İçeriğe atla

II. Yezid Mezyed

Yezid bin Ahmet
X. Şirvanşah
Hüküm süresiKasım 991 – 1027
Önce gelenIV. Muhammet
Sonra gelenI. Manuçehr
Ölüm1027
HanedanMezyedi Hanedanı
BabasıAhmet bin Muhammet
Diniİslam

II. Yezid Mezyed ya da Yezid bin Ahmet – Şirvanşahlar Devleti'nin 10. şahı ve Kesrani Hanedanı'nın kurucusu olan I. Manuçehr'in babası.

Saltanatı

Şirvanşah IV. Muhammet'in vefatının ardından tahta kardeşi Yezid bin Ahmet çıktı. Saltanat değişikliğinden faydalanmak isteyen Emir Maymun tekrar Derbent kalesine saldırdı ve IV. Muhammet tarafından yaptırılan orta kale duvarını yıktırdı. Saltanatı boyunca saray entrikaları ile mücadele etmiş, H. 382 (M. 992) tarihinde abisinin savaşarak kazandığı Kebele kalesini kaybetti. Savaş esnasında baş veziri Müsettin bin Habeşi'le birlikte 400 Şirvan askeri öldürüldü.[1]

Tahta çok genç yaşta çıkması sebebiyle hiçbir zaman iktidarda olamadı. Saltanatı boyunca devlet Berdeli Abbas ağanın erkek çocukları olan Abdülaziz ve Abdülsamet isimli 2 vezir tarafından yönetildi.[2]

H. 389 (M. 999) yılında Şirvanşah Yezid Kebele kalesine saldırdı ve zafer kazandı. Daha sonra Derbent üzerine yürüse de Derbent emiri Laşkeri bin Maymun'la girdiği savaşı kaybetti. Ama bu savaşta emirin kardeşi Ebu Nasır bin Maymun esir alınarak zındana atıldı. H. 391 (M. 1001) yılında Emir Laşker bin Maymun'un vefatı üzerine Derbent halkı kendilerine emir olarak Şirvan'da esirlikte bulunan Ebu Nasır bin Maymun'un serbest bırakılmasını istediler. Ancak yerli halkla anlaşma sağlanamadı ve esir veliaht H. 392 (M. 1002) yılında idam edilerek Şabran kalesi önlerine defnedildi. Bunun üzerine Derbent halkı Maymun bin Ahmet Haşim'in diğer oğlu Mansur'u Derbent emiri seçti. Şirvanşah birkaç kez Derbent'e saldırsa da, bu bölgenin işgali yalnız H. 410 (M. 1019) tarihinde gerçekleşti. Sonraki yıllarda birkaç kez Derbent kalesi sebebiyle karşı-karşıya gelindiyse de, kati bir zafer kazanılamadı.

Şehzade Anuşiravan isyanı

Bu olay "Tarih-i El-Bab" kitabında şöyle geçmekte:

"O yıl (muhtemelen H. 416 (M. 1025)) Şirvanşah Yezid'in büyük oğlu Şehzade Anuşiravan babasına karşı isyan çıkardı. Bu sırada Şirvanşah Gürzül kalesine ava gitmiş, büyük oğlunu taht naibi olarak Yezidiyye de bırakmıştı. Halkın desteğini alan Şehzade Anuşiravan babasının baş veziri Abdülaziz bin Abbas'ı tutuklayarak zındana attırdı. Ancak birkaç gün sonra arkasına aldığı desteği bulamayan asi şehzade Gülüstan kalesine sığındı. Ancak serbest bırakılan baş vezir Abdülaziz bin Abbas tarafından yakalanarak babasına teslim edildi. Bir müddet zındanda bekletilen asi şehzade Şirvanşah Yezid'in emriyle idam edildi."[3]

Farslaşma eğilimleri

Bu dönemde farslaşma eğilimlerinin en güçlü ıspatı şahların isimleriydi. Zira Şirvanşahların isimleri değişmişti. Yezid bin Ahmet'ten sonra arap isimlerinden eski Sasani isimlerine dönüş başlamıştır. Artık X yüzyılın ilk yarısında Mezyedi Şirvanşahları Sasani kökenli asil ailelerle akrabalık ilişkilerine giriyor ve bu ailelerin kadın temsilcileri eski gelenekleri devam ettiriyorlardı.

Ailesi

Şirvanşah II. Yezid'in anneleri bilinmeyen 7 oğlu ve 1 kızı görülmektedir:

  • I. Manuçehr - 1027-1034 yıllarında hüküm sürmüş Şirvanşahlar Devleti'nin 11. şahı;
  • Şehzade Anuşiravan - 1025 yılında isyan çıkarmış ve bu nedenle idam edilmiştir;
  • II. Ali - 1034-1043 yıllarında hüküm sürmüş Şirvanşahlar Devleti'nin 12. şahı;
  • I. Kubad - 1043-1049 yıllarında hüküm sürmüş Şirvanşahlar Devleti'nin 13. şahı;
  • Şehzade Ahmet - 1049-1050 yıllarında hüküm sürmüş Şirvanşahlar Devleti'nin 14. şahı olan III. Ali'nin babası;
  • I. Salar - 1050-1063 yıllarında hüküm sürmüş Şirvanşahlar Devleti'nin 15. şahı;
  • Şehzade Memlan;
  • Şemkiye Hatun - Derbent emiri Abdül-Malik ile evlenmiş, M. 1067 tarihinde Gülüstan'da ölmüştür.

Kaynakça

  1. ^ S. Aşurbeyli – Şirvanşahlar Devleti, Bakü, 2007
  2. ^ Mинopcкий. Иcтopия Шиpвaнa, c.51 – 53
  3. ^ El-Mesudi. Mürüc... s.191

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Ahmed</span> 14. Osmanlı padişahı (1603–1617)

I. Ahmed, 14. Osmanlı padişahı ve 93. İslâm halifesidir. Sultan III. Mehmed ve Handan Sultan'ın oğludur. Sancağa gitmeyip tahta çıkan ilk Osmanlı padişahıdır. Saltanatı boyunca sefere gitmemiştir. Saltanatında Celali isyanları bastırılmıştır. Tarihi yarımadada bulunan ve Mavi Camii olarak da bilinen Sultanahmet Camii, 1609-1617 yılları arasında saltanatı döneminde yaptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yakub (Akkoyunlu)</span>

Ebül Muzaffer Sultan Yakub - Akkoyunlu Devleti'nin 3. Sultanı ve şair.

Muhammed Hüdabende veya Hudabende, Muhammed Şah, Sultan Muhammed, 1578 ve 1587 yılları arasında hükümdarlık yapmış Safevî Devletinin 4. şahı.

<span class="mw-page-title-main">Şirvanşahlar Devleti</span>

Şirvanşahlar Devleti ,(Arapça/Farsça: شروانشاه) — 861-1538 yılları arasında Güneydoğu Kafkasya'da, ağırlıklı olarak günümüz Azerbaycan Cumhuriyeti'de ve kısmen de günümüz Dağıstan topraklarında var olmuş ve sonradan Azerbaycanlılaşmış bir devlettir. Devletin sınırları doğuda Derbent'ten, Kür Nehri'nin Hazar Denizi'ne döküldüğü noktaya kadar uzanarak, Şirvan tarihi bölgesi ile bazen batıda Gence şehrine kadar ulaşmış, ayrıca farklı dönemlerde Şeki, Karabağ ve Beylegan'ı da kapsamıştır. Başkenti Şamahı ve Bakü olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">I. İbrahim (Şirvanşah)</span>

I. İbrahim — Şirvanşahlar devleti'nin 34. şahı ve Derbendi Hanedanı'ndan çıkan ilk şahtır. Mezyedi ve Kesrani Hanedanları ile akraba olan Derbendiler arap asıllı bir aile olup, daha sonradan türkleşmiştir.

Halit bin Yezid – Abbasilerin Ermeniye ve Azerbaycan'daki hakimi, Mezyediler Hanedanı'nın kurucusu olan Yezid bin Mezyed'in oğlu.

<span class="mw-page-title-main">I. Heysem</span> Şirvanşah

I. Heysem ya da Heysem bin Halit – Abbasi Hilafeti'nin Azerbaycan ve Ermeniye valisi, Şirvanşahlar Devletinin kurucusu, Şirvanşah unvanını kullanan ilk hükümdar ve Şirvanşahlar Devleti'nin 2. şahı I. Muhammet'in babası.

<span class="mw-page-title-main">I. Ali</span>

I. Ali ya da Ali bin Heysem - Şirvanşahlar Devleti'nin 4. şahı ve Şirvanşah I. Yezid Mezyed'in babası.

I. Yezid Mezyed ya da Ebu Tahir Yezid bin Muhammet, Şirvanşahlar Devleti'nin 6. şahı ve Şirvanşah III. Muhammet'in babası.

<span class="mw-page-title-main">III. Muhammed (Şirvanşahlar şahı)</span>

III. Muhammet ya da Muhammet bin Ali - Şirvanşahlar Devleti'nin 7. şahı ve Şirvanşah I. Ahmet Mezyed'in babası.

I. Ahmet Mezyed ya da Ahmet bin Muhammet – Şirvanşahlar Devleti'nin 8. şahı ve Şirvanşah IV. Muhammet ve II. Yezid'in babası.

IV. Muhammet ya da Muhammet bin Ahmet – Şirvanşahlar Devleti'nin 9. şahı ve Şirvanşah II. Yezid Mezyed'in abisi.

I. Manuçehr ya da Manuçehr bin Yezid - Şirvanşahlar Devleti'nin 11. şahı ve Kesrani Hanedanı'nın kurucusu.

II. Ali Kesrani ya da Ebu Mansur bin Yezid – Şirvanşahlar Devleti'nin 12. şahı.

I. Kubad ya da Kubad bin Yezid – Şirvanşahlar Devleti'nin 13. şahı.

III. Ali ya da Buhtnasar Ali bin Ahmet, Şirvanşahlar Devleti'nin 14. şahı ve Şirvanşah II. Yezid Mezyed'in torunu.

I. Salar ya da Salar bin Yezid – Şirvanşahlar Devleti'nin 15. şahı ve Şirvanşah I. Fariburz'un babası.

Mezyedî Hanedanı, Şirvanşahlar Devleti'ni yaklaşık olarak 166 yıl yöneten hanedandır. Mezyedîler ya da Yezîdîler olarak da bilinir. Hanedan, adını Abbasi Hilafeti'nin Azerbaycan valisi olan Yezid bin Mezyed'den alır. Mezyedi Hanedanı'nın 861 yılında başlayan yönetimi, 1027 yılında hanedanın kesin olarak farslaşmış kolu olan Kesranilerin tahtı ele geçirmesiyle son bulmuştur. Mezyedi Hanedanı'na mensup son kişi olan Şirvanşah II. Yezid bin Ahmet 1027 yılında ölmüştür.

Kesranî Hanedanı, Şirvanşahlar Devleti'ni yaklaşık olarak 355 yıl yöneten hanedandır. Hanedan, Şirvanşah II. Yezid bin Ahmet'in son yıllarında etkinleşen fars siyaseti yüzünden tarihçiler tarafından Mezyedi Hanedanı'ndan ayrılmıştır. Oysaki, ilk Kesrani Şirvanşahı I. Manuçehr, II. Yezid Mezyed'in büyük oğluydu. Tarihçilere göre, Kesraniler ilk kez 1027 yılında I. Manuçehr dönemiyle iktidara ulaştı ve 1382 tarihinde Şirvanşah Huşeng'in bir saray devrimiyle öldürülmesi üzerine son buldu.

<span class="mw-page-title-main">I. Fariburz</span>

I. Fariburz ya da Fariburz bin Salar - Şirvanşahlar Devleti'nin 16. şahı ve kendinden sonra gelen 2 şirvanşahın babası.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.