İçeriğe atla

IV. Kaihosro Gurieli

IV. Kaihosro Gurieli (Gürcüce: ქაიხოსრო IV გურიელი; ö. 1829) 1797'den 1809'a kadar reşit olmayan yeğeni V. Mamia Gurieli'nin naibi olarak Guria Prensliği'ni fiilen yönetmiş Gurieli hanedanı üyesidir. Saltanatı döneminde, Guria'ya düzen ve istikrar getiren bir dizi önlem aldı. Kaihosro, 1809'da iktidar yetkilerini yeğeni V. Mamia'ya verdikten sonra bile Guria siyasetindeki etkisini sürdürdü. Rus İmparatorluğu Guria ile sıcak ilişkiler kursa da, Kaihosro Rusların iyi niyetlerinden şüpheleniyordu. Mamia Rusya'ya sadık kalırken, Kaihosro 1820'de Batı Gürcistan'da patlak veren Rus hegemonyasına karşıtı ayaklanmaya katıldı. İsyancıların yenilgisinden sonra Kaihosro, 1829'da öldüğü Osmanlı topraklarına kaçmak zorunda kaldı.

İlk yılları

Kaihosro Gurieli, Guria'nın prensi V. Giorgi Gurieli'nin üçüncü oğluydu. Gençliğinde İmereti Krallığı'nın başkenti Kutaisi yakınlarındaki Gelati Manastırı'nda eğitim gördü. Kaihosro'nun kariyer seçimleri Guria'nın ana piskoposluğu olan Şemokmedi Piskoposu olmasını sağlamaya yönelikti. Birkaç dile hakim olan Kaihosro, Yunanca ve Latince okuyabiliyordu.[1]

1792'de kardeşi Prens II. Simon Gurieli'nin ölümü üzerine, Guria'nın başına Kaihosro'nun erkek kardeşi II. Vahtang Gurieli geçti. Simon'un oğlu ve vârisi Mamia, reşit olmadığı için prens olamadı. Simon'ın dul eşi Marine, Vahtang'ı ailesine zulmetmekle suçladı ve papazlığı bırakıp 1797'de Guria'ya dönen Kaikhosro'dan korunma istedi. Aynı yıl, Kaihosro Vakhtang'ı tahttan indirdi ve Guria'dan kovdu, Mamia'yı prens ve kendisini dul prenses Marine ile birlikte naip ilan etti.[2]

Saltanatı

Fiilen iktidara geldiğinde, iç çekişmeler, Osmanlı saldırıları, adam kaçırmalar ve köle ticaretinden kötü etkilenen Guria Prensliği'ni istikrara kavuşturmak için seferberlik başlattı. Saray ve kilise konseylerini topladı, köle tüccarlarını ölümle tehdit etti ve Osmanlı yanlısı olmakla suçlanan soylulara zulmetti.[3] Kaihosro, asiliğiyle ün salmış Davit Asatiani'yi öldürttü ve Asatiani'nin Askana Kalesi'ne baskın düzenledi. Sonrasında Zabuedil Jordania tarafından savunulan Lançhuti Kalesi'ni ele geçirdi. Mülksüzleştirilmiş kardeşi Vahtang'ın sürgününden dönüşünde mülklerini geri alması engellendi.[1]

Kaihosro Gurieli, Guria'yı genişleyen Rus İmparatorluğu'nun koruması altına alarak otoritesini sağlamlaştırmaya çalıştı, ancak Guria'nın kendi kendini yönetmesine karşıydı. 1804'te İmereti Kralı II. Solomon, Guria'yı İmereti'nin tebası olarak tanıyan ve böylece Guria'yı dolaylı olarak Rusya'ya bağımlı yapan "koruma antlaşmasını" kabul etmek zorunda kaldı. Gurieli hükûmeti bu anlaşmayı kabul etmek zorunda kaldı, ancak Rusya ile İmereti Krallığı'ndan bağımsız ayrı bir anlaşma imzalamaya çalıştılar. Bu olay, Rusya'nın İmereti'yi 1810'da silah zoruyla ilhak etmesinden sonra gerçekleşti. O zamana kadar, Kaihosro yetkilerini yeğeni Mamia'ya bırakmıştı, ancak yine de Guria siyaseti üzerinde önemli etkiye sahipti. Kaihosro, Mamia'yı Rusya ile yapılan anlaşmada Gürcü tebaasının Rus İmparatorluğu yasalarına göre yargılanmasını şart koşan iki maddeyi imzalamaktan vazgeçirmeye çalıştı. Guria hükûmetini transit ticareti vergilendirme ayrıcalığından mahrum etti.[2] 1811'de Rus-Guria antlaşmasının sonuçlandırılmasıyla beraber, Kaihosro Gurieli'ye Rus hükûmeti tarafından podpolkovnik (yarbay) rütbesi verildi, ancak "bu kurnaz adam" şüpheyle muamele görmeye devam etti.

1820 isyanı

1830'larda Şemokmedi Manastırı ve yıkık Gurieli kalesi.

1820'de Kaihosro, İmereti'deki kiliselerin Ruslar tarafından bastırılmasına karşı çıkan isyancı bir gruba liderlik eden kaçak İmeretli prens İvane Abaşidze'ye Guria'da sığınma teklif etti. Mart 1820'de Rus kuvvetleri Abaşidze'yi yakalamak için Guria'ya girdi; Mamia Ruslarla işbirliği yaptı, ancak Kaihosro İvane Abaşidze'yi teslim etmeyi reddetti. Rus komutan Albay Puzyrevsky, Kaihosro'nun kalesine giderken Gurialı bir Gürcü tarafından öldürüldü.[3][4] Kafkasya'daki Rus başkomutanı General Yermolov, Kaihosro'yu hain ilan etti ve Puzyrevsky'nin ölümünden sorumlu tuttu. Guria'da Rusya karşıtı isyan çıktı, ancak isyan General Velyaminov'un topçusu tarafından bastırıldı. Rus yetkililerin "eşkıyalık yurdu" olarak adlandırdıkları Şemokmedi Kalesi, 1820 Temmuz'unda intikam operasyonuyla ele geçirilip yerle bir edildi. Kaihosro, Osmanlı mülklerine kaçtı.[2][4] Kobuleti'ye yerleşti ve Rus yetkililerin 1822'de kendisini affetmesine rağmen Guria'ya dönmeyi reddetti. Mamia ile yazışmalarını sürdürdü ve 1829'da sürgünde öldü.[4]

Ailesi

Kaihosro Gurieli iki kez evlendi. İlk eşi Prens Rostom Nakaşidze'nin kızı Makidjaspi'ydi; ikinci eşi Prens Kaihosro Eristavi-Şervaşidze'nin kızı Elisabed'di. Kaihosro'nun sürgündeki ölümünden sonra, ailesine Rus hükûmeti tarafından 1831'de geri dönme izni verildi. Ailesi 1835'te Guria'da bazı mülkler aldı. Oğulları daha sonra Rus İmparatorluk Ordusu'na alındı.[5]

  • Prens Malakia (1818-1858), Rus ordusunun 1850'deki podporuchiki. Prenses Tamar Tsulukidze ile evliydi ve çocuğu vardı.[5]
  • Prenses Despine (1820-1885). İmereti Kralı II. Davit'in torunu Prens Tariel Bagration-Davydov ile evlendi.[5]
  • Prens Dimitri (1822-1882), Rus ordusunun tümgeneral (1875) ve Kırım ve 93 Harbi savaşlarının katılımcısı. Ozurgeti'deki konağı günümüze ulaşmıştır.[5]
  • Prenses Pelagia (d. 1823), nedime. Prens Nestor Tsereteli ile evliydi. [5]

Notlar

  1. ^ a b Potto 1887.
  2. ^ a b c Church 2001.
  3. ^ a b Rayfield 2012.
  4. ^ a b c Belyavsky & Potto 1904.
  5. ^ a b c d e Grebelsky, Dumin & Lapin 1993.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Guria Prensliği</span> Devlet

Guria Prensliği, Gürcistan'da tarihi bir devlettir. Guria kelimesi Megrelce ve Lazca kökenli bir kelime olup kalp ya da merkez anlamına gelmektedir. Gürcistan'ın güneybatı bölgesi Guria'da - Karadeniz ve Küçük Kafkas sıradağları arasında - yer alır. 1463 yılından 1829 yılına kadar Gurieli hanedanı'nın 22 prensi tarafından yönetilmiştir. Gürcistan Krallığı'nın dağılmasından sonra ortaya çıkmış, sınırları Osmanlı İmparatorluğu ile çıkan sürekli çatışmalar sebebiyle değişken olmuş, 1829 yılında Çarlık Rusyası tarafından ilhak edilene kadar farklı derecelerle özerk olarak hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Şemokmedi Manastırı</span>

Şemokmedi manastırı Gürcistan'ın güneybatısında kalan bölge Guria'nın Şemokendi kasabasında konumlanmış bir Gürcü Ortodoks manastırdır. 15. yüzyılda kurulan Şemokmedi manastırı, piskoposun malikanesi ve Gurieli hanedanlığının mezarlığı olarak işlev görüyordu. Kilise hazinelerinin tutulması için güven bir yerdi ve yüzyıllar boyunca diğer Gürcü manastırlarından çok çeşitli nesneler buraya getirilip saklanmıştır. 19. yüzyıldaki soygundan kurtulan koleksiyonun bölümleri şu anda Gürcistan'daki müzelerde sergileniyor.

I. Mamia Gurieli 1512'den öldüğü tarihe kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Babası I. Giorgi'nin ölümüyle tahta geçen Mamia, Doğu Gürcistan'daki Kartli ve Kaheti krallıklarının çatışmalarında yer almıştır; silah zoruyla, Kartlili X. Davit'i damadı Kahetili Levan ile barıştırmıştır. 1533'te Megrelya prensi olan adaşıyla beraber Çerkes korsanlarının ana üssüne karşı düzenlediği sefer fiyaskoyla sonuçlanmıştır. Rehin alınan Mamia Gurieli, fidye karşılığında serbest bırakılmıştır.

Rostom Gurieli, 1534'ten ölümüne kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Saltanatı boyunca İmereti Kralı III. Bagrat'a sadık olan Rostom, genişleyen Osmanlı İmparatorluğu'na karşı savaşmış ve topraklarının bir kısmını kaybetmiştir. Rostom'un Bagrat ile olan ilişkisi, Rostom'un Megrelya Prensi ve Bagrat'ın rakibi I. Levan Dadiani'ye destek vermesiyle kötüleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">III. Mamia Gurieli</span>

III. Mamia Gurieli veya yaygın olarak bilinen adlarıyla Büyük Mamia Gurieli veya Kara Gurieli (შავი გურიელი, Şavi Gurieli) 1689'dan öldüğü tarihe kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Batı Gürcistan'daki savaşlarda çatışan Gurieli, 1701, 1711-1712 ve 1713-1714 tarihlerinde üç kez İmereti kralı olmuştur. Krallık yaptığı ilk dönemde, kayınpederi Giorgi Abaşidze'nin baskısıyla tahttan çekilmiştir. İmereti kralı olduğu sonraki dönemlerde, Imeretili VII. Giorgi ile kan davası içinde olmuştur. Gurieli öldüğünde yerine taht için rekabet ettiği VII. Giorgi geçmiştir.

III. Giorgi Gurieli 1669'dan 1684'e kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Ayrıca 1681-1683 yılları arasında İmereti'nin krallığını yapmıştır. Etkisi altına almaya çalıştığı Batı Gürcistan'daki iç savaşlara dahil olmuştur. Kaybettiği İmereti tahtını geri almaya çalıştığı savaşta öldürülmüştür.

IV. Mamia Gurieli, 1726-1756, 1758-1765 ve 1771-1776 yılları arasında Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Saltanatı döneminde küçük kardeşi V. Giorgi Gurieli ile rekabet halinde olan Mamia, bölgedeki Osmanlı saldırıları ve İmereti krallarının Batı Gürcistan'ın tamamını kendilerine bağlama çabalarından dolayı aralıklı saltanat sürmüştür.

Demetre Gurieli, 1658-1668 yılları arasında Guria'nın, 1663-1664 yılları arasında İmereti'nin yöneticiliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Batı Gürcistan'daki kaotik iç savaşın sebep olduğu darbelerle Guria tahtına oturmuştur. Demetre'nin İmereti'deki saltanatı, tahttan indirilmesi ve körleştirilmesiyle son bulmuştur.

IV. Giorgi Gurieli, 1714'ten 1726'ya kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. 1714'te babası III. Mamia Gurieli, Giorgi'yi prens naibi olarak atamıştır. 1716'da kısa süreliğine İmereti kralı olmuş, ancak aynı yıl tahttan çekilmek zorunda kalmıştır. İmereti'den Guria'ya döndüğünde, annesi Elene ve kardeşi III. Kaihosro'nun de dahil olduğu yerel bir soylu grup Giorgi'ye darbe düzenlemiştir. Giorgi, Megrelya Prensi Bejan Dadiani ile barıştıktan sonra konumunu korumayı başarmıştır.

II. Simon Gurieli, 1788/89'dan öldüğü tarihe kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir.

I. Kaihosro Gurieli, 1626'dan 1658'e kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Görevden alınan selefisi I. Simon Gurieli'nin yerine Megrelya Prensi II. Levan II Dadiani tarafından prens ilan edildi. Kaihosro, İmereti Kralı III. Alexander tarafından devrildi ve sınır dışı edildi. Osmanlı desteğiyle Guria'ya dönüşü, Gurialı bir soylu tarafından öldürülmesiyle son buldu.

I. Vahtang Gurieli, 1583'ten öldüğü tarihe kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Selefisi II. Giorgi Gurieli'yi görevden alan Megrelya prensi IV. Mamia Dadiani'nin vasalıydı. Vahtang, Guria'nın ana katedrali Şemokmedi Manastırı'na bir kilise inşa ettirdi.

Malakia Gurieli, 1684-1685 yılları arasında ve 1689'da Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. I. Kaihosro Gurieli'nin küçük oğlu olan Malakia, 1684'te kardeşi III. Giorgi Gurieli'nin ölümüyle tahta geçti; ancak yeğeni II. Kaihosro Gurieli tarafından devrildi ve kör edildi. 1689'daki Osmanlı müdahalesiyle kısa süreli olarak yeniden tahta çıktı; ancak yetersizliği nedeniyle Guria'nın soyluları tarafından tahttan indirildi. Daha sonra rahip olan Malakia, Şemokmedi'nin Piskoposluğunu yaptı.

V. Giorgi Gurieli 1756-1758, 1765-1771 ve 1776-1788 yılları arasında Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir.

II. Vahtang Gurieli, 1792'den 1797'ye Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Abisi II. Simon'un ölümüyle tahta geçen II. Vahtang, küçük kardeşi Kaihosro tarafından tahttan indirildi. Vakhtang'ın iktidarı yeniden kazanma çabaları sonuç vermedi.

V. Mamia Gurieli, 1797-1826 yılları arasında Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. 1797'den 1809'a kadar amcası Prens Kaihosro'nun naipliği altındaydı. Mamia, Guria'nın idaresinde ve eğitim sistemindeki reform çabalarına öncülük eden Avrupalılaşan bir hükümdardı. Osmanlı'ya bağlılığı reddederek, 1810'da Guria'yı Rus İmparatorluğu'na bağlı özerk bir prenslik haline getirdi. Amcası Kaihosro ve Guria'nın önde gelen soyluları 1820'de Rus hegemonyasına karşı silahlanmaya başladıklarında bile yeni düzene bağlılığını sürdürdü. Mamia'nın imparatorluğa olan sadakati, Guria'daki ayaklanmaları durdurma konusunda kararsız bir tutum sergilemesine rağmen, Rus hükûmeti tarafından takdir edildi. Mamia'nın kendisi ayaklanmadan sonra giderek daha fazla depresyona girdi ve 1826'da öldü yerine oğlu Davit'i Guria'nın son prensi olarak bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">III. Kaihosro Gurieli</span>

III. Kaihosro Gurieli Gurieli hanedanından 1716 yılı Guria prensi. 1716'da kardeşi V. Giorgi Gurieli'ye rakip olarak kısa süreliğine Guria Prensi oldu. 1724 yılında Rus İmparatorluğu'na göç etti ve 1740'larda Gürcü Hussar Alayı komutanı oldu.

II. Mamia Gurieli, 1600 yılından oğlu tarafından öldürüldüğü tarihe kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Mamia'nın saltanatı Osmanlı saldırılarına karşı savunma yapmakla geçti. 1614'te toprak kaybını ve Guria'nın Osmanlı'ya düzenli haraç ödemesini kabul etmek zorunda kaldı.

II. Giorgi Gurieli, 1564-1583 ve 1587-1600 yılları arasında Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Babası Rostom Gurieli'nin ölümüyle tahta geçen Giorgi'nin saltanatı, komşu ülke Megrelya'daki Dadianiler ve bölge üzerindeki hak iddialarını arttıran Osmanlılar ile çatışma içinde geçti. Saltanatı 1583-1587 yılları arasında Megrellerin bölgeyi istilası ile kesintiye uğradı, ancak Osmanlı'nın desteğiyle yeniden tahta çıktı.

II. Davit, Bagrationi Hanedanı'ndan, 1784'ten 1789'a ve 1790'dan 1791'e kadar İmereti kralıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.