yatağı önünde oturmaktadır. Çingeneler Ors Korosu'nu söylerler (Koro: Vedi le fosche notturne - "Bak! Bitmez gökte karanlık gece elbiselerini çıkartmakta.") Azucena Kont tarafından meydan ateşinde yaktırılıp idam edilen Çingene kadının kızıdır ve yaşı ilerlemesine rağmen hâlâ annesinin intikamını almak istemektedir. (Arya: Stride la vampa - "Alevler gürleyerek yanmakta!"). Çingeneler kamp yaptıkları alandan ayrılmaya hazırlanırlar.

Azucena Manrico'ya onu ailesinden çaldığını ve eski kontun en küçük oğlunu yakıp öldürmek istemekteyken fikrinden cayıp kendi çocuğunu ateşe atıp öldürdüğünü itiraf eder. (Aria: Condotta ell'era in ceppi - "Onu zincirlere bağlayıp sürükleyip götürdüler"). Manrico Azucena'nın öz oğlu olmamasına rağmen, Azucena'nin kendine çok sadakatla baktığını ve çok anne şefkati gösterdiğini bilerek onu öz annesi olarak kabul etmiştir. Manrico Azucena'ya düelloda Di Luna'yı yendiğini, fakat gizemli bir gücün kendini kontu öldürmekten vazgeçirdiğini anlatır. (Duet: Mal reggendo - "Benim öfkeli saldırılarına karşı çok aciz kaldı"). Bir haberci gelir ve Manrico'nun öldüğüne inanan Leonara'nın dünyadan el eteğini çekip rahibe olmaya karar verdiğini ve rahibe peçesini takıp manastıra girme töreninin o akşam yapılacağını bildirir. Azucena oğlunun bu zayıf durumuyla yanından ayrılmamasını ister. (Ferma! Son io che parlo a te!- "Sana konuşmam gerek"). Fakat Manrico sevgilisi Leonara'yı bu kararından caydırmak üzere hemen oradan ayrılır.

2. Sahne: Manastırın önünde

Di Luna ve etrafındakiler Leonara'yı kaçırma niyetiyle oraya gelmişlerdir. Kont ona olan aşkını ilan eden şarkılara başlar. (Aria: Il balen del suo sorriso - "Gülüşünün ışığı") ve (:Per me ora fatale- "Hayatımın ölümcül saati"). Leonara ve rahibeler sırayla yürüyüp manastırdan çıkarlar. Fakat Manrico, Di Luna'nın kadını kaçırma planına engel olur ve Leonara ile birlikte ikisi kaçarlar.

III. Perde - Çingene kadının oğlu

1. Sahne: Di Luna'nın çadırı

(Koro: Or co' dadi ma fra poco - "Şimdi zar atıp kumar oynarız") Di Luna'nın askerleri ellerine geçirdikleri Azucena'yı getirirler. Ferrando kadını tanımıştır. Di Luna onun ateşte yakılarak öldürülüp idam edilmesi için adlî hüküm verir.

2. Sahne: Şatoda bir oda

Leonara ve Manrico hayatlarını birleştirmeye karar verirler (Manrico: Ah si, ben mio coll'essere / "Evet sevgilim senin olmak için"). Tam birbiriyle evlilik yeminlerini vermekte iken, Manrica'nın yoldaşı gelir ve Azucena'nın meydan ateşinde yakılıp idam edileceği haberini getirir. Manrico hemen ona yardım etmek için ayrılır. (Stretta: Di quella pira l'orrendo foco- "O ateşin korkunç alevleri") Leonora ise bayılıp yere yığılır.

IV. Perde - Ceza

1. Sahne: Şatonun zindanı önünde

Di Luna tarafından yakalanıp tutuklanmış olan Manrico'yu Leonara kurtarmaya çalışmaktadır. (Leonara: D'amor sull'ali rosee - "Aşkın gülden kanatları üzerinde"). (, Leonoro, Koro: Miserere - "Allahım, sen kurtar"). Leonara Manrico'yu af etmesi için Di Luna'ya yalvarır; sevgilisinin yerine kendini tutuklamasını tercih ettiğini söyler. Kont'a eğer Manrico'yu affederse kendisinin olacağına söz verir. Fakat Di Luna'nın kendi vücuduna sahip olmasından önce ölmek için gizlice yüzüğü içinde sakladığı zehiri içer. (Leonara, Di Luna ikili: Mira, d'acerbe lagrime - "Bak, acı gözyaşları döktüğümü gör")

2. Sahne: Zindanda

Manrico ve Azucena zindanda idam için tutukludurlar. Manrico düşünceleri dağlarda olan mesut günlerine gitmiş olan Azucena'yı avutmaya çalışır. (Manrico ve Azucena ikili: Ai nostri monti ritorneremo - "Tekrar dağlarımıza döneceğiz"). Sonunda çingene kadın uykuya dalar. Leonara Manrico'yu ziyarete gelir. Ona serbest bırakıldığını ve zindandan hemen ayrılıp gitmesini söyler. Fakat Manciro Leonora'nın kendiyle gelemeyeceğini öğrenince zindandan ayrılmayı kabul etmez. Leonara'nın kendine ihanet ettiğini sanır. Fakat sonunda onun Manrico'ya ihanet etmemek için Leonara'nın zehir aldığını anlar. Leonara zehirlenmiş olarak sancılarla Manrico'nun kolları arasında ölmekte iken bir başka kişiyle evlenmek yerine ölümü tercih ettiğini açıklar. (Dörtlü: Prima che d'altri vivere - "Baskasının olarak yaşayacağıma"). Kont zindana gelince Leonara'yı rakibinin kolları arasında ölmüş bulur. Manrico'nun hemen idam edilmesini emreder. Azucena kalmıştır ve Di Luna ona idam edilmiş Manrico'nun cesedini gösterir. Azucena bir zafer haykırışı ile ölmüş annesine bağırır (Azucena: Egli era tuo fratello! - "O senin kardeşindi. Anne senin intikamını aldım!" ). Bunun anlamına eren Kont ise büyük bir üzüntüye düşer. (Di Luna:E vivo ancor! - "Ama benim hayata devam etmem gerek!").

Ünlü müziksel parçalar

Tacea la notte placida - Leonora (I. Perde)
Di tale amor che dirsi - Leonora (I. Perde)
Deserto sulla terra - Manrico (I. Perde)
Stride la vampa - Azucena (II. Perde)
Il balen del suo sorriso -Di Luna (II. Perde)
Ah si ben mio ! - Manrico (III. Perde )
Di quella pira - Manrico (III. Perde)
Ai nostri monti - Manrico ve Azucena (IV. Perde)
D'amor sull'ali rosee - Leonora (IV. Perde)
Miserere - Leonora, Manrico ve koro (I. Perde)

Seçilmiş ses kayıtları

Yıl	Roller (Kont Di Luna, Manrico, Leonora, Azucena, Ferrando)	Orkestra şefi, Opera evi ve Orkestra	Marka
1930	Apollo Granforte, Aureliano Pertile, Maria Carena, Irene Minghini Cattaneo	Carlo Sabajno, Teatro alla Scala Orkestra ve korosu	Audio CD: Membran/Quadromania Kat: 222182-444 (Rigoletto operasının kaydını da kapsar.)
1952	Leonard Warren, Jussi Björling, Zinka Milanov, Fedora Barbieri, Nicola Moscona	Renato Cellini, RCA Victor Orkestrası, Robert Shaw Korosu	Audio CD: RCA Victor, Kat: 6643-2RG
1956	Ugo Savarese, Mario del Monaco, Renata Tebaldi, Giulietta Simionato, Giorgio Tozzi	Alberto Erede, Coro del Maggio Musicale Fiorentino, Grand Théâtre, Genevre Orkestrası	Audio CD: DECCA
1956	Rolando Panerai, Giuseppe Di Stefano, Maria Callas, Fedora Barbieri, Nicola Zaccaria	Herbert von Karajan, Teatro alla Scala Orkestra ve korosu	Audio CD: EMI, Kat: 56333 ve 77365
1963	Ettore Bastianini, Carlo Bergonzi, Antonietta Stella, Fiorenza Cossotto, Ivo Vinco	Tullio Serafin, Teatro alla Scala Orkestra ve korosu	Audio CD:Deutsche Grammophon Cat: B000J233I0
1970	Sherrill Milnes, Plácido Domingo, Leontyne Price, Fiorenza Cossotto, Bonaldo Giaiotti	Zubin Mehta, New Philharmonia Orkestra	Audio CD: RCA Kat: 74321-39504-2
1976	Ingvar Wixell, Luciano Pavarotti, Joan Sutherland, Marilyn Horne, Nicolai Ghiaurov	Richard Bonynge, Kingsway Hall, National Filarmonik Orkestrasi	CD: Decca Audio CD ASIN: B000N4SJI8
1978	Piero Cappuccilli, Plácido Domingo, Raina Kabaivanska, Fiorenza Cossotto, José van Dam	Herbert von Karajan, Viyana Devlet Operası, Viyana Filarmonik Orkestrası	DVD: TDK DVD Video ASIN: B00068NVL6
1984	Giorgio Zancanaro, Plácido Domingo, Rosalind Plowright, Brigitte Fassbaender	Carlo Maria Giulini, Orchestra dell'Accademia Nazionale di Santa Cecilia	Audio CD: Deutsche Grammophon ASIN: B000001G9Y
1991	Vladimir Chernov, Plácido Domingo, Aprile Millo, Dolora Zajick	James Levine, Metropolitan Opera Orkestra ve korosu	Audio CD: Sony ASIN: B0000027UA

Not: "Kat:" ses kayıt şirketinin verdiği katalog numarası; "ASIN" amazon.com ürün referans numarası.

Medya

II.Perde Gabriella Besanzoni "Stride la vampa" aryası (1920):

Dipnotlar

^ Trubador: Orta Çağlar Avrupasında şair ve gezici şarkıcı
^ "OPERA America'nın "The Top 20" Kuzey Amerika'da en çok sahnelenmiş opera eserleri listesi". 22 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2009.
^ Şarkıcıların listesi kaynağı: Budden (1984) say. 58