II. Theodosius

II. Theodosius Teodosyüs
Bizans İmparatoru
Hüküm süresi	408 - 28 Temmuz 450 408-413: Anthemius taht naibi 413-416 ablası Pulcheria taht naibi
Taç giymesi	408
Önce gelen	Arcadius
Sonra gelen	Marcianus
Doğum	10 Nisan 401 Konstantinopolis
Ölüm	28 Temmuz 450 (49 yaşında) Konstantinopolis
Eş(ler)i	Aelia Eudocia
Çocuk(lar)ı	Licinia Eudoxia
Tam adı Flavius Theodosius
Hanedan	Theodosius Hanedanı
Babası	Arcadius
Annesi	Aelia Eudoksia

II. Theodosius veya Teodosyüs (Latince: Flavius Theodosius, 10 Nisan 401 – 28 Temmuz 450) 408 – 450 yılları arasında Doğu Roma'nın imparatoruydu. Daha ziyade hükümdarlığı sırasında Konstantinopolis'te yaptırdığı 6 kilometre uzunluğundaki Theodosius surları ile yine kendi adını taşıyan Theodosius kanunları (Codex Theodosianus) ile tanınır. Döneminin bir diğer önemli olayı da 431 yılında topladığı İkinci Efes Konsili idi. Ayrıca Konstantinopolis'te bir üniversite kurmuştur. İmparatorluğu döneminde en önemli eserlerden biri de 2. Ayasofya yapımı sayılabilir .

Doğu Roma/Bizans imparatoru Arcadius ile karısı Aelia Eudoksia'nın en büyük oğludur. Babası Arcadius'un 408 yılında ölmesi üzerine 7 yaşındaki Theodosius, Doğu Roma İmparatoru olmuştur. Fakat yaşı küçük olduğu için taht naipleri imparatorluğu idare etmişlerdir.

İlk taht naibi, Doğu'nun praefectus praetorio'su olan Anthemius olmuştur. Anthemius'un naipliği zamanından geriye kalan en önemli eser, adına Theodosius surları denen Konstantinopolis şehir surları olmuştur. Bu şehir surları şimdi görülen üç sıra duvardan oluşmamakta ve sadece tek bir sıra duvar olarak 413 yılında Theodosius daha 12 yaşında iken yapılmasına başlanmıştı. Anthemius bunlar yanında İran Sasanileri ile yeni bir barış anlaşması yapılmasına, Hun Kralı Uldin'in başarısız kalan bir istila niyetli hücumundan sonra Bizans Tuna donanmasının takviye edilmesine, İskenderiye'den Konstantinopolis'e zahire tedarik sisteminin daha geliştirilmesine ve Arcadius'un ölümünden sonra Batı Roma İmparatorluğu ile iyi ilişkiler kurulmasına da neden olmuştur. Anthemius, 413 yılında bu görevden atılmasına kadar gerçek imparator gibi iktidar gücünü hiçbir sınır olmaksızın kullanmıştır.

414 yılından itibaren Theodosius, ablası Pulcheria'nın etkisinde kalmıştır. Pulcheria küçük kardeşinden iki yaş büyük olmakla beraber 15 yaşında iken Augusta olarak ilan edilmiş ve küçük kardeşi adına Doğu Roma İmparatorluğunun idaresinin dizginlerini kendi eline almıştır. Theodosius'un zayıf, kararsız ve kolayca ikna edilebilir bir karakteri vardı. Pulcheria ise kararlı, güçlü ve siyasi iktidarı ve idareyi sırf idareci olarak seven bir karakterdeydi. Fakat Pulcheria çok koyu dindardı ve kardeşine çok tesir etmişti. Bu çeşitli görünümlerde siyaset ortaya çıkardı. O zaman eski Ayasofya katedrali harabe halindeydi. Bu bina da I. Justinianus zamanında Nika ayaklanması yanmış yıkılmış ve şimdiki planda yeni bir Ayasofya inşa edilip 563 yılında açılmıştı. Yine bir Basilika stilinde yeni bir Ayasofya yapılması için büyük masraflar yapıldı. Diğer taraftan aynı düşünüş Yahudi aleyhtarı bir siyasetle bazı eski sinagogların yıkılmasına, yeni sinagogların yapılmasının yasaklanmasına ve izinsiz yapılanların yıkılıp bu izinsiz sinagogları yaptıranlara çok ağır cezalar verilmesine hatta idam edilmelerine neden oldu. İmparatorluğun Büyük Sarayı aynı bir manastıra dönüştürüldü ve dindar manastır uygulamaları saray teşrifatı ve eğlenceleri yerini aldı.

Theodosius halk ve Senato içinde popülerdi. Eğitimine klasik olarak önem verilmiş; Latince ve Yunanca yazarları okumuş anlamış; matematik ve doğal bilimler ile yakından ilgilenmiş ve yazma kitapların özel italik fontlarla yazılıp resimlerle teyzin edilmesinde çok yetenek kazanmıştı. Onun için bazen kaligrafici lakabı anılmıştır. Fakat ilgisini sırf entelektüel ve artistik alanlara yöneltmemiş, zamanının sportif etkinliklerine de katkıda bulunmuştur. Sürek avcılığına çok meraklıydı. Zamanının yazarları onun, şimdi polo adı verilen, İran'dan tsukan adlı yeni bir sporu, Bizans'a tanıttığını bildirmektedirler. Büyük Saray'ın güneydoğu bölgesine bu oyunun oynandığı Tzykanisterion'u yaptırılmıştır.

II. Theodosius, 15 yaşına eriştiği zaman, yaklaşık 416 yılında, yetişkin olduğu kabul edilip devlet idaresi bir taht naibi olmadan kendine verilmiştir. Fakat Pulcheria'nın Theodosios'un kararlarına ve devlet yönetimine etkisi devam etmiştir. Ancak devlet idaresinde en önemli saray bürokratı değişmiş ve Pulcheria naipliğinde bu görevi yapan Monassio yerine Aurelio iktidara gelmiştir.

Theodosius, 19 yaşına geldiği zaman ablasına kendine bir uygun zevce bulmasını istedi. O sırada İmparatorluk Sarayı'na Atina'dan Athenais adlı çok güzel bir nedime gelmişti. Atina'da üniversite hocası olan babasının mirasından erkek kardeşleri ona hiçbir şey vermemişlerdi ama babası kızının zamanların akademik merkezi olan Atina'nın verebileceği en iyi eğitimden geçmesini sağlamıştı. Pulcheria, bu kızın bildiği ve kullandığı Yunancadan ve Yunanca yazdığı şiirlerden çok etkilendi, bu kızı kardeşine zevce olarak seçti. Ama bu kız pagan idi. Sonunda Atina Piskoposunun birkaç haftalık dersleri ile Hristiyanlığa geçti; vaftiz edildi ve adını değiştirerek Eudocia adını aldı. Haziran 421 tarihinde Theodosius ve Eudocia evlendiler. 422 yılında Aelia Eudocia ile Theodosius'un Eudocia Licinia adını verdikleri bir kız çocukları oldu. Theodosius, karısına 423 yılında "Augusta" unvanını verip taç giydirtti. Eudocia yeni dini olan Hristiyanlığın isteklerini yerine getirmekle beraber klasik Yunan dilini, kültürünü ve eski pagan görüş ve düşüncelerini bildiği için Pulcheria tarafından bir manastıra döndürülmüş olan İmparatorluk Sarayı'nın atmosferini değiştirdi. Pulcheria biraz kıskançlıktan biraz bu yeni değişiklerden dolayı Eudocia'ya karşı durmaya başladı.

Bundan sonraki yılların Theodesius için en önemli sorun, Batı Roma İmparatorluğu ve merkezi Ravenna'da imparatorun değişmesidir. 423 yılına kadar Batı Roma İmparatorluğu'nu Honorius yapmaktaydı. Honorius'un baba-bir-anne-ayrı kızkardeşi olan Galla Placidia çok maceralı bir hayattan sonra, Konstantinopolis'e 421 yılında gelmişti. Placidia, Alarik'in Roma'yı zaptında ve talan edişinde orada bulunmuş; Alerik tarafından esir alınıp Galya'ya götürülmüş; orada Alarik'in kayınbiraderi Ataulf ile evlenmeye zorlanmış; ama o ölünce dul kalmış; 4 yıl esirlikten sonra 417 yılında Honorius'un fidye ödemesi ile Ravenna'ya gelmiş; orada Contantinus adli bir generalle ikinci evliliğini yapmış; iki çocukları olmuş; Contantinus, Honorius tarafından ortak imparator yapılmış; fakat III. Constantinus'un vakitsiz ölümü ile iki küçük çocuğu ile ikinci defa dul kalmış ve Ravenna'dan Konstantinopolis'e gelmişti. Atenais ile Placida birbirini çok yakın bulmuşlardı; o kadar ki (sonradan Batı Roma İmparatoru olacak) Placidia'nın Valentinianus adlı 4 yaşında oğlu ile Theodesius'un daha bebek olan kızı Evodiksia Licinia ile nişanına bile karar verilmişti.

Yine o yıl Ağustos'ta Honarius'un öldüğü haberi Konstantinopolis'e erişti. Fakat diğer bir habere göre boş kalan taht küçük bir devlet memuru (Noterlerin Şefi) olan Joannes tarafından gasp edilmişti. Belki de Pulcheria ve Athenais zorlamaları ile Thoedosius buna karşı tedbir almaya karar verdi. Placidia'yi Batı Roma için Augusta yaptı ve küçük oğlu Valentinianus'a Sezar unvanı verdi. Onları Ravenna'ya götürüp tahtlarına oturtmak için hazırlanan bir Bizans ordusunun, Bizans donanması ile denizden gönderilmesi hazırlıklara başlandı. Bu askeri filoya, Theodosius Selanik'e kadar eşlik etti. 425 yılının ilk aylarında bu Bizans donanması ve askeri kuvveti Ravenna'ya bir sürpriz hücum yaparak ele geçirdi. İmparatorluk gaspçısı Joannes, esir alındı. Aquileia'ya gitmiş olan Placidia ve küçük oğlu Valentinianus önünde, idam edildi. Bizans ordusu ve donanması mensuplarına gaspçıya destek verdikleri için Ravenna'yı üç gün süren talan etme izni verildi. O zaman 6 yaşına girmiş olan III. Valentinianus, Papa tarafından taç giydirilmek üzere Roma'ya gönderildi.

Tahta bulunduğu sürede Mardin'de bulunan Mor Gabriel Manastırı'na bağış yapmıştır.

421 yılında Sasani İmparatorluğu'na karşı yaptığı seferde başarılı oldu. Ancak bu seferin ardından yapılan barış 441'e kadar sürdü. Honorius'un 423 yılında ölmesinin ardından 425'te III. Valentinianus'un tahta çıkmasına yardımcı oldu. 431'de Vandallara karşı verdiği savaşta donanması Genserich'e yenildi. 437'de kızı Eudoksia'yı III. Valentinianus ile evlendirdi. 441-449 yılları arasındaki Hun istilâlarına karşı koyamayan Theodosius haraç ödemek durumunda kalmıştır.

Theodosius, 450 yılında Konstantinopolis civarındaki av sırasında Lycys çayını geçerken atından düşmüş ve ölmüştür.

• Meydan Larousse, Cilt 12, say. 124
• Norwich. John Julius, (1988), Byzantium: The Early Centuries, Londra:Penguin ISBN 0-14-011447-5 (İngilizce) say. 139

Wikimedia Commons'ta II. Theodosius ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Resmî unvanlar
Önce gelen: Arcadius	Bizans İmparatoru 408–450	Sonra gelen: Pulcheria