II. Kuzey Savaşı
| II. Kuzey Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kuzey Savaşları | |||||||
 Mart kuşatması'nda X. Karl Gustav. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 İsveç Brandenburg-Prusya Transilvanya  Ukrayna Kazakları (1657)[1]  Litvanya Büyük Dükalığı  Eflak  Boğdan |  Danimarka-Norveç  Habsburg Monarşisi Polonya-Litvanya Birliği Rus Çarlığı (1656–58) Kırım Hanlığı  Brandenburg-Prusya Hollanda Cumhuriyeti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| X. Karl Gustav Frederick William | II. Jan Kazimierz Waza I. Aleksey | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 70,000 İsveçli öldü. (paralı askerler dahil değil) | |||||||
İkinci Kuzey Savaşı (1655–60, ayrıca İlk veya Küçük Kuzey Savaşı); İsveç ve düşmanları Polonya-Litvanya Birliği (1655-60), Rusya (1656–58), Brandenburg-Prusya (1657–1660), Habsburg Monarşisi (1657–60) ve Danimarka-Norveç ülkeleri arasında yapılan savaştır. Ayrıca Birleşik Hollanda Cumhuriyeti de sık sık İsveç karşıtı müdahalelerde bulunmuştur.
Savaşın gelişimi ve bitişi (1655-1661)
1655'te İsveç Kralı X. Karl Gustav Polonya-Litvanya Birliği'nin batı vilayetlerine saldırdı ve buraları işgal etti. Ülkenin doğu illerinin birçoğu zaten Rusya tarafından işgal edilmişti. Bunun sayesinde İsveç orduları hızlı bir ilerlemeye geçti. Kısa sürede Polonya-Litvanya Birliği ordusu dağıldı ve ülke İsveç himayesine girdi. Polonya Kralı II. Jan Kazimierz Waza ise kaçarak Habsburglara sığındı. Frederick William ve Prusya Dükü başlangıçta; Prusya Krallığı'na ait toprak varlığını destekledi. Ancak, Königsberg Antlaşması (1656) İsveç'in ele geçirdiği tımarları geri vermesini kapsıyordu. Polonya- Litvanya askeri liderleri Protestan varlığı altında ezilen Roma Katolikleri'nin dini duygularından yararlanıyordu. John II Casimir Vasa 1656'da buna zemin hazırlamıştı. Rusya İsveç gerilemesinden yararlandı ve 1656'da İsveç'e savaş ilan etti.
Varılan Labiau Antlaşması uyarınca Charles X Gustav tarafından Frederick William'e sağlanacak askeri yardım karşılığında Transilvanyalı George II Rákóczi ile Polonya-Litvanya Birliği'nin kuzeydoğusunda ittifak kurulacaktı. Bunun üzerine John II Vasa ve Habsburg kumandanı Leopold I Polonya-Litvanya'nın kuzeybatısına savaş açtı. İsveç'in başka cephelerde mücadele etmesinden fırsat bulan Danimarka; Frederick III döneminde İsveç anavatanına saldırdı. Brandenburg İsveç'le yaptığı ittifaktan ayrıldı; Wehlau ve Bromberg Antlaşmalarıyla Polonya Krallığı tarafından Prusya Düklüğü'nün tam egemenlik hakları tanındı. Polonya-Litvanya'nın tutuk tavrı üzerine İsveç üzerindeki savaşın ekseni Danimarka ve kumandan Frederick III üzerine çevrildi. 1657-58 kışında Frederic'in ordusu batıya hareket etti ve soğuk Kuzey kıyıları boyunca ilerledi. Onun ordusu Danimarka Adaları'nda hazırlıksız yakalanmıştı ve Frederick savaştan çekildi. Roskilde Antlaşması ile birlikte, Danimarka; Kuzey İsveç'teki tüm topraklarını terk etti. İsveç karşıtı diğer kuvvetler olan Transilvanya Ordusu ve Polonya güçleri de istedikleri başarıyı gösteremeyip Pomeranya'da İsveç birlikleri tarafından bozguna uğratıldı.
1658'de Charles X Gustav Polonya-Litvanya'daki İsveç kalelerine geri dönüp, bu kaleleri nüfuzunda tutmaya karar verdi. Charles yeniden Danimarka'ya saldırma düşüncesindeydi. Bu arada, Pomeranya ve Jutland'da İsveç karşıtı ittifakların etkisi sürüyordu ve Danimarka saldırıları kapıya dayanmıştı. 1659 boyunca, İsveç; Danimarka'daki kalelerinde ve kuzey Baltık kıyılarında büyük hezimetler yaşadı. İsveç karşıtı müttefiklerin kazandığı bu zaferlerden sonra barış görüşmeleri başladı. Charles Şubat 1660'ta öldü, halefinin tahta oturması için Polonya-Litvanya, Habsburg ve Brandenburg ile aynı yılın nisan ayında; Oliva Antlaşması imzalandı. Bunun yanında 1660 Mayıs'ında Danimarka ile Kopenhag Antlaşması konusunda mutabakata varıldı. İsveç böylece Roskilde'deki kazançlarını korumayı başardı, Prusya Düklüğü de egemen bir devlet haline geldi; devletlerin statikosu büyük oranda savaştan önceki duruma döndü. Zaten 1658'de Rusya ile İsveç Ateşkes imzalamıştı; 1661'deki Cardis Antlaşması ile savaşa tamamen son verildi.
Ayrıca bakınız
Yayınlar
- Anisimov, Evgeniĭ Viktorovich (1993). John Alexander (Ed.). The reforms of Peter the Great: progress through coercion in Russia. The New Russian history. New York: Sharpe. ISBN 1563240483.
- Buchholz, Werner (1999). Pommern (Almanca). Siedler. ISBN 3886807800.
- Frost, Robert I (2004). After the Deluge. Poland-Lithuania and the Second Northern War, 1655-1660. Cambridge Studies in Early Modern History. Cambridge University Press. ISBN 0521544025.
- Hrushevsky, Mykhailo (2003). "Between Moscow and Sweden". Illustrated History of Ukraine (Rusça). Donetsk: BAO. ISBN 966-548-571-7.
- Frost, Robert I (2000). The Northern Wars. War, State and Society in Northeastern Europe 1558-1721. Longman. ISBN 978-0-582-06429-4.
- Moote, Alanson Lloyd (1970). The seventeenth century; Europe in ferment. Heath.
- Kozicki, Richard; Wróbel, Piotr (1996). Historical dictionary of Poland, 966-1945. Greenwood Publishing Group. ISBN 0313260079.
- Lockhart, Paul Douglas (2007). Denmark, 1513-1660. The rise and decline of a Renaissance monarchy. Oxford University Press. ISBN 0199271216.
- Oakley, Steward (1992). War and peace in the Baltic, 1560-1790. War in Context. Abingdon - New York: Routledge. ISBN 0415024722.
- Press, Volker (1991). Kriege und Krisen. Deutschland 1600-1715. Neue deutsche Geschichte (Almanca). 5. Munich: Beck. ISBN 3406308171.
Kaynakça
- ^ Hrushevsky (2003), s. 327
