I puritani

I Puritani
*Püritenler*
	1835 King's Theatre, Londra yapımında tenör Luigi Lablache ve soprano Giulia Grisi
Özgün isim	I Puritani
Müzik	Vincenzo Bellini
Libretto	Kont Carlo Pepoli
Gala	22 Ocak, 1835
İlk gösterim yeri	Theatre Italien, Paris
Oyuncular	Elvira: Arturo'nun nişanlısı (soprano); Lord Arturo Talbo: (tenör); Sir Riccardo Forth: (bariton); Sir Giorgio Valton: (bas); Lord Gualtiero Valton: Elvira'nin babası ve Giorgio'nun erkek kardeşi (bas); Sir Bruno Robertson: tenör; Enrichetta di Francia: İdam edilmis kral I. Charles'in dul eşi (mezzo-soprano); Askerler, haberciler, silahşörler, Puritenler, lordlar ve leydiler, genç asil hizmetkarlar, uşaklar;

I Puritani (Puritenler) Sicilya doğumlu İtalyan Vincenzo Bellini'nin bestelediği 3 perdelik melodramma serio janrında bir operadır. Operanın librettosu Kont "Carlo Pepoli" tarafından "Jacques-François Ancelot" ve "Joseph Xavier Saintine"'nin ''Têtes rondes et Cavaliers adlı Fransızca oyun eserinden uyarlanarak hazırlanmıştır; bu Fransızca oyun ise İskoç romantik romanlar yazarı Walter Scott'un Old Mortality (Eski Ölümlülük) romanına dayandırılmıştır. Operanın prömiyer sahnelenmesi 22 Ocak 1835'te Paris'te "Theatre Italien" tiyatro salonunda yapılmıştır. Bu yapımın sahnelenmesi sırasında Bellini Napoli'de ünlü soprano şarkıcı "Maria Malibran"'a bir sahne eseri sağlamak için ayni eser için bir alternatif versiyon da hazırlamıştır. Ama bu zamanında sahnelenmemiş ve ancak 10 Nisan 1986'da ilk defa Bari "Petruzzelli Titarosu"nda sahneye konmuştur.

Roller

Rol	Ses tipi	Promiyer Rolleri, 24 Ocak, 1835 (Orkestra şefi: - )
Elvira, Arturo'nun nişanlısı	soprano	Giulia Grisi
Lord Arturo Talbo ^[1]	tenor	Giovanni Battista Rubini
Sir Riccardo Forth	bariton	Antonio Tamburini
Sir Giorgio Valton^[2]	bas	Luigi Lablache
Lord Gualtiero Valton, Elvira'nın babası ve Giorgio'nun erkek kardeşi	bas	Luigi Profeti
Sir Bruno Robertson	tenor	M. Magliano
Enrichetta di Francia, İdam edilmiş kral I. Charles'in dul eşi	mezzo-soprano	Maria Amigo
Askerler, haberciler, silahşörler, Puritenler, lordlar ve leydiler, genç asil hizmetkarlar, uşaklar

Konu özeti

Mekân: Plymouth şehri yakınları, İngiltere

Zaman: 1640lı yıllar İngiliz İç Savaşı dönemi

I. Perde

Plymouth yakınlarında Lord Gualtiero Valton'un komuta ettiği bir kale

Gün doğumunda "Püriten Parlamentocu" askerler "Kiralci" güçlere karşı bir zafer beklemektedirler. Lord Valton Ricardo'nun, kızı Elvira'nın kendisiyle evleneceği hakkında kendisine söz vermiş olmasına rağmen, Riccardo Plymouth'a geldiğinde Elvira'nın bir Kralci olan Arturo'ya âşık olduğunu ve onunla evlenmeye karar verdiğini öğrenir. Riccardo Bruno'ya bu gelişme üzerinde hislerini açıklar. (Ah! Per sempre ... Bel sogno beato - "Sonsuzluğa kadar... takdis edilmiş güzel rüya).

Elvira'nın kaldığı daireye gelen Giorgio, Lord Valton'u Elvira'nın isteklerini kabul etmeye inandırdığını kıza açıklar. Elvira buna son derece sevinir.

Arturo evlenme töreni için gelir ve hayatında saadeti bulduğunu kutlamaya başlar. (A te, o cara - "Senin için, ey sevgilim") Valton bir Kiralci casus olduğu sanılan bir gizemli asıl kadını Parlamento önünde soruşturmak üzere götürmek istemektedir. Arturo bu kadının idam edilmiş İngiliz Kralı I. Charles'in dul karısı Enrichetta (Henriatta Maria) olduğunu öğrenir. Elvira çok sevinçli bir polonez şarkı (Son vergin vezzosa - "Büyüleyici bir bakireyim.") söyler. Evlenme töreni için dairesinden ayrılmakta olan gelin Elvira duvağını düşürüp kaybettiğini anlar. Gelin duvağı bulup eline geçiren Arturo bunu Encrichetta'ya verip onun bu duvak giymiş olarak kaçmasını sağlar. Enrichetta ve Arturo birlikte kaçmakta iken, yol kontrol nöbetinde olan Riccardo'ya rastlarlar. Riccardo Arturo'nun yanındaki kadının Elvira olmadığına emin olunca, onları tutmaz ve yollarına devam etmelerine izin verir. Arturo'nun bir kadınla birlikte kaçtığı kalede duyulunca, Elvira kendinin tam nikâhtan önce terk edilmiş bir gelin olduğunu sanıp bunun tesiriyle aklını kaybeder. (Oh, vieni al tempio, fedele Arturo - "Oh Sadik Arturo, Tapinaga gel.").

II. Perde

Aynı kalede başka bir oda.

Giorgio, Elvira'nın delilik emarelerini açıklayıp bunların ayrıntılarını tarif eder. Riccardo, şimdi Arturo'nun Enrichetta'nın kaçışını sağladığı için gıyaben idama mahkûm edildiği ve bu nedenle kaçak suçlu olarak arandığı haberini getirir. Elvira görünür ve hala delilik alametleri göstermektedir. Ama bu arada Arturo'yu ne kadar çok özlemiş olduğunu da açıklar. Görgio ve Riccardo eğer Arturo yakalanıp idam edilirse, bunun Elvira'nın ölümüne neden olup olmayacağını tartışmaya başlarlar. Bu tartışma sonunda bir karara varırlar: Beklenmekte olan çarpışmada eğer Arturo Kiralcı ordular safında görülürse idam edilip öldürülmesi caiz olacaktır. (Il rival salvar tu dei ... Suoni la tromba - "Eğer seni rakip kurtarmak ...Trompet sesleri").

III. Perde

Üç ay sonra, aynı kale yakınlarında bir kırsal alan

Arturo hala aranmakta olan bir suçludur ama gizlice Elivra'yı görmek için gelmiştir. Onun (A una fonte afflitto e solo - "Üzüntü kaynağı ve tek başına") şarkısını söylediğini işitir ve hemen yanına giderek iki sevgili birbirine kavuşurlar. (Vieni fra le mie braccıe - "Kollarima gel"). Fakat Elvira, Giorgio ve askerlerle gelecek olan Riccardo'nun geri döndüğünde yine birbirlerinden ayrılacaklarından korkmaktadır.

Askerler ve Riccardo dönüp gelince Artturo'nun idam edilme yargısının uygulanması gereği açığa çıkınca Elvira birden iyileşip aklını başına toplar. Bir ensambl şarkısı (Credeası, misera - " ,perisan") duyulur ve bu şarkıda opera repertuvarlarında az bulunur bir şekilde Arturo'nun tiz Do notası üzerindeki Fa notasını içeren bir katkısı gerekmektedir. Bu şarkı orada bulunanları, özellikle Giorgio'yu bile Arturo'nun aşıkın lehinde çok etkiler. Ama Püriten askerler Arturo'nun idam edilmesini istemekten vazgeçmemişlerdir. Birden yeni haberler gelir. Kralcılar ordusu yenilmiştir. Ama bu galibiyetin baş mimarı olan Parlamentocular komutanı olan Oliver Cromwell bütün esir düşmüş Kralcı ordu üyelerine af çıkartmıştır.

Böylece iki aşık sonunda hiç engelsiz birbirine kavuşmuş olurlar.

Ünlü müziksel parçalar

I. Perde

All'erta!, koro
Ah, per sempre io ti perdei, kavatina Riccardo
A te, o cara, kavatina Arturo
Son vergin vezzosa, kavatina, Elvira

II. Perde

Ah, vieni al tempio, koncertato
Cinta di fiori, Romans, Giorgio
Qui la voce sua soave... Vien diletto, è in ciel la luna, arya, Elvira )
Suoni la tromba, e intrepido, kabaletta ikili, Giorgio ve Riccardo

III. Perde

Corre a valle, corre a monte, sarki, Arturo
Vieni fra queste braccia, kabaletta ikili, Arturo ve Elvira
Credeasi, misera, Arturo, Elvira, koro

Seçilmiş ses kayıtları

Yıl	Roller (Elvira, Arturo, Riccardo, Giorgio)	Orkestra şefi, Opera Evi ve Orkestra	Marka
1953	Maria Callas, Giuseppe di Stefano, Rolando Panerai, Nicola Rossi-Lemeni	Tullio Serafin, La Scala Orkestra ve Korosu	Audio CD: EMI Cat: 585 647-2
1973	Beverly Sills, Nicolai Gedda, Louis Quilico, Paul Plishka	Julius Rudel, London Philharmonic Orkestra ve Ambrosian Opera Korosu	Audio CD: Westminster The Legacy Cat: 471 207-2
1973	Joan Sutherland, Luciano Pavarotti, Piero Cappuccilli, Nicolai Ghiaurov	Richard Bonynge, London Symphony Orkestrasi ve Royal Opera House Korosu	Audio CD: London Cat: POCL 2896-8
1979	Montserrat Caballé, Alfredo Kraus, Matteo Manuguerra, Agostino Ferrin	Riccardo Muti, Philharmonia Orchestrasi ve Ambrosian Opera Korosu	Audio CD: EMI Classics Cat: 5 09149
2007	Anna Netrebko, Eric Cutler, Franco Vassallo, John Relyea	Patrick Summers, Metropolitan Opera Orkestra, Koro ve Ballesi	DVD: Deutsche Grammophon Cat: 073 4421

^[3]

Dipnotları

^ Fransızca Ancelot ve Saintine'in oyun eserinde bu isim "Talbot" olarak verilir.
^ Fransızca Ancelot ve Saintine'in oyun eserinde bu isim "Walton" olarak verilir.
^ Kaynak: operadis-opera-discography.org.uk sitesinde I_puritani için diskografi 1 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.