İçeriğe atla

III. Tuthaliya

Genç Tuthaliya
Hitit Kralı
Hüküm süresiM.Ö. 1350(?)
Önce gelenII. Tuthaliya
Sonra gelenI. Şuppiluliuma
ÖlümM.Ö. 1350
BabasıII. Tuthaliya
Hitit kralları listesi
Hititler-Dönemler

MÖ 23. yüzyıl- MÖ 12. yüzyıl (Orta kronoloji)

Hatti Kralları (Beylikler Dönemi)
Pamba
Pithana
Piyusti
Anitta
Eski Krallık MÖ 17. yüzyıl - MÖ 16. yüzyıl
Labarna
I. Hattuşili
I. Murşili
I. Hantili
I. Zidanta
Ammuna
I. Huzziya
Telepinu
Orta Krallık MÖ 15. yüzyıl
Alluvamna
Tahurvaili
II. Hantili
II. Zidanta
II. Huzziya
I. Muvatalli
Yeni (Büyük) Krallık Dönemi MÖ 14. yüzyıl - MÖ 12. yüzyıl
I. Tuthaliya
I. Arnuvanda
II. Hattuşili(?)
II. Tuthaliya
Genç Tuthaliya(?)
I. Şuppiluliuma
II. Arnuvanda
II. Murşili
II. Muvatalli
III. Murşili
III. Hattuşili
IV. Tuthaliya
Kurunta(?)
III. Arnuvanda
II. Şuppiluliuma

Genç Tuthaliya (bazı kaynaklarda III. Tuthaliya) kral olup olmadığı tartışmalı olan bir Hitit prensidir. M.Ö. 1350[1] yılında tahta çıktıysa bile aynı yıl içinde öldürülerek tahtı I. Şuppiluliuma'ya kaybettiği kesindir.

Biyografi

Genç Tuthaliya hakkındaki bilgilerin hemen hemen tamamı bir nesil sonra II. Murşili zamanında yazılan dokümanlardan bilinmektedir. Kendisinden 'Tuthaliya TUR' diye bahsedilir. TUR kelimesi "genç" veya "çocuk" şeklinde tercüme edilebilir. Ancak kral unvanıyla bahsedilmez. Bu dokümanlardan anlaşıldığına göre II. Murşili'nin dedesi II. Tuthaliya zamanında oğlu Genç Tuthaliya taht varisi olarak hazırlanmıştır. Hem Genç Tuthaliya, hem Şuppiluliuma babaları II. Tuthaliya ile birlikte çeşitli seferlere katılmış olmalıdır.[2] Genç Tuthaliya ve Şuppluliluma kardeş olmalıdır ancak annelerinin farklı olma ihtimali mevcuttur. II. Murşili'nin ağzından tanrılara yapılan bir yakarıştan Genç Tuthaliya'nın sonunun Şuppiluliuma ve taraftarları tarafından getirildiği anlaşılmaktadır:

“Genç Tuthaliya Hatti'nin efendisi olduğu için, prensler, soylular, komutanlar, subaylar, astsubaylar(?), Hatti'nin bütün piyade ve süvarileri[3] ona bağlılık yemini yapmıştı. Babam da bağlılık yemini yapmıştı. Ama babam Tuthaliya'ya karşı yanlış davrandığı zaman Hatti'nin bütün prensleri, soyluları, komutanları ve subayları babamın tarafına geçtiler. Ona bağlılık yemini yapmış olmalarına rağmen Tuthaliya'yı yakaladılar ve öldürdüler. Ayrıca, onun tarafını tutan bütün kardeşlerini de öldürdüler.”[4]

Yukarıda bahsedilen bağlılık yemini Genç Tuthaliya'ya daha naip prensken de yapılmış olabileceği düşünüldüğünden tahta çıkıp çıkmadığı belli değildir.[5] Kral olamadan öldürülmüş olması da muhtemeldir.[6] Ayrıca bu kralın ismi kral adak listelerinde de geçmez, ancak II. Murşili zamanına ait ve üzerinde önceki devirlere ait kralların isimlerinin yazılı olduğu bir mühürde ismi geçen Tuthaliya isimli krallardan birinin Genç Tuthaliya olabileceği ileri sürülmüştür.[7]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  • Brandau, B. & Schickert, H. (2003) Hititler, Ankara: Arkadaş Yayınları.
  • (İngilizce) Bryce, T. (2005) Kingdom of the Hittites, 2nd Edition, Oxford: Oxford University Press
  • (Almanca) Klengel, H. (1999) Geschichte des hethitischen Reichs, Brill: Leiden.

Notlar

  1. ^ Verilen tarihler takribidir ve "orta" kronolojiye dayanmaktadır. Hitit krallarının 'uzun', 'orta' ve 'kısa' kronolojiye göre karşılaştırmalı bir listesi için: Alpaslan, M. (2009) 'Hititolojiye Giriş', s. 155.
  2. ^ Şuppiluliuma'nın bu seferlerde oldukça aktif bir görev aldığı bilinmektedir.
  3. ^ Süvariden kasıt, savaş arabalarıdır. At binen süvari sınıfı Hititlerde mevcut değildi.
  4. ^ KUB 14.14 i 13-19; İngilizce tercümesinden uyarlanmıştır: Beckman, G. (1997) "Plague Prayers of Muršili II", Context of Scripture I, p.156-160.
  5. ^ Klengel, s. 148.
  6. ^ (İngilizce) Beckman, G. (2000) "Hittite Chronology," Akkadica 119-120, s. 25.
  7. ^ Mühür için: (İngilizce) Dinçol, A. et al. (1993) “The ‘Cruciform Seal’ from Boğazköy-Hattuša,” Istanbuler Mitteilungen 43 (Fs Neve): 87-106. Tuthaliya iddiasi için: (İngilizce) Forlanini, M. (1995) "The Kings of Kaniš." Atti Del II Congresso Internazionale Di Hittitologia Pavia: Gianni Iuculano Editore, s. 123-32.

İlgili Araştırma Makaleleri

I. Hattuşili (Hattušili) Hitit devletinin Eski Krallık dönemindeki başarılı krallarından biridir. Yaklaşık olarak MÖ 1650-1620 yıllarında hüküm sürdüğü düşünülmektedir. Hattuşa şehri I. Hattuşili tarafından Hitit başkenti haline getirilmiştir. Hitit sarayına kuzey Suriye şehirlerinden katipler getirterek Hititlerde yazılı arşivler oluşturulması geleneği de I. Hattuşili ile başlar.

I. Hantili yaklaşık olarak MÖ 1590-1560 yıllarında hüküm sürmüş Hitit kralıdır.

I. Murşili (Muršili) yaklaşık olarak MÖ 1620-1590 yıllarında hüküm sürmüş Hitit kralı. Önce Halep şehrini ele geçirerek Suriye'deki Yamhad krallığını yıkmış, ardından Babil şehrine kadar giderek MÖ 1595 yılında Hammurabi sülalesini sona erdirmiştir.

Hitit devletinin kurucusu kimi kaynaklarda I. Hattuşili olarak belirtiliyor olsa da Telipinu fermanında aktarıldığı üzere, bir önceki kral Labarna'nın zamanında Anadolu'nun çeşitli bölgelerinin fethedildiği anlaşılmaktadır. Hitit beylikleri döneminde sağlam bir devlet yapısı olduğu söylenemez. Bu dönemde Orta Anadolu'da sadece Hititler değil, Hattiler, Luwiler gibi grupların da hüküm sürdüğü şehir devletleri mevcuttur. Labarna'dan son kral II. Şuppiluliuma'ya kadar yaklaşık 5 asır boyunca hükümdarlığı kesin olarak belgelenmiş 26 Hitit kralı hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">III. Hattuşili</span> Yaklaşık MÖ 1267-1237 tarihleri arasında hüküm sürmüş Hitit kralı

III. Hattuşili (Hattušili), yaklaşık MÖ 1267-1237 tarihleri arasında hüküm sürmüş Hitit kralıdır. II. Murşili'nin bilinen dördüncü ve en küçük oğludur. Daha kral olmadan önce Kizzuvatna orijinli bir rahibe olan, Puduhepa ile evlenmiş ve Puduhepa en söz sahibi Hitit kraliçelerinden biri olmuştur. Günümüzde Hititlerin başkenti Hattuşaş'ta yapılan kazılarda, III. Hattuşili'ye ait 200'ün üzerinde doküman bulunmuştur.

II. Hattuşili (Hattušili), MÖ 14. yüzyılın başlarında Büyük (Yeni) Krallık döneminde hüküm sürdüğü düşünülen ancak varlığı hakkında tartışmaların olduğu Hitit kralıdır.

I. Zidanta, Eski Krallık döneminde, yaklaşık olarak MÖ 1560-1545 yıllarında hüküm sürmüş Hitit kralıdır.

I. Muvatalli, orta Hitit döneminde hüküm sürmüş son Hitit kralıdır.

II. Zidanta, orta Hitit döneminde hüküm sürmüş bir Hitit kralıdır.

II. Arnuvanda, yaklaşık MÖ 1322-1321 yıllarında, kısa bir süre hüküm sürmüş Hitit kralıdır.

III. Arnuvanda, MÖ 13. yüzyıl sonlarında, kısa bir süre hüküm sürmüş Hitit kralıdır.

<span class="mw-page-title-main">II. Muvatalli</span>

II. Muvatalli, yıllarında hüküm sürmüş ve Mısır kralı II. Ramses'le Kadeş Savaşı'nı yapmış olan Hitit kralıdır.

I. Tuthaliya MÖ 14. yüzyıl başlarında hüküm sürmüş Hitit kralıdır. MÖ 15. yüzyıl boyunca bir gerileme dönemi geçiren Hitit devletini yeniden çıkışa geçiren kral olarak kabul edilir.

II. Şuppiluliuma, IV. Tuthaliya'nın oğlu, MÖ 1207-1178 yıllarında hüküm sürdüğü düşünülen Hitit İmparatorluğu'nun Yeni (Büyük) Krallık Dönemi'nin bilinen son kralı ve Asur kralı I. Tukulti-Ninurta'nın çağdaşıdır. Komutası altındaki bir donanma Kıbrıslıları yenilgiye uğratmıştır, bu olay aynı zamanda tarihte kaydedilmiş ilk deniz muharebesidir.

II. Tuthaliya, MÖ 14. yüzyılın ortalarında hüküm sürmüş Hitit kralıdır. Kral I. Arnuvanda’nın oğlu, I. Şuppiluliuma’nın babasıdır.

Kurunta MÖ 13. yüzyılın sonlarında yaşamış Hitit prensi ve Tarhuntassa ülkesi kralıdır. Hitit kralı IV. Tuthaliya'nın hükümdarlığı sırasında çok kısa bir süre için Hitit başkentini ele geçirip kendini büyük kral ilan etmiş olabileceği ileri sürülmüştür.

II. Murşili, babası II. Muvatalli'nin ölümünün ardından MÖ 1272, yılında tahta çıkmış ve sadece birkaç yıl hüküm sürdükten sonra amcası III. Hattuşili tarafından tahttan indirilerek sürgüne gönderilmiş bir Hitit kralıdır. Hitit kaynaklarında ismi genellikle Urhi-Teşup olarak geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tarhuntaşşa</span>

Tarhuntaşşa henüz yeri tam olarak keşfedilmemiş olan, kısa bir dönem için Hitit devletine başkentlik yapmış bir Hitit şehri ve bu şehrin merkezini oluşturduğu Orta Toroslar'da bulunan bölgeye verilen addır. Şehir Luvi dilinde "Fırtına Tanrısı'nın (Tarhunta) şehri" manasına gelmektedir. Teke yarımadasında yer alan Lukka (Likya) diyarıyla Çukurova bölgesinde yer alan Kizzuvatna diyarı arasında kalan Tarhuntaşşa bölgesi, büyük ölçüde antik çağdaki Pamfilya bölgesine denk düşmektedir. Büyük Hitit Kralı IV. Tuthaliya ve vasalı olan Tarhuntaşşa Kralı arasında yapılan bir antlaşmaya göre Tarhuntaşşa bölgesinin batı sınırını Kaştariya nehri oluşturmaktadır.

II. Murşili, Yeni Krallık Dönemi'nde Hitit hükümdarı (MÖ.1321–1295).

Kupanta-Kurunta, Arzava'nın kayıt altına alınmış ilk kralıdır. M.Ö. 15. yüzyılın sonlarında yaşamış olan Kupanta-Kurunta, Hitit kralları I. Tuthaliya I ve I. Arnuvanda tarafından savaşta yenilgiye uğratılmıştır. Ardından Zippaşla'da Arnuvanda'nın vasalı olan Madduvatta'ya saldırmıştır. Madduvatta ile evli olan bir kızı bulunmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.