İçeriğe atla

IQ and the Wealth of Nations

IQ and the Wealth of Nations
YazarlarRichard Lynn
Tatu Vanhanen
Dilİngilizce
Konularİnsan zekası, ekonomik eşitsizlik, psikoloji, sosyoloji
Yayım28 Şubat 2002
YayımcıPraeger/Greenwood
Sayfa320
ISBN978-0275975104

IQ and the Wealth of Nations (Türkçe: IQ ve Milletlerin Zenginliği) psikolog Richard Lynn ve siyaset bilimci Tatu Vanhanen tarafından 2002 yılında yazılmış olan kitap.[1] Yazarlar kitapta kişi başına düşen millî gelirin ülkelerin ortalama IQ'ları ile bağlantılı olduğunu savunmaktalardır. Buna ek olarak kitap ülkeler arası ekonomik büyüme ve millî servet gibi farklılıklarda da IQ'nun önemli bir faktör olduğuna değinmektedir.

Kitap bazı bilimsel çevrelerde metodolojisi ve yetersiz veri barındırması gibi nedenler öne sürülerekten eleştirilmiş ve pek çok tartışmaya neden olmuştur.[2][3] 2006 yılında aynı yazarlar tarafından yazılmış olan IQ and Global Inequality kitabı IQ and the Wealth of Nations'a devam niteliği taşımaktadır.

Özet

Kitap yazarların bilimsel raporları analiz edip 60 ülkenin ortalama IQ'larını hesaplamalarını içermektedir. Bu araştırmalar sonucunda millî IQ'nun kişi başına düşen gayri safi yurt içi hasıla ile 0.82, 1950–1990 yılları arasındaki ekonomik büyüme ile ise 0.64 oranında bağlantılı olduğu rapor edilmektedir.

Kitapta milletler arası ortalama IQ farklılıklarının genetik ve çevresel faktörler nedeniyle var olduğuna da değinilmektedir. Lynn ve Vanhanen düşük GSYİH'nın düşük IQ'ya sebep olabileceğine düşünmekle beraber aynı zamanda düşük IQ'nun düşük GSYİH'nın nedenlerinden biri olduğunu savunmaktalardır (pozitif geri besleme).

Yazarlar zengin ve yüksek IQ'lu milletlerin fakir ve düşük IQ'lu milletlere finansal olarak yardım etmelerini etik bir sorumluluk olarak görmüştür.

Ülkelere göre IQ tahminleri

Ana madde: Ülkelere göre IQ

Araştırmanın sonuçlarına göre Güney Kore tarafından takip edilen Hong Kong 107 IQ ile en yüksek IQ ortalamasına sahip ülke olmaktadır.[1]

Lynn and Vanhanen kendi araştırmalarını yapmak yerine daha önce yayınlanmış araştırmaları toparlamış ve analiz etmiş, eski araştırmalar içinse Flynn etkisini hesaba kataraktan eklemeler yapmışlardır.

185 ülkeden 104'ünde IQ üzerine araştırmalar bulunmamaktadır. Bu ülkelerin ortalama IQ'ları komşu bulundukları ülkelerin ortalama IQ'ları toplanarak ortalamasının alınmasıyla hesaplanmıştır. Örnek olarak El Salvador'un 84 olan puanı, puanı 79 olan Guatemala ve 88 olan Kolombiya'nın ortalamasının alınması ile bulunmuştur. Bu tahminsel IQ'lu ülkeler sayıldığı takdirde IQ ve GSYİH arasındaki bağlantı 0.62 olmaktadır.

Güney Afrika'daki veriler ise ülkedeki farklı etnik grupların sonuçlarının oransal olarak ortalamasının alınması ile bulunmuş ve 72 sonucunu vermiştir. Kolombiya, Peru ve Singapur'da da aynı metotlar kullanılmıştır.

Bazı durumlarda ise komşu ülkelerin ortalamasının alınması yerine kültürel ve genetik olarak yakınlık gösteren bölgeler ortalama için tercih edilmiştir. Örneğin Kırgızistan'ın IQ'su hesaplanırken komşusu olan Çin ortalamaya katılmamış ama komşu olmayan İran ve Türkiye'nin IQ'ları ortalamada hesaplanmıştır. Bunun nedeni etnik kökenin coğrafi yakınlığa kıyasla millî IQ üzerinde olan belirleyiciliğinin daha fazla olduğunun düşünülmesidir.

İstisnai ülkeler

Intelligence and the Wealth and Poverty of Nations adlı bilimsel çalışmaya göre ülkelere göre ortalama IQ dağılımını gösteren harita.

Bazi istisnai durumlarda GSYİH ve IQ arasındaki bağlantı Lynn ve Vanhanen'ın beklentileri ile uyuşmamaktadır. Bu durumlar için yazarlar ülkede piyasa ekonomisinin olup olmamasının ve ülkedeki doğal kaynakların büyük bir rol oynadığını savunmuşlardır.

Buna örnek olarak IQ ortalaması 78 olmasına rağmen kişi başına düşen geliri yıllık 63.000$ ile dünya ortalamasının çok üstünde olan Katar verilebilir. Lynn ve Vanhanen bunun nedenini ülkenin petrol kaynaklarına bağlamışlardır. Benzer şekilde Botsvanada görülen yüksek ekonomik büyüme hızının ülkenin büyük elmas madenlerinden kaynaklandığını tahmin etmektedirler.

Kitabın yayınlandığı tarihte kişi başına düşen GSYİH'sı 4.500$ olan Çin'in yüksek IQ göstermesine rağmen görece fakir olması kitapta Çin'deki komünist partinin sürdürdüğü ekonomik politikalara bağlanmıştır. Aynı zamanda yüksek IQ'ya sahip Kuzey Kore ve Çin gibi ülkelerin ekonomik sistem değişikliği yaşadıkları takdirde hızlı GSYİH büyümeleri yaşayacakları tahmin edilmiştir. Buna rağmen ekonomik veya politik sistemden bağımsız olarak Sahra Altı Afrika'da fakirliğin devam edeceği tahminlerinde bulunulmuştur.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Lynn, R. and Vanhanen, T. (2002). IQ and the wealth of nations 8 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Westport, CT: Praeger. 0-275-97510-X
  2. ^ The Impact of National IQ on Income and Growth: A Critique of Richard Lynn and Tatu Vanhanens Recent Book by Thomas Volken
  3. ^ Book Review: IQ and the Wealth of Nations 22 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Heredity April 2004, Volume 92, Number 4, Pages 359–360. K Richardson.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler</span> toplumsal, ekonomik ve kültürel bir iş birliği oluşturmak amacıyla kurulan bir örgüt

Birleşmiş Milletler (BM), 24 Ekim 1945'te kurulmuş; dünya barışını, güvenliğini korumak ve uluslararasında ekonomik, toplumsal ve kültürel bir iş birliği oluşturmak için kurulan uluslararası bir örgüttür. Birleşmiş Milletler kendini "adalet ve güvenliği, ekonomik kalkınma ve sosyal eşitliği uluslararasında tüm ülkelere sağlamayı amaç edinmiş küresel bir kuruluş" olarak tanımlamaktadır. Uluslararası ilişkilerde kuvvet kullanılmasını evrensel düzeyde yasaklayan ilk antlaşma 26 Haziran 1945'te 50 ülke tarafından imzalanan Birleşmiş Milletler Antlaşması'dır.

<span class="mw-page-title-main">Kişi başına nominal GSYİH değerlerine göre ülkeler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu sayfada Avrupa'daki ülkeleri, kişi başına düşen gayri safi yurt içi hasılalarına göre nominal değerlerde sıralanmaktadır. Bu değerler, bir ülkenin belirli bir yılda ürettiği tüm mal ve hizmetlerin değeri olup, piyasadaki döviz kurlarıyla Amerikan dolarına çevrilerek aynı yıl için ortalama nüfusa bölünerek elde edilir.

<span class="mw-page-title-main">Kişi başına düşen millî gelir</span>

Bir ülkenin gayri safi millî hasılası (GSMH), o ülkenin nüfusuna bölündüğü zaman, kişi başına düşen GSMH bulunur. Aynı şekilde, bir ülkenin gayri safi yurt içi hasılası (GSYİH) o ülkenin nüfusuna bölündüğü zaman ise, kişi başına düşen GSYİH elde edilir.

<span class="mw-page-title-main">Liberya</span> Batı Afrikada bir ülke

Liberya, resmî olarak Liberya Cumhuriyeti; Batı Afrika kıyısında, kuzeybatıda Sierra Leone, kuzeyde Gine, doğuda Fildişi Sahili'ne sınırları bulunan bir ülke. Anlamı "özgürlerin toprağı" olan Liberya, daha önceden köleleştirilmiş Afrika asıllı Amerikalıların özgür çocukları tarafından kurulmuştur. Siyah Afrika'nın sömürge yönetimi olarak Amerikan Kolonizasyon Derneği'nin siyahi muhacirleri yönlendirmesi ve 1847'de ABD'den bağımsızlık kazanan kıtanın en eski cumhuriyeti olan Liberya, son dönemde iki iç savaşa sahne oldu: Liberya İç Savaşı (1989-1996) ve İkinci Liberya İç Savaşı (1999-2003). İkinci iç savaş, yüzbinlerce insanın göçüne ve ekonominin çökmesine neden olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Simon Kuznets</span> Amerikalı ekonomist (1901 – 1985)

Simon (Smith) Kuznets, 1971 Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanan Rus asıllı Amerikalı iktisatçı ve istatistikçi.

<span class="mw-page-title-main">Ekonomik büyüme</span> Malların piyasa değerindeki artışın ölçüsü

Ekonomik büyüme, bir ekonomide zaman içinde mal ve hizmet üretimi miktarında artış olmasıdır ve para yaratımında artış olmasına bağlıdır. Büyüme, geleneksel olarak reel veya reel GSYİH artış oranı yüzdeleriyle ölçülür. GSYİH genellikle reel olarak hesaplanır. Örneğin "enflasyona göre düzeltilmiş" terimi, mal ve hizmet üretiminin fiyatı üzerindeki enflasyonun net satış etkileri için kullanılır. Ekonomide, "ekonomik büyüme" veya "ekonomik büyüme teorisi", potansiyel üretimin büyümesi manasına gelir. Örneğin, toplam talep veya gözlenen satıştaki büyümenin neden olduğu, "tam istihdam"daki üretim.

<span class="mw-page-title-main">Nominal GSYİH değerlerine göre ülkeler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH), belirli bir yılda bir ülkedeki tüm nihai mal ve hizmetlerin piyasa değeridir. Ülkeler, piyasa veya devlet resmi döviz kurlarında hesaplanan mali ve istatistiksel kurumlardan alınan nominal GSYİH tahminlerine göre sıralanır. Nominal GSYİH, farklı ülkelerdeki yaşam maliyetlerindeki farklılıkları hesaba katmaz ve sonuçlar, ülkenin para biriminin döviz kurlarındaki dalgalanmalara bağlı olarak bir yıldan diğerine büyük ölçüde değişebilir. Bu tür dalgalanmalar, nüfusunun yaşam standardında genellikle çok az veya hiç fark yaratmasalar da, bir ülkenin sıralamasını bir yıldan diğerine değiştirebilir.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa demografisi</span>

Avrupa demografisi ile ilgili net bir tanım yapmak, Avrupa'nın sınırlarının nasıl tanımlandığına konusunda bir uzlaşma olmadığı için oldukça zordur. 2005 yılında Birleşmiş Milletler’in fiziksel coğrafi sınırlara göre yaptığı araştırmaya göre Avrupa’nın nüfusu 825 milyon’dur. Rusya ve Türkiye gibi her iki kıtada yer alan ülkeler de buna dahil edildiğinde 2009 yılında yapılan hesaplamalar ile bu rakam 831.4 milyon’a çıkmıştır. Avrupa'da nüfus artış hızı, diğer kıtalar ile karşılatırıldığında oldukça düşüktür; ayrıca ortalama yaş oranı da tüm kıtalar arasında en yüksek olanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gayrisafi yurt içi hasıla</span> Bir ülkede üretilen mal ve hizmetlerin piyasa değeri toplamı

Gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH), bir ülke veya ülkeler tarafından belirli bir zaman diliminde üretilen ve satılan tüm nihai malların ve hizmetlerin piyasa değeri’nin parasal bir ölçü’südür.

Orta gelir tuzağı, bir ekonominin belirli bir kişi başına gelir seviyesine ulaştıktan sonra ileri gidemeyip aynı seviyede sıkışıp kalması hâlidir. Bu kavram ilk kez 2007 yılında, Dünya Bankasının bir raporu olan “Doğu Asya’nın Rönensansı: Ekonomik Büyüme İçin Fikirler” isimli çalışmada ele alınmıştır. Söz konusu olan raporda, orta gelir seviyesine ulaşan ülkelerin, düşük gelir grubundaki ülkeler ile ücret bakımından rekabet edemedikleri, yüksek gelir grubundaki ülkeler karşısında da inovasyonlarının yetersiz kalması sonucunda düşük büyüme performansı sergilemeleri, orta gelir tuzağına yakalandıkları ifade edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ekonomik eşitsizlik</span> Farklı gruplar arasında gelir veya servet dağılımı

,

<span class="mw-page-title-main">Yeni sanayileşen ülkeler</span>

Yeni sanayileşen ülkeler (YSÜ) terimi, siyaset bilimciler ve ekonomistler tarafından dünyadaki birçok ülkeyi tanımlamada kullanılan bir sosyoekonomik sınıflandırmadır.

<span class="mw-page-title-main">Ekonomik kalkınma</span>

Ekonomik kalkınma, bir ülkenin ekonomik, siyasi ve sosyal refahının geliştiği süreçtir.

<span class="mw-page-title-main">Asya ekonomisi</span> Kıta Ekonomisi

Asya ekonomisi, 49 farklı devlette yaşayan 4.4 milyardan fazla insandan oluşur. Altı devletin kısmen Asya'da olmakla birlikte, ekonomik ve siyasi açıdan başka bir bölgeye ait olduğu düşünülmektedir. Asya dünyadaki en hızlı büyüyen ekonomik bölge ve SAGP'ye göre GSYİH bakımından en büyük kıtasal ekonomidir. Çin, Japonya ve Hindistan dünyanın en büyük on ekonomisi arasındadır. Dahası, Asya, Japon ekonomik mucizesinden (1950-1990) başlayarak, Güney Kore'deki Han Nehri Mucizesi (1961-1996) ve Çin'deki ekonomik patlama (1978-2013) ile dünyanın en uzun ekonomik patlamasının merkezidir.

Çin'de küreselleşme, Çin toplumunun benimsediği yabancı ekonomik, sosyal ve kültürel etkileri ve bu işlemin tarihiyle ilgilidir.

Tatu Vanhanen Finlandıyalı bir siyaset bilimci ve yazardı. Ölmeden önce Tampere Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörlüğü yapmış olan Vanhanen en çok kendi yayınladığı Demokratizasyon İndeksi ve Richard Lynn ile birlikte yayınlanan IQ and the Wealth of Nations veIQ and Global Inequality adlı kitapları ile tanınmaktadır. Oğlu olan Matti Vanhanen Finlandiya'da başbakanlık görevi yapmıştır.

Ülkelerin ortalama IQ'ları veya ülkelerin ortalama zekâ seviyeleri zekâ testlerinde alınan millî puanlar çerçevesinde çeşitli psikolog ve akademisyenler tarafında araştırılan bir konudur. Ülke ve milletlerin ekonomik ve sosyal durumları ile zekâ testlerince ölçülmüş zekâ seviyeleri arasındaki bağlantılar toplumsal ve akademik çevrelerde tartışmalı bir konu olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'nin zekâ seviyesi</span>

Türkiye'nin zekâ seviyesi, Türkiye'de yaşayan kişilerin IQ değerlerinin ölçülmesi ve ortalanması ile elde edilen, üzerine çeşitli çalışmalar yürütülmüş bir konudur. Richard Lynn ve Tatu Vanhanen'ın Türkiye'den elde edilmiş çeşitli zekâ testi verilerini inceleyen araştırmalarında 86 ile 90 arasında değişen farklı değerler bulunmuştur. 2015 tarihli bir çalışma Türkiye'nin IQ değerini zekâ testleriyle yüksek korelasyonlu Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı testlerini baz alarak hesaplamış ve Birleşik Krallık'ın değeriyle kıyaslayarak zeka seviyesini 94 olarak belirlemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Richard Lynn</span>

Richard Lynn, tartışmalı bir İngiliz psikolog ve yazardır. Ünvanı 2018'de geri alınana kadar Ulster Üniversitesi'nde fahri profesördü. Beyaz üstünlükçüsü ve bilimsel ırkçılık savunucusu olarak tanımlanan Mankind Quarterly dergisinin eski editör yardımcısı ve şu anki baş editörüdür. Zeka üzerine çalışan Lynn, cinsel ve ırksal farklılıkların zekayı etkilediğine olan inancıyla tanınır. İngiltere'deki King's College, Cambridge'de eğitim gören Lynn; Exeter Üniversitesi'nde psikoloji alanında öğretim görevlisi olarak çalışmasının yanı sıra Dublin'deki Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü'nde ve Coleraine'deki Ulster Üniversitesi'nde psikoloji profesörü olarak çalışmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sürdürülebilir Kalkınma Amacı 8</span> İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme

Sürdürülebilir Kalkınma Amacı 8, "insana yakışır iş ve ekonomik büyüme" ile ilgilidir ve 2015 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından belirlenen 17 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefinden biridir. Programın tam başlığı "Sürekli, kapsayıcı ve sürdürülebilir ekonomik büyümeyi, tam ve üretken istihdamı ve herkes için insana yakışır işi teşvik etmek"tir. Hedeflere doğru ilerleme 17 göstergeyle ölçülecek, izlenecek ve değerlendirilecek.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.