İçeriğe atla

II. Zakaria

Zakaria Zakaryan (Ermenice: Զաքարե Զաքարյան veya Զաքարե Երկայնաբազուկ, çev. 'uzun kollu') veya Zakaria II Mhargrdzeli (Gürcüce: ზაქარია მხარგრძელი, çev. 'uzun kollu'), 12. yüzyılın sonları ve 13. yüzyılın başlarında Gürcistan Kraliçesi Tamar'ın ordusunun Ermeni generaliydi.[1][2] Aynı zamanda Gürcistan Krallığı'ndaki feodal toprakların hükümdarıydı.

Biyografi

Zakaria, babası Sargis ile birlikte 1177'de Prens Demna ve Orbeli ailesinin isyanını desteklese de kısa süre sonra III. Giorgi'nin yanında yer aldılar ve isyancılara karşı monarşi adına savaştılar. Ayaklanma bastırıldı ve Kral III. Giorgi, Zakaryan-Mhargrdzeli ailesini yüksek konumlara yerleştirdi. III. Giorgi'nin ölümünün ardından Kraliçe Tamar, iyi eğitim görmüş Sargis Mhargrdzeli'yi Amirspasalar makamına atadı ve ona (Kubasar'dan mahrum bırakılan) Lori'nin mülkiyetini devretti. Büyük oğlu Zakaria ve küçük oğlu İvane'ye hediyeler verdi ve İvane'yi Darbazi üyesi yaptı. Kraliçe Tamar'ın eski kocası Giorgi Rusi'nin 1191 civarındaki isyanı sırasında Zakaria Mhargrdzeli, kraliçeye sadık kalan birkaç soyludan biriydi. Tamar kademeli olarak kendi güç tabanını genişletti ve sadık soylularını, en önemlisi Mhargrdzeli olmak üzere, sarayda yüksek mevkilere yükseltti.[3]

Tamar'ın saltanatının dokuzuncu yılında, Mandaturtuhutsesi ve Amirspasalar Zakaria Mhargrdzeli ve kardeşi atabeg İvane, 1193'te Divin'i ele geçirdi. Aras havzası boyunca Gelakun, Bjni, Amberd ve Barguşat'ı ve Hudaferin köprüsüne kadar olan tüm kasabaları da aldılar. 1199 yılı civarında, Zakaria komutasındaki bir Gürcü ordusu Ani şehrini Şeddâdî kontrolünden aldı ve 1201'de Tamar burayı tımar arazileri olarak Zakaria'ya verdi.[4][5] Zakaria neredeyse otuz yıl boyunca Gürcü ordusunu komuta etti, 1195'te Şamkor'da ve 1203'te Basian'da[6] büyük zaferler elde etti ve 1210'da Kuzey İran'a baskınlar düzenleyerek[5] Tebriz, Hoy, Erdebil'i harap etti ve Kazvin'e kadar ulaştı. Zakaria, Ermeni-Gürcü sınır bölgelerinde birkaç çok dilli yazıt bıraktı ve Kuzey Ermenistan'daki Hariçavank Manastırı ve Ahtala Manastırı gibi birkaç kilise ve kale inşa etti.[7] Zakaria'nın ölümünden sonra mülkleri İvane'ye miras kaldı.

Kaynakça

  1. ^ Encyclopaedia of Islam. — E. J. BRILL, 1986. — Vol. I. — P. 507 "Ani was for the first time conquered by the Georgians in 1124, under David II, who laid the foundation of the power of the Georgian kings; the town was given as a fief to the Armenian family of the Zakarids, (in Georgian: Mkhargrdzeli = Longimani) "
  2. ^ Cyril Toumanoff. Armenia and Georgia // The Cambridge Medieval History. — Cambridge, 1966. — vol. IV: The Byzantine Empire, part I chapter XIV. — p. 593—637 "Later, in the twelfth and thirteenth centuries, the Armenian house of the Zachariads (Mkhargrdzeli) ruled in northern Armenia at Ani, Lor'i, Kars, and Dvin under the Georgian aegis."
  3. ^ Suny, Ronald Grigor (1994) [1988]. The Making of the Georgian Nation (2. bas.). Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press. s. 39. ISBN 0-253-20915-3. 
  4. ^ Minorsky, Vladimir (1953). Studies in Caucasian History. New York: Taylor’s Foreign Press. ss. 102-103. ISBN 0-521-05735-3. 
  5. ^ a b Lordkipanidze, Mariam (1987). Georgia in the XI-XII Centuries. Tiflis: Genatleba. s. 150. 
  6. ^ Alexander Mikaberidze, Historical Dictionary of Georgia, (Rowman & Littlefield, 2015), 184.
  7. ^ Bedrosian, Robert. "Kirakos Ganjakets'i's History of the Armenians". 16 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Atabeg, atabey ya da atabekü'l-asâkir, Selçuklu Devleti'nde ve sonrasında bazı Türk devletlerinde şehzadeleri eğitip yetiştiren memurlara verilen ünvandır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Krallığı</span> Orta Çağda kurulmuş Gürcü krallığı

Gürcistan Krallığı ya da Gürcü İmparatorluğu, Orta Çağ'da kurulmuş olan Gürcü devleti. Gürcistan pek çok alanda, Altın Çağ olarak adlandırılan dönemi bu krallık zamanında yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan'ın Moğollar tarafından istilası</span>

Gürcistan ve Kafkasların Moğollar tarafından istilası, Orta Çağ'da Gürcistan Krallığı ve Kafkaslardaki ona bağlı vasal devletlerin 13. yüzyılda Moğol İmparatorluğu orduları tarafından istila edilmesidir. İlk muharebeler 1220 yılında Moğol öncü birlikleriyle yaşanır. 1236 yılında ise Moğol Ordusu bütün kuvvetiyle bölgeyi istila eder ve 1243 yılında Gürcistan Moğol egemenliğine boyun eğer. Devlet her yıl çok ağır bir vergi vermek zorunda kalacak ve bitip tükenmeyen Moğol seferleri için asker sağlamak durumunda kalacaktır. İlk dönemlerde güçsüz olan Gürcü direnişi gelişerek açık isyanlara dönüşecektir. Gürcistan devletinde Moğol yanlısı ve Moğol karşıtı grupların çekişmeleri ülkeyi bölecektir. 1320'li yıllarda tahta çıkan kral V. Giorgi diplomatik ve askeri alandaki başarılarıyla krallık topraklarında yeniden Moğolları yenerek egemen olacak ve devleti eski gücüne çıkaracaktır.

<span class="mw-page-title-main">I. Aleksandre (Gürcistan kralı)</span> Gürcistanın 18. Kralı

I. Aleksandre, "Büyük", 1412 ile 1442 yılları arası Gürcistan kralıdır. Timur'un istilasından sonra onun toparlanma çabalarına rağmen Gürcistan hiçbir zaman eskisi gibi olamamış ve uzun bir durgunluk döneminden sonra kaçınılmaz bölünme ile yüz yüze kalmıştır. 1442 yılında tacı bırakıp bir manastıra kapanarak emekli olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Cakeli Hanedanı</span> Gürcü soylu bir orta çağ ailesi

Cakeli Hanedanı, bir Gürcü soylu (mtavari) ailesi ve Samtshe Prensliğini yöneten hanedan idi. Bu aile, Çorçaneli (ჩორჩანელი) hanedanının da bir koluydu.

<span class="mw-page-title-main">Abhazya Krallığı</span> 780lerden 1088e feodal bir devlet

Abhazya Krallığı, ayrıca Abasgia ya da Egrisi-Abhazya olarak da bilinir, 780 yılından 1008 yılında birleşmiş Gürcistan Krallığı çatısı altında hanedan verasetiyle Tao-Klarceti Krallığı ile birleşmesine kadar Kafkasya'da hüküm sürmüş Orta Çağ feodal devletiydi. Bizans kaynaklarına göre Abhazya Krallığı 10. yüzyılın başlarında, Haldia Thema'sı sınırlarından Nikopsis Irmağı ağzına kadar Karadeniz kıyısında üç bin Antik Yunan mili boyunca uzanan ve arkadan Kafkas Dağları ile çevrili bölgeye hakimdi.

<span class="mw-page-title-main">Samtshe Atabeyliği</span>

Samtshe Atabeyliği ya da Samtshe-Saatabago, Samtshe Prensliği olarak da bilinir, Gürcistan'ın Zemo Kartli bölgesinde hüküm sürmüş Orta Çağ Gürcü prensliğidir. 1268'de kurulan prenslik 1334 yılından itibaren "atabagi" unvanı taşıyan Gürcü hükümdarlar tarafından yönetilmiştir. En geniş sınırlara sahip olduğu dönemde sınırları Taşiskari’den Erzurum’a kadar uzanan Samtshe-Saatabago, Cavaheti’nin bir kısmı ile Eruşeti, Kola, Artaani, Acara, Tao, Klarceti ve Şavşeti bölgelerinden oluşuyordu. Osmanlıların eline geçtikten sonra Çıldır Eyaleti’ne dönüştürülen bölge, 1574 ve 1595 tarihli Osmanlı kayıtlarında Gürcistan Vilayeti olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tigva Manastırı</span>

Tigva Meryem'in ölümü Manastırı tartışmalı Güney Osetya bölgesindeki Prone nehri vadisinin Tigva köyünde yer alan bir Gürcü Ortodoks manastır kilisesidir. Manastır binası kubbeli Yunan haçı planı tasarımına sahiptir. Gürcüce bir yazıta göre, Kral IV. Davit'in kızı Tamar tarafından 1152 yılında yaptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Garni Muharebesi</span>

Garni Muharebesi, 1225 yılında Garni yakınlarında yapılan bir savaş. Daha sonra Gürcistan Krallığı'nın parçası olarak yapıldı. Muharebe; Khwarazmid İmparatorluğu, Moğol İmparatorluğu tarafından krallığından sürülen ve kaybedilen toprakları yeniden ele geçirmeye çalışan son Sultanı Celal ad-Din Mingburnu tarafından yönetiliyordu. Savaş, Harezmid zaferi ile sona erdi ve ihanet nedeniyle Gürcü tarihinde yıkıcı bir olay olarak işaretlendi. Sonuç olarak, Gürcü Kraliçesi Rusudan'ın (1223–1245) kraliyet mahkemesi Kutaisi'ye taşındı ve ülke, Moğol istilası sırasında yağmalanmaya maruz kaldı.

Basiani Muharebesi, 13. yüzyılda Gürcistan Krallığı orduları ile Anadolu Selçuklu Devleti arasında, Erzurum şehrinin 60 km kuzeydoğusundaki Basiani Vadisi'nde gerçekleşen savaş. Savaş, 1202 ve 1205 arasında çeşitli tarihlere dayanmaktadır, ancak son zamanlarda 1203 ve 1204 olarak geçmektedir. Müslüman tarihçi İbn Bîbî, savaşın hicri 598'de olduğunu iddia etti. Türk tarihçileri, Micingerd (Malazgirt) Kalesi'ni savaşın yeri olarak tanımlamaktadır.

Zakaryanlar, , Gürcüce adıyla Mhargrdzeli olarak da bilinirler, soylu bir Ermeni-Gürcü hanedanıydı. Gürcüce, Mhargrdzeli veya Ermenice isimleri: Երկայնաբազուկ, (Yerkaynbazuk) uzun kollu anlamına geliyordu. Bir aile efsanesi, bu ismin Ahameniş ataları II. Artaxerxes "Uzunkollu" için bir referans olduğunu söyler. Cyril Toumanoff / Encyclopædia Iranica'ya göre, onlar Ermeni Pahlavuni ailesinin bir uzantısıydılar. Zakaryanlar kendilerini Ermeni olarak görüyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Vasburaganlı Meryem</span>

Meryem, bir Gürcü kraliçesi ve naibi idi. Vaspurakanlı Ermeni kralı John-Senekerim Artsruni'nin kızı ve Gürcistan kralı I. Giorgi'nin ilk eşidir. Gürcistan'ın zengin dul kraliçesi olarak, reşit olmayan oğlu IV. Bagrat adına 1027'den 1037'ye naip olarak hüküm sürdü ve Bizans İmparatorluğu ile diplomasi işlerine katıldı.

II. Giorgi Gurieli, 1564-1583 ve 1587-1600 yılları arasında Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Babası Rostom Gurieli'nin ölümüyle tahta geçen Giorgi'nin saltanatı, komşu ülke Megrelya'daki Dadianiler ve bölge üzerindeki hak iddialarını arttıran Osmanlılar ile çatışma içinde geçti. Saltanatı 1583-1587 yılları arasında Megrellerin bölgeyi istilası ile kesintiye uğradı, ancak Osmanlı'nın desteğiyle yeniden tahta çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni devletleri ve hanedanlıkları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu listede tarihteki Ermeni devletleri, hanedanlıkları ve otonomileri bulunmaktadır.

Zakaria Panaskerteli, 12-13. yüzyıl Gürcü asilzadesi ve politikacısıydı. Zakaria, Aspanidze ailesinin Panaskerteli kolundan geliyordur ve Tao-Klarceti'de mülklere sahipti. 1180'lere kadar Tao-Klarceti'nin hükümdarı olan Guzan Abulasanisdze'nin bir vasalıydı. Zakaria'nın siyasal kaderi, Guzan'ın Gürcü kraliçesi Tamar'a isyanının ardından değişti. Zakaria, Tamar'a sadık kaldı ve diğer bazı soylularla birlikte 1192'deki isyanı bastırdı. Bunun karşılığında kendisine Tao-Klarceti'nin sınırlarını güvence altına alması için Panaskerti Kalesi verildi. Yönetimindeki yeni bölge Şavşeti, Klarceti, Tao ve Speri bölgelerinden oluşuyordu.

I. Sargis Cakeli Gürcü Cakeli Hanedanı'na mensup 1268'de Samtshe'nin ilk egemen prensi (mtavari) idi.

<span class="mw-page-title-main">Giorgi Şavşeli</span>

Giorgi Şavşeli – Gürcü bir keşiş ve Kudüs'teki Kutsal Haç Manastırı'nın kurucusuydu. Prohore Kartveli veya İberyalı Prohorus adlarıyla da bilinmektedir. Gürcüce biyografisine (vita) göre Tao-Klarceti Krallığı'nda Giorgi Şavşeli adıyla doğdu. Önce keşiş sonra rahip olduğu yerel bir manastırda yetişti. Aziz Prohorus'un Gürcücedeki söylenişine uygun biçimde kilisede Prohore adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Zakaryan Ermenistanı</span>

Zakaryan Ermenistanı 1201-1360 yılları arasında Zakaryan-Mhargrdzeli hanedanlığı tarafından yönetilen bir Ermeni prensliğiydi. Zakaryan hanedanı tarafından yönetilen devletin başkenti, bugünkü Türkiye'nin doğusundaki Ani kentiydi. Zakaryanlar, Gürcistan'daki Bagrationi hanedanının vasalları olsalar da sıklıkla bağımsız hareket ettiler ve zaman zaman kendilerini kral olarak adlandırdılar.

İvane I. Mhargrdzeli Gürcü kraliçe Tamara'nın sarayının mensubu ve komutandır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcü-Selçuklu savaşları</span> Gürcistan Krallığı ile Selçuklu İmparatorluğu arasındaki çatışmalar

Gürcü-Selçuklu savaşları, aynı zamanda Gürcü Haçlı Seferi olarak da bilinir, y. 1048'den 1213'e kadar, Gürcistan Krallığı ile Güney Kafkasya'nın çoğunu işgal eden farklı Selçuklu devletleri arasında gerçekleşmiştir. Çatışmanın öncesinde, Gürcü tarihyazımında Büyük Türk İstilası olarak bilinen, 11. yüzyılda Türklerin Kafkasya'ya yaptığı baskınlar yaşanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.