İçeriğe atla

IUPAC adlandırma sistemi

IUPAC adlandırma sistemi, kimyasal bileşiklerin adlandırması ve genelde kimya bilimini tanımlamakta kullanılan bir sistemdir. Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği (İngilizce International Union of Pure and Applied Chemistry veya IUPAC) tarafından oluşturulmuştur ve bakılmaktadır.

Organik ve inorganik bileşiklerin adlandırılmasına dair kurallar Mavi Kitap (Blue Book [1]) ve Kırmızı Kitap (Red Book[2]) olarak bilinen iki yayında bulunur. Yeşil Kitap (Green Book[3]) olarak bilinen üçüncü bir yayın (IUPAP'ın ortaklığıyla) fiziksel nicelikler için kullanılacak sembolleri tarif eder. Altın Kitap (Gold Book,[4]) adlı bir dördüncüsü ise kimyada geçen çok sayıda teknik terimin tanımlarını içerir. Bunlara benzer özetlemeler biyokimya (IUBMB ortaklığıyla)[5], analitik kimya [6] ve makromoleküler kimya [7] için de hazırlanmıştır. Özel durumlar için bu kitaplara zaman zaman Pure and Applied Chemistry adlı bilimsel dergide yayımlanan daha kısa önerilerle ilaveler yapılır.

Notlar

  1. ^ Nomenclature of Organic Chemistry, Oxford:Pergamon Press, 1979; A Guide to IUPAC Nomenclature of Organic Compounds, Recommendations 1993, Oxford:Blackwell Scientific Publications, 1993. (ISBN 3-540-41138-0)
  2. ^ Nomenclature of Inorganic Chemistry, Recommendations 1990, Oxford:Blackwell Scientific Publications. (1990) (ISBN 0-85404-487-6, 2nd ed)
  3. ^ Quantities, Units and Symbols in Physical Chemistry (2nd Edn.), Oxford:Blackwell Scientific Publications. (1993)
  4. ^ Compendium of Chemical Terminology, IUPAC Recommendations (2nd Edn.), Oxford:Blackwell Scientific Publications. (1997)
  5. ^ Biochemical Nomenclature and Related Documents, London:Portland Press, 1992.
  6. ^ Compendium of Analytical Nomenclature, Definitive Rules 1997 (3rd Edn.), Oxford:Blackwell Scientific Publications, 1998.
  7. ^ Compendium of Macromolecular Nomenclature, Oxford:Blackwell Scientific Publications, 1991.

İlgili Araştırma Makaleleri

Atom ağırlığı ya da bağıl atom kütlesi, belirli bir örnekteki bir elementin atomlarının ortalama kütlesinin atomik kütle sabitine oranı olarak tanımlanan boyutsuz bir fiziksel niceliktir. Atomik kütle sabiti, bir karbon-12 atomunun kütlesinin 1/12'si olarak tanımlanır. Orandaki her iki miktar da kütle olduğundan, ortaya çıkan değer boyutsuzdur; dolayısıyla değerin göreceli (bağıl) olduğu ifade edilir.

Propan, Parafinlerin (alkanların) metan ve etandan sonra gelen üçüncü üyesi olup, karbon ve hidrojenden meydana gelmiş renksiz bir gazdır.

<span class="mw-page-title-main">Bütan</span>

Bütan, (ya da n-bütan) dört karbon atomu içeren dalsız bir bileşiktir: CH3CH2CH2CH3. İzobütan (i-bütan, 2-metilpropan) bütanın izomeridir, CH3CH(CH3)2. Normal şartlar altında bütan; aşırı yanıcı, renksiz ve kolay sıvılaşan bir gazdır.

<span class="mw-page-title-main">Organik kimya</span> karbon temelli bileşiklerin yapılarını, özelliklerini, tepkimelerini ve sentez yollarını inceleyen kimya dalı

Organik kimya, organik bileşiklerin ve organik maddelerin yani karbon atomlarını içeren çeşitli formlardaki maddelerin yapısını, özelliklerini ve reaksiyonların bilimsel çalışmasını içeren, kimyanın bir alt dalıdır. Yapının incelenmesi yapısal formüllerini belirler. Özelliklerin incelenmesi, fiziksel ve kimyasal özellikleri ve davranışlarını anlamak için kimyasal reaktivitenin değerlendirilmesidir. Organik reaksiyonların incelenmesi doğal ürünlerin, ilaçların ve polimerlerin kimyasal sentezini ve bireysel organik moleküllerin laboratuvarda ve teorik çalışma yoluyla incelenmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Asetilen</span> bir tür hidrokarbon

Asetilen (etin), bir tür hidrokarbondur. Üçlü bağ taşır ve formülü C2H2 şeklindedir. Alkin sınıfının ilk üyesidir.

Pirimidin, C
4
H
4
N
2
formüllü aromatik bileşik.

<span class="mw-page-title-main">Fenol</span>

Fenol, benzen halkasına hidroksil bağlanmasıyla oluşan kimyasal bileşiktir. Saf hâlde, renksiz veya beyazdan hafifçe pembeye çalan renkte kristal katı şeklindedir. Tatlımsı, buruk bir kokuya sahip fenollerin tespit limiti havada 40 ppb, suda ise 1-8 ppm'dir. Suya kıyasla çok yavaş buharlaşır, suda orta dereceli bir çözünürlüğe sahiptir ve oldukça yanıcıdır.

<span class="mw-page-title-main">Asetik asit</span> kimyasal bileşik

Asetik asit veya etanoik asit CH3COOH formüllü bir organik asittir, sirkeye ekşi tadını ve keskin kokusunu vermesiyle bilinir. Bu yüzden halk arasında sirke ruhu veya sirke asidi şeklinde de adlandırılır. Karboksilik asitlerin en küçüklerindendir (en küçük olan formik asittir). Doğada karbonhidratların yükseltgenmesiyle oluşur. Sanayide asetik asit hem biyolojik yolla hem de sentetik yolla imal edilir. Tuz ve esterine asetat denir. Suda tamamen çözünür.

<span class="mw-page-title-main">Reaktif</span> belli bir bileşik ile karakteristik bir reaksiyona girebilen, reaksiyondan ürün üretmeye yarayan bir bileşik

Kimyada ayıraç, reaktif, reajan veya reaktant belli bir bileşik ile karakteristik bir reaksiyona girebilen ve bu sayede o bileşiğin varlığını hatta miktarını belirlemeye yarayan ve reaksiyondan ürün üretmeye yarayan bir bileşiktir. Analitik ayıraçlarin örnekleri arasında Fehling ayıracı ve Tollens ayıracı sayılabilir. Organik kimyada ayıraçlar birer bileşik veya karışım olabilirler, organik bir reaktanın değişime uğramasını neden olurlar. Organik ayıraçlara örnek olarak Collins ayıracı, Fenton ayıracı ve Grignard ayıracı gösterilebilirken katalizörler ayraç değildir.

<span class="mw-page-title-main">Siklohekzan</span>

Siklohekzan; molekül formülü C6H12 olan, bir tane halka bulunduran sikloalkanlara dâhil olan bir bileşiktir. Siklohekzan renksiz, yanıcı bir sıvıdır. Çeşitli yollardan eldesi mümkündür. Siklohekzanın erime sıcaklığı 6,47 °C, kaynama sıcaklığı ise 80,74 °C'dir.

Sıcaklık ve basınç için standart koşullar ya da normal şartlar farklı veri setleri arasında karşılaştırma oluşturmaya izin vermek için kurulmuş olan deneysel olçümler için standart koşullardır. En çok kullanılan International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) ve National Institute of Standards and Technology (NIST) standartlarıdır. Bunlar tüm dünya tarafında kabul edilmese de en çok kullanılar standart setlerdir. Diğer organizasyonlar kendi standartları için çeşitli alternatifler bulmuşlardır.

İzopentan (C5H12),metilbütan ya da 2-metilbütan, beş karbon atomuna sahip bir dallanmış zincirli alkandır. İzopentan, oda sıcaklığında ve basıncında aşırı uçucu ve aşırı yanıcı bir sıvıdır. Aynı zamanda standart sıcaklık ve basınçta en az yoğun olan sıvıdır. Normal kaynama noktası oda sıcaklığından sadece birkaç derece yüksektir ve izopentan sıcak bir günde kolayca kaynamakta ve buharlaşmaktadır. İzopentan yaygın olarak sıvı azot ile birlikte -160 °C sıvı banyo sıcaklığına ulaşmak için kullanılır. Doğal gaz tipik olarak %1 veya daha az izopentan içerir.

<span class="mw-page-title-main">Disülfürik asit</span>

Disülfürik asit veya pirosülfürik asit, kükürtün bir oksoasitidir. Oleumun önemli bir bileşenidir ve çoğu kimyager bu şekilde karşılaşır. Aynı zamanda, dengeye bağlı olarak sıvı susuz sülfürik asidin küçük bir bileşenidir:

H2SO4 ⇌ H2O + SO3
SO3 + H2SO4 ⇌ H2S2O7
<span class="mw-page-title-main">Asetil grubu</span> fonksiyonel grup

Asetil, organik kimyada CH3CO kimyasal formüllü bir fonksiyonel gruptur. Bazen Ac sembolü ile temsil edilir (Aktinyum elementiyle karıştırılmamalıdır.).

2-metilpropan, i-bütan veya metilpropan olarak da bilinen izobütan, moleküler formülü HC(CH3)3 olan bir kimyasal bileşiktir. Bütan izomeridir. Üçüncül karbonlu en basit alkandır. İzobütan, petrokimya endüstrisinde, örneğin izooktan sentezinde öncü bir molekül olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Neopentan</span> kimyasal bileşik

2,2-dimetilpropan olarak da adlandırılan neopentan, beş karbon atomlu çift dallı zincirli bir alkandır. Neopentan, oda sıcaklığında ve basıncında yanıcı bir gazdır, soğuk bir günde, bir buz banyosunda veya daha yüksek bir basınca sıkıştırıldığında oldukça uçucu bir sıvıya dönüşebilir.

Seçilmiş iyon izleme , tam spektrum aralığının aksine cihaz tarafından yalnızca sınırlı bir kütle-yük oranı aralığının iletildiği/saptandığı bir kütle spektrometrisi tarama modudur. Bu çalışma modu tipik olarak önemli ölçüde artan hassasiyetle sonuçlanır. Doğası gereği bu teknik, kuadrupol kütle spektrometrelerinde ve Fourier dönüşümü iyon siklotron rezonans kütle spektrometrelerinde en etkili ve bu nedenle en yaygın olanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Anisol</span>

Anisol veya metoksibenzen, anasona kokusunu ve tadını veren fenolik bir kimyasal bileşik olup formülü CH3OC6H5'tür. Anisol bir eterdir, alkol içerisine su eklendiği zaman su ile mikroemülsiyon oluşturur ve rakı, uzo gibi içkilerin renginin beyazlaşmasını sağlar.

Hidrobromik asit, hidrojen bromürün sulu çözeltisidir. Diatomik molekül hidrojen bromürün (HBr) suda çözünmesiyle oluşan güçlü bir asittir.

Morfolin, O(CH
2
CH
2
)
2
NH
kimyasal formülüne sahip organik bir kimyasal bileşiktir. Bu halkalı bileşik, hem amin hem de eter fonksiyonel grupları içerir. Amin nedeniyle morfolin bir bazdır; konjuge asidine morfolinyum denir. Örneğin, morfolinin hidroklorik asitle işlenmesi, morfolinyum klorür tuzunu oluşturur. Zayıf, amonyak veya balık benzeri bir kokuya sahip, renksiz bir sıvıdır. Morfolinin adlandırılması, onun morfinin yapısının bir parçası olduğuna inanan Ludwig Knorr'a atfedilir.