İçeriğe atla

IV. Thutmose

IV. Thutmose
ÖlümMÖ 1391 veya 1388
Yerine geldiğiII. Amenhotep
Yerine gelenIII. Amenhotep
EvlilikNefertari, Iaret, Mutemwiya
Çocuk(lar)III. Amenhotep, Siatum (?), Amenemhat, Tiaa, Amenemopet, Petepihu, Tentamun
Ebeveyn(ler)II. Amenhotep
Tiaa

IV. Thutmose, yaklaşık olarak MÖ 14. yüzyılda (MÖ 1413-1405) hüküm süren 18. Mısır Hanedanı'nın 8. Firavunuydu. Tahta kalma süresinin 8 ya da 9 yıl olduğu bilinmektedir.[1] Genç yaşta, daha yirmili yaşlarındayken ölmüştür. Babası II. Amenhotep, annesi Tiaa, oğlu III. Amenhotep'tir. Ölümünden sonra yerine oğlu gelmiştir.

Yaşamı

IV. Tuhtmose, II. Amenhotep ve Tiaa'nın oğludur. Aslında veliaht prens ve II. Amenhotep'in tahtının seçilmiş halefi değildi. Bazı bilim adamları, Thutmose'un gücü gasp etmek için ağabeyini devirdiğini ve ardından beklenmedik krallığını haklı çıkarmak için Rüya Dikilitaşı'nı diktiğini düşünüyor. Thutmose'un en ünlü başarısı, Büyük Giza Sfenksi'nin restorasyonu ve ardından Rüya Dikilitaşı'nın yaptırılmasıydı. Thutmose'un Rüya Steli'nde yazanlara göre, genç prens av gezisine çıkarken, boynuna kadar kuma gömülü olan Sfenks'in başının altında dinlenmek için durdu. Kısa süre sonra uykuya daldı ve Sfenks'in ona kumu temizleyip eski haline getirirse bir sonraki firavun olacağını söylediği bir rüya gördü. Sfenks'in restorasyonunu tamamladıktan sonra, Sfenks'in iki pençesi arasına şimdi Rüya Steli olarak bilinen oyulmuş bir taş tablet yerleştirdi. Sfenks'in restorasyonu ve Rüya Steli'nin metni, Thutmose'un beklenmedik krallığına meşruiyet kazandırmayı amaçlayan bir propaganda parçası olacaktı. Rüya Steli, bugün bile Tuhtmose'nin koyduğu yerde durmaktadır.

IV. Thutmose Giza'nın Büyük Sfenksine adak sunarken tasvir edilen Dream Stele'den bir sahnenin yakın çekimi. Rosicrucian Egypt Museum, San Jose'de sergilenen tam boyutlu reprodüksiyondan.

Neredeyse on yıllık kısa hükümdarlığı hakkında çok az şey biliniyor. MÖ 1393 civarında 8. yılında Nubia'daki küçük bir ayaklanmayı bastırdı (Konosso dikilitaşında tasdik edilmiştir) ve bir dikilitaşta Suriye Fatihi olarak anılmıştır, ancak askeri hareketleri hakkında çok az şey bir araya getirilmiştir. IV. Thutmose'un biyografisini kaleme alan Betsy Bryan, IV. Thutmose Konosso stelinin, Mısır'ın Doğu Çölü'ndeki bazı altın madeni rotalarını Nubyalıların ara sıra yaptığı saldırılardan korumak için kralın kuvvetlerinin küçük bir çöl devriyesi eylemine atıfta bulunduğunu söylüyor. IV. Thutmose'un bu hareketi önemlidir çünkü Mitanni ile barışçıl ilişkiler kurmuştur ve bu yeni ittifakı mühürlemek için Mitannili bir prensesle evlenmiştir. IV. Thutmose Mısır'ın eski rakibi Mitanni ile teması başlatmadaki rolü, torunu Akhenaten döneminde hüküm süren Mittan kralı Tushratta tarafından onlarca yıl sonra yazılan Amarna mektubu EA 29 ile belgelenmiştir. Tushratta, Akhenaten'e şunları söyler:[2]

Nimmureya'nın (yani III. Amenhotep) babası [Menkheperure] büyükbabam Artatama'ya yazdığında, büyükbabamın kızını, babamın kız kardeşini istedi. 5, 6 kez yazdı ama vermedi. Dedeme 7 kez yazdığında, o zaman ancak böyle bir baskı altında ona verdi. (EA 29)[2]

Aile ve akrabalar

IV. Tuhtmose'nin babası II. Amenhotep'dir. Annesi Tiaa'dır. Eşleri Nefertari, Laret ve Mutemwiya'dır. Çocukları III. Amenhotep, Siatum (?), Amenemhat, Tiaa, Amenemopet, Petepihu, Tentamun'dur. 18. Hanedanlığın 8. Firavunu'dur. Ondan sonra yerine geçen III. Amenhotep'tir. Oğlu, geleneklere aykırı olarak kendi kız kardeşiyle yani prenses Siatum (Sitamun) ile, yani IV. Tuhtmose'nin kızıyla evlenir. Gelini Tiye, torunu Akhenaton'dur. Yuya, hem dünürü, hem de Firavun'un Babası gibi oldukça güçlü isimlerle anılan kendi döneminde yetki verdiği vezirdi. Yuya, kendisinden sonra III. Amenhotep'e de vezirlik yapmıştır. Torunun eşi Nefertiti, torununun çocuğu Tutankhamun'dur.

Mezarı ve mumyası

IV. Thutmose'un mumyası

IV. Thutmose, Krallar Vadisi'nde olan KV43 mezarına gömüldü, ancak daha sonra cesedi, 1898'de Victor Loret tarafından keşfedildiği yerden KV35'teki mumya zulasına taşındı. Öldüğü sırada zayıfmış ve boyu 1,646 m (5 ft 4,8 inç) olarak belgelendi ancak ölümden sonra ayaklarının kırıldığı düşünüldüğünde, hayattaki boyu daha uzun olduğu söylenebilir. Ön kollar göğsün üzerinden, sağdan sola doğru çaprazlanmıştır. Ortadan ayrılmış saçları yaklaşık 16 cm (6,3 inç) uzunluğunda ve koyu kırmızımsı kahverengidir. Dönemin geleneklerine uygun olarak kulakları deliktir. Elliot Smith, yaşının 25-28 veya muhtemelen daha büyük olduğunu tahmin etti.[3]

1980'de James Harris ve Edward F. Wente, Yeni Krallık Firavunu'nun kafatası ve IV. Thutmose'un mumyalanmış kalıntılarını içeren iskelet kalıntılarının X-ışını incelemelerini gerçekleştirdiler.[4] Yazarlar, 18. Hanedanlığın kraliyet mumyalarının, küçük farklılıklar dışında çağdaş Nubyalılarla güçlü benzerlikler taşıdığını belirlediler.

2012'de Imperial College London'da bir cerrah, IV. Thutmose erken ölümünü ve diğer Onsekizinci Hanedan firavunlarının (Tutankhamun ve Akhenaten dahil) erken ölümlerini analiz etti. Erken ölümlerinin muhtemelen ailesel bir geçici epilepsinin sonucu olduğu sonucuna varır. Bu, hem Thutmose'un zamansız ölümünü hem de bu tür epilepsinin yoğun ruhsal vizyonlar ve dindarlıkla ilişkisi nedeniyle Rüya Steli'nde açıklanan dini vizyonunu açıklayabilir.

Mumyasının envanter numarası CG 61073'tür. Nisan 2021'de mumyası, Firavunların Altın Geçit Töreni olarak adlandırılan bir etkinlikte diğer 17 kral ve 4 kraliçeninkilerle birlikte Mısır Eski Eserler Müzesi'nden Ulusal Mısır Medeniyeti Müzesi'ne taşındı.[5]

Kaynakça

  1. ^ Ahmed Osman (2017). Krallar Vadisi'ndeki Yabancı, Çev. Merve Arkan. İstanbul: Omega Yayınları. 
  2. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 13 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2023. 
  3. ^ G. Elliot Smith (1912) (2000). The Royal Mummies (2000 reprint ed.). Bath: UK: Duckworth. ss. 42-46. ISBN 0-7156-2959-X. 
  4. ^ An X-ray atlas of the royal mummies. Chicago: University of Chicago Press. 1980. ss. 207-208. ISBN 0226317455. 
  5. ^ "Thutmose". 13 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tutankhamun</span> 18. Hanedanlığın on ikinci firavunu

Tutankhamun veya Tutankamon, Mısır tarihinin Yeni Krallığı sırasında 18. hanedanlığın sonunda, kraliyet ailesinin sonuncu lideri olan ve MÖ 1332 – MÖ 1323 yılları arasında hüküm sürmüş Mısır firavunudur. Babası, KV55 mezarında mumyalanmış olarak bulunan firavun Akhenaton'du. Annesi, DNA testi yoluyla KV35'te bulunan Genç Kadın olarak anılan ve mumyalanmış olarak bulunan babasının üvey kız kardeşidir.

<span class="mw-page-title-main">Nefertiti</span> Antik Mısır Kraliçesi, Akhenaton un Eşi

Neferneferuaten Nefertiti (Nfr nfrw itn Nfrt jy.tj) veya yaygın haliyle Nefertiti, Mısır kraliçesi, Mısır Firavunu IV. Amenhotep'in eşidir. Adının tam hâli "Aten'in güzeller güzeli, güzel geldi" anlamına gelir.

Dikilitaş veya obelisk yüksek, daire veya dört kenarlı tepeye doğru incelen taştan anıt. Genellikle belirli bir şahsı veya olayı anmak için yapılır. Antik dikilitaşlar tek bir taştan oluşurdu. Stel terimi genellikle klasik obelisk forumda olmayan diğer dikili duran farklı anıtlar için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Ankhesenamen</span> Tutankhamunun eşi, Akhenaton ve Nefertitinin kızı

Ankhesenamun Mısır 18. Hanedan döneminde firavun Akhenaton'un ve muhtemelen Nefertiti'in kızıdır. Sonradan Tutankhamun'un Büyük Kraliyet Eşi olmuştur. Ankhesenpaaten doğumlu Mısır Firavunu Akhenaten ve Büyük Kraliyet Karısı Nefertiti'nin bilinen altı kızından üçüncüsüydü. Üvey kardeşi Tutankhamun'un Büyük Kraliyet Karısı oldu. Adındaki değişiklik, babasının ölümünden sonra yaşadığı süre boyunca eski Mısır dinindeki değişiklikleri yansıtıyor. Gençliği, ebeveynlerinin saltanatının antik kabartmalarında ve resimlerinde iyi belgelenmiştir. Ankhesenamun ve kocası Tutankhamun aynı babayı, ancak farklı anneleri paylaştılar. Tutankhamun'un annesinin mumyasının, babası Akhenaten'in öz kız kardeşi ve büyükbabası Amenhotep III'ün kızı olduğu DNA analizi ile tespit edildi. Şimdiye kadar annesinin adı belirsizdir, ancak mumyası bilim insanları tarafından gayri resmi olarak Genç Hanımefendi olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Akhenaton</span> Mısır Firavunu

Akhenaton ya da IV. Amenhotep olarak da bilinir. Mısır yeni dönem 18. hanedanının bir firavunudur. Kraliçe Tiye ve III. Amenhotep'in genç olan çocuğudur. Büyük kardeşi Thutmosis babasından önce ölünce tahta önce ortak oldu, sonra da MÖ 1353-1336 ya da MÖ 1352-1334 yılları arasında 17 yıl firavunluk yaptı. Eşi Nefertiti'ydi.

<span class="mw-page-title-main">Krallar Vadisi</span>

Krallar Vadisi ya da Firavunlar Vadisi, Mısır'da bulunan MÖ 16. yüzyıldan 11. yüzyıla kadar yaklaşık 500 yıllık bir süre boyunca 18. ve 20. Hanedanlık döneminde Yeni Krallık'ın firavunları ve dönemin ileri gelenleri için inşa edilen mezarların bulunduğu vadidir. Vadi, Luksor'un batı tarafında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Hatşepsut</span> Mısır Firavunu

Hatşepsut veya Hatçepsut; Antik Mısır'da 18. Hanedan döneminde hüküm sürmüş kadın firavun. Annesi Ahmose (Ahmos/Yahmos) babası I. Thutmose'dir (Tutmos/Akheperkhare). Hatşepsut'un iktidarda bulunduğu zaman dilimi konusunda çeşitli görüşler vardır. Hepsinin ortak noktası kendisinin tek başına ülkesini yönetmiş ilk gerçek kadın yönetici olduğunu desteklemektedir. Bunlara göre, en erken MÖ 1503 yılında iktidara gelmiş ve en geç MÖ 1445 iktidarı son ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Horemheb</span> 18. Hanedanın son firavunu

Horemheb, Antik Mısır'da yaklaşık milattan önce 1319 ila 1292 yılları arasında hüküm sürmüş 18. hanedanın son firavunudur.

<span class="mw-page-title-main">I. Ahmose</span> Mısırın Yeni krallık döneminin ilk hanedanı olan 18. Hanedanın kurucusu

I. Ahmose, Mısır'ın altın çağı olarak kabul edilen Yeni krallık döneminin ilk hanedanı olan 18.Hanedanın kurucusudur. Hiksoslara karşı savaşırken öldürülen firavun Seqenenre Tao'nun oğlu ve on yedinci hanedanlığın son firavunu Kamose'nin erkek kardeşiydi. Babasının 7 yaşında ölümü ve kardeşinin 3 sene süren hükümdarlığından sonra 10 yaşında tahta geçti.

<span class="mw-page-title-main">III. Thutmose</span>

III. Thutmose, 18. Hanedan'ın altıncı firavunudur. II. Thutmosis'in Kraliçe Hatsepsut'tan olmayan oğludur. II. Thutmosis öldükten sonra Kraliçe Hatsepsut ülkeyi tek başına yönetti ve III. Thutmosis'i tahttan uzaklaştırdı. 20 yıldan fazla iktidarda kaldı. Ve ölümünden sonra III. Thutmosis tahta çıkabildi.

<span class="mw-page-title-main">Nefertari</span>

Kraliçe Nefertari II. Ramses'in Büyük Kraliyet Hanımı. En yaygın bilinen Antik Mısır kraliçelerinden olan Nefertari'nin isminin anlamı "Güzel Eş"tir. Oldukça zengin bir şekilde süslenmiş olan mezarı, QV66, Kraliçeler Vadisi'ndeki en göz alıcı mezarlardan birisi olarak görülür. Mezarının yanı sıra, Ramses Ebu Simbel'deki kendi anıtının yanında Nefertari için de bir tapınak inşa etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">III. Amenhotep</span> 18. Hanedanlığın 9. firavunu

III. Amenhotep, Antik Mısır firavunluğunun XVIII. Hanedan döneminin 9. hükümdarı olarak hüküm sürmüş firavundur. İsmi bazen III. Amenofis olarak da okunmaktadır. İsmi eski Mısır diline göre Amāna-Ḥātpa olup Amun hoşnuttur anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tiye</span> III. Amenhotepin eşi ve Akhenatonun annesi

Tiye, III. Amenhotep'in eşi ve Akhenaton ya da IV. Amenhotep'in annesi olan Mısır kraliçesidir. Annesi Tuya, babası Yuya'dır. Eşinin ölümünden birkaç yıl sonra oğlunun hükümdarlığı döneminde öldü. Tiye, Luvi halkındandı. Nitekim İsviçreli jeoarkeolog Eberhard Zangger, “Luvi Uygarlığı Ege’nin Bronz Çağındaki Eksik Halka" adlı eserinde (s.16), o dönemin en zengin ve en güçlü hükümdarı olan Firavun III. Amenhotep'in bir Luvi prensesiyle evlenmek istediğini belirtir. Tiye, Anadolunun en eski halkından Luvilerin kadim inancına bağlıdır ve bu inancı Mısır'a taşır. Oğlu Akhenaton'un Mısır'ın hakim inancına aykırı bir biçimde getirdiği gök Tanrıcılık anlayışında payı vardır. Tiye'nin mezarı Krallar Vadisi'nde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">I. Thutmose</span> Antik Mısır Firavunu

I. Thutmose Antik Mısır'ın 18. Hanedanı'nın üçüncü Firavunu idi. Bir önceki firavun I. Amenhotep'in ölümünden sonra tahta geçmiştir. I. Thutmose kendinden önceki firavunlardan daha fazla Mısır sınırları genişletme çabasına girmiş, Levant ve Nubia derinliklerine ilerlemiştir. Ayrıca Mısır'da pek çok tapınak inşa ettirmiş ve Krallar Vadisi'nde kendisi için bir mezar yaptırmıştır. Kendinden sonra yerine oğlu II. Thutmose geçmiştir. Saltanatı genellikle MÖ 1506 - MÖ 1493 yılları arasına tarihlenir ancak bazı tarihçilere göre ise saltanatı MÖ 1526 - MÖ 1513 yılları arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Teb Nekropolü</span>

Teb Nekropolü, Yukarı Mısır'daki Teb'in (El-Uksur) karşısında, Nil'in batı kıyısında bulunan bir nekropoldür. Site, özellikle Yeni Krallık sırasında, Firavun dönemlerinin çoğunda ritüel definlerde kullanılmıştır.

Amon Baş Rahibi veya Amon'un İlk Kahini, eski Mısır tanrısı Amon'un en yüksek rütbeli rahibiydi. İlk Amon başrahipleri, Onsekizinci Hanedanlığın başlangıcında Yeni Krallıkta ortaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Yuya</span> 18. Hanedanlığın Mısırlı veziri

Yuya. On sekizinci Krallık döneminde güçlü bir eski Mısırlı saray mensubuydu. IV. Thutmose'nin atadığı vezirdi..

<span class="mw-page-title-main">Genç Kadın</span>

Genç Kadın, Krallar Vadisi arkeologu Victor Loret tarafından 1898'da KV35 kodlu mumya mezar içinde keşfedilen mumyaya verilen isimdir. Mumyaya ayrıca KV35YL ve 61072 kodları da verilmiştir ve şu anda Kahire'deki Mısır Müzesi'nde bulunuyor. Son DNA testleri ile bu mumyanın firavun Tutankhamun'un annesi ve firavun III. Amenhotep ile onun Büyük Kraliyet Karısı Tiye'nin kızı olduğu belirlendi. Bu mumyanın Nefertiti'nin kalıntıları olduğuna dair spekülasyonların yanlış olduğu kanıtlandı, çünkü Nefertiti hiçbir yerde "Kralın kızı" unvanını kullanmadı.

Bu, MÖ 3100'den MÖ 30'a kadar Antik Mısır'ın bilinen kraliyet eşlerinin bir listesidir. Hükümdarlık tarihleri, Mısır firavunları listesi sayfasında yer alan tarihleri takip eder.

Ankhkheperure-Merit-Neferkheperure/Waenre/Aten Neferneferuaten Onsekizinci Hanedanlık döneminde Amarna Dönemi'nin sonlarına doğru hüküm süren bir kadın firavuna atıfta bulunmak için kullanılan bir isimdir. Cinsiyeti, adında ve sıfatında bulunan kadınsı izlerle doğrulanır. Kendinden önceki firavun Smenkhare de Ankhkheperure ön adını kullandığı için Neferneferauten'e ait kalıntılarda karmaşa yaşanır. Ancak daha sonra Neferneferauten'in kartuşlarında Ankhkheperure'nin yanında Neferneferatuen'i de kullanmasıyla, kalıntılar bir önceki firavun Smenkhare'den ayırt edilmiş oldu. Meritaten ya da daha büyük olasılıkla firavun Akhenaton'un eşi Nefertiti olduğu ileri sürülür. Eğer bu kişi tek firavun olarak hüküm süren Nefertiti ise, Mısırbilimci ve arkeolog Dr. Zahi Hawass tarafından, Amarna'nın düşüşü ve başkentin geleneksel Thebes şehrine geri taşınmasıyla onun saltanatının damgasını vurduğu teorisi öne sürülmüştür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.