İçeriğe atla

III. Tiglat-Pileser

Tiglath-Pileser (Louvre Müzesi)

III. Tiglath-Pileser (İbranice kullanım biçiminden,[1] Akatça: Tukultī-apil-Ešarra) (MÖ 745 - 727[2][3]) MÖ 8. yüzyılda hüküm sürmüş olan ve Yeni Asur İmparatorluğu'nun kurucusu olarak kabul edilen[4] ünlü bir Asur kralıdır. Suriye ve Filistin'i alarak ülke topraklarını genişleten III. Tiglath-Pileser, Asur ve Babil krallıklarını tek çatı altında birleştirmiştir (MÖ 728)

Resmi yazıtlar III. Tiglat-Pileser döneminde yazılmaya başlamıştır. Kralın Kalah'taki (bugünkü Nimrud, Irak) sarayın duvarlarını süsleyen ünlü kabartmalar bunlara örnek olarak gösterilebilir.

Tiglath-Pileser'in tahta çıkışının koşulları net değildir. Çünkü antik Asur kaynakları Tiglath-Pileser'in soyuyla ilgili çelişkili açıklamalarda bulunur ve tahta çıkışı sırasında bir isyan olduğuna dair kayıtlar vardır, birçok tarihçi Tiglath-Pileser'in tahtı, ya kardeşi ya da babası olan selefi V. Asur-nirari'den ele geçiren bir gaspçı olduğu sonucuna varmıştır. Diğer tarihçiler, kanıtların Tiglath-Pileser'in tahtı meşru yollarla devraldığı şeklinde kolayca yorumlanabileceğini ve tartışmanın çözümsüz kaldığını varsaymaktadır.

Tiglath-Pileser, önemli yetkililerin ve generallerin etkisini dizginleyerek erken dönemde kraliyet gücünü ve otoritesini artırdı. 744 ve 743'te bazı küçük zaferler kazandıktan sonra, 743'te Arpad yakınlarındaki bir savaşta Urartu kralı II. Sarduri'yi yendi. Bu zafer önemliydi çünkü Sarduri, on bir yıl önce Tiglath-Pileser'in selefi Ashur-nirari'yi yenmişti ve Urartu kısa bir süreliğine Asur gücüne eşit olmuştu. Tiglath-Pileser, Sarduri'yi yendikten sonra dikkatini Levant'a çevirdi. Tiglath-Pileser, birkaç yıl boyunca Levant'ın çoğunu fethederek, daha önce etkili olan krallıkları yendi ve sonra ilhak etti veya boyunduruk altına aldı, özellikle Aram-Şam krallığını sona erdirdi. Tiglath-Pileser'in Levant'taki faaliyetleri Tevrat'ta kaydedilmiştir. Birkaç yıl süren çatışmalardan sonra Tiglat-Pileser 729 yılında Babil'i fethederek hem Asur hem de Babil kralı olarak hüküm süren ilk kral oldu.

Kaynakça

  1. ^ Krallar Kitabı'nda "Tiglath-Pileser" biçiminde, Yazıtlar Kitabı'nda "Tilgath-Pilneser" biçiminde geçmektedir
  2. ^ "Asur Kahramanları Listesi". 14 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2009. 
  3. ^ Tadmor, H. (1994). III. Tiglath-Pileser Yazıtları sf.29
  4. ^ "Mezopotamya Tarihi: Yeni Asur İmparatorluğu (746-609) - Britannica Çevrimiçi Ansiklopedi". 2 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2009. 


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Babil</span> Mezopotamyada tarihi bölge ve devlet

Babil, Mezopotamya'da adını aldığı Babil kenti etrafında MÖ 1894 yılında kurulmuş, Sümer ve Akad topraklarını kapsayan bir imparatorluktur. Babil'in merkezi bugünkü Irak'ın El Hilla kasabası üzerinde yer almaktadır. Babil halkının büyük bir kısmını tarih boyunca çeşitli Sami asıllı halklar oluşturmuştur. Bölgede konuşulmuş en yaygın dil Akadca olmuş olmasına rağmen Sümerce dinî dil olarak kullanılmıştır. Aramice ise ilerleyen yıllarda bölgenin geçer dili konumuna gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Asurlular</span> Mezopotamyada tarihî Sami devleti

Asur İmparatorluğu, Asur Devleti veya Asurya, MÖ 2025 ile MÖ 612 yılları arasında var olmuş ve Sami halklardan oluşmuş bir Antik Çağ Mezopotamya imparatorluğuydu. Devlet ilk başta Kuzey Irak'ta, Dicle kıyısında bulunan Asur (Aššur) şehrinden oluşmuşken, Güney Mezopotamya ve Doğu ile olan ticari ilişkilerden yararlanarak gelişmiş ve toprakları genişleyerek bir imparatorluğa dönüşmüştür. Anadolu'daki en büyük ticaret kolonileri Kültepe'de (Kayseri) bulunmaktaydı. Başkentleri Ninova'ydı.

Aramiler, MÖ 11. yüzyıl ve MÖ 8. yüzyıl arasında Kuzey Suriye, Mezopotamya, Doğu Akdeniz kıyıları ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yaşamış, bölgede bazı devletler ve şehirler kurmuş halk.

<span class="mw-page-title-main">Asur</span> Irakta bulunan antik kent.

Asur, Mezopotamya'nın kuzey kısmında, günümüzde Musul yöresinde, Dicle Irmağı'na bakan bir plato üzerinde kurulmuş antik bir kenttir. Bölgedeki arkeolojik kazılar, MÖ 3. binyılın başlarında burada bir yerleşim olduğunu göstermektedir. Ancak yayılma alanı ve diğer nitelikleri hakkında kesin bilgilere ulaşılamamıştır. Bugüne kadar tespit edilen yapı kalıntıları, antik Mezopotamya'da yapıldığı gibi, eski yapıların üstüne aynı tarzda inşa edilmiş olan bir İştar tapınağı altında kalmış temellerdir. Asur, Kalah ve Ninova kentleri Asur'un başlıca kentleridir.

Babil ve Asur uygarlıkları, Mezopotamya'da, Fırat ve Dicle ırmakları arasındaki bölgede 5.000 yıl önce kurulan en büyük kentlerden Babil ve Asur çevresinde yaratılan uygarlıklardır. Bu kentler, Babil ve Asur ülkelerinin de merkeziydi. Yazı başta olmak üzere burada pek çok buluş gerçekleştirildi. Asur ve Babil'de ortaya çıkan uygarlık doğuda İran ve Hindistan'a; batıda ise Filistin, Yunanistan ve Roma'ya doğru yayıldı. Babil ve Asur böylece doğu ve batı uygarlıklarının da çıkış yeri oldu.

Bu sayfa ilk zamanlardan itibaren Asur Krallarını listelemektedir. Kayıp tarihler için Babil kronolojisi ile senkronize olarak hazırlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gurgum</span>

Gurgum Krallığı coğrafi olarak Akdeniz, Doğu Anadolu, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’nun kesişim noktasında kurulmuş bir Neo-Hitit kent devletidir. Krallığın merkezi genellikle bugünkü Maraş Kalesi ve çevresi olarak görülür. Burada Gurgum ve Marqasti tanımları arasındaki fark, birinin bir bölgeyi diğerinin ise kent merkezini ifade etmesidir.

<span class="mw-page-title-main">II. Sargon</span> MÖ 722 - MÖ 705 yılları arasında hüküm sürmüş Asur kralı

II. Sargon (Akatça: Šarru-ukin -"meşru kral", Arapça: سرجون Süryanice: ܣܪܓܘܢ,, Asur Kralı. MÖ 722 - MÖ 705 yılları arasında ülkeye hükmetti. MÖ 722'de tahtı güç kullanarak ele geçiren II. Sargon, İsrail'i işgal etti.

MÖ 8. yüzyıl, MÖ 800'ün ilk günü başlamış ve MÖ 701'in son günü bitmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Geç Hititler</span> Vikimedya liste maddesi

Geç Hititler veya Geç Hitit Devletleri, Anadolu'nun Demir Çağı'ndaki Luvice, Aramice ve Fenikece konuşan siyasi varlıklarıdır. MÖ 1200'lerde batıdan gelen Ege Göçleri'nin saldırılarından kurtulabilen Hititler güney ve güney - doğu Toroslar'ın dağlık bölgelerine çekilerek yaşamışlar ve her biri bağımsız beylikler kurmuşlardır. Geç Hitit Devletleri MÖ 11. yüzyıldan itibaren hem siyasal hem de kültürel anlamda Arami etkisi altına girdiler ve zamanla Aramileştiler. Geç Hitit Devletleri Urartu ve Asurlular'a bağımlı olarak yaşadılar. MÖ 7. yüzyılda ise Asurlular bu devletlerin siyasal varlığına son verdi. Bu tarihten sonra bu devletlerin her biri Asur eyaleti oldu. Karkamış, Pattin(Unqi), Sam'al, Gurgum, Kummuhu, Milid, Keveh, Hilakku ve Tabal devletleri; Geç Hitit Devletleridir.

<span class="mw-page-title-main">İsrail Krallığı (kuzey)</span>

İsrail Krallığı Birinci İsrail Krallığı'nın MÖ 930'da yıkılmasından sonra kurulmuş iki devletten biridir. MÖ 930'da kurulan krallığın varlığı MÖ 720'de Asur İmparatorluğu'nun işgaliyle son buldu. En önemli şehirleri Şehem, Tirzah ve Samiriye idi.

<span class="mw-page-title-main">Kommagene Krallığı</span>

Kommagene Krallığı, İrani Orontid Hanedanı'nın Helenleşmiş bir kolu tarafından yönetilen Greko-Pers krallığıdır. Partlar, Ermeniler ve Romalılar arasında tampon bir ülke olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">III. Adad-nirari</span>

III. Adad-nirari, MÖ 811 ila 783 yılları arasında hükümranlık sürmüş Asur kralıdır.

<span class="mw-page-title-main">Patin</span> MÖ I. binyılda Anadolu ile Mezopotamyanın birleşim sahasında hüküm süren geç Hitit krallığı

Patin ya da Unki, MÖ 1. binyılda Anadolu ile Mezopotamya'nın birleşim sahasında hüküm süren geç Hitit krallığı.

<span class="mw-page-title-main">II. Sarduri</span>

II. Sarduri, babası I. Argişti'nin ölümüyle tahta geçen Urartu kralıdır. Urartuların en parlak döneminde krallık yapan Sarduri, Asurlular da dahil olmak üzere birçok komşu devletin topraklarını ele geçirmiştir. Kolhis devletinden bahseden en eski yazılı kaynaklar II. Sarduri'nin döneminde yazılmış Urartu yazıtlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Armani (krallık)</span> Eski Mezopotamya Krallığı

Armani Sargon ve torunu Naram-Sin tarafından söz edilen antik bir krallıktır. Mezopotamya'da kurulduğu tahmin ediliyor, ancak konumu yoğun bir şekilde tartışılıyor.

<span class="mw-page-title-main">Deioces</span> Med İmparatorluğunu kuran kral

Deioces Med kabilelerini birleştirerek, Med İmparatorluğu'nu kurduğu belirtilen ilk Med kralıdır.

I.Sarduri'nin doğum tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte MÖ.834 yılında tahta çıktığı bilinmektedir.

Sien, halkı Proto-Güney Kafkas kabilelerinden oluşan Diaohi Krallığı'nın tarihsel olarak onaylanmış ilk yöneticisidir. MÖ 12. yüzyılın sonlarında hüküm sürmüştür. Asur kaynaklarında, Sien'in krallığının MÖ 1112'de I. Tiglat-Pileser tarafından işgal edilişi anlatılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">V. Şamşi-Adad</span>

V. Şamşi-Adad MÖ 824-811 yılları arasında Asur Kralıydı. Adını Adad olarak da bilinen tanrı Hadad'dan almıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.