İçeriğe atla

Idi Amin

Idi Amin
Amin, BM Genel Kuruluna hitap etmeden kısa bir süre önce, 1975
3. Uganda Devlet Başkanı
Görev süresi
25 Ocak 1971 - 11 Nisan 1979
(8 yıl, 76 gün)
Başkan YardımcısıMustafa Adrisi
Yerine geldiğiMilton Obote
Yerine gelenYusufu Lule
13. Afrika Birliği Örgütü başkanı
Görev süresi
28 Temmuz 1975 - 2 Temmuz 1976
(340 gün)
Yerine geldiğiSiad Barre
Yerine gelenSeewoosagur Ramgoolam
Kişisel bilgiler
Doğum 17 Mayıs 1925
Koboko veya Kampala
Ölüm 16 Ağustos 2003 (78 yaşında)
Cidde, Suudi Arabistan
Evlilik(ler) Malyamu Amin (boşanmış)
Kay Amin (boşanmış)
Nora Amin (boşanmış)
Madina Amin
Sarah Amin
Çocuk(lar) 43 (tahminî)[1]
Dini Sünni İslam
Askerî hizmeti
Branşı Kara ve Hava Kuvvetleri
Hizmet yılları 1946-1979
Rütbesi Mareşal

Idi Amin Dada Oumee (d. 17 Mayıs 1925 - ö. 16 Ağustos 2003), 1971-1979 arasında devlet başkanlığı yapmış olan Ugandalı asker ve diktatördür. Dünya tarihinin en acımasız despotlarından biri olarak kabul edilir.[1]

Idi Amin'in yönetimi sırasında politik baskı, etnik ayrımcılığın yanı sıra insan hakları ihlalleri yoğun şekilde gözlemlendi. Uluslararası gözlemciler ve insan hakları gruplarının tahminlerine göre, 100.000 ila 500.000 insan Idi Amin'in yönetimde olduğu dönemde öldürüldü.[2]

Idi Amin, Ağustos 1973

Gençliği

İdi Amin'in bir karikatürü.

Uganda'nın kuzeyindeki Kakwa kabilesinden gelen Amin, 1946'da İngiliz sömürge ordusuna bağlı Afrika Kraliyet Tüfekli Birliği'ne (King's African Rifles - KAR) katıldı. İngilizlerin Kenya'daki Mau Mau Ayaklanması'na (1952-1956) karşı giriştiği harekâtta görev aldı. 1951-60 yılları arasında Uganda ağır sıklet boks şampiyonluğunu elinde tuttu. Ayrıca ünlü bir ragbi oyuncusuydu. Uganda'nın 1962'de bağımsızlığına kavuşmasından önce subay rütbesi alan birkaç Ugandalı askerden biri olan Amin, ülkenin yeni devlet başkanı ve başbakanı Apolo Milton Obote ile yakın dostluk kurdu. 1965'te Zaire'deki ayaklanmacılarla kurduğu ilişkinin skandala yol açması, 1966'da ordu ve hava kuvvetleri komutanlığına getirilmesini engellemedi. Obote ile arasının açılması üzerine 1970'te bu görevinden alındı.

İktidarı

25 Ocak 1971'de Devlet Başkanı Obote'nin bir gezi için Singapur'da bulunduğu sırada, askerî darbe yaparak devlet başkanı ve silahlı kuvvetler başkomutanı oldu. 1972'de Uganda'da yaşayan bütün Asyalıların (özellikle Hintler) 90 gün içinde ülkeyi terk etmelerini sağlayarak onları sınırdışı etti. Onların yerine ülkedeki Müslüman azınlığı ve akrabalarını, Hintlerden kalan üretim araçlarının başına getirdi. Uganda'yla İsrail arasındaki ilişkilere son vererek Libya ve Filistin'in yanında yer aldı. Bu duruma tepki olarak 1973'te ABD ve 1976'da İngiltere Uganda'daki temsilciliklerini kapattılar. 1976'da da kendisini ömür boyu devlet başkanı ilan etti. Genellikle aşırı milliyetçi bir tutum takındı. Temmuz 1976'da Filistinliler tarafından kaçırılan ve içinde İsrailli ve başka Yahudi yolcuların bulunduğu bir Fransız yolcu uçağının Uganda'ya inmesine izin vererek olaya doğrudan karıştı. İsrailli özel kuvvetlerin düzenlediği operasyonda biri dışında tüm rehinelerin kurtarılması İdi Amin'in prestijini büyük ölçüde zedeledi.

Yıkılışı ve sürgün

Ekim 1978'de Tanzanya tarafından desteklenen Uganda Ulusal Kurtuluş Ordusu adlı gerillaların saldırıları başladı. Sonunda 13 Nisan 1979'da isyancı gerillalar başkent Kampala'ya ulaşmadan önce, ülke dışına kaçtı. Önce Libya'ya geçti, ardından Suudi Arabistan'a yerleşti kısa bir süre sonra eşlerinden ikisi ve 22 çocuğu da yanına yerleşti. 1989'da gizlice Uganda'ya geçmek üzere geldiği Zaire ile Uganda arasında krize yol açtı. Kongo hükûmeti Amin'i Uganda'ya teslim etmeyi reddetti ve Suudi Arabistan'a dönmesini sağladı. 20 Temmuz 2003 tarihinde, Amin'in eşlerinden birisi olan Madina, böbrek yetmezliği nedeniyle Cidde'de Kral Faysal Mütehassıs Hastanesi'nde komada olduğunu ve ölüme yakın olduğunu bildirdi. İdi Amin, 16 Ağustos 2003 tarihinde, Cidde'de, hastanede öldü ve Cidde Ruwais Mezarlığına gömüldü.

Popüler kültür

1976 yılında çekilen ve Filistin Halk Kurtuluş Cephesi militanları tarafından kaçırılarak Entebbe Uluslararası Havalimanı'na indirilen Air France uçağını konu alan Raid on Entebbe filminde Yaphet Kotto tarafından canlandırılmıştır. 2006 yılında Last King of Scotland filminde hayatının iktidar ve yıkılış dönemi gözler önüne serilmiş ve onu canlandıran Forest Whitaker en iyi erkek oyuncu dalında Akademi Ödülüne ulaşmıştır.

Kaynakça

  1. ^ a b Boddy-Evans, Alistair. "Biography of Idi Amin, Brutal Dictator of Uganda". ThoughtCo (İngilizce). 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2019. 
  2. ^ İlgili 27 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Guardian haberi (İngilizce) 3 Ağustos 2015 tarihinde erişilmiştir

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uganda</span> Doğu Afrikada bulunan bir ülke

Uganda ya da resmî adıyla Uganda Cumhuriyeti, Afrika kıtasının doğu kesiminde yer alan ve denize kıyısı olmayan bir kara ülkesidir. Ülkenin sınır komşularını kuzeyde Güney Sudan, doğuda Kenya, güneyde çoğu sınırı Victoria Gölü ile oluşan Tanzanya, güneybatıda Ruanda ve batıda ise Kongo Demokratik Cumhuriyeti oluşturmaktadır. Ülkenin başkenti Kampala'dır.

<span class="mw-page-title-main">İslam İşbirliği Teşkilatı</span> 57 üye devleti bulunan uluslararası kuruluş

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), Eylül 1969 tarihinde Fas'ın başkenti Rabat'ta toplanıp İslam ülkelerini çatısı altında toplamak üzere İslam Konferansı Teşkilatı adıyla kurulan 57 üyeye sahip, uluslararası hukuk tüzel kişiliğini haiz bir uluslararası teşkilattır.

<span class="mw-page-title-main">Suudi Arabistan</span> Orta Doğuda yer alan bir ülke

Suudi Arabistan veya Suudistan ya da resmî adıyla Suudi Arabistan Krallığı, Arap Yarımadası'nda bulunan en büyük ülkedir. Kuzeybatı'da Ürdün, kuzey ve kuzeydoğu'da Irak, doğuda Kuveyt, Katar, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri, güneydoğuda Umman, güneyde Yemen, kuzeydoğusunda Basra Körfezi ve batısında Kızıldeniz ile çevrilidir. Buraya iki kutsal caminin arazisi de denir; çünkü İslam'a göre iki kutsal şehir olan Mekke ve Medine bu ülkededir. Suudi Arabistan, Orta Doğu'daki bütün körfez ülkelerinde olduğu gibi hızla gelişmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Körfez Savaşı</span> 1990-1991 yılları arasında Irak ile 42 ülkeden oluşan koalisyon arasında yaşanan çatışma

Körfez Savaşı veya Birinci Körfez Savaşı, kod adı Çöl Fırtınası Harekâtı 2 Ağustos 1990'da Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesiyle başlayan krizin sonucunda, ABD öncülüğünde, Birleşik Krallık, Fransa, Suudi Arabistan, Suriye, Mısır'ın da aralarında bulunduğu 37 ülkenin dahil olduğu koalisyon gücünün Irak'a karşı düzenlediği askerî harekât.

<span class="mw-page-title-main">Arap Birliği</span> 22 Arap ülkesinin üye olduğu uluslararası örgüt

Arap Birliği veya Arap Ligi, 22 Arap ülkesinin üye olduğu milletler arası bir örgüttür. Arap ülkeleri arasında ilk ittifak 1936'da Irak ve Suudi Arabistan arasında gerçekleşmiştir. 1944'te imzalanan İskenderiye Protokolü ile Arap Birliğinin temeli atılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lübnan İç Savaşı</span> 1975 yılında Lübnanda meydana gelen iç savaş

Lübnan İç Savaşı, 1975'ten 1990 yılına kadar Lübnan'da yaklaşık olarak 150.000 - 230.000 insanın ölümüne neden olmuştur. Yaklaşık 350.000 kişi yaralanmış bir milyondan fazla insan da ülkesini terk etmiştir. Soğuk Savaş dönemi Lübnan'ı ciddi şekilde etkiledi ve 1958'deki siyasi kriz ancak ABD'nin Beyrut'a çıkarma yapmasıyla sona ermişti. İsrail'in kurulması ve yüzbinlerce Filistinli mültecinin Lübnan'a yerleşmesi dini çatışmaları arttırdı. Silahlı FKÖ gerillalarının ülkeye girişi ciddi siyasi sorunlara sebep oldu. FKÖ'nün gelişi, Filistinli mültecilerin silahlanması farklı gruplar arasındaki sürtüşmeyi hızlandırdı. 1976'da çoğunluğu Müslüman Lübnan Cephesi ve Ulusal Komite arasında çatışmalar başladıktan kısa süre sonra Arap Ligi ve Suriye arabuluculuğa girişti, Filistinli-Lübnanlı çatışması daha çok Güney Lübnan'da yoğunlaştı. FKÖ burayı 1969 yılından beri kontrol ediyordu. Kahire Antlaşması imzalanarak bu bölgeden çekildi. İsrail, Güney Lübnan'ı işgal etti ve Suriye önce Hristiyanlar lehine iç savaşa dahil oldu ve sorun uluslararası bir boyut kazandı. Suriye ve İsrail anlaşmazlığı Lübnan üzerinden devam etti. 1980'lerde taraflar harabeye dönen Beyrut'un onarılması için çaba gösterdi.

<span class="mw-page-title-main">Yaser Arafat</span> Filistinin ilk devlet başkanı (1989–2004)

Yaser Arafat, tam adıyla Muhammed Abdurrahman Abdurrauf Arafat el-Kudva el-Hüseyni, kod adı Ebu Ammar olan Filistinli lider. Filistin Kurtuluş Örgütünün (FKÖ) lideri ve Filistin Ulusal Yönetimi'nin ilk başkanı olan Arafat, Filistin'in özerkliği için İsrail'e karşı mücadele etmiştir. Hayatının çoğunu 1958 ile 1960 yılları arasında kurduğu siyasi el-Fetih örgütünün liderliğini yaparak geçirdi. Önceleri İsrail'in varlığına karşı olmasına rağmen sonradan 1988 yılında, BM Güvenlik Konseyi'nin 242 sayılı kararını kabul ederek bu görüşünü değiştirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mobutu Sese Seko</span> 2. Zaire devlet başkanı

Mobutu Sese Seko Nkuku Ngbendu wa za Banga, daha çok Mobutu ya da Joseph Mobutu-Sese Seko olarak tanınır. Doğduğunda adı Joseph-Désiré Mobutu idi. 32 yıl boyunca (1965–1997) o zamanki adıyla Zaire, günümüzdeki adıyla Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin Devlet Başkanlığını yapmıştır. Bu göreve önceki Devlet Başkanı Joseph Kasavubu'yu devirdiği darbeden sonra gelmiştir. Toplam 32 yıl demir yumrukla ülkeyi yönetmiştir. Çok değerli yeraltı ve yer üstü kaynaklara sahip olan Kongo, yönetim zafiyetleri ve zimmet suçlamalarıyla dünyanın en fakir ülkelerinden biri haline gelmiştir. Başlangıçta zengin batılı devletlerce iktidarı desteklenen ve hatta darbesi Amerikan destekli olan Mobutu, son zamanlarında bu desteği kaybetmiş ve bundan kısa bir süre sonra da iktidardan düşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Güney Vietnam</span> Güneydoğu Asyada eskiden var olan bir devlet

Vietnam Cumhuriyeti, 1955'ten 1975'e kadar Vietnam'ın güneyinde var olmuş devlet.

<span class="mw-page-title-main">Milton Obote</span> Ugandanın ikinci devlet başkanı (1924-2005)

Milton Obote, Uganda'nın bağımsızlıktan sonraki ilk başbakanı (1962-1966) ve devlet başkanı. Ülkesinin bağımsızlığa kavuşmasında önemli rol oynadı ve iki kez askerî darbeyle görevinden uzaklaştırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin (Ürdün kralı)</span> Kral Hüseyin (Ürdün)

Hüseyin bin Talal, 1952-1999 arasında Ürdün kralı.

<span class="mw-page-title-main">Entebbe Operasyonu</span>

Entebbe Operasyonu, 3 ve 4 Temmuz 1976 günü, Filistin Kurtuluş Örgütü'ne bağlı militanların, Tel Aviv-Paris seferini yapmakta olan "Air France Flight 139" sefer sayılı Air France uçağını, Uganda'nın Entebbe Uluslararası Havalimanı'na indirmeleri ve İsrail'in beklenmedik bir operasyonla 1 saat içinde tüm militanları ölü olarak ele geçirmesi ile sonuçlanan askerî operasyondur. Operasyon sonucu üç rehine öldü, beş İsrail askeri ise yaralandı. Dördüncü bir rehine ise Uganda Ordusu'na ait askerler tarafından yakınlardaki bir hastanede öldürüldü. Operasyonda ölen tek İsrail askeri, operasyonun yöneten komutan, sonradan İsrail başbakanı olan Benjamin Netanyahu'nun ağabeyi Yonatan Netanyahu'dur.

Ebu Nidal, asıl adı Sabri Halil el-Banna, Filistinli siyasi lider, paralı asker, Ebu Nidal Örgütü (ENÖ) olarak da bilinen El-Fetih–Devrimci Konsey örgütünün kurucusu. Ebu Nidal'in kelime anlamı mücadelenin babasıdır. 1970-80'li yıllarda gücünün zirvesinde olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ürdün'deki Yahudilerin tarihi</span>

Ürdün'deki Yahudilerin tarihi, bugünkü Ürdün coğrafyasının büyük bir bölümü bir zamanlar İsrail Diyarı'ndaki Yahudilerin tarihi ile çakıştığı için antik döneme kadar uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Entebbe Uluslararası Havalimanı</span>

Entebbe Uluslararası Havalimanı, Afrika kıtasında bulunan Uganda'nın 1962 yılına kadar başkentliğini yapmış olan Entebbe'de yer alan havalimanıdır. Havalimanı ülkenin başkenti Kampala'nın 35 km güneybatısında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">2017 İslami Dayanışma Oyunları</span>

2017 İslami Dayanışma Oyunları veya IV. İslami Dayanışma Oyunları, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de yapılan çok sporlu organiasyon. 12-22 Mayıs tarihlerinde düzenlendi. 21 spor dalında 54 ülkeden yaklaşık 2800 sporcu mücadele etti.

<span class="mw-page-title-main">Uganda-Tanzanya Savaşı</span>

Uganda-Tanzanya savaşı, Ekim 1978'den Haziran 1979'a kadar süren ve Uganda Devlet Başkanı Idi Amin'in devrilmesiyle sonuçlanan ve Tanzanya lehine sonuçlanmış bir savaştır. 1971'de Idi Amin'in dönemin Devlet Başkanı Milton Obote'yi devirmesiyle iki ülke arasındaki ilişkiler bozulmaya başladı. Tanzanya Devlet Başkanı Julius Nyerere, Obote ile yakın ilişki içindeydi ve 1972'de Uganda'da Obote'nin isyan başlatma girişimini destekledi. Ufak çaplı bir çatışmaya yol açan bu isyan yine Tanzanya Devlet Başkanı'nın desteğiyle son buldu. İki lider arasında gerginlik devam ederken Idi Amin Tanzanya sınırları içerisindeki Kagera Salient'in Uganda'nın yetki alanına alınması gerektiğini iddia etmeye başladı. Sonraki yıllarda Amin rejimi şiddetli tasfiyeler, ekonomik sorunlar ve Uganda Ordusu içindeki memnuniyetsizlik nedeniyle istikrarsızlaştırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye-Uganda ilişkileri</span>

Türkiye-Uganda ilişkileri, Türkiye ile Uganda arasındaki dış ilişkilerdir. Türkiye'nin Kampala'da, Uganda'nın ise Ankara'da büyükelçiliği vardır.

<span class="mw-page-title-main">Muammer Kaddafi yönetimindeki Libya tarihi</span> Libya tarihi (1969-2011)

Muammer Kaddafi, bir grup genç Libya Ordusu subayına kansız bir darbeyle Kral I. İdris'e karşı liderlik ettikten sonra 1 Eylül 1969'da Libya'nın fiili lideri oldu. Kralın ülkeden kaçmasının ardından Kaddafi başkanlığındaki Devrimci Komuta Konseyi (DKK), monarşiyi ve eski anayasayı kaldırarak "hürriyet, sosyalizm ve birlik" mottosuyla Libya Arap Cumhuriyeti'ni kurdu. İktidara geldikten sonra DKK hükûmeti; herkes için eğitim, sağlık ve barınma sağlama sürecini başlattı. Ülkede halk eğitimi her iki cinsiyet için de parasız ve ilköğretim zorunlu hale geldi. Tıbbi bakım, halka ücretsiz olarak sunuldu; ancak herkese barınma sağlamak, DKK hükûmetinin tamamlayamadığı bir görevdi. Kaddafi döneminde, ülkede kişi başına düşen gelir 11.000 ABD dolarını aşarak Afrika'daki en yüksek beşinci ülke oldu. Refah artışına tartışmalı bir dış politika eşlik etti ve iç siyasi baskı arttı.

İslam Gıda Güvenliği Örgütü (IOFS) (Arapça. المنظمة الکسلامية للممن الکايي, İngilizce.Islamic Organization for Food Security, Fransızca L'organisation Islamique pour la Sécurité Alimentaire) – görevi İslam İşbirliği Teşkilatı ülkelerinde gıda güvenliğini sağlamak olan uluslararası bir kuruluştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.