İçeriğe atla

III. Zygmunt Waza

III. Sigismund
Pieter Soutman tarafından portresi (1624)
Polonya kralı
Litvanya Büyük Dükü
Hüküm süresi19 Ağustos 1587 – 30 Nisan 1632
Taç giymesi27 Aralık 1587
Önce gelenAnna Jagiellon ve Stephen Báthory
Sonra gelenIV. Władysław
İsveç kralı
Finlandiya Büyük Dükü
Hüküm süresi17 Kasım 1592 – 24 Temmuz 1599
Taç giymesi19 Şubat 1594
Önce gelenIII. John
Sonra gelenIX. Charles
Doğum20 Haziran 1566
Mariefred, İsveç
Ölüm30 Nisan 1632 (65 yaşında)
Varşova, Polonya
Defin4 Şubat 1633
Kraków
Eş(ler)i
  • Avusturya Arşidüşesi Anne
    (e. 1592; ö. 1598)
  • Avusturya Arşidüşesi Constance
    (e. 1605; ö. 1631)
HanedanVasa
Babasıİsveç kralı III. John
AnnesiCatherine Jagiellon
DiniKatoliklik
İmza

III. Sigismund Vasa (Lehçe: Zygmunt III Waza, İsveççe: Sigismund, Litvanca: Žygimantas Vaza; 20 Haziran 1566 – 30 Nisan 1632) 1587'den 1632'ye kadar Polonya-Litvanya Birliği ve Litvanya Büyük Dükalığı hükümdarı, 1592'den 1599'da kadar İsveç kralı ve Finlandiya Büyük Dükü.

Hayatı

III. Zygmunt, Rus boyarlarını huzuruna kabul ediyor.

III. Zygmunt, kendisinden önceki İsveç kralı III. Johan'ın ilk eşi Catherine Jagiellon'dan oğludur.[1] Polonya-Litvanya Birliği tahtına seçildikten sonra 1592'de İsveç Krallığı arasında (Polonya-İsveç birliği) kişisel bir birlik kurmaya çalıştı ve bir süre başarılı oldu. 1599'da Protestan amcası İsveçli IX. Karl ve Riksens Meclisi tarafından yapılan bir iç isyan ile (Zygmunt'a Karşı Savaş) İsveç tahtından indirildi, hayatının geri kalanını İsveç tahtını geri almak için harcadı.[1]

Dindar ama düzensiz bir hükümdar olan Sigismund, kral olduğu tüm egemenliklerinde mutlak güç olmaya çalıştı. İç muhalefet üzerindeki zaferinden kısa bir süre sonra Sigismund, 1605'te Karışıklık Dönemi olarak bilinen Moskova'daki sivil huzursuzluk döneminden yararlandı ve daha sonra iki yıl (1610-12) Smolensk'i işgal etti ve elinde tuttu. 1611'de barış imzalandı ancak 1617'de Lehistan-Rusya Savaşı tekrar patlak verdi. Sigismund'un ordusu Moldavya'daki Osmanlı güçleriyle savaşırken (1617-21), İsveç Kralı II. Gustaf Adolf, Sigismund'un topraklarını işgal etti, 1621'de Riga'yı ele geçirdi ve neredeyse tüm Polonya Livonyalarını ele geçirdi. 1629'da Altmark Antlaşması ile barış imzalandı fakat III. Sigismund, İsveç tacını bir daha asla geri alamadı. İsveç ile yaptığı savaşlar, Polonya'nın kuzey Livonya topraklarını kaybetmesine ve krallığın uluslararası prestijinin azalmasına neden oldu.[2]

1596'da başkenti Kraków'dan Varşova'ya taşıdı ve uzun saltanatında Lehistan-Litvanya Birliği prestij, güç ve ekonomik etkisinin zirvesine ulaştı. 1603'te Polonya'da ortaya çıkan I. Dmitriy'in himayesine asker verdi ve Rusya Çarlığı tahtına çıkması için destek sağladı. 1605'te Dmitry tahta çıktığında ülkedeki Leh soylularını Moskova'ya yolladı. 1606'de halk tekrar isyan edince I. Dmitriy öldürüldü. Rus boyarlarından olan IV. Vasili kendisini çar ilan etti. III. Sigismund, IV. Vasili'nin tahttan indirilmesi için elinden geleni yaptı ve 1610'da tahttan indirildi. Boşta kalan Rus tahtına oğlu IV. Władysław Waza'i çıkartmak istedi. IV. Władysław, Rus çarı unvanını alsa da Moskova'ya gidip Rus tahtına çıkamadı.[3][4]

Saltanatı

Bacciarelli tarafından çizilmiş portresi.

Yaptığı savaşlar ile Lehistan-Litvanya Birliği'ni istikrara kavuşturmaya çalıştı. Polonya'daki seçim monarşisi, geniş güçler ve büyük bir bölünme yaratmıştı. III. Zygmunt, kral için daha fazla güç elde etmek ve hükûmet işlerinin oy birliği yerine parlamentonun oylarının çoğuyla geçmesine izin vermek için çalıştı, bu da o dönemde başarılması çok zordu ve çoğu zaman işlerin yapılmadığı anlamına geliyordu. Bütün bu eylemler bir isyana yol açtı, ama Zygmunt nihayetinde üstün geldi.

Tarihçi Paweł Jasienica'nın eleştirilerine rağmen, saltanatı Polonya'nın altın çağı yaşadığı dönemdi. Zygmunt, nihayetinde Leh-Litvanya Birliğini Orta ve Doğu Avrupa'nın baskın gücü haline getirdi ve Polonya'nın Protestan saldırıları karşısında sağlam bir Katolik ülke olarak kalmasını sağladı. Dindarlığı ve sanatsal yeteneği ile kanıtlandığı gibi, Rönesans bir insanın özelliklerine sahip cesur ve aydınlanmış bir hükümdar olarak kabul edildi. Zygmunt ayrıca yetenekli bir sanatçı, ressam ve kuyumcuydu.[5]

Ölümü

30 Nisan 1632'de 65 yaşında Varşova'daki Kraliyet Kalesi'nde felç geçirerek öldü ve Kraków'daki Wawel Katedrali'ne defnedildi. Yerine oğlu IV. Władysław Waza tahta çıktı.[6]

Galeri

  • Kral III. Zygmunt'un Peter Paul Rubens tarafından çizilen at üzerindeki portresi.
    Kral III. Zygmunt'un Peter Paul Rubens tarafından çizilen at üzerindeki portresi.
  • I. Dmitriy, III. Sigismund'a bağlılık yemini ediyor.
    I. Dmitriy, III. Sigismund'a bağlılık yemini ediyor.
  • Varşova'daki III. Sigismund heykeli.
    Varşova'daki III. Sigismund heykeli.
  • Kral III. Sigismund Vasa'yı tasvir eden 40 duka para, 1621.
    Kral III. Sigismund Vasa'yı tasvir eden 40 duka para, 1621.
  • III. Sigismund'un Hotin Muharebesi'nde Osmanlı'ya karşı aldığı galibiyet.
    III. Sigismund'un Hotin Muharebesi'nde Osmanlı'ya karşı aldığı galibiyet.
  • Gdańsk'daki Altın Ev'de cephe kabartması.
    Gdańsk'daki Altın Ev'de cephe kabartması.

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta III. Zygmunt Waza ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b "Sigismund III Vasa". 28 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2016. 
  2. ^ "Sigismund III Vasa - king of Poland and Sweden". 10 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2016. 
  3. ^ Sirko, Dariusz (25 Şubat 2019). "Pocket History of Poland". Rozpisani.pl. Erişim tarihi: 11 Nisan 2019 – Google Books vasıtasıyla. []
  4. ^ Stone, David R. (11 Nisan 2019). "A Military History of Russia: From Ivan the Terrible to the War in Chechnya". Greenwood Publishing Group. 22 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2019 – Google Books vasıtasıyla. 
  5. ^ Jolanta Talbierska, Grafika XVII wieku w Polsce. Funkcje, ośrodki, artyści, dzieła, Warszawa 2011, s. 32
  6. ^ "Sigismund III Vasa, King of Poland (1566-1632) - GAMEO". 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2016. 
Genel
  • Podhorodecki, Leszek (1978). Stanisław Koniecpolski ok. 1592–1646. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2011. 
  • Frost, R. I., 2000, The Northern Wars, 1558–1721, Harlow: Pearson Education Limited, 9780582064294
  • David Stone, The Polish Lithuanian State, 1386-1795 (University of Washington 2001).
  • Jolanta Talbierska, Grafika XVII wieku w Polsce. Funkcje, ośrodki, artyści, dzieła, Warsaw 2011, p. 32
  • Stanisław Rosik, Przemysław Wiszewski, Wielki Poczet polskich królów i książąt, Wrocław 2006, p. 923.
  • Janusz Tazbir: Historia kościoła katolickiego w Polsce 1460–1795. Warsaw: 1966, p. 91.
  • Stanisław Rosik, Przemysław Wiszewski: Poczet polskich królów i książąt. p. 927.
  • Warszawa w latach 1526–1795, Warsaw 1984 83-01-03323-1, p. 13.
  • Stanisław Rosik, Przemysław Wiszewski, Poczet polskich królów i książąt, p. 929.
  • Podhorodecki, Leszek (1978). Stanisław Koniecpolski ok. 1592–1646. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2011. 
  • Frost, R. I., 2000, The Northern Wars, 1558–1721, Harlow: Pearson Education Limited, 9780582064294
  • David Stone, The Polish Lithuanian State, 1386-1795 (University of Washington 2001).
  • Jolanta Talbierska, Grafika XVII wieku w Polsce. Funkcje, ośrodki, artyści, dzieła, Warsaw 2011, p. 32
  • Stanisław Rosik, Przemysław Wiszewski, Wielki Poczet polskich królów i książąt, Wrocław 2006, p. 923.
  • Janusz Tazbir: Historia kościoła katolickiego w Polsce 1460–1795. Warsaw: 1966, p. 91.
  • Stanisław Rosik, Przemysław Wiszewski: Poczet polskich królów i książąt. p. 927.
  • Warszawa w latach 1526–1795, Warsaw 1984 83-01-03323-1, p. 13.
  • Stanisław Rosik, Przemysław Wiszewski, Poczet polskich królów i książąt, p. 929.
III. Zygmunt Waza
Doğumu: 20 Haziran 1566 Ölümü: 30 Nisan 1632
Resmî unvanlar
Boş
Başka isim ile kullanılan makam
Anna ve Stephen
Polonya kralı
Litvanya Büyük Dükü
1587–1632 		Boş
Sonraki tarafından düzenlenen makam
IV. Władysław Waza
Önce gelen
III. Johan
İsveç kralı
Finlandiya Büyük Dükası
1592–1599 		Boş
Sonraki tarafından düzenlenen makam
IX. Karl

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Belarus tarihi</span>

Belarus tarihi Belarus'un tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">IV. Władysław Waza</span>

IV. Władysław Waza, 1632-1648 arasında Polonya kralı, 1610-1634 arasında Rus çarı ve 1632-1648 arasında İsveç kralıdır. Lehistan-Litvanya'nın birliği ve istikrarı yeniden sağlamış, Kuzey Avrupa'da ve Rusya'da büyük çalkantıların yaşandığı bir dönemde Polonya'nın konumunu güvence altına alarak halkın sevgisini kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">1605-1618 Lehistan-Rusya Savaşı</span>

1605-1618 Lehistan-Rusya Savaşı 17. yüzyılda Lehistan-Litvanya Birliği ve bu birliğe bağlı derebeylerinin komutasındaki paralı askerlerin taht kavgası içinde iç savaş ortamına sürüklenmiş olan Rusya Çarlığı'nı istila etmesiyle başlayan savaştır. Bu dönem Rus tarihinde Karışıklık Dönemi olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Jan Kazimierz Waza</span>

II. Jan Kasimir Polonya kralı ve Litvanya büyük dükü.

<span class="mw-page-title-main">Zygmunt Kazimierz</span>

Sigismund Casimir, Polonya veliahtı Kral IV. Władysław Waza'nın ilk eşi Kraliçe Cecilia Renata'dan olan tek meşru oğludur. Sigismund'un ismi dedesi III. Zygmunt Waza'dan ve amcası II. Jan Kazimierz Waza'dan gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tufan (tarih)</span>

Tufan terimi, Lehistan-Litvanya Birliği'nde 17. yüzyıl ortalarında gerçekleşen bir dizi sefer için kullanılmaktadır. Bu savaşlar sırasında Lehistan-Litvanya Birliği nüfusunun üçte birini ve büyük güç statüsünü kaybetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">II. Gustaf Adolf</span> İsveç İmparatoru 1611-1632

II. Gustaf Adolf ya da Gustavus Adolphus, 1611'den 1632'ye kadar İsveç Krallığı'nı yöneten hükümdar. Bu yıllar İsveç'in Avrupa açısından büyük bir önem arz etmeye ve yükselmeye başladığı dönem olarak da bilinir.. Krallığı boyunca İsveç, Otuz Yıl Savaşı içindeki dini gücün belirlenmesinde büyük rol oynamış ve Avrupa'nın en büyük askerî gücü konumuna gelmiştir. 1634'te, Riksdag of the Estates tarafından o öldükten sonra resmi olarak modern dönemin model kişisi ilan edildi.

<span class="mw-page-title-main">Stephen Báthory</span> Polonya kralı ve Litvanya Büyük Dükü

Stephen Báthory, Erdel (Transilvanya) prensi (1571-76) ve Polonya kralı (1575-86). Habsburgların Polonya tahtını ele geçirme girişimini engellemiş, Baltık Denizi'nin doğusundaki Polonya topraklarını Rus saldırılarına karşı korumuş, Polonya, Moskova Büyük Prensliği ve Erdel'i birleştirerek büyük bir devlet oluşturmayı amaçlamıştır. Polonya tarihinin en güçlü ve en hırslı hükümdarlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Anna Jagiellon</span>

Anna Jagiellon 1575'ten 1586'ya Polonya kraliçesi ve Litvanya Büyük Düşesi. Polonya Kralı I. Zygmunt ve İtalyan eşi Bona Sforza'nın kızıdır. Birden fazla evlilik teklifine rağmen 52 yaşına kadar evli kalmadı. Kral II. Zygmunt August, Jagiellonian hanedanının son erkek üyesinin ölümünden sonra, Anna'nın hanedanın soyunu sürdürmek için Stephen Báthory ile evlendirildi. Eşi ile krallığı ortak yönetti. Báthory, Livonya Savaşı ile meşgulken, Anna zamanını yerel idari konularda ve çeşitli inşaat işlerinde Varşova'da geçirdi. Báthory'nin Aralık 1586'da ölümünden sonra, tahtı kendisi için talep etme hakkı doğdu, ancak istemedi. Onun yerine yeğeni III. Zygmunt Waza'yı prens ilan etti. 1587'de tahttan çekildi ve Vasa Hanedanı iktidara geldi.

<span class="mw-page-title-main">Vasa Hanedanı</span>

Vasa Hanedanı 1523'te İsveç'te I. Gustav tarafından kurulan erken modern bir kraliyet hanedanıdır. 1523-1654 yıllarında İsveç Krallığı, 1587-1668 yılları arasında Lehistan-Litvanya Birliği ve 1610-1613 yıllarında da Rusya Çarlığı'na hükmeden hanedanlık.

<span class="mw-page-title-main">Finlandiya hükümdarları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste, 1919'da cumhuriyet kurulana kadar Finlandiya hükümdarlarının listesidir. Bu listede ayrıca İsveç kralları, Kalmar Birliği hükümdarları ve Finlandiya Büyük Dükleri de yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lehistan-İsveç Savaşı (1626-1629)</span>

Lehistan-İsveç savaşı (1626-1629) 17. yüzyılda İsveç İmparatorluğu ve Polonya arasındaki çatışmanın dördüncü savaşı. 1626'da başladı ve dört yıl sonra Altmark Antlaşması ile, daha sonra Stuhmsdorf'ta Stuhmsdorf Antlaşması ile sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Lehistan-İsveç savaşları</span>

Lehistan-İsveç savaşları, Lehistan-Litvanya Birliği ile İsveç İmparatorluğu arasında geçen savaşlar. Genel olarak yorumlandığında, bu terim 1563 ve 1721 arasındaki bir dizi savaşları yer alır. Daha özetleyici olarak, 1600 ve 1629 arasındaki belirli savaşları ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Stanisław Koniecpolski</span>

Stanisław Koniecpolski, Lehistan-Litvanya Birliği tarihinin en yetenekli ve başarılı biri olarak kabul edilen Polonya askeri komutanı. Aynı zamanda bir soylu, bir kraliyet yetkilisi (starosta), bir kale kumandanı, Polonya asillerinin bir üyesi (szlachta) ve 1625'ten ölümüne kadar Sandomierz'in voyvodası (valisi) idi.

<span class="mw-page-title-main">Zygmunt'a Karşı Savaş</span>

Zygmunt'a Karşı Savaş Dük Karl, daha sonra Kral IX. Karl ile İsveç ve Polonya kralı III. Zygmunt Waza arasındaki savaş. 1598'den 1599'a kadar, aynı zamanda Zygmunt'u Tahttan İndirme Savaşı olarak da adlandırılır, çünkü çatışmaların odak noktası Zygmunt'u İsveç tahtından indirme girişimidir. Savaş sonunda III. Zygmunt'un tahtı bırakılmasıyla sonuçlandı, Dük Karl hükûmeti devraldı ve daha sonra da tahta çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Lehistan-İsveç Savaşı (1600-1611)</span>

Lehistan-İsveç Savaşı (1600-1611) Livonya ve Estonya'nın kontrolü konusunda İsveç ile Lehistan-Litvanya Birliği arasındaki mücadelenin yanı sıra İsveç kralı IX. Karl ile Polonya kralı III. Zygmunt Waza arasındaki İsveç tahtına karşı olan anlaşmazlığın devamı olan savaş.

<span class="mw-page-title-main">Gniew Muharebesi</span> 1626 Polonya-İsveç harbinde bir muharebe

Gniew Muharebesi veya Mewe Muharebesi Lehistan-İsveç savaşları'nın bir parçası olarak 1626-1629 savaşı içerisinde yer alan muharebe. Hem İsveç hem de Polonya ordusuna kralları - İsveç kralı II. Gustaf Adolf ve Leh kralı III. Zygmunt Waza tarafından bizzat kumanda edildiler. Savaş, İsveç İmparatorluğu zaferi ile sona erdi. Ancak, Polonya ve İsveç ordularının farklı hedefleri vardı. III. Zygmunt, Gdańsk'ı kuşatmadan korumak istedi.

<span class="mw-page-title-main">Leh Altın Çağı</span>

Leh Altın Çağı, Polonya'daki Rönesans dönemi ve Litvanya Büyük Dükalığı idi ve kabaca Eski Kral I. Zygmunt ve oğlu, Jagiellon Hanedanı hükümdarlarının sonuncusu olan II. Zygmunt August'un 1572'deki ölümüne kadar olan yönetim dönemine karşılık gelir. Bazı tarihçiler, Polonya Altın Çağı'nın, Lehistan-Litvanya Birliği'nin Hmelnitski Ayaklanması ve İsveç ve Rus işgalleri tarafından harap edildiği 17. yüzyılın ortalarına kadar devam ettiğini düşünüyor. Altın Çağı boyunca, Lehistan-Litvanya Birliği'nin kuzeyde Estonya'dan doğuda Moldavya'ya ve batıda Bohemya'ya kadar uzanan Avrupa'nın en büyük krallıklarından biri haline geldi.

Jan Zygmunt Waza, Leh kralı II. Jan Kazimierz Waza ve Marie Louise Gonzaga'nın oğlu olan Leh prensiydi.

<span class="mw-page-title-main">Maria Anna Waza</span>

Maria Anna Theresa Waza, Leh prensesti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.