İçeriğe atla

IV. Bagrat

IV. Bagrat
Gürcüce: გიბაგრატ IV
Ateni Sioni Kilisesinde IV. Bagrat gösteren bir bir fresk parçası.
Gürcü Kralı
Hüküm süresi16 Ağustos 1027 – 24 Kasım 1072
Önce gelenI. Giorgi
Sonra gelenII. Giorgi
Doğum1018
Ölüm24 Kasım 1072
DefinChkondidi Manastırı
Eş(ler)iHelena Argyre
Alanialı Borena
Çocuk(lar)ıII. Giorgi
Maria Bagrationi
Mariam
HanedanBagrationi hanedanı
BabasıI. Giorgi
AnnesiVaspurakanlı Mariam

IV. Bagrat (Gürcüce: ბაგრატ IV) (1018 – 24 Kasım 1072), Bagrationi Hanedanı'nın bir üyesidir. 1027 ile 1072 yılları arası Gürcistan Krallığı yapmıştır. Uzun ve olaylı hükümdarlığında Gürcistan'ın hükümdarlığını Bizans İmparatorluğu ve Selçuklu Hanedanı'ndan korumak için çalışmıştır.

Bir sıra iç çatışma sonucu, Bagrat en güçlü vasalları ve Liparitid hanedanından rakiplerini yenmeyi, dışa kapalı birçok feodali kontrolü altına almayı ve Lorri ve Kakheti Kralları ile Tiflis Emirinin etkisinin azaltmayı başarmıştır. Diğer birçok Kafkas hükümdarı gibi, nobelissimos, Kuropalatis ve sebastos gibi birçok Bizans unvanına sahiptir.

Hükümdarlığının erken dönemi

IV. Bagrat'ın 1060 ile 1072 arası basılan parası.

Gürcistan Kralı I. Giorgi'nin (h. 1014-1027) ilk karısı Vaspurakanlı Mariam'ın oğludur. 1022 yılında Bizans İmparatorluğuna karşı yapılan savaşın kaybedilmesi üzerine, babası tarafından Bizans İmparatoru II. Basileios'a (h. 976-1025) üç yaşında rehine olarak verilmiştir. Genç Bagrat üç yılını İmparatorluk başkenti Konstantinopolis'te bulunan Bizans sarayında geçirmiş ve 1025 yılında serbest bırakılmıştır. Hala Bizans topraklarındayken Basileios ölmüş, yerine VIII. Konstantinos (h. 1025-1028) imparator olmuştur. Konstantinos, genç prensin geri getirilmesini emretmiştir ancak Bagrat çoktan Gürcü Krallığına ulaştığı için onu yakalamak mümkün olmamıştır.[1]

I. Giorgi'nin 1027 yılında ölümünden sonra, Bagrat sekiz yaşında tahta geçmiştir. Annesi Mariam taht naibi olmuştur. Mariam naipliği soylular Trialeti Dükü IV. Liparit ve Kartli Dükü Ivane ile paylaşmıştır.

Hanedan savaşları

IV. Bagrat'ın tüzüğü, 1060-1065

Bagrat'ın tahta geçmesinden kısa bir süre sonra, VIII. Konstantinos, Klarjetili Gürgen'in oğlu Bagrationi prensi Demetre'nin adına Artanuji kalesini (modern Ardanuç, Türkiye) almak için bir ordu yolladı. Klarjetili Gürgen, IV. Bagrat'ın büyükbabası III. Bagrat tarafından erken 1010'lu yıllarda atadan miras Artanuji tımarından atılmıştı. Birçok Gürcü soylusu Bizanslılara iltica etti fakat Bagrat'a bağlı kalan asiller inatçı bir savaş başlattı.[2]

Konstantinos'un 1028 yılında ölümü Bizans işgalini kesti ve 1030 yılında Kraliçe Mariam yeni imparator III. Romanos'u (h. 1028-1034) ziyaret etti. Yeni bir barış anlaşması imzalandı ve 1032 yılında oğlu için yüksek bir Bizans unvanı olan "Kuropalatis" ile ülkesine döndü. Mariam, ayrıca oğluna eş olarak bir Bizans prensesi Helena'yı getirdi. Helena, İmparatorun erkek kardeşi Basileios Argyros'un kızıydı ve evlilik stratejik iş birliği kurmak için harcanan diplomatik bir çabaydı. Fakat, Helena, Kutaisi'de bulunan saraya girmesinden kısa bir süre sonra öldü. Bunun üzerine bir başka diplomatik çaba başlatılarak Kuzey Kafkasya'sa Hristiyan bir krallık olan Alania'nın Kralının kızı Borena ile evlendi.[1]

1033 yılında, saray, bu sefer I. Giorgi'nin ikinci karısı Alanialı Alda ile evliliğinden oğlu olan Demetre ile bir başka hanedan problemi karşılaştı. Demetre ve Alda I. Giorgi'den miras kalan Abhazya'da bir kale olan Anakopia'da yaşıyorlardı. Bazı soyluların Demetre'yi, Bagrat'ın hükümdarlığına muhalefet olarak tahta geçirme teşebbüsleri boşa çıktı. Gürcü sarayının, Demetre'nin bağlılığını kazanma teşebbüsünde boşa çıktı. Bagrat'ın tehdidi üzerine, Ana Kraliçe Alda, Bizans'a sığındı ve Anakopia'yı, oğluna "magistros" unvanı veren III. Romanos'a teslim etti.[3]

1039 yılında, Demetre Bizans birlikleri ile birlikte Gürcistan'a geri döndü. Bu sefer Gürcistan'ın en güçlü soylusu Liparit hanedanından IV. Liparit onu destekliyordu.[4]

Liparit, Trialeti Dükü'ydü ve sonradan kraliyet orduları komutanı olmuş, 1030'ların başında çocuk kral Bagrat'ın koruyucusu olarak ortaya çıkmıştı. Liparit askeri maharetini 1034 yılında tekrar göstermiş, Şeddadiler'e karşı Arran'da Gürcü-Ermeni ortak ordusunun komutanı olarak başarı kazanmıştı.

1038 yılında, Liparit, 8. yüzyıl'dan beri Tiflis Emirliği'nin elinde olan Eski Gürcü başkenti Tiflis'in sınırına yaklaşıp, ele geçirmek istedi. Liparit'in artan gücünden korkan Gürcü soyluları Bagrat'ı ikna edip, Liparit'in ordusunu geri çektirip, planın bozulmasına neden oldular. Sonuçta, Liparit, kralın yeminli bir düşmanı oldu ve Bagrat ve onun soylularından intikam almak için Bizanslılar ile aktif bir şekilde iş birliği yaptı.[4]

Demetre adına, Liparit, Bagrat'a karşı bir seri başarı kazandı. Demetre'nin 1042 yılında ölümü ile Liparit Bizanslılar ve I. David Anhoghin ile müttefik olarak savaşa devam etti. Sasireti savaşında, Bagrat'ın yenilmesi ile Batı vilayetlerine çekildi. 1048 yılında Anadolu'ya yapılan Selçuklu seferleri sırasında Bizans tarafında yer aldı. Pasinler Muharebesi'nde esir alındı. Bu durum Bagrat'a avantaj sağladı ve Doğu vilayetlerine dönmesini sağladı. Liparit'in esaretten dönemsi ile Kralın şansı çok çabuk tersine döndü. Asi dük, Bagrat'ın Konstantinopolis'e sığınmaya zorladı. Sonuçta Liparit, Bagrat'ın olmadığı 1050–1053 yılları arasında Gürcistan'ın gerçek yöneticisi oldu, hatta Bagrat'ın oğlu Giorgi'yi kral ilan etti ve kendisini naip ilan etti. Bagrat'ın dönüşünden sonra, Liparit ona karşı savaşı tekrar başlattı. En sonunda 1060 yılında, destekçilerinin ihaneti ile Dük, Bagrat'a teslim edildi ve bir manastıra kapanmaya zorlandı.

Bu durum, Bagrat'a hanedan prenslerinin gücünü sınırlamak, Lorri ve Kakheti Kralları ile Tiflis Emiri etkisizleştirmek için fırsat yarattı.[4][5]

Selçuklu saldırıları

1060'larda, Bagrat daha büyük bir sorun ile karşılaştı: Alp Arslan yönetiminde Selçuklular Gürcistan'ın sınır bölgelerine saldırmaya başlamışlardı. Yeğenini Alp Arslan ile evlendirerek barış sağlamak zorunda kaldı.[6]

Selçuklu tehdidi, Gürcü ve Bizans hükûmetlerini yakın iş birliği yapmaya zorladı. İttifakı güven altına almak için, Bagrat'ın kızı Maria 1066 ile 1071 yılları arası bir zaman Bizans ortak imparatoru VII. Mihail ile evlendi. Gürcü prensesin seçimi teamüller aykırıydı ve Bagrat tarafında Gürcistan'ın diplomatik bir başarısı olarak görüldü.[7]

Kaynakça

Wikimedia Commons'ta Bagrat IV of Georgia ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  1. ^ a b Lynda Garland & Stephen Rapp. Mary 'of Alania': Woman and Empress Between Two Worlds, pp. 94-5. In: Lynda Garland (ed., 2006), Byzantine Women: Varieties of Experience, 800-1200. Ashgate Publishing, Ltd., ISBN 075465737X.
  2. ^ Holmes, Catherine (2005), Basil II and the Governance of Empire (976-1025), p. 482. Oxford Üniversitesi Yayımevi, ISBN 0199279683.
  3. ^ Alemany, Agusti (2000). Sources of the Alans: A Critical Compilation, p. 222. Brill Publishers, ISBN 9004114424.
  4. ^ a b c Robert Bedrosian, "Liparit IV Orbēlean", p. 586. In: Joseph Reese Strayer (1983), Dictionary of the Middle Ages. Scribner, ISBN 0684167603.
  5. ^ Ronald Grigor Suny (1994), The Making of the Georgian Nation: 2nd edition, p. 33. Indiana University Press, ISBN 0253209153
  6. ^ John Andrew Boyle, William Bayne Fisher (ed., 1991), The Cambridge History of Iran, p. 62. Cambridge Üniversitesi Yayımevi, ISBN 052106936X.
  7. ^ Lynda Garland with Stephen H. Rapp Jr. (2006). Mart'a-Maria 'of Alania' 7 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. An Online Encyclopedia of Roman Emperors. Retrieved on December 24, 2007.
Resmî unvanlar
Önce gelen:
I. Giorgi		Gürcü Kralı
1027–1072 		Sonra gelen:
II. Giorgi

İlgili Araştırma Makaleleri

Pasinler Muharebesi, Tuğrul Bey'in üvey kardeşi İbrahim Yınal Bey'in yaptığı Anadolu seferi sonunda Bizans İmparatorluğu ile müttefiki Gürcü Krallığı ve diğer müttefik ordulara karşı Bizanslıların "Kapteron" veya "Kapterou" adını verdikleri bir mevkide Bizanslılar ile Selçuklu orduları arasında yapılan bir meydan muharebesidir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Krallığı</span> Orta Çağda kurulmuş Gürcü krallığı

Gürcistan Krallığı ya da Gürcü İmparatorluğu, Orta Çağ'da kurulmuş olan Gürcü devleti. Gürcistan pek çok alanda, Altın Çağ olarak adlandırılan dönemi bu krallık zamanında yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">VIII. Konstantinos</span>

VIII. Konstantinos, 962-1025 yılları arasında kardeşi II. Basileios'la birlikte ortak imparator, 1025-1028 yılları arasında ise tek başına tahtta kalan Bizans imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">İmereti Krallığı</span>

İmereti Krallığı 1258-1330 ve 1446-1810 yılları arasında Gürcistan Krallığı dağıldığında ortaya çıkan krallıktır. Gürcistan ve Kafkasların Moğollar tarafından istilası döneminde Moğol boyunduruğuna başkaldıran VI. Davit Narin’in batıya çekilerek burada İlhanlı egemenliğinden bağımsız şekilde ilan ettiği krallık olarak 1258-1330 yılları arasında varolmuştur. İmereti Krallığının başkenti Kutaisi olmuştur. Bu dönemde başkent Tiflis Moğol işgali altında olmuş ve Gürcü kralları Moğollar tarafından onaylanarak atanmıştır. Moğollara karşı Gürcü halkının isyanlarına bölgeden destek verilmiştir. Krallık, V. Giorgi döneminde Moğolların ülkeden atılmasıyla yeniden Gürcü Krallığıyla birleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">III. Giorgi</span>

Giorgi III Bagrationi hanedanı mensubu Gürcü kralı. 1156 – 1184 yılları arasında Gürcü Krallığına hükmetmiştir. Gürcü Kralı I. Demetre'nin oğludur. O ve kızı Tamar'ın hükümdarlık dönemi diplomatik başarılar, askeri zaferler, dini, kültürel ve sanatsal açılımlar ile Gürcistan'ın "Altın Çağı" olarak bilinir.

Alanialı Maria Bizans imparatoriçesi. Gürcü kralı IV. Bagrat'ın kızı, Bizans İmparatorları VII. Mihail ile III. Nikiforos'in karısıdır.

Anna Megali Komnini, , Gürcü Kralı V. Bagrat'ın ikinci eşi ve Trabzon İmparatoru III. Aleksios ile karısı Theodora Kantakuzini'nin kızlarıdır. Baba bir kardeşi Giorgi'nin ölümünden sonra tac giymiş Konstantin'in annesidir.

IV. Liparit, bazen III. Liparit olarak bilinir, 11. yüzyıl Gürcü general ve politik figürü. Gürcü Kralı IV. Bagrat'ın başlangıçta en değerli destekçisi sonra en tehlikeli düşmanı olmuştur. Liparit hanedanına mensuptu. Bu nedenle kalıtımsal olarak Kldekari ve Trialeti dükü oldu. Kral IV. Bagrat'ın küçüklüğünde Kartli eristavisi İvane Abazasdze ile birlikte Gürcistan'ın gerçek yöneticisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Kol Kalesi</span> Posofda bir kale

Kol Kalesi bugün Türkiye sınırları içinde bulunan Yalnızçam Dağları'nın zirvesinde, Kolköy köyünde bulunan Orta Çağ Gürcü kalesidir. Kveli Kalesi (Kvelistsihe) veya Kuveli Kalesi (Kuelistsihe) olarak da bilinir. Türkçe "Kol" adı "Kveli" ya da "Kueli"den gelir. İlk kez 10. yüzyılın başlarındaki Gürcü kaynaklarında ortaya çıkan Kol Kalesi, 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu tarafından ele geçirilene kadar Samtshe eyaletinin temel tahkimatıydı.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan'ın Altın Çağı</span>

Altın Çağ ya da Gürcistan'ın Altın Çağı, Geç Orta Çağ döneminde, Gürcistan Krallığı'nın 11. yüzyılın sonundan 13. yüzyıla değin dönemine verilen addır. Bu dönemde Gürcistan'ın gücü ve gelişmesi zirveye ulaşmıştır. Bunun dışında askeri başarılarla ülke sınırlarının genişlemesi, Gürcü mimarisinin, resim sanatının ve edebiyatının gelişmesine olanak sağlamıştır. Bu dönemdeki kilise sanatı ve din dışı edebiyat eserlerinin pek çoğu günümüze ulaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kaheti-Hereti Krallığı</span>

Kaheti-Hereti Krallığı ya da sadece Birinci Kaheti Krallığı merkezi Kaheti bölgesi ve başkenti Telavi olan Doğu Gürcistan'daki erken Orta Çağ monarşisidir. Kaheti Prensliği'nin güçlü yöneticisi Büyük III. Kvirike'nin liderliğinde 1014 yılında ortaya çıkmıştır. III. Kvirike sonunda Hereti kralını yenilgiye uğratarak kendisini birleşik Kaheti ve Hereti'nin kralı ilan etti. Krallık bu tarihten itibaren 1104 yılına kadar birleşik Gürcistan Krallığı'ndan ayrı bağımsız bir devletti. Krallığın toprakları batıda Ksani Nehri'nden doğuda Alicançay Nehri'ne ve kuzeyde Didoeti'den güneyde Kura Nehri'ne kadar uzanan bölgeyi kapsamaktaydı.

Kveli Kalesi Savaşı, Gürcü ordusu ile Büyük Selçuklular arasında 1080 yılında meydana gelen savaştır. Adını bugün Posof ilçesi sınırları içinde kalan Kveli Kalesi'nden alır.

<span class="mw-page-title-main">Sasireti Muharebesi</span>

Sasireti Muharebesi 1042 yılında Gürcistan Krallığı'ndaki iç savaş sırasında Şida Kartli bölgesinde Kaspi kasabasına çok uzak olmayan Sasireti köyünde gerçekleşen muharebedir. Kral IV. Bagrat'ın ordusunun asi feodal lordu Kldekari Dükü IV. Liparit tarafından kesin bir yenilgiye uğratılmasıyla sonuçlandı.

Alda veya Alde, 11. yüzyıl Alan prensesi ve Gürcistan Kralı I. Giorgi'nin ikinci karısıydı. Çiftin, üvey kardeşi IV. Bagrat'ın hükümdarlığı sırasında Gürcistan'daki iç karışıklıklarda önemli rol oynayan Demetre adında bir oğlu vardı.

<span class="mw-page-title-main">Vasburaganlı Meryem</span>

Meryem, bir Gürcü kraliçesi ve naibi idi. Vaspurakanlı Ermeni kralı John-Senekerim Artsruni'nin kızı ve Gürcistan kralı I. Giorgi'nin ilk eşidir. Gürcistan'ın zengin dul kraliçesi olarak, reşit olmayan oğlu IV. Bagrat adına 1027'den 1037'ye naip olarak hüküm sürdü ve Bizans İmparatorluğu ile diplomasi işlerine katıldı.

<span class="mw-page-title-main">VIII. Giorgi</span>

VIII. Giorgi (1417-1476) krallığı saltanatı sırasında halihazırda parçalanmış ve 1446'dan 1465'e kadar bir iç savaşa karışmış olsa da birleşik Gürcistan Krallığı'nın son kralıydı. İsyancılar tarafından yenildi, yalnız doğu eyaleti Kaheti'de I. Giorgi olarak hüküm sürdü. 1465'te ölümüne kadar, Bagrationi kraliyet hanedanı'nın yerel bir branşını kurdu.

I. Giorgi, Bagrationi Hanedanı'ndan, 1389'dan 1392'ye kadar Batı Gürcü krallığı İmereti'nin kralıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nikiforos Komninos</span> Bizanslı askeri lider

Nikiforos Komninos II. Basileios ve VIII. Konstantinos döneminde Bizans askeri lideriydi. Vaspuragan Ermeni bölgesinin valisi olarak görev yaptı ve 1081 ile 1185 arası Bizans İmparatorluğu'nu yöneten Komninos Hanedanı'nın bilinen ilk üyelerinden biridir.

I. Beşken Cakeli, 11. yüzyılın ortalarında Gürcistan'ın güneybatı kesiminde ortaya çıkan Cakeli Hanedanı'nın kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Gürcü-Selçuklu savaşları</span> Gürcistan Krallığı ile Selçuklu İmparatorluğu arasındaki çatışmalar

Gürcü-Selçuklu savaşları, aynı zamanda Gürcü Haçlı Seferi olarak da bilinir, y. 1048'den 1213'e kadar, Gürcistan Krallığı ile Güney Kafkasya'nın çoğunu işgal eden farklı Selçuklu devletleri arasında gerçekleşmiştir. Çatışmanın öncesinde, Gürcü tarihyazımında Büyük Türk İstilası olarak bilinen, 11. yüzyılda Türklerin Kafkasya'ya yaptığı baskınlar yaşanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.