İçeriğe atla

III. İsmail

III. İsmail
Safevi şahı
Hüküm süresi1749-1773
Önce gelenII. Süleyman
Sonra gelenII.Muhammed Safevi
Doğum1733
İsfahan, İran
Ölüm1773
Abadan, Huzistan, İran
HanedanSafevi Hanedanı
BabasıSeyyid Murtaza Mirza
AnnesiMeryem beyim Safevi
DiniŞii İslam
Mazandaran'da basılan III. İsmail'in gümüş sikkesi.

Şah III. İsmail Ebu Turab (Farsça: شاهاسماعیل سوم), III. İsmail Safevi, Şah İsmail Seyyid Murtaza oğlu Safevi - İran şehinşahı, Safeviler hanedanı devletinin XIII. hükümdarı. Aslında hiçbir gücü olmamıştır. Devleti adına Zend Kerim Han yönetmiştir.

Hayatı

Şah III. İsmail 1733 yılında doğdu. Sultan Hüseyin'in soyundandır, babası Seyyid Murtaza Mirza, annesi Safevi hükümdarı Şah Hüseyin'in kızı Meryem Begim'dir.

1747 yılında Nadir Şah öldürüldükten sonra İran'da ve Azerbaycan'da iktidar mücadelesi başladı. İran'ın güneyinde de kendilerine Şiraz şehrini başkent seçen Fars Zend sülalesi egemenlik mücadelesi izlemekteydi. Onlara gore, Nadir Şah'ın öldürülmesi ve Afşarlar İmparatorluğu'nun parçalanmasının en büyük nedenlerinden biri de Safevi hanedanı mensuplarının hala kendilerini İran siyaseti içinde görülmeleri idi. Kerim Han Zend ve Ali Merdan Han Bahtiyari bu politik gerçeği kendi yararlarına ustalıkla kullandılar.

1747 - 1749 döneminde Nadir Șah'in varislerinden oluşan Afşar hanedanlığı de derin bir siyasi kriz geçirmekte idi. Hakimiyet uğruna mücadeleler ve iç çekişmeler sonucunda devletin kendilerine bağlantıları zayıflamıştı. Bu sülalenin egemenliği sadece Horasan üzerinde kalmıştı. Aralık 1749'da yapılan bir saray darbesi sonucunda Şahruh İran şahlığından atıldı. 19 Ocak 1750'de ise Afşar Hanedani şahi olarak iktidara, II. Süleyman Şah Hatai adı ile Mir Seyyid Muhammed getirildii. Fakat az sonra Mart 1750'de yeni saray darbesi sonucunda II. Süleyman Şah Hatai de şahlık makamından atıldıı ve șahlık tahtına yeniden Şahruh Şah Afşar getirildi.

Bu olaylarla eş zamanlı olarak, Ocak 1750'de İsfahan'a hakim olan Ali Merdan Han Bahtiyari ve Kerim Han Zend tarafından, Isfahan'daki Şahlık tahtina III. Şah İsmail ismi ile Safavi Hendani üyesi 17 yaşındaki İsmail getirildi. Böylece hukuken yasal olarak İran'da Safeviler hanedanı şahlık unvanini geri almaktaydı. Fakat Şah İsmail Safavi'nin hiçbir gerçek iktidar gücü ve egemenliği bulunmuyordu. Devleti onun adına "Vekil'ul Reaya" adı ile Kerim Han Zend yönetiyordu. Aslında Zendler ve Bahtiyariler Şah III. İsmail Safavi'yi halkı yatıştırmak ve kendi egemenliklerine bir resmi hukuki taban kurmak için kullandılar. Onun için III. Ismail Safavi'yi İran'ın güneyinde Abadan şehrindeki kalede devamlı göz hapsinde bulundurdular ve orada hiçbir görev yapmadan oturmasını sağladılar. Ali Merdan Han Bahtiyari öldürüldükten sonra Kerim Han Zend, tek başına İran'ın güneyini kontrol etmeye başladı. Bu dönemde Şah III. İsmail yine de Abadan kalesinde hapiste tutuldu.

1773 yılında Şah III. İsmail Safevi İran'ın güneyinde Huzistan vilayetindeki Abadan kenti kalesinde gözaltında bulunmakta iken öldü.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Safevîler</span> 1501–1736 arasında İranda varlığını sürdürmüş devlet

Safevî İmparatorluğu, Safevîler veya Safevî Devleti, 1501 ve 1736 yılları arasında varlığını sürdürmüş, sıkça modern İran tarihinin başlangıcı olarak kabul edilen, İran tarihindeki en önemli hanedanlıklardan biri olan Türk kökenli Safevi Hanedanı tarafından yönetilmiş devlet. Bugünkü İran, Azerbaycan, Ermenistan, Irak, Afganistan, Türkmenistan ve Türkiye'nin doğu kesiminde varlığını sürdürmüş, Şiî Onikiciliği resmî mezhep olarak kabul etmiş ve İran'ın varisi olduğu Safevî Hanedanı'nın devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Kaçar Hanedanı</span> 1789-1925 yılları arasında İranı yöneten Türk hanedan

Kaçar Hanedanı, İran'daki Azerbaycan Türklerinin Kaçar boylarından olan Kovanlı kolu tarafından kurulmuş ve 1794 ile 1925 yılları arasında hüküm sürmüş bir İran Devletidir.

Kerden Antlaşması veya Karden Antlaşması, 14 Eylül 1746 tarihinde Osmanlı Devleti ile Afşar Hanedanı'nın kurucusu Nadir Şah'ın ve Raziya Sultan'ın yönettiği İran arasında İran'da imzalanmış bir antlaşmadır. 1742-1746 Osmanlı-İran Savaşı'nı sona erdirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İran-Osmanlı savaşları</span> 16. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar İran ve Osmanlı arasında süren bir dizi savaş

İran-Osmanlı Savaşları, 16 ilâ 19. yüzyıl arasında Osmanlı İmparatorluğu ile İran'da otoriteyi elinde bulunduran birbirinin devamı niteliğindeki çeşitli hanedanlar arasında gerçekleşmiştir. Osmanlılar ile İran arasındaki ilk savaş 1514 Çaldıran Muharebesi'dir. Son savaş ise 1821-1823 Osmanlı-İran Savaşı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Afşar Hanedanı</span> 18.yüzyılda Azerbaycan ve İran bölgesinde hüküm sürmüş bir Türk hanedan

Afşar hanedanı Şah Abbas döneminde Azerbaycan'dan kuzey Horasana yerleştirilmiş Afşar kabilesi ve on sekizinci yüzyılın ortalarında Afşar İmparatorluğu'nu yöneten hanedandır. Hanedan, 1736'da Safevi hanedanının son üyesini deviren ve kendisini Azerbaycan ve İran Şahı ilan eden ordu komutanı Nadir Şah tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Zend Hanedanı</span> 18. yüzyılda İran bölgesinde kurulmuş bir İran hanedanı

Zend Hanedanı, 1750-1794 yılları arasında İran dolaylarında hüküm sürmüş İran devletidir. Hanedan, Luristan'da Nadir Şah Afşar tarafından doğu İran'a sürülmüş fakat onun ölümünden sonra tekrar geri gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nadir Şah</span> 1. Afşar Devleti Şahı

Nadir Şah Afşar, Afşar İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarı olan Türkmen şahtır. İran tarihinin en güçlü hükümdarlarından biri kabul edilip, 1736'dan 1747'deki suikastına kadar Afşar İmparatoru ve İran şahı olarak hüküm sürmüştür. Batı Asya, Güney Kafkasya, Orta Asya ve Güney Asya'da birçok seferde savaşmıştır. Askeri dehası nedeniyle, bazı tarihçiler onu İran'ın Napolyonu veya İkinci İskender olarak tanımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ Hanlığı</span>

Karadağ Hanlığı, 1747 yılında bugün İran'a bağlı Azerbaycan bölgesindeki Karadağ (Karacadağ) topraklarında kurulmuş feodal devlettir. Karadağ kelimesi büyük dağ veya dağlık yer anlamına gelmektedir. Hanlığın başkenti Ahar şehri olup bir ara Kürdeşt'e taşınmıştır. Hanlığın batısında Hoy Hanlığı, doğusunda Lenkeran Hanlığı, kuzeyinde Karabağ Hanlığı, güneyinde Tebriz Hanlığı ve Erdebil Hanlığı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Kerim Han Zend</span> Kerim Han Zend bir Kürt İran hükümdarı

Kerim Han Zend, 1705; Şiraz - 1 Mart 1779; Şiraz) İran'ın hükümdarı ve 1760 - 1779 yılları arasında İran'ın fiili Şah'ı ve Zend Hanedanı'nın kurucusu.

<span class="mw-page-title-main">Meşaleler Muharebesi</span>

Meşaleler Muharebesi, 1583 yılında Osmanlı İmparatorluğu ile Safevî Devleti arasında yapılan bir muharebedir.

Safevi şahı unvanı, 1501 sonbaharında I. İsmail'in Çabani ve Şerur savaşlarını kazandıktan sonra Tebriz'i ele geçirmesi ve kendisini Şah ilan etmesiyle kabul edilmiş ve 1736 yılında Nadir Şah olduktan sonra bu hanedandan alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İran bayrağı</span> Ulusal bayrak

İran bayrağı, İran İslam Cumhuriyeti'nin resmî bayrağı. 1980 yılında kabul edilmiştir.

Feth Ali Han Afşar, Urmiye Hanlığı'nın kurucusu ve Nadir Şah'ın amcasının oğlu.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman (Safevî şahı)</span> 8. Safevi Türkmen hükümdarı

Şah Süleyman, Safevilerin 8. şahı.

<span class="mw-page-title-main">Penahali Han</span>

Penah Ali Han, Azerbaycan'ın Terter şehrinde doğan Karabağ Hanlığı'nın kurucusu ve ilk hanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Adil Şah</span>

Adil Şah veya doğum adıyla Ali Kulu Han, İkinci Afşar şahı.

<span class="mw-page-title-main">Mirza Kuli Han Kaçar</span>

Mirza Kuli Han Kaçar, Pers prens. Kaçar Hanedanı'nın bir prensi ve Ağa Muhammed Şah'ın kardeşiydi. Rus İmparatorluğu'nun bir soylusu olarak, II. Katerina'in hükümdarlığının son dönemlerinde St. Petersburg'da yaşadı.

Nişabur Hanlığı; 1747-1798 yılları arsında İran'ın Horasan (İran) bölgesinde başkenti Nişabur olan Azerbaycan Hanlıkları'ndan biridir.

Mir Seyid Muhammed Maraşi, daha çok II.Süleyman adıyla bilinir. 1749'dan 1750'ye kadar İran'ın bazı bölgelerinde kısa bir süre hükümdar olmayı başaran bir Safevi hükümdar. Meşhed 'de İmam Rıza türbesi' nin işlerinden sorumluydu.

<span class="mw-page-title-main">Afşar İmparatorluğu</span> 1736-1796da Horasan Türk kökenli İran Şahlığı

Afşar İmparatorluğu, Safevi devletinin çöküşünden sonra kurulan Türkmen devletidir. Devletin kurucusu Horasan Türkü olan Nadir Şah Afşar'dır. Nadir Şah'ın devletteki otoritesinin arttığını gören II. Tahmasb, kendi otoritesini artırmak için 1731'de Osmanlıların üzerine yürüdü. Ancak muharebede alınan yenilginin ardından Revan, Osmanlıların eline geçti. Nadir Şah, 1732'de II. Tahmasb'ı iktidardan indirdi ve yerine oğlu III. Abbas'ı getirdi. Nadir Şah, III. Abbas'ın Mart 1736'da tahttan indirilmesinin ardından "Şah" sıfatıyla taç giydi. Böylelikle İran'da Safevî Hanedanı resmen son buldu ve Afşar Hanedanı dönemi başladı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.