IQ
IQ (İngilizce: intelligence quotient), zekâ katsayısı veya zekâ seviyesi, zekâyı ölçme amaçlı birkaç farklı standartlaştırılmış testlerden çıkarılan değer.
IQ deyimi Almanca Intelligenzquotient olarak Alman psikolog Wilhelm Stern tarafından 1912 yılında Alfred Binet ve Theodore Simon'un tasarladığı gibi zekayı değerlendirmek için ortaya koyduğu bir yöntemdir. IQ deyimi yaygın olsa da, Wechsler Yetişkin Ölçüsü gibi modern IQ test değerlendirmeleri artık orta değeri (ortalama zeka) 100 olan ve standart sapması 15 olan bir çan eğrisine göre öznenin konumlandırılmasına dayanır. Fakat bazı testlerde farklı standart sapma değerleri olabilir.
IQ sonuçları ölümlülük, hastalıklılık,[1] ailevi sosyal konum ve önemli unvanlarla ve ailesel IQ ile ilişkilendirilmiştir.[2] Veraseti neredeyse yüzyıldır araştırılsa da, kalıtsallık miktarı ve kalıtsallığının tartışma konusu olup olmasında anlaşmazlıklar vardır.[3][4][5] IQ sonuçları, eğitimsel başarının kâhini veya özel ihtiyaç olarak nüfustaki IQ değerlerini ve bunlarla diğer değişkenlerin ilişkisini inceleyen toplum bilimcileri tarafından ve iş veriminin ve gelirin kâhini olarak kullanılır.
20. yüzyılın başlarına kadar birçok halkın zekâ katsayısı, Flynn etkisi adı verilen bir fenomenle her on yılda üç sayı artacak şekilde yükseliyor. Bu sonuçlardaki değişmelerin gerçek hayattaki zihinsel yetenekleri veya yalnız geçmiş ve şimdiki zamandaki testlerin metodolojik sorunlarını mı yansıtıp yansıtmadığı tartışmalıdır.
Zeka testleri
- Cattell Zeka Testi: Kültürden arınmıştır ve soruların belli bir zaman içerisinde cevaplanması istenir.
- Alexander Pratik Zeka Testi: İlkokulu bitiren çocukların teknik becerilerinin belirlenmesi ve daha ileri sınıflara (özellikle sanat okullarına) yöneltmek için geliştirilmiştir. Testte tahta kutular, boyalı küpler verilerek çeşitli problemlerin çözümü istenir.
- Porteus Labirent Testi: Zeka fonksiyonunun özel bir şekli ölçülür. Örneğin, temkinli davranmak, ileriyi görmek, çeşitli engellerden kendini korumak gibi. Bu test özellikle insanın günlük yaşamındaki davranışlarda gösterdiği beceriyi ölçer.
- Binet-Terman Testi: Sözlü bir testtir. Okul, aile bilgisine ve kültürüne dayanır.
- WISC-r Zeka Testi: Açılımı Wechsler Intelligence Scale for Children olan, 6-16 yaş arasındaki çocuklara uygun olarak hazırlanmış, iki ana hat ve 12 alt testten oluşan, Türkiye'de en yaygın olarak kullanılan ve günümüzün en geçerli IQ testidir.[6]
Ayrıca bakınız
- Türkiye'nin zeka seviyesi
Kaynakça
- ^ Deary Ian J., Batty G. David (2007). "Cognitive epidemiology". J Epidemiol Community Health. 61 (5). ss. 378-384. doi:10.1136/jech.2005.039206. PMC 2465694 $2. PMID 17435201.
- ^ Intelligence: Knowns and Unknowns 22 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Report of a Task Force established by the Board of Scientific Affairs of the American Psychological Association - Released August 7, 1995 a slightly edited version was published in American Psychologist: Neisser, Ulric; Boodoo, Gwyneth; Bouchard, Thomas J., Jr.; Boykin, A. Wade; Brody, Nathan; Ceci, Stephen J.; Halpern, Diane F.; Loehlin, John C.; Perloff, Robert (1996). "Intelligence: Knowns and unknowns" (PDF). American Psychologist. 51 (2). ss. 77-101. doi:10.1037/0003-066X.51.2.77. 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2012.)
- ^ Johnson, Wendy; Turkheimer, Eric; Gottesman, Irving I.; Bouchard Jr., Thomas J. (2009). "Beyond Heritability: Twin Studies in Behavioral Research" (PDF). Current Directions in Psychological Science. 18 (4). ss. 217-220. doi:10.1111/j.1467-8721.2009.01639.x. PMC 2899491 $2. PMID 20625474. 5 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Turkheimer, Eric (Bahar 2008). "A Better Way to Use Twins for Developmental Research" (PDF). LIFE Newsletter. Max Planck Institute for Human Development. ss. 2-5. 8 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2010.
- ^ Devlin, B.; Daniels, Michael; Roeder, Kathryn (1997). "The heritability of IQ" (PDF). Nature. 388 (6641). ss. 468-71. doi:10.1038/41319. PMID 9242404. 26 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Mayıs 2012.
- ^ "IQ Testleri Hakkında Bilinmeyen ve Merak Edilenler". IQ Test (İngilizce). 14 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2019.
Ayrıca bakınız
- Ülkelere göre IQ
- Duygusal zeka (KE)
- Ruhsal zeka (OA)
- Fiziksel zeka (PQ)
- Yaratıcı zeka (CQ)
- Zihinsel zeka (IQ)
Dış bağlantılar
- Dünya Zeka Ağı 31 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (World Intelligence Network)
- Tüm aktif (84) Yüksek IQ topluluklarının tam referans listesi 28 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Human Intelligence: biographical profiles, current controversies, resources for teachers 8 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Classics in the History of Psychology4 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Üstün Zekalılar Enstitüsü 1 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Konuyla ilgili yayınlar
- Carroll, J.B. (1993). Human cognitive abilities: A survey of factor-analytical studies. New York: Cambridge University Press. ISBN 0-521-38275-0.
- Lahn, Bruce T.; Ebenstein, Lanny (2009). "Let's celebrate human genetic diversity". Nature. 461 (7265). ss. 726-8. doi:10.1038/461726a. PMID 19812654.
- Coward, W. Mark; Sackett, Paul R. (1990). "Linearity of ability^performance relationships: A reconfirmation". Journal of Applied Psychology. 75 (3). ss. 297-300. doi:10.1037/0021-9010.75.3.297.
- Duncan, J.; Seitz, RJ; Kolodny, J; Bor, D; Herzog, H; Ahmed, A; Newell, FN; Emslie, H (2000). "A Neural Basis for General Intelligence". Science. 289 (5478). ss. 457-60. doi:10.1126/science.289.5478.457. PMID 10903207.
- Duncan, John; Burgess, Paul; Emslie, Hazel (1995). "Fluid intelligence after frontal lobe lesions". Neuropsychologia. 33 (3). ss. 261-8. doi:10.1016/0028-3932(94)00124-8. PMID 7791994.
- Flynn, James R. (1999). "Searching for justice: The discovery of IQ gains over time" (PDF). American Psychologist. 54 (1). ss. 5-20. doi:10.1037/0003-066X.54.1.5. 25 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Nisan 2012.
- Frey, Meredith C.; Detterman, Douglas K. (2004). "Schosonic Assessment org?". Psychological Science. 15 (6). ss. 373-8. doi:10.1111/j.0956-7976.2004.00687.x. PMID 15147489.
- Gale, C. R; Deary, I. J; Schoon, I.; Batty, G D.; Batty, G D. (2006). "IQ in childhood and vegetarianism in adulthood: 1970 British cohort study". BMJ. 334 (7587). s. 245. doi:10.1136/bmj.39030.675069.55. PMC 1790759 $2. PMID 17175567.
- Gottfredson, L (1997). "Why g matters: The complexity of everyday life" (PDF). Intelligence. 24 (1). ss. 79-132. doi:10.1016/S0160-2896(97)90014-3. 23 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Nisan 2012.
- Gottfredson, Linda S. (1998). "The general intelligence factor" (PDF). Scientific American Presents. 9 (4). ss. 24-29. 8 Eylül 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Nisan 2012.
- Gottfredson, L.S. (2005). "Suppressing intelligence research: Hurting those we intend to help.". Wright, R.H. and Cummings, N.A (Eds.) (Ed.). Destructive trends in mental health: The well-intentioned path to harm (PDF). New York: Taylor and Francis. ss. 155-186. ISBN 0-415-95086-4. 29 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Nisan 2012.
- Gottfredson, L.S. (2006). "Social consequences of group differences in cognitive ability (Consequencias sociais das diferencas de grupo em habilidade cognitiva)". Flores-Mendoza, C.E. and Colom, R. (Eds.) (Ed.). Introdução à psicologia das diferenças individuais (PDF). Porto Alegre, Brazil: ArtMed yayımcıs. ss. 155-186. ISBN 8-536-30621-1. 29 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Nisan 2012.
- Gould, S.J. (1996). W. W. Norton & Co. (Ed.). The Mismeasure of Man: Revised and Expanded Edition. New-York: Penguin. ISBN 0140258248.
- Gray, Jeremy R.; Chabris, Christopher F.; Braver, Todd S. (2003). "Neural mechanisms of general fluid intelligence". Nature Neuroscience. 6 (3). ss. 316-22. doi:10.1038/nn1014. PMID 12592404.
- Gray, Jeremy R.; Thompson, Paul M. (2004). "Neurobiology of intelligence: science and ethics". Nature Reviews Neuroscience. 5 (6). ss. 471-82. doi:10.1038/nrn1405. PMID 15152197.
- Haier, R; Jung, R; Yeo, R; Head, K; Alkire, M (2005). "The neuroanatomy of general intelligence: sex matters". NeuroImage. 25 (1). ss. 320-7. doi:10.1016/j.neuroimage.2004.11.019. PMID 15734366.
- Harris, J.R. (1998). The Nurture Assumption: why children turn out the way they do. New York (NY): Free Press. ISBN 0-684-84409-5.
- Hunt, Earl (2001). "Multiple Views of Multiple Intelligence". PsycCRITIQUES. 46 (1). ss. 5-7. doi:10.1037/002513.
- Jensen, A.R. (1979). Bias in mental testing. New York (NY): Free Press. ISBN 0-029-16430-3.
- Jensen, A.R. (1979). The g Factor: The Science of Mental Ability. Wesport (CT): Praeger yayımcıs. ISBN 0-275-96103-6.
- Jensen, A.R. (2006). Clocking the Mind: Mental Chronometry and Individual Differences. Elsevier. ISBN 0-080-44939-5.
- Kaufman, Alan S. (2009). IQ Testing 101. New York (NY): Springer Publishing. ISBN 978-0-8261-0629-2.
- Klingberg, Torkel; Forssberg, Hans; Westerberg, Helena (2002). "Training of Working Memory in Children With ADHD". Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology (Neuropsychology, Development and Cognition: Section A). 24 (6). ss. 781-91. doi:10.1076/jcen.24.6.781.8395. PMID 12424652.
- McClearn, G. E.; Johansson, B; Berg, S; Pedersen, NL; Ahern, F; Petrill, SA; Plomin, R (1997). "Substantial Genetic Influence on Cognitive Abilities in Twins 80 or More yıls Old". Science. 276 (5318). ss. 1560-3. doi:10.1126/science.276.5318.1560. PMID 9171059.
- Mingroni, M (2004). "The secular rise in IQ: Giving heterosis a closer look". Intelligence. 32 (1). ss. 65-83. doi:10.1016/S0160-2896(03)00058-8.
- Murray, C. (1998). Income Inequality and IQ (PDF). Washington (DC): AEI Press. ISBN 0-8447-7094-9. 13 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Nisan 2012.
- Noguera, P.A (2001). "Racial politics and the elusive quest for excellence and equity in education". Motion Magazine. Article # ER010930002. 23 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2012.
- Plomin, R.; DeFries, J.C.; Craig, I.W.; McGuffin, P (2003). Behavioral genetics in the postgenomic era. Washington (DC): American Psychological Association. ISBN 1-557-98926-5.
- Plomin, R.; DeFries, J.C.; McClearn, G.E.; McGuffin, P (2000). Behavioral genetics. 4th. New York (NY): Worth yayımcıs. ISBN 0-716-75159-3.
- Rowe, D.C.; Vesterdal, W.J.; Rodgers, J.L. (1997). "The Bell Curve Revisited: How Genes and Shared Environment Mediate IQ-SES Associations".
- Schoenemann, P Thomas; Sheehan, Michael J; Glotzer, L Daniel (2005). "Prefrontal white matter volume is disproportionately larger in humans than in other primates". Nature Neuroscience. 8 (2). ss. 242-52. doi:10.1038/nn1394. PMID 15665874.
- Shaw, P.; Greenstein, D.; Lerch, J.; Clasen, L.; Lenroot, R.; Gogtay, N.; Evans, A.; Rapoport, J.; Giedd, J. (2006). "Intellectual ability and cortical development in children and adolescents". Nature. 440 (7084). ss. 676-9. doi:10.1038/nature04513. PMID 16572172.
- Tambs, Kristian; Sundet, Jon Martin; Magnus, Per; Berg, Kåre (1989). "Genetic and environmental contributions to the covariance between occupational status, educational attainment, and IQ: A study of twins". Behavior Genetics. 19 (2). ss. 209-22. doi:10.1007/BF01065905. PMID 2719624.
- Thompson, Paul M.; Cannon, Tyrone D.; Narr, Katherine L.; Van Erp, Theo; Poutanen, Veli-Pekka; Huttunen, Matti; Lönnqvist, Jouko; Standertskjöld-Nordenstam, Carl-Gustaf; Kaprio, Jaakko (2001). "Genetic influences on brain structure". Nature Neuroscience. 4 (12). ss. 1253-8. doi:10.1038/nn758. PMID 11694885.
- Wechsler, D. (1997). Wechsler Adult Intelligence Scale. 3rd. San Antonia (TX): The Psychological Corporation.
- Wechsler, D. (2003). Wechsler Intelligence Scale for Children. 4th. San Antonia (TX): The Psychological Corporation.
- Weiss, Volkmar (2009). "National IQ means transformed from Programme for International Student Assessment (PISA) Scores". The Journal of Social, Political and Economic Studies. 31 (1). ss. 71-94. 7 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2012.
