İçeriğe atla

II. Stanisław August Poniatowski

II. Stanisław August
Polonya kralı
Litvanya Büyük Dükü
Hüküm süresi1764 - 7 Ocak 1795
Önce gelenIII. August
Sonra gelenMonarşi kaldırıldı.
Doğum17 Ocak 1732(1732-01-17)
Wołczyn, Lehistan-Litvanya
Ölüm12 Şubat 1798 (66 yaşında)
Sankt-Peterburg, Rusya
BabasıStanislaw Poniatowski
AnnesiKonstancja Czartoryska

II. Stanisław August Poniatowski, asıl adı Stanisław Poniatowski (17 Ocak 1732 - 12 Şubat 1798), bağımsız Polonya'nın son kralı (1764-1795). Hükümdarlık yıllarında Polonya'nın Rusya, Avusturya ve Prusya arasında taksimi tamamlanmıştır.

Hayatı

Polonya soylularından Stanislaw Poniatowski'yle Prenses Konstancja Czartoryska'nın altıncı çocuğuydu.[1] İyi bir eğitim gördü; Batı Avrupa'da uzun gezilere çıktı.1757'de, Kral III. August'u devirme planlarına destek sağlaması için annesinin ailesi tarafından Petersburg'a gönderildi. Rus sarayında ailesinin çıkarlarını gözetmek için fazla çaba harcamadı ve geleceğin çariçesi Yekaterina'nın (II. Yekaterina) aşığı oldu.

O dönemde Polonya sürekli geriliyordu. Yekaterina, III. August'un 1763'te ölümünden sonra, Polonya'yı daha da zayıf düşürmek için yollar aramaya başladı. Sonunda Rusya'nın askeri ve siyasal gücünü kullanarak dilediği gibi yönlendirebileceğini düşündüğü genç Poniatowski'nin II. Stanisław adıyla tahta çıkmasını (7 Eylül 1764) sağladı.[2][3][4] Stanisław tahta çıktıktan sonra, krallığın gücünü artırmaya, yönetimde reform yapmaya ve parlamenter rejimi güçlendirmeye çalıştı. Ama soyluların ve kendisini tahttan indirmekle tehdit eden Yekaterina'nın engellemeleri karşısında sonunda reformlardan vazgeçmek zorunda kaldı. Bu tarihten sonra Polonya'nın içişlerine daha fazla müdahale etmeye başlayan Yekaterina'nın Katolik olmayanlara bütün hakların tanınması için yaptığı baskılar bir Katolik ayaklanmasının başlamasıyla (1768) sonuçlandı. Dört yıl boyunca bastırılamayan ayaklanma, Stanislaw'ın Rusya'ya olan bağımlılığını daha da artırdı.

1772'de Polonya'nın üçte biri Rusya, Prusya ve Avusturya tarafından ilhak edildi. Stanisław'ın Batı Avrupa'ya yaptığı yardım çağrıları durumunu değiştirmedi. Taksimi izleyen yıllarda işgalci devletler Stanisław'ın yetkilerini sınırlayıp onu yönlendirmeye başladılar. Buna karşı mücadeleye girişerek durumunu güçlendirmeyi başaran Stanisław, Polonya eğitim sisteminde kapsamlı bir reform yapmayı ve uzun tartışmalardan sonra Mayıs 1791'de Ulusal Mecliste (Sejm) onaylanan yeni bir anayasayı yürürlüğe koymayı başardı. Ama anayasaya karşı çıkan bir grup soylu Rusya'nın desteğiyle Targowica Konfederasyonu'nu kurdu. Bunu Rusların ülkeyi işgal etmesi ve yani anayasanın yürürlükten kaldırılması izledi.

Stanisław 1793'te, Grodno'da Rusların denetiminde toplanan Meclise katılmaya zorlandı. Mecliste alınan kararla, ülke bu kez Rusya ve Prusya arasında bölüşüldü. Bunun üzerine başlayan (1794) Tadeusz Kościuszko önderliğindeki halk ayaklanması, uzun bir direnişten sonra Ruslar tarafından bastırıldı ve Polonya'nın Üçüncü Taksimi'yle ülke topraklarının tamamı Rusya, Prusya ve Avusturya arasında bölüşüldü.

Ölümü

Kasım 1795'te tahttan çekilen Stanisław, 12 Şubat 1798'de Sankt-Petersburg'da öldü.

İki ciltilik anıları 1914-1924 arasında S. M. Goryaninov tarafından yayımlandı.

Kaynakça

  1. ^ Gribble, Francis (1912). The comedy of Catherine the Great. Londra. s. 48. 
  2. ^ Eversley, 1915, p.39.
  3. ^ The Partitions of Poland by Lord Eversley, London, 1915, pp. 35–39.
  4. ^ Bartłomiej Szyndler (2009). Racławice 1794. Bellona Publishing. ss. 64-65. ISBN 9788311116061. Erişim tarihi: 26 Eylül 2014. 

Dış bağlantılar

Resmî unvanlar
Önce gelen:
III. August

Litvanya Büyük Dükası

1764 - 1795
Sonra gelen:
'
Önce gelen:
III. August

Lehistan kralı

1764 - 7 Ocak 1795
Sonra gelen:
'

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">II. Katerina</span> Rus Çariçesi

Çariçe II. Katerina veya Büyük Katerina, 34 yıl boyunca Rus İmparatorluğu'nu yönetmiş ve 18. yüzyıl Rusyası'na damgasını vuran Rusya imparatoriçesiydi. Kırım Hanlığı'nı Rusya topraklarına katmasıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Rus İmparatorluğu</span> Avrasyada hüküm sürmüş eski bir imparatorluk (1721–1917)

Rus İmparatorluğu veya Çarlık Rusyası, Büyük Kuzey Savaşı'nı sona erdiren Nystad Antlaşması'nın ardından Rusya Çarlığı'ndan evrilerek 1721'den itibaren Avrasya ve Kuzey Amerika'ya yayılan tarihi bir imparatorluk. Rus İmparatorluğu'nun yükselişi, İsveç İmparatorluğu, Polonya-Litvanya Birliği, İran, Osmanlı İmparatorluğu ve Çin gibi komşu rakip güçlerin zayıflamalarıyla eş zamanlı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Lehistan Veraset Savaşı</span> II. Agustusun ölmesi ile çıkan taht kavgalarının diğer Avrupa ülkelerinin de katılması ile bir veraset savaşına dönüşmesidir

Lehistan Veraset Savaşı (1733-1738) Lehistan kralı II. August'un ölmesi üzerine çıkan taht kavgalarının diğer Avrupa ülkelerinin de katılmasıyla bir veraset savaşına dönüşmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Polonya-Litvanya Birliği</span> 1569-1795 Avrupada iki konfederasyonlu monarşi

Polonya-Litvanya Birliği, Birinci Polonya Cumhuriyeti, İki Ulus Cumhuriyeti, İki Ulus Birliği veya İki Halk Birliği, 17. yüzyıl Avrupası'nın en güçlü ülkelerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Belarus tarihi</span>

Belarus tarihi Belarus'un tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Polonya tarihi</span>

Polonya tarihi ya da Lehistan tarihi bugünkü Polonya Cumhuriyeti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Ocak Ayaklanması</span>

Ocak Ayaklanması, Polonya'daki Rus yönetimine karşı düzenlenen ayaklanma (1863-1864). Başarısızlıkla sonuçlanmış ve Rusların Polonya üzerindeki denetiminin daha da güçlenmesine yol açmıştır.

<span class="mw-page-title-main">III. Petro (Rusya)</span>

III. Petro veya Petro Feodoroviç, tam adı Karl Peter Ulrich,, 5 Ocak 1762'den 9 Temmuz 1762'ye değin Rusya imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">Bernardo Bellotto</span>

Bernardo Bellotto, bir İtalyan veduta ressamı ve resim klişe kalıpcısı olup Avrupa şehirleri resimleriyle ünlüdür. Canaletto'nun yeğeni ve öğrencisidir ve bazen daha sonraları meşhur ismini kendisini Bernardo Canaletto olarak imzalayarak kullanmıştır. Bazılarına göre hile ile kazanılan bir durumdur. Özellikle Almanya'da Canaletto'ya atfedilen resimler gerçekte belki de Bellotto tarafından yapılmıştır amcasından daha ziyade. Polonya'da Bellotto tarafından onlar, orada "Canaletto" olarak bilinir.

<i>Sejm</i> Polonya Parlamentosunun alt kanadı

Sejm, Polonya Cumhuriyeti'nin Polonya Parlamentosu'nun alt meclisidir. 460 kişiden genel oy hakkı ile seçilmiş ve "Polonya Cumhuriyeti'nin Sejm'inin Mareşali" olarak bilinen konuşmacı tarafından yönetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Targowicka Konfederasyonu</span> Nisan 1792de, Sankt-Peterburgda Rus İmparatoriçesi II. Catherinanın desteğiyle kurulan Konfederasyon

Targowica Konfederasyonu, 27 Nisan 1792 tarihinde, Sankt-Peterburg'da Rus İmparatoriçesi II. Catherina'nın desteğiyle kurulan konferadasyondur. Rusların amacı Polonya üzerinde hakimiyet kurmaktır. Polonya hükûmeti ise 3 Mayıs 1791 yılında konferadasyona karşı Polonya Anayasasını hazırladı ve Polonya meclisi olan Büyük Sejm'de geçirdi. Anayasaya göre asil ailelere uygulanan ayrıcalıklar sınırlandırıldı. Konfederasyonun kuruluş metnini Rus generali Vasili Stepanovich Popov tarafından yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Wielkopolska Ayaklanması</span>

Wielkopolska Ayaklanması veya 1918-1919 Büyük Polonya Ayaklanması , Alman hakimiyetinde bulunan Poznań'daki Polonyalıların Weimar Cumhuriyeti'ne karşı ayaklanmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">III. Zygmunt Waza</span> İsveç kralı (hd. 1592-1599), Litvanya ve Polonya Büyük Dükü (hd. 1587-1632)

III. Sigismund Vasa 1587'den 1632'ye kadar Polonya-Litvanya Birliği ve Litvanya Büyük Dükalığı hükümdarı, 1592'den 1599'da kadar İsveç kralı ve Finlandiya Büyük Dükü.

<span class="mw-page-title-main">Kongre Polonyası</span> Doğu Avrupadaki eski devlet

Kongre Polonyası veyahut resmi adıyla Polonya Krallığı, ya da Rus Polonyası, 1815'te Viyana Kongresi'nde egemen bir Polonya devleti olarak oluşturulan bir yönetimdi. Polonya, Habsburg Monarşisi, Rusya ve Prusya tarafından bölündükten sonra Rus egemenliği altında kuruldu. 1831 Kasım Ayaklanması'na kadar, krallık Rus Çarları ile birlikteydi. Daha sonra devlet, 19. yüzyıl boyunca Rus İmparatorluğu'na zorla entegre edildi. 1915 yılında, I. Dünya Savaşı sırasında, Polonya, 1918'de bağımsızlığını yeniden kazanana kadar, İttifak Devletleri tarafından Polonya'nın nominal Polonya Krallığı ile değiştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Polonya tarihi (1795-1918)</span>

1795-1918 yılları arasındaki Polonya Tarihi, Polonya'nın bağımsızlığını tamamen kaybettiği ve Prusya, Avusturya İmparatorluğu ve Rusya arasında bölündüğü dönemdir. 1795'te, Polonya, 18. yüzyılda gerçekleşen üç bölünmenin üçüncüsü ve sonuncusu gerçekleşti ve Polonya-Litvanya Birliği tamamen ortadan kalktı. Bununla birlikte, hem Polonya'da hem de Polonya'nın dışında yaşanan olaylar, 19. yüzyıl boyunca Polonya bağımsızlığının yeniden tesis edilmesi umutlarını canlı tuttu.

<span class="mw-page-title-main">Grodno Sejm</span>

Grodno Sejm, Polonya-Litvanya'nın son Sejm'iydi. 17 Haziran - 23 Kasım 1793 tarihleri arasında Litvanya Büyük Dükalığı topraklarındaki Grodno'da gerçekleşti. Meclis, Prusya ve Rusya'nın 23 Ocak 1793'te Saint Petersburg Antlaşması'nda zaten kabul etmiş olduğu Polonya'nın İkinci Bölünmesini onaylayacaktı.

<span class="mw-page-title-main">1794 Varşova Ayaklanması</span>

Varşova Ayaklanması, Kościuszko Ayaklanması sırasında Polonya- Litvanya Topluluğuna bağlı Kraliyet Ordusu ve Varşova sakinlerinin işgalci Rus garnizonuna karşı silahlı bir ayaklanmasıdır. Amaç, şehrin kontrolünü Rus İmparatorluğu'nun elinden almaktı. 17 Nisan 1794'te, Tadeusz Kościuszko'nun Racławice Savaşı'ndaki zaferinin başkente ulaşmasından kısa bir süre sonra başladı.

<span class="mw-page-title-main">Polonya-Sakson Birliği</span>

Polonya-Sakson Birliği, tarihleri, gelenekleri, siyasi sistemleri ve sosyal ilişkileri 1697'ye kadar farklı olan ve ortak bir sınırı bile paylaşmayan Saksonya ve Polonya-Litvanya Birliği'nin Wettin Hanedanı'ndan Saksonya Prensi Frederick August'un Polonya Kralı seçilmesiyle kişisel bir birlik içinde birleşmesiyle kurulan devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Ignacy Działyński</span>

Ignacy Erazm Działyński (1754–1797) 1794 Varşova Ayaklanması'na katılmasıyla tanınan, Ogończyk armalı Polonyalı bir asilzade (szlachta) ve bir subaydı.

<span class="mw-page-title-main">Bar Konfederasyonu</span>

Bar Konfederasyonu, 1768'de Podolya'daki Bar kalesinde, Lehistan-Litvanya Birliği'nin iç ve dış bağımsızlığını Rus siyasi etkisine ve Kral II. Stanisław August Poniatowski ile Leh birliğinin zengin kodamanlarının gücünü sınırlamaya çalışan Polonyalı reformculara karşı savunmak için kurulan bir Lehistan-Litvanya soyluları (szlachta) birliğiydi.