İçeriğe atla

Ignoramus et ignorabimus

Emil du Bois-Reymond: ignoramus et ignorabimus. ("bilmiyoruz ve bilemeyeceğiz")
David Hilbert tarafından: Wir müssen wissen — wir werden wissen! ("Bilmeliyiz bileceğiz!")

Ignoramus et ignorabimus, Latince "bilmiyoruz ve bilemeyeceğiz" anlamına gelen cümledir. İlk olarak 1872 yılında, deneysel fizyolojinin kurucularından Emil du Bois-Reymond adlı Alman bilim insanı tarafından, kötümser bir yaklaşımla, insanın bilim karşısındaki sınırlı yeteneğinin anlatılması için kullanılmıştır.[1]

8 Eylül 1930 tarihinde matematikçi David Hilbert tarafından, "Bileceğiz ve bilmeliyiz!" denerek, verdiği fikre karşı durulabilmesi için yaklaşık 60 yılın geçmesi gerekmiştir. Hilbert gerek kendi alanında, gerekse diğer alanlarda bilimin insanın karşı konulamaz azmi karşısında dize getirilebileceği yargısını desteklemek için bu cümleyi kendisine slogan olarak seçmiştir.

Ancak 1931 yılında Kurt Gödel tarafından, "Sonlu sayıda kompleks olmayan aksiyomların yardımı ile, aritmetik gibi, Hilbert'in belirttiği hedefe ulaşmasının imkânsızlığını" göstermiştir.

Kaynakça

  1. ^ McCarty, D. C. (2005). "Problems and Riddles: Hilbert and the Du Bois-Reymonds". Synthese. 147 (1): 63-79. ISSN 0039-7857. 3 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Matematik</span> nicelik, yapı, uzay ve değişim gibi konularla ilgilenen bilim dalı

Matematik ; sayılar, felsefe, uzay ve fizik gibi konularla ilgilenir. Matematikçiler ve filozoflar arasında matematiğin kesin kapsamı ve tanımı konusunda görüş ayrılığı vardır.

Psikoloji veya Ruh bilimi, içgüdüsel davranışları ve zihni inceleyen bilimdir. Bilinçli ve bilinçsiz olayların yanı sıra daha çok duygu ve düşüncenin incelemesini içeren Psikoloji, çok kapsamlı bir bilimsel alandır. Bu alanda uzman olan ve aynı zamanda bilgi araştırması yapanlara psikolog denir. Psikologlar, beyinin ortaya çıkan özelliklerini ve ortaya çıkan özelliklerle bağlantılı tüm fenomenleri anlamaya çalışırlar ve bu şekilde daha geniş nöro-bilimsel araştırmacı grubuna katılırlar. Psikoloji bilimi, bir sosyal bilim olmasına rağmen aynı zamanda doğa bilimleri olarak da kategorize edilebilir. Özellikle beyin biyolojisi bilgisini oldukça kullanır ve geliştirir.

<span class="mw-page-title-main">Bilim</span> bilgiyi inşa eden ve organize eden sistematik sistem ve bu sistem tarafından üretilen bilgi kümesi

Bilim veya ilim, nedensellik, merak ve amaç besleyen, olguları ve iddiaları deney, gözlem ve düşünce aracılığıyla sistematik bir şekilde inceleyen entelektüel ve uygulamalı disiplinler bütünüdür. Kimi kullanımlarda bu tanımın "ilim" için geçerli olmadığının altını çizmek gerekir. Çünkü bilim somut, evrensel olayları kendine konu edinmişken ilim doğaötesi olaylarla da ilgilenebilir fakat somut kanıt sunmaz. Bilimi sınıflandıran bilim felsefecileri bilimi formal bilimler, sosyal bilimler ve doğa bilimleri olmak üzere üçe ayırır. Bilimin diğer tüm dallardan en ayırt edici özelliği, savunmalarını somut kanıtlarla sunmasıdır. Bu sayede bilim, bilinmeyen olguları açıklamamıza ve evreni idrak etmemize güçlü destek olur.

<span class="mw-page-title-main">Deneycilik</span> bilginin sadece veya öncelikle duyusal deneyimden geldiğini belirten teori

Deneycilik, empirizm veya ampirizm, bilginin duyumlar sayesinde ve deneyimle kazanılabileceğini öne süren görüştür. Deneyci görüşe göre insan zihninde doğuştan bir bilgi yoktur. İnsan zihni, bu nedenle boş bir levha gibidir.

<span class="mw-page-title-main">Henri de Saint Simon</span> Fransız sosyalizminin kurucusu

Claude Henri de Rouvroy, comte de Saint-Simon, genellikle Henri de Saint Simon olarak anılır, Fransız sosyalizminin kurucusu.

<span class="mw-page-title-main">Ernst Haeckel</span> Alman hekim, zoolog, filozof, ressam ve kâşif (1834-1919)

Ernst Heinrich Philipp August Haeckel,, Alman hekim, zoolog, filozof, ressam ve kâşif.

Göstergebilim, semiyotik veya semiyoloji; göstergelerin yorumlanmasını, üretilmesini veya işaretleri anlama süreçlerini içeren bütün etmenlerin dizgesel bir biçimde incelenmesine dayanan bir bilim dalıdır. Fransızlar semiyoloji terimini kullanmışlardır. Semiyotik disiplinlerarası bir sahadır. Anlam bilimi, dil bilimi, fonetik, mimarlık, sosyoloji, psikanaliz ve daha birçok bilim dalı ve disiplinin oluşturduğu disiplinler arası bir disiplindir. Kültürel kodlar, gelenekler ve metni anlam süreçlerine göre düzenlenmiş işaret sistemleri diye nitelenen her şey semiyotiğin inceleme alanına girmektedir. Semiyoloji, yapısalcılığın modeli olarak düşünülmektedir.

<i>İhtiras Tramvayı</i> (film)

İhtiras Tramvayı, 1951 yılında Pulitzer Ödülü kazanmış Tennessee Williams'ın aynı adlı oyunundan uyarlanmış bir Oscar Ödüllü filmdir. Filmi, oyununu da yöneten Elia Kazan yönetmiş, baş rollerde Marlon Brando, Vivien Leigh, Kim Hunter ve Karl Malden. Leigh dışında hepsi Broadway kadrosunda görev almıştır.

<span class="mw-page-title-main">William Edward Burghardt Du Bois</span> Amerikalı toplumbilimci (1868 – 1963)

William Edward Burghardt Du Bois kısa adıyla, W. E. B. Du Bois, Amerikalı sosyolog. 20. yüzyılın ilk yarısında ABD'de Siyah protesto hareketinin en önemli önderidir. 1909'da Siyahları Geliştirme Ulusal Derneği'nin (NAACP) oluşturulmasına katkıda bulundu.1910-1934 arasında derneğin yayın organı Crisis'in yönetmenliğini yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Psişik Araştırma Derneği</span>

Britanyalı Psişik Araştırma Derneği, paranormal fenomenleri incelemek üzere 1882'de Birleşik Krallık'ta kurulmuş bir kurumdur.

<span class="mw-page-title-main">Bıkkınlık</span>

Bıkkınlık, bir durum karşısında bitap düşme, yorgunluk ve isteksizlik hissidir. Belirli bir olgu, bir insanın beynini gereğinden fazla meşgul ettiği zaman, bıkkınlık belirtileri görülebilmektedir. Bıkkınlık, her insana göre değişebildiği gibi, -eğer yapılan iş ilgi alanları arasında yer almıyorsa- aynı olay karşısında daha geç bıkkınlık hissi yaşayan insanlar sabırlı olarak nitelendirilmektedir. Bıkmak çoğu zaman usanmak ile aynı doğrultudadır.

<span class="mw-page-title-main">Hermann Weyl</span> Alman matematikçi (1885 – 1955)

Hermann Klaus Hugo Weyl bir Alman matematikçiydi.

<span class="mw-page-title-main">Johannes Peter Müller</span> Alman zoolog (1801-1858)

Johannes Peter Müller, Alman fizyolog, karşılaştırmalı anatomist ve ihtiyolog.

<span class="mw-page-title-main">Bilim insanı</span> bilimsel çalışmalarla uğraşan kimse

Bilim insanı, bilimci veya bilimadamı-bilimkadını, evrene ilişkin olgulara ve değişkenlere yönelik bilimsel veri elde etme yöntemlerini kullanarak sistematik bir şekilde bilgi elde etmeye çalışan kişidir. Daha sınırlı anlamda ise bilimsel yöntem kullanan bir bireydir. Kişi bilimin bir veya birden fazla alanında uzman olabilir. Bilim insanları; fiziksel, matematiksel ve sosyal alanlar da dâhil olmak üzere bilimin tüm alanlarında araştırmalar yaparlar. Onlar olaylar hakkında soru soran ve bu soruları sistematik olarak cevaplama yoluna giden insanlardır. Doğaları gereği meraklı ve iyi organize insanlardır. Diğer insanların aksine, bilim insanları bir şeyleri gözlemleme yeteneğine ve gözlemlediklerinde bir şeyler görebilme yetisine sahip olurlar.

<span class="mw-page-title-main">Kongo Demokratik Cumhuriyeti-Türkiye ilişkileri</span>

Demokratik Kongo Cumhuriyeti-Türkiye ilişkileri, Demokratik Kongo ile Türkiye arasındaki dış ilişkilerdir. Türkiye'nin 1974'ten beri Kinşasa'da büyükelçiliği vardır ve Demokratik Kongo, Ankara'daki büyükelçiliğini 2011 yılında açmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Le Raincy (arrondissement)</span> Fransada arrondissement

Le Raincy arrondissementi, Fransa'nın Île-de-France bölgesine bağlı Seine-Saint-Denis departmanında bulunan bir arrondissementtir. Yüzölçümü 149,6 km² olan arrondissementin nüfusu Ocak 2018 tarihi itibarı ile 766.175'tir. Arrondissementin alt prefektörlüğü Le Raincy'dir.

Psikoloji felsefesi, modern psikolojinin teorik temellerinde yatan birçok konuyu ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Irk ve etnik ilişkiler sosyolojisi</span>

Irk ve etnik ilişkiler sosyolojisi, toplumun tüm seviyelerinde ırklar ve etnik gruplar arasındaki toplumsal, politik ve ekonomik ilişkilerin incelenmesini kapsar. Bu alan, konut ayrımı, farklı ırk ve etnik gruplar arasındaki diğer karmaşık sosyal süreçler gibi sistematik ırkçılık üzerine yapılan çalışmalarla da ilgilenir.

<span class="mw-page-title-main">Langon (arrondissement)</span> Fransada arrondissement

Langon arrondissementi, Fransa'nın Yeni Akitanya bölgesine bağlı Gironde departmanında bulunan bir arrondissementtir. Yüzölçümü 2.644,3 km² olan arrondissementin nüfusu Ocak 2018 tarihi itibarı ile 133.850'dir. Arrondissementin alt prefektörlüğü Langon'dur.

<span class="mw-page-title-main">Cholet (arrondissement)</span> Fransada arrondissement

Cholet arrondissementi, Fransa'nın Pays de la Loire bölgesine bağlı Maine-et-Loire departmanında bulunan bir arrondissementtir. Yüzölçümü 2.102,5 km² olan arrondissementin nüfusu Ocak 2018 tarihi itibarı ile 223.828'dir. Arrondissementin alt prefektörlüğü Cholet'dir.