İçeriğe atla

III. Hasan (Haşhaşi)

Celâl'ed-Dîn Hasan-ı Sâlis (Farsça: İmam Jalal al-Din Hasan; Farsçaامام جلال الدین حسن) ya da III. Hasan ( Doğum: Hicrî 583 / M. 1187 ) (İmâmlık ve Yedinci Yedinci Elemût Kalesi Komutanlığı süresi: Hicrî 607-618 / M. 1210-1221) (III. Hasan) Hicrî 607-618/ M. 1210-1221 yılları arasında Elemûtlar-Nizârî Devleti hükümdârı ve Nizârî Bâtınî-İsmâ‘îl’îyye Mezhebi'nin Yirmi Beşinci İmâm-ı Zamânı.

Hayatı

Hasan, 24. İmam ve Sünni bir annenin oğlu olarak dünyaya geldi.[1] Celaleddin Hasan, Sünni İslam'a geçtiğini öne sürdü ve bu durum Abbasi Halifesi en-Nasır ile diğer Müslüman prensler tarafından kabul edildi. Bu nedenden ötürü kendisine "Yeni Müslüman" anlamına gelen naw-musalman (Farsça: نومسلمان) lakabı verildi.[2] Alamut'un önceki liderleriyle ilişkilendirilen inanç ve politikalardan uzaklaştı ve atalarını lanetleyip Hasan Sabbah'ın kitaplarını yaktı.[3][4] Horasan, Kazvin[5] ve Irak'tan birçok Sünni âlimi ve fakihi Alamut Kalesi'ni ziyaret etmeye davet etti ve hatta onlara kütüphaneyi inceleyebileceklerini ve itiraz ettikleri kitapları kaldırabileceklerini söyledi.[6]:405 Ayrıca bu âlimlere takipçilerine ders vermelerini emretti[7] ve Sünni şeriatına uymalarını sağladı.[7] Bununla birlikte, inancını değiştirmesi bazıları tarafından takiyye olarak yorumlanmıştır.[8]

Hayatı boyunca, Abbasi Halifesi en-Nasır ile arasındaki dostane ilişkileri sürdürdü. Bağdat halifesi ile yapılan bir ittifak, yalnızca Nizârî İsmâilî devletinin değil, genel olarak Müslüman dünyasının da kendini savunması için daha fazla kaynak anlamına geliyordu.[9]:29 Bununla birlikte, Eldenizliler’in hükümdarı Özbek’e karşı çıkarılan isyana yardım etmek için ordusunu bizzat yönetti.[10]

1221 yılında, muhtemelen bir zehirlenme sonucu öldü.[11] Sünni dört kadınla evlendi;[12] bu kadınlar Gilan prenslerinin kızlarıydı. III. Hasan, bu evlilikler için prenslerden izin istedi, prensler de Abbasi Halifesi'ne danışarak onay aldı. Ancak bu kadınlar, III. Hasan’ın bazı akrabalarıyla birlikte, oğlu tarafından görevlendirilen vezir tarafından Hasan'ı zehirlemekle suçlanarak idam edildiler.[12][13]

Hasan'ın uyguladığı Sünnilik anlayışı zamanla tersine döndü[14] ve topluluğu, oğlu[10] ve halefi olan,[15] dokuz yaşında göreve gelen,[7] III. Alâ’ed-Dîn Muhammed'in imamlığı sırasında giderek yeniden İsmaili Şii olarak tanımlandı.[7] Bununla birlikte, oğlu tahta çıktığında henüz çok genç olması sebebiyle, devleti geçici olarak III. Hasan'ın veziri kontrol etti.[16]

Ölümü

Hicrî 618 / M. 1221 tarihinde öldü. Yerine oğlu Alaaddin Muhammed, Elemûtlar-Nizârî Devleti hükümdârı ve Nizârî Bâtınî-İsmâ‘îl’îyye Mezhebi'nin Yirmi Altıncı İmâm-ı Zamânı oldu.

Elemûtlar soyağacı

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
‘Ubeyd’Allâh'ibn‘el’Huseyn‘el’Medhî
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Fâtımî Devleti (Yedicilik)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Kâ'im
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mansûr
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mu'izz
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Aziz (Fatımi)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Târik’ûl-Hâkim bi-EmrʿAllâh
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Dürzîlik
 
Zahir (Fatımi)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ebû Temîm Mu’âdd el-Mûstensir
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Nizârîlik
 
Mustalilik
 
 
 
 
 
 
Türkistan Aleviliği
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Nizar (Fatımi)
 
Ebû’l-Kâsım ʿAhmed el-Mustâ‘lî
 
Muhammed‘bin’Mu’âddʿel’Mûstensir
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
El-Hadi bin el-Nizar
 
Ebû‘Ali’Mansûr‘el’Âmir’bi'Ahkâm’îl‘Lâh
 
ʿAbd’el-Mecîd el-Hâfız li-Dîn’il-Lâh
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Alamut Kalesi
 
Tayyib Ebu'l-Kasım
 
Hafızilik
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
El-Mohtedî bin el-Hâdî (I. Muhammed)
 
 
 
 
 
 
İsmâʿil ez-Zâfir li-Dîn’il-Lâh
 
Yusuf‘binʿAbdûlMecîdʿûl’Hâfız
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
El‘Kahir’bi‘Kuvvet’ûl‘Lâh/Ahkâm’îl‘Lâh’I.Hasan
 
 
 
 
 
 
İsâ el-Fâ’iz bi-Nasr’Allâh
 
ʿAbd Allâh el-Âzıd li-Dîn’il-Lâh
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Alâ Zikrihi’s-Selâm II. Hasan
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Nûr’ed-Dîn II. Muhammed
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Celal’ed-Dîn III. Hasan
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Alâ’ed-Dîn III. Muhammed
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Rükneddin Hür Şah
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
IV. Ağa Han (Nizari fıkhı)
 
Dâ’îler (Mustali fıkhı)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Kaynakça

  1. ^ Delia Cortese; Simonetta Calderini (2006). Women and the Fatimids in the World of Islam (illustrated, reprint bas.). Edinburgh University Press. s. 61. ISBN 9780748617333. 
  2. ^ Cyril Glassé (2003). The New Encyclopedia of Islam (illustrated, revised bas.). Rowman Altamira. s. 226. ISBN 9780759101906. 
  3. ^ Sastri, Kallidaikurichi Aiyah Nilakanta, (Ed.) (1970). A Comprehensive History of India: The Delhi Sultanat, A.D. 1206-1526. Orient Longmans. s. 52. 
  4. ^ Ghulam Abbas Dalal (1 Ocak 1995). Ethics in Persian Poetry: With Special Reference to Timurid Period. Abhinav Publications. s. 114. ISBN 9788170173144. 
  5. ^ Ehsan Yar-Shater (2007). Yar-Shater, Ehsan (Ed.). Encyclopaedia Iranica (illustrated bas.). Routledge & Kegan Paul. s. 403. ISBN 9781934283080. 
  6. ^ Daftary, Farhad (1990). The Ismāʻīlīs: Their History and DoctrinesÜcretsiz kayıt gerekli. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780521370196. 
  7. ^ a b c d Jestice, Phyllis G., (Ed.) (2004). Holy People of the World: A Cross-cultural Encyclopedia, Volume 1 (illustrated bas.). ABC-CLIO. s. 349. ISBN 9781576073551. 
  8. ^ Jeff Suzuki (27 Ağustos 2009). Mathematics in Historical Context (illustrated bas.). MAA. s. 106. ISBN 9780883855706. 
  9. ^ Ivanov, Vladimir A. (1960). Alamut and Lamasar; Two Mediaeval Ismaili Strongholds in Iran, an Archaeological Study. Teheran: Ismaili Society. OCLC 257192. 
  10. ^ a b Jestice, Phyllis G., (Ed.) (2004). Holy People of the World: A Cross-cultural Encyclopedia, Volume 1 (illustrated bas.). ABC-CLIO. s. 421. ISBN 9781576073551. 
  11. ^ The Muslim Review, Volumes 3-4. University of Minnesota. 1928. s. 17. 
  12. ^ a b James Wasserman (1 Nisan 2001). The Templars and the Assassins: The Militia of Heaven. Inner Traditions / Bear & Co. s. 123. ISBN 9781594778735. 
  13. ^ Delia Cortese; Simonetta Calderini (2006). Women and the Fatimids in the World of Islam (illustrated, reprint bas.). Edinburgh University Press. ss. 61-2. ISBN 9780748617333. 
  14. ^ Farhad Daftary (2012). Historical Dictionary of the Ismailis (illustrated bas.). Scarecrow Press. s. liv. ISBN 9780810861640. 
  15. ^ Daryoush Mohammad Poor (18 Eylül 2014). Authority Without Territory: The Aga Khan Development Network and the Ismaili Imamate. Palgrave Macmillan. s. 234. ISBN 9781137428806. 
  16. ^ W B Bartlett (1 Mayıs 2013). "Nemesis". Assassins: The Story of Medieval Islam's Secret Sect. The History Press. ISBN 9780752496146. Hasan's vizier took control of the government at Alamut till Muhammad should be old enough to take over from him. 

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

III. Hasan (Haşhaşi)
Doğumu: 1187 Ölümü: 1221
Resmî unvanlar
Şii İslam unvanları
Önce gelen
Nûr’ed-Dîn Muhammed Sâni
Nizârî-İsmâ‘îl’îyye İmâmı
İmâm Celâl’ed-Dîn Hasan-ı Sâlis
Yirmi Beşinci Nizâr’îyye
Şîʿa Nizârî-İsmâ‘îlî İmâmı

1210 - 1221
Sonra gelen
Alâ’ed-Dîn III. Muhammed
İsmâ‘îlî-Nizârîlik İmâmı

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hasan bin Ali</span> Sünnilerin 5. halifesi, Şiilerin 2. imamı; sahabe

Hasan bin Ali bin Ebu Talib, Ali bin Ebu Talib ve Fatıma’nın büyük oğulları ve İslam peygamberi Muhammed'in ilk torunudur. Şiâ çoğunlukla onu on iki imamlarının ikincisi kabul eder, çok küçük bir fırkaya göre ise ikinci imam Hüseyin bin Ali'dir. Bununla birlikte hem Sünni, hem de Şiî ve Alevî İslam anlayışında çok önemli bir yeri vardır; onun, peygamberin Ehli beyt'inden olduğu konusunda herkes hemfikirdir. Babası ile 37 yıl, dedesi ile ise 8 yıl birlikte bulunmuştur. Soyundan gelenlere Şerif denilir.

Şiilik veya Şia, Muhammed'den sonra devlet yönetiminin Ali'ye ve onun soyundan gelenlere ait olduğu fikrini savunan; Ali ile birlikte onun soyundan gelen imamların günahsızlığına, yanılmazlığına ve bizzat Allah tarafından imam olarak seçildiklerine dair inanışların ortak adıdır. İslam dünyası içerisinde Müslüman nüfusun yüzde 10-15'lik kısmını oluşturur. Siyasi saiklerle ortaya çıkan bu ayrılık, zaman içinde fıkhi ve itikadi bir alt yapı kazanarak mezhepleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Haşhaşîler</span> Nizârî–İsmaili koluna mensup dinî ve siyasi tarikat

Haşhâşîler (Arapça: حشیشیة Haşîşiyye ya da Arapça: حشاشون Haşşaşun), Sabbâhîler ya da Suikastçılar (İngilizce: Assassins), Şî'a mezhebinin İsmâîliyye koluna mensup din adamı Hasan bin Sabbah tarafından 1090 yılının Eylül ayında Alamut Kalesi'ni (Elemût) zapt ettiğinde kurulmuş olan dinî tarikat ve siyasî örgüt.

<span class="mw-page-title-main">Dört Halife</span>

Dört Halife ya da Râşid Halifeler; Sünnilik'te Râşid halifeler, doğru yola yönlendirilen ve doğru bir model olduğu kabul edilen halifelerdir. Bazıları bu kategoriye Muhammedin torunu Hasan'ın 6 aylık hilafetini de sokarlar. İslam peygamberi Muhammed'in ölümünden sonra ümmete önderlik eden ilk dört halifedir:

<span class="mw-page-title-main">Hasan Sabbah</span> Nizârî–İsmaili Devletinin ve Haşhaşî fedai tarikatının kurucusu ve ilk lideri (1050–1124)

Hasan Sabbah, Nizârî-İsmaili Devleti'nin ve Haşhaşî fedai tarikatının kurucusu ve ilk lideridir. Şii mezhebine bağlı olan İsmaililik alt mezhebindendir.

<span class="mw-page-title-main">İsmaililik</span> İslâmın Şiilik koluna bağlı bir mezhep

İsmâilîlik, adını İsmâil b. Ca'fer es-Sâdık'tan alan Şii mezhebi.

<span class="mw-page-title-main">Alamut Kalesi</span> Haşhaşîler tarikatının merkezi olan kale

Alamut Kalesi, ya da Elemût – Belde't-ûl'İkbâl ; Nizârî-İsmaili Devleti'nin ve Haşhaşîler tarikatının yönetim merkezi konumunda olan ve Hazar Denizi güneyinde, İran'ın Kazvin şehri sınırları içerisinde yer alan bir kaledir. Kelime mânâsı olarak "Kartal Yuvası" anlamına gelmektedir. Rivayete göre Cüstânîler kralı Veşudan İbn-i Cüstan tarafından inşa ettirilmiştir. Ebced hesabına göre ise "Elemût", Hicrî 483 yılına tekâbül etmektedir ki, bu sayı da kalenin tarikat kurucusu Hasan Sabbah tarafından zaptedildiği yıla karşılık gelmektedir. Alamut Kalesi, Hasan bin Sabbah tarafından fethedilene kadar Cüstânîler'in denetimi altında kalmıştır. Hasan Sabbah'ın eline geçen kale, Haşhaşiler'in karargâhı hâline gelmiştir. Kale, 1256 yılında, Bağdat İşgali'ne giden Hülâgû Han komutasındaki Moğol ordusu tarafından Haşhaşiler'i yok etmek amacıyla ele geçirilmiş ve kalede bulunan neredeyse tüm Haşhaşiler öldürülmüştür. Kale tahrip edilmiş, içinde bulunan ünlü kütüphanesi de yakılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Karmatîlik</span> İslâmın Şiîlik kolunun İsmâilîyye mezhebinin bir alt mezhebi

Karmatîlik, Şiîliğin İsmâilîyye mezhebinin Fâtımîler'in imâmlığını kabul etmeyen ve "Yediciler" olarak da bilinen koluna ait olan köktendinci (gulat) bir mezhep.

İmâmet ya da İmâmîlik İslam'ın bir kolu olan Şiiliğin temel ilkelerinden birisidir. Sünnilik imâmeti imanın esaslarından biri olarak saymaz.

Alâ Muhammed, Nûr’ûd-Dîn Muhammed, Alâ’ed-Dîn Muhammed bin Hasan-ı Sânî, Nûr el-Dîn Muhammed bin Hasan ya da ;, II. Muhammed veya bazen Ziyâr’ûd-Dîn Muhammed olarak da anılmaktadır. yılları arasında Elemûtlar-Nizârî Devleti hükümdârı ve Nizârî Bâtınî-İsmâ‘îl’îyye Mezhebi'nin Yirmi Dördüncü İmâm-ı Zamânı.

<span class="mw-page-title-main">Kiyâ Büzürgümmîd</span>

Kiyâ Büzürgümmîd, Nizarîler'in Alamut Kalesi'nde Hasan Sabbah'tan sonraki ikinci komutanı.

<span class="mw-page-title-main">III. Muhammed (Haşhaşi)</span> hükümdar

Alâ'ed-Dîn Muhammed ya da Alâ’ed-Dîn III. Muhammed bin Celâl’ed-Dîn Hasan-ı Sâlis ( Doğum: Hicrî 609 / M. 1213 - Ölüm: Hicrî 653 / M. 1255 ) Hicrî 618-653 / M. 1221-1255 yılları arasında Elemûtlar-Nizârî Devleti hükümdârı ve Nizârî Bâtınî-İsmâ‘îl’îyye Mezhebi'nin Yirmi Altıncı İmâm-ı Zamânı.

<span class="mw-page-title-main">Rükneddin Hürşah</span>

Rûkn’ed-Dîn Hûr-Şâh ( Doğum: Hicrî 627 / M. 1230 - Ölüm: Hicrî 655 / M. 1257 ) Hicrî 653-655 / M. 1255-1257 yılları arasında Elemûtlar-Nizârî Devleti hükümdârı ve Nizârî Bâtınî-İsmâ‘îl’îyye Mezhebi'nin Yirmi Yedinci İmâm-ı Zamânı.

<span class="mw-page-title-main">Ağa Han Davası</span>

Ağa Han Davası, Bombay'a 1846 yılında gelen ve İranlı bir soylu olan Nizârîler'in 46ncı İmâmı I. Ağa Han ile Bombaylı Hocalar'dan I. Ağa Han'a muhalif olan önderler arasında 1866 yılında çıkan bir arazi ihtilâfı ile alâkalı olan davadır.

<span class="mw-page-title-main">Ali el-Hadî</span> On İki İmamın onuncusu

Ali el-Hadî veya Ali Naki, On İki İmam'ın onuncusu, 9. İmam Muhammed el-Cevâd'ın oğlu.

Nizârî-Selçuklu savaşları, Büyük Selçuklu İmparatorluğu, bağlı eyaletler, beylikler ve azınlık Nizari İsmaililere (Suikastçılar) karşı yerel Sünni nüfus arasında yeni bir düzen kurma misyonu başladığında çatışmalar başladı. İmparatorluk içindeki hanedan mücadelelerinden faydalanan ve etkili, geleneksel olmayan taktikler uygulayan Nizariler, başlangıçta inançlarını yayma ve bir güç tabanı oluşturmada başarılıydı, ancak hareket kısa süre sonra zayıfladı. Selçuklular uzun süreli savaşlardan sonra Nizarileri yok etmeyi başaramadılar ve Nizari gücünün varlığını kabul ederek onlarla anlaşmaya çalıştılar.

962 tarihli Taormina Kuşatması, Taormina adasındaki ana Bizans kalesinin Fatımiler tarafından başarılı bir şekilde kuşatılmasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Haşhaşîlerin suikastına uğrayan kişiler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

11. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar Güneybatı Asya, Orta Asya ve Mısır'da faaliyet gösteren Suikastçılara atfedilen suikast (girişim) listesi.

Alamut Nizarilerine karşı Moğol harekâtı 1253'te İran Harezm İmparatorluğu'nun Moğol İmparatorluğu tarafından fethi ve bir dizi Nizari-Moğol çatışması sonrasında başladı. Büyük Han Möngke tarafından emredilen sefer Hülagu tarafından yönetildi. Nizarilere ve daha sonra Abbasi Halifeliğine karşı yürütülen harekât bölgede yeni bir hanlık kurmayı hedefliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Özbek (İldeniz)</span>

Özbek bin Muhammed Pehlevan,, İldenizliler'in 1210'dan 1225'e kadar hüküm süren beşinci ve son atabegidir. Selçuklu Devleti'nin son padişahı III. Tuğrul'un dul eşi Melike Hatun ile evlendi.