İçeriğe atla

IV. İoannis (Trabzon imparatoru)

IV. İoannis Megas Komninos
Tüm Doğu ve Perateia'nın imparatoru ve otokratı
IV. İoannis'a ait sikke
Trabzon imparatoru
Hüküm süresi26 Nisan 1429 - Nisan 1460
Önce gelenIV. Aleksios
Sonra gelenV. Aleksios
Doğum1404'ten önce
ÖlümNisan 1460
Eş(ler)iBagrationi
Çocuk(lar)ıDespina Hatun
HanedanKomninos Hanedanı
BabasıIV. Aleksios
AnnesiTheodora Kantakuzini

IV. İoannis Megas Komninos (YunancaΙωάννης Δ΄ Μέγας Κομνηνός, Iōannēs IV Megas Komnēnos), (yaklaşık 1403 - 1459), 1429 yılından 1459 yılına kadar Trabzon İmparatorluğu'nun imparatoru. Trabzon imparatoru IV. Aleksios ile karısı Theodora Kantakuzini'nin oğludur.

Hayatı

1426 yılında babasına saldırmış ama saldırı başarısızlığa uğramıştır. Bunun üzerine Gürcistan'a çekilmiştir. Orada Gürcistan Kralı I. Aleksandros'un kızı Bagrationi ile evlenmiştir. Ancak bu evlilik Trabzon için gerekli desteği sağlamamıştır. 1427 yılında Kırım'da bulunan Ceneviz kolonisine gemiyle gitmiş, burada hazırladığı bir kadırga ile 1429 yılında Trabzon'a hareket etmiştir. Babası Aleksios ona karşı yürümüşse de, İoannis bazı asillerin desteğini kazanmayı başarmıştır. Bu asiller, babası çadırında uyurken İoannis'in ajanları tarafından öldürülmesine izin vermişlerdir. İoannis'in kardeşi Aleksandros tahta geçmeyi başaramamış, Ekim 1429 tarihinde İoannis, Trabzon imparatoru olarak ilan edilmiştir.

İoannis, hükümdarlığına babasını öldürenleri cezalandırıp, babasını Metropolitan kilisesine gömerek başlamıştır. Hükümdarlığı, komşu Türkmen ve batıdan gelen Osmanlı akınları ile geçmiştir. 1442 yılında II. Murat, sahilleri yağmalayıp, şehri ele geçirmek üzere bir donanma yollamıştır. Bu saldırı, Trabzon üzerinde çok büyük etki göstermemiş ama ona bağlı Kırım'a saldırılmış ancak Kırım'dan dönerken yaşanan bir fırtına donanmaya hasar vermiştir. Osmanlılar, II. Mehmet'e kadar başka bir saldırıda bulunmamışlardır.

1451 yılında, Bizans İmparatorluğu diplomatı ve tarihçi Georgios Frantzis, Trabzon'a İoannis'in ailesi ya da Gürcü Krallığı ile XI. Konstantinos arasında bir evlilik ayarlamak üzere gelmiştir. Ancak başarılı olmamıştır. 1453 yılında İstanbul'un Fethi'nden sonra Trabzon'a ve Venedik Cumhuriyeti'ne boğazları kullanmasına karşılık ağır vergiler koymuştur. İoannis bu konuda iş birliği yapmamıştır. Bunun üzerine Sultan 1456 yılında Amasya valisini hem kara hem de deniz üzerinden Trabzon'a sefere çıkarmıştır. Bu durumda vergi ödemeyi kabul etmiştir. Osmanlıya karşı komşu prensliklerle ailesi ile evlikler yaptırmıştır. Bunun yanında Roma Katolik Kilisesi ile birleşmeyi kabul etmek karşılığı destek aramıştır. Daha önceki imparatorların aksine Papa IV. Eugenius'un mektubuna cevap vermiştir. 1430'lu yılların sonunda Trabzon Metropoliti, Basel Konsili'ne Bizans din adamları ile beraber katılmıştır.

Fakat, Papalığa bu yaklaşımlar, diğer en önemli Batı güçleri olan ilişkilerle paralellik taşımamıştır. Ceneviz ve Venedik Cumhuriyetleri ile sorunlar yaşanmıştır.

22 Nisan 1459 tarihinden önce yerine David geçmiştir.

Aile

İoannis, iki kere evlenmiştir: Gürcistan Kralı I. Aleksandr'ın kızı Bagrationi ile ismi günümüze ulaşamamış Dawlat Berdi'nin kızı.[1] İlk evliliğinden:

  • Aleksios (1455–1463), Konstantinopolis idam edilmiştir,
  • Theodora, Akkoyunlular hükümdarı Uzun Hasan ile evlenmiştir.
  • Eudokia-Valenza, İtalyan asıllı Syros Lordu Niccolò Crispo'nun karısı (IV. Aleksios'in kızı olma ihtimali de vardır)

Kaynakça

  1. ^ "Profile of Alexios IV and his children in "Medieval Lands" by Charles Cawley". 20 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2010. 

Kaynakça

Resmî unvanlar
Önce gelen:
IV. Aleksios

Trabzon imparatoru

1429-1459
Sonra gelen:
V. Aleksios

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">VIII. Mihail</span>

VIII. Mihail Paleologos, 1259-1282 arasında Bizans İmparatorluğu'nu yönetmiştir. VIII. Mihail, 1453'te Osmanlı Devleti tarafından İstanbul'un Fethi'ne kadar, Bizans İmparatorluğu'nda hükmünü sürdüren, Paleologos Hanedanı'nın kurucusu olmuştur. 1261'de Konstantinopolis şehrini Dördüncü Haçlı Seferi sonucu kurulan Latin İmparatorluğu elinden almış ve İznik İmparatorluğu'nu değiştirerek Bizans İmparatorluğu'nu yeniden kurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">I. Manuil (Trabzon imparatoru)</span> Trabzon İmparatoru

I. Manuil Megas Komninos, 1238 yılından 1263 yılına kadar Trabzon İmparatorluğu'nun imparatorudur.

<span class="mw-page-title-main">II. İoannis (Trabzon imparatoru)</span> Trabzon İmparatoru

II. İoannis Megas Komninos, 1280 yılından 1297 yılına kadar Trabzon İmparatorluğu'nun imparatoru. I. Manuil ile üçüncü karısı Trabzon soylusu İrini Syrikaina'nın en küçük oğludur. Öz ağabeyi Georgios'un Moğol İlhanı Abaka Han tarafından esir edilmesinden sonra tahta çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Aleksios (Trabzon imparatoru)</span> Trabzon imparatoru

II. Aleksios Megas Komninos (Yunanca: Αλέξιος Β΄ Μέγας Κομνηνός, Aleksios II Megas Komnēnos,, 16 Ağustos 1297 yılından 3 Mayıs 1330 yılına kadar Trabzon İmparatorluğu'nun imparatoru. II. İoannis ile Eudokia Palaiologina'nın oğludur, Paleologos ismini de kullanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Basileios (Trabzon imparatoru)</span>

Basileios Megas Komninos, Ağustos 1332 tarihinden öldüğü 1340 yılına kadar Trabzon İmparatorluğu'nun imparatoru. II. Aleksios ile Ciacak Cakeli'nin en küçük oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Mihail (Trabzon imparatoru)</span>

Mihail Megas Komninos, , 30 Temmuz 1341 tarihinde bir gün ve 3 Mayıs 1344 tarihinden 13 Aralık 1349 tarihine kadar Trabzon İmparatorluğu'nun imparatoru. Trabzon imparatoru II. İoannis ile Eudokia Palaiologina'nın küçük oğludur. Soylu Konstantin Akropolites'in kızı Akropolitissa ile evlenmiş ve bu evlilikten III. İoannis doğmuştur.

III. Aleksios Megas Komninos veya Aleksios III, Aralık 1349 tarihinden ölümüne kadar kadar Trabzon İmparatorluğu'nun imparatoru. İmparator Basileios ile ikinci eşi Trabzonlu İrini'nin küçük oğludur. Doğum adı İoannis olmasına rağmen 12 yaşında ölen ağabeyinin ya da Büyük büyük dedesi II. Aleksios hatırasına Aleksios ismi ile tahta geçmiştir.

IV. Aleksios Megas Komninos veya IV. Alexius, 5 Mart 1417–26 Ekim 1429 arasında Trabzon İmparatorluğu'nun hükümdarıdır. Trabzon imparatoru III. Manuil ile Gürcistan prensesi Gulkhan-Eudokia'nın oğludur.

<span class="mw-page-title-main">David (Trabzon imparatoru)</span>

David Megas Komninos, 1459 yılından 1461 yılına kadar Trabzon İmparatorluğu'nun son imparatoru. Trabzon imparatoru IV. Aleksios ile Theodora Kantakuzini'nin oğludur.

<span class="mw-page-title-main">I. Aleksios (Trabzon imparatoru)</span> İlk Trabzon İmparatoru

I. Aleksios Megas Komninos, 1204 yılından 1222 yılına kadar Trabzon İmparatorluğu'nun ilk imparatorudur. Manuil Komninos ile III. Giorgi'nin kızı Rusudan'ın en büyük oğludur. Böylece Bizans İmparatoru I. Andronikos'un torunudur. Andronikos tahtan indirilip, 1185 yılında öldürüldü. Manuil aynı zamanda kör edildi ve sonrasında tarihi kayıtlarda ismi geçmemesine istinaden muhtemelen öldürüldü. Geride iki çocuk bıraktı: Aleksios ve David. Anneleri Rusudan onları Gürcistan ya da Karadeniz'in güney sahillerine kaçırdı.

İsaakios Komnenos ya da Comnenus, Bizans İmparatoru II. İoannis ile Macaristanlı İrini'nin üçüncü oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Aleksios (II. İoannis'in oğlu)</span>

Aleksios Komninos, Latince: Alexius Comnenus,, Bizans imparatoru II. İoannis ile karısı Macaristanlı İrini'nin en büyük oğulları. Şubat 1106 tarihinde Balabista, Makedonya'da doğmuştur. 16 ya da 17 yaşında babası tarafından ortak imparator ilan edilmiş, 2 Ağustos 1142 tarihinde Attalia, Pamfilya'da ölmüştür. Maria Komnene'nin ikiz kardeşi, imparator I. Manuil, sebastokratōr Andronikos Komnenos ile sebastokratōr İsaakios Komnenos'un ağabeyidir.

<span class="mw-page-title-main">İsaakios Komnenos (I. Aleksios'un kardeşi)</span>

İsaakios Komnenos ya da Comnenus, 1070'li yılların önemli generallerinden ve kardeşi imparator I. Aleksios'un en büyük destekçisidir.

V. Bagrat, "Büyük", Gürcü Kralı IX. David'in oğludur, 1355 yılından sonra onunla ortak hükümdar olmuş, 1360 yılında ölümünden sonra Kral olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">III. Manuil (Trabzon imparatoru)</span> Trabzon imparatoru

III. Manuil Megas Komninos, 20 Mart 1390 tarihinden ölümüne kadar kadar Trabzon İmparatorluğu'nun imparatoru. III. Aleksios ile Theodora Kantakuzini'nin oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Despina Hatun</span> Despina Hatun

Despina Hatun, veya Theodora Megali Komnini,, Trabzon İmparatoru IV. İoannis'in kızı, Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın eşi, Safevî Devleti hükümdarı Şah İsmail'in annesi Alemşah Halime Begüm'ün annesi.

<span class="mw-page-title-main">Theodoro Prensliği</span> Kırımda eski bir ülke

Theodoro Prensliği, ayrıca Gothia ya da Theodoro-Mengüp Prensliği, olarak da bilinir, Yunanca konuşan bir prensliktir, Kırım'ın güneybatısında yer alır. Başkenti, Mangup kalesidir. Prensliğin, Trabzon İmparatorluğu ile yakın ilişkileri vardı.

<span class="mw-page-title-main">V. Aleksios (Trabzon imparatoru)</span> Trabzon imparatoru

V. Aleksios Megas Komninos, Nisan 1460'ta bir süre tahtta kalan Trabzon imparatorudur. Amcası IV. İoannis'in yerine tahta geçen Aleksios, diğer amcası David tarafından tahttan indirildi. Aleksios, IV. İoannis ve David'in erkek kardeşi Aleksandros'un oğlu ve bilinen tek çocuğuydu. Aleksandros, IV. İoannis ile birlikte ortak imparator olsa da 1459'daki ölümüyle tahtın veraseti Aleksios'a kaldı. Aleksios'un tahta çıkmasından hemen sonra David, nüfuzlu Kavazites ailesinin desteğiyle Aleksios'u tahttan indirerek tahta geçti.

Aleksandros Megas Komnenos, ayrıca Skantarios olarak da kaydedilmiştir, ağabeyi IV. İoannis Megas Komnenos ile birlikte Trabzon İmparatorluğu'nun y. 1451–1459 arasında ortak imparatoruydu. Aleksandros, Trabzon imparatoru IV. Aleksios Megas Komnenos'un ikinci oğludur. İoannis, y. 1426'debabalarına karşı başarısız bir isyandan sonra sürgüne gönderilmiştir. 1426 ve Aleksios Aleksandros'u belirlenmiş varis yaptı. İoannis 1429'un başlarında Trabzon'a döndü ve tahtı ele geçirdi, Aleksios'u öldürdü ve İoannis'u sürgüne zorladı.

Theodora Kantakuzini Megali Komnini, Trabzon imparatoru IV. Aleksios'un İmparatoriçe eşiydi. Çok güzel olduğu söylenen Laonikos Halkokondilis'in vakayinamesine göre, oğlu İoannis Megas Komnenos tarafından Trabzon sarayının protovestiarios'u ile ilişkiye girmekle suçlandı; ancak diğer kayıtlar onu Aleksios ve oğulları arasındaki barışı koruyan sadık ve sevgi dolu bir eş olarak tanımlar. Her iki durumda da, yaşamı boyunca oğlu İoannis Gürcistan'a kaçtı ve Theodora'nın ölümünden sonraya kadar geri dönmedi.