II. Solomon'un Mezarı
 II. Solomon'un anıt mezarını ziyaret eden Gürcüler, 1916, Trabzon. | |
 | |
| Koordinatlar | 41°00′34″K 39°43′50″D / 41.00944°K 39.73056°D |
|---|---|
| Konum | Ortahisar, Trabzon, Türkiye |
| Tür | Mozole |
| Genişlik | 3,5 metre |
| Yükseklik | 7 metre |
| Açılış tarihi | 1815 sonrası |
| Adandığı | İmereti Kralı II. Solomon |
| Yıkılma tarihi | 1945 |
II. Solomon'un Mezarı, Gürcistan'ın batı kesimini kapsayan İmereti Krallığı'ın son hükümdarı II. Solomon'un mezarı Trabzon ilinde bulunuyordu. Ancak 1990 yılında krala ait olduğu iddia edilen kemikler Gürcistan'a nakledilmiş ve Gelati Manastırı'nda yeniden toprağa verilmiştir.
Kral II. Solomon, 1801 yılında Gürcistan'ın doğusuna hakim olan Kartli-Kaheti Krallığı'nı ilhak eden Çarlık Rusya'ya karşı mücadelede yenik düşünce, 1810 yılında Osmanlı ülkesine sığındı. 1815 yılında burada öldü ve Trabzon'daki Nissalı Aziz Gregor Kilisesi'nin avlusuna defnedildi. Daha sonra mezarın üzerine bir baldaken yapı inşa edilmiştir. 1912 yılında Trabzon'u ziyaret etmiş olan P. Şubinskiy'in verdiği bilgiye göre, bu yapı Aziz Gregor Kilisesi girişinin hemen karşısında yer alıyordu. Yapı, granitten yüksekçe dört sütun üzerine oturtulmuş kubbemsi bir çatıyla kapatılmıştı. Çatı örtüsünün ortasında, tepesinde haç bulunan bir aydınlık feneri yükseliyordu. Kuleden sarkan sunak lambası devamlı yanıyordu. Mezar yapısının yüksekliği 7 metre, genişliği 3,5 metreydi.[1] Fransız sanatçı Jules Laurens'in 1847 tarihli çizimine bakınca, Solomon'un mezarının dört tarafının erken dönemde kafeslerle kapatılmış olduğu görüelmektedir.[2] Bu yan kafesler sonradan sökülmüş olabilir.
Kral Solomon'un mezarı, 1945 yılında Nissalı Aziz Gregor Kilisesi'yle birlikte yıkılmıştır.[3][4] 1990 yılında Gürcü siyasilerin kararıyla II. Solomon'un olduğu iddia edilen bir naaş Gürcistan'daki Gelati Manastırı'na nakledilmiştir. Fakat Solomon'un naaşının taşındığı tarihte, daha önce dinamitle yıkılmış olan Nissalı Aziz Gregor Kilisesi ile kilisenin üzerinde inşa edilmiş olduğu kayanın ve II. Solomon'un mezarının izi kalmamıştı. Gürcistan'dan gelen ekip kilisenin yakınındaki okulun bahçesinde bir alanı kazmış, bir çukurda beş kafatası ile iskeletlere ulaşmıştı. Bu kafatasından dördü erkeğe biri de bir kadına aitti. Diğerlerinde daha genç olan erkeğin kafatası Gürcistan'a nakledilmiştir. Bundan dolayı II. Solomon'un kemiklerinin bugün de Trabzon'da olduğu ve Gelati Manastırı’ndaki kafatasının başka bir kişiye ait olduğu düşünülmektedir.[5]
Yazıtlar
Solomon'un mezarı, 1849'da Platon İoseliani, 1867'de Dr. George Dimitrievitch Symboulides ve 1912'de P. Şubinskiy tarafından tasvir edilmiştir. Mezarın farklı cephelerinde Gürcüce ve Yunanca birçok yazı bulunmaktaydı. Kakuli Kardeşlerin 1893 yılında çektiği bir fotoğrafta, mezar yapısının bir yüzeyinde, çatı örtüsüne yakın bir yerde Gürcü alfabesinin Asomtavruli harfleriyle "ႫႤႴႤ ႱႭႪႭႫႭႬ" ("Mepe Solomon" / Kral Solomon) yazısı okunmaktadır. Mezarın üzerinde bulunan mermer levhada ise Gürcüce şunlar yazılıydı:
"Ben bu mezarda yatan İmereti Kralı Solomon, herkesten rahmet dilemesini istiyorum"[6]
Yunanca bir yazıtta "Solomon'un nişanı, Aşağı İberya'nın Kralı burada yatıyor" ibaresi geçmekteydi. Nitekim bu yazıtın yanında Bagrationi Hanedanı'nın arması kazılıydı. Burada Mezmurlar 132'den "Rab, Davut'a kesin ant içti, andından dönmez, senin soyundan birini tahtına oturtacağım" alıntısı bulunmaktaydı.[7]
Anıtın kuzey tarafında Yunanca bir yazıt vardı ve burada "Aşağı İberya'nın en dindar ve Mesih'i seven kralı Solomon'un gömüldüğü mozole" yazmaktaydı. Batı tarafında, yalnızca Brosset'in Fransızca çevirisiyle kayda geçen Yunanca bir yazıt daha vardı. Bu yazıtta "Burada, İmereti Kralı ve Kral Davit'in soyundan gelen Prens Solomon yatıyor, 19 Şubat 1815'te 41 yaşında ve saltanatının 25. yılında öldü" ibaresi yer alıyordu.[8]
Doğu ve güney taraflarında, Kral II. Solomon'un ağzından iambik vezniyle yazılmış beş kıtalı uzun bir Gürcüce kitabe daha vardı.[9]
David Winfield, Daphnous limanı (bugün Çömlekçi mahallesi) yakınlarında II. Solomon'un mezarının son kalıntısı olabilecek Gürcüce bir yazıt bulunduğunu bildirmiştir.[10]
Galeri
II. Solomon'un anıt mezarı ve inşaat öncesi Trabzon Metropolitan Kilisesi, 1847.
II. Solomon'un mezarı ve Nissalı Aziz Gregor Kilisesi.
Mezarın 1894 tarihli yakından görünüşü.
Yıkımdan önce Nissalı Aziz Gregor Kilisesi ve II. Solomon'un mezarı (sol altta).
II. Solomon'un Gelati Manastırı'ndaki yeni mezar taşı, Gürcistan.
Kaynakça
- ^ "P. Şubinskiy, "İmereti Kralı Solomon'un Trabzon'daki Mezarı (П. Шубинский, "Гробница имеретинского царя Соломона в Трапезунде"), Исторический вестник. I. CXXXII (апрель) 1913, стр. 274-286". 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2022.
- ^ "Jules Laurens - "Tombeau du dernier roi de Géorgie à Trébizonde"". 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ Usta, Veysel (2021). "Trabzon Metropoliti Tarafından 1858'de Rus Çarı'na Hediye Edilen XIII. Yüzyıla Ait Rumca Bir Eser: Halk Kütüphanesindeki Trabzon El Yazması". Ortaçağ Araştırmaları Dergisi. dergipark.org.tr. 12 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2023.
Meclisin 1943-1944 Yılı Mesai Raporunda; kilisenin tahliye edilmesi kararlaştırılmış, yerine gazino binası yapılmak üzere 1945 yılında binanın yıkımı gerçekleştirilmiştir
- ^ A. Bryer and D. Winfield, The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos, pp.226-8
- ^ Zura Batiaşvili - Osmanlı Döneminde Trabzon'da Gürcüler (ქართველები ოსმალური პერიოდის ტრაპიზონში),Tiflis, 2008, s. 51, ISBN 978 99940-55-14-2.
- ^ "Bedi Kartlisa", 25. 1968. s. 216. 18 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2022.
I am King Solomon, of Imereti, laid in this tomb, I ask all to say a pardon
- ^ The Tomb of Solomon II Bagration, King of Imereti (Georgia)"Bedi Kartlisa: Revue de Kartvelologie". The National Parliamentary Library of Georgia, 25. dspace.nplg.gov.ge. 1968. s. 216. 18 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2022.
The Lord bath sworn in truth unto David; he will not turn from it; Of the fruit of thy body will I set upon thy throne
- ^ "Bedi Kartlisa", 25. 1968. s. 216. 18 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2022.
Ci gît le prince Salomon. roi d'Imerette, et descendant du roi David, mort le 19 février 1815, âge de 41 ans, et le 25e de son regne
- ^ "Bedi Kartlisa", 25. 1968. ss. 216-217. 18 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2022.
Le créateur des étres, celui qui les a menés a Ia lumiére, a l'existence, m'a appelé par sa faveur suprême au rang des rois; fils de rois, roi des rois moi-même, issu du bercail de David et de Salomon, possesseur de l'Iméreth et son bienfaiteur.
Je fus le bon roi Solomon, fils d'Artchil, commandant des guerriers, de la plus haute noblesse. L'un des chefs des prêtres, l'un des humbles prêtres, le chef des prêtres chrétiens de Trebizonde, m'a reçu comme son propre roi.
Lorsque dans ses pérégrinations il aurait a traverser la terre étrangere (sic). O toi qui as le titre de reine, fille du dadian, éclair de ma pensée, je me suis éloigné de toi; ou te verrai-je, toi qui m'êtais unie par l'âme, par les os et par la chair, Mariam éplorée, abaissée jusqu'a la terre?
Overcome by sorrow, struck down by sickness, after confessing my sins and receiving the Holy Sacrament from my confessor Iese, priest of the court of Imereti, I have been laid to rest in a hallowed place, where my sepulchre will be sprinkled every month with holy water.
Stranger, see where a stranger is buried, visit here a king. Whoever of my family comes to Trebizond, see a king, a king lying here. Ask forgiveness for him, and the Kingdom of Heaven. - ^ The Tomb of Solomon II Bagration, King of Imereti (Georgia)"Bedi Kartlisa". The National Parliamentary Library of Georgia, 25. dspace.nplg.gov.ge. 1968. s. 217. 18 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2022.
