İçeriğe atla

II. João

II. João
Portekiz Kralı
Hüküm süresi13 Ağustos 1481 – 25 Ekim 1495
Doğum3 Mart 1455(1455-03-03)
Portekiz São Jorge Kalesi, Portekiz
Ölüm25 Ekim 1495 (40 yaşında)
Portekiz Alvor, Algarve
Eş(ler)i
Leonor de Avis (e. 1470)
Çocuk(lar)ıAfonso, Portekiz prensi
Jorge, Coimbra dükü
HanedanAvis
BabasıV. Afonso
AnnesiCoimbralı Isabel

II. João (Portekizce okunuşu: [ʒuˈɐ̃ũ]) (3 Mart 1455 – 25 Ekim 1495), Príncipe Perfeito (Mükemmel Prens) olarak da bilinir, Portekiz'in onüçüncü kralıdır. Portekiz tahtını konsolide etmiş, ekonomisini güçlendirmiş, coğrafi keşifleri sürdürmüştür.

Gençliği

Lizbon’da Portekiz kralı V. Afonso ile Portekiz Prensesi Coimbra’lı Isabel’in çocuğu olarak doğdu. Babası bir manastırda yaşamaya başlayınca 1477 yılında başa geçtiyse de resmî tahta çıkış yılı 1481 yılında oldu.

Prensliğinde babası ile Kuzey Afrikadaki askeri seferlere katıldı ve Arzila Muharebesindeki zaferden sonra 1471 yılında şövalye ilan edildi. 1473 yılında kuzeni Viseu’lu Leonor ile evlendi.

Gençliğinden beri saray çevrelerinde pek sevilmezdi. Bunun nedeni hiçbir şekilde başkalarının fikirlerinden etkilenmemesi ve entrikalara karşı olmasıydı. Asiller ve özellikle de Braganza Dükü II. Fernando prensin kral olacağı zamanki siyasetlerinden çekinmeye başlamışlardı.

İktidara gelişi

1481 yılında resmen tahta geçmesinin ardından II. João asillerin aşırı genişleyen gücünü kısıtılayıp iktidarı merkezde güçlendirmeye dair girişimlerde bulundu. İktidarlarının tehlikeye girdiğini anlayan asiller derhal krala karşı komplo düzenlemeye giriştiler. Darbe yapmayı planlayan asillerin Kastilya Kraliçesi II. Isabel ile gizli yazışmaları Portekiz casuslarınca ortaya çıkarılınca tasfiye başlatıldı. Braganza ailesi kanun kaçağı ilan edilerek topraklarına el kondu, Braganza Dükü de Évora’da idam edildi.

Ertesi yıl, João’nun kuzeni Viseu Dükü krala karşı komplo iddiasıyla saraya çağrılacak ve ve bizzat kral tarafından bıçaklanarak öldürülecektir. Birçok kişi bu yeni tasfiye dalgasında idam edilecek, öldürülecek veya sınırdışı edilecektir.[1]

Kralın komplolarla ilgili şunlar söylediği rivayet edilir: “Ben kralların kralıyım, hizmetkarların hizmetkarı değil.” Tasfiyelerden sonra kimse krala karşı gelmeyi aklından bile geçiremeyecekti ve João iktidarı tehdit edilemeyecekti. Tasfiyeler sırasında João'dan yana cephe alan veya karşı koymayan asiller bağlılıklarından dolayı ödüllendirilecektir.

Ekonomik durum

İflasın eşiğinde bir krallık devralan II. João ekonomik durumu çözmek amacıyla bir tür teknokrat hükûmeti kuracak ve akademik uzmanları saraya davet edecektir. Bundan sonra kral tebaları arasında ayrıntılı bir araştırma yaptırarak beceri, ustalık ve halktan kabul görme kriterlerine sahip olan alanında öne çıkan kişilerle temas kurarak ülke yönetimine dahil eder. Halkın adalet mekanizmasıyla ilgili sıkıntılarına eğilir. Önceki dönemde sürdürülen coğrafi keşifler sayesinde gelir kaynağı elde etti. Tordesillas Antlaşmasından önce bile Portekiz'in deniz aşırı sömürge ve ticaretinden dolayı parası oldukça değerliydi. Portekiz Krallığı topladığı vergiler ve gelirleriyle beraber tüm borçlarını ödemişti, bunda Gine altınlarının payı büyüktü.

Coğrafi keşifler

Ana madde: Portekiz coğrafi keşifleri

II. João babası döneminde ara verilen coğrafi keşiflere devam ederek, büyük amcası Gemici Henrique'in geleneğini sürdürdü. Onun için coğrafi keşifler çok önemliydi ve Hindistan ile bağlantı kuracak deniz yolunun bulunması için Afrika'nın güneyine doğru yapılan keşiflere destek verdi. Hükümdarlığı sırasında oldukça önemli gelişmeler yaşandı:

  • 1482 yılında Avrupa dışındaki ilk yerleşim yerini kurdu. Gine sahillerindeki Elmina Kalesi[2] kuruldu ve ticaret üssü olarak kullanılmaya başlandı.
  • 1484 yılında Diogo Cão Kongo Nehrini keşfetti.
  • 1488 yılında Bartolomeu Dias Ümit Burnunu geçti.
  • 1493 yılında Álvaro Caminha São Tomé ve Príncipe Adalarında ilk yerleşim yerini kurdu.
  • Afonso de Paiva ve Pêro da Covilhã efsanevi rahip John ve hükümdarlığını bulmak üzere Hindistan ve Etiyopya'ya doğru karadan yola çıktılar.

Tarihçiler arasında bu dönemdeki Portekiz coğrafi keşiflerinin ne boyutta olduğuna dair bir tartışma bulunmaktadır. Buna göre Portekiz kralı, en son keşifleri düşman Kastilya Krallığından gizlemek ve korumak için özel önlemler almıştır.[3] Bu döneme ait tüm arşivler 1755 Lizbon Depremi sonucunda yok olmuş, arta kalan bazı belgeler ise Yarımada Savaşındaki Fransız işgali sırasında kaybolmuştur.

Kastilya ile mücadele

Kristof Kolomb Yeni Dünya'yı keşfettiği ilk deniz yolculuğundan dönerken ilk olarak Lizbon'a uğrayıp zaferini kral II. João önünde ilan etmek istese de kral İspanya ile aralarındaki antlaşmaya göre keşfedilen yerlerin Portekiz'in hakimiyet bölgesine düştüğünü söyleyecektir. Kolomb, daha Kastilya kraliçesi I. Isabel ile görüşemeden önce II. João Kastilya'yı tehdit eden bir mektup göndermiştir bile. İspanya derhal antlaşma masasına oturmayı teklif edecek ve Papalığın arabuluculuğunda Yeni Dünya'yı etki alanlarına bölen Tordesillas Antlaşması imzalanacaktır.

Portekiz ile İspanya arasındaki mücadelenin tek kaynağı sömürgeler değildir. Kastilya Kraliçesi I. Isabel ve kocası Aragon Kralı I. Ferdinand'ın çok sayıda kızı vardır ancak tek bir erkek vârisleri vardır, Juan. En yaşlı kızları olan Aragonlu Isabella ile Portekiz Prensi Afonso ile evlidir. Afonso ise II. João'nun tek oğlu ve gözbebeğidir.[4] Eğer İspanyol tahtının varisi Juan erkek evlat sahibi olmadan ölürse zaten Portekiz kralı olacak Afonso aynı zamanda Kastilya ve Aragon tahtına da çıkabilecektir. Kastilya ve Aragon bağımsızlığına olasılık düzeyinde bile olsa yöneten bu tehdit Katolik kralları her türlü komploya itmiş ve evliliğin sona ermesi için uğraşılmıştır. Sonunda 1491 yılında Portekiz tahtının varisi Afonso şüpheli bir şekilde ölür.[5] Ölümde Katolik kralların parmağı olup olmadığı hala bilinmemekle beraber, prensin seyisinin kazadan hemen sonra kaçarak kayıplara karışması şüpheleri artırmaktadır. Sonunda Isabella düşman bir prensle evlenmediği için İspanyol tahtı güvencede olacak, II. João ise evlilik dışı çocuğu olan Jorge (Coimbra Dükü) için tahta geçmesi için mücadele etse de başarılı olamayacaktır.

Geleneği

II. João, geride yasal olarak tanınan bir erkek çocuk bırakmadan 40 yaşında ölür. Onun yerine tahta kuzeni I. Manuel geçer. II. João'ya atfedilen Mükemmel Prens lakabı, Niccolò Machiavelli'nin Prens adlı eserinden gelir. II. João iktidarı boyunca sürekli olarak Prens adlı eserde önerildiği şekilde hüküm sürmüştür. Zamanının en saygı duyulan hükümdarlarından olmayı başarmıştır. Düşmanları bile bu özelliğini takdir edecektir. Kastilya kraliçesi I. Isabel onun için El Hombre (Adam) diyecektir.

Kaynakça

  1. ^ Évora başpiskoposu da hapiste zehirlenerek öldürülecektir.
  2. ^ São Jorge da Mina
  3. ^ Portekiz Krallığının coğrafi keşiflerinin işlendiği ana harita olan Padrão Real, tüm denizaşırı ticareti ve ekonomiyi yöneten Casa da Índia adlı kurum tarafından hazırlanmaktaydı.
  4. ^ São Tomé ve Príncipe Adalarının ismi onun için verilmiştir. Príncipe Portekizce prens anlamına gelmektedir.
  5. ^ Çok iyi bir binici olan prensin, Tagus Nehri civarlarında attan düşerek öldüğü açıklanır.

Hakkında yazılan eserler

  • Page, Martin The First Global Village
  • Boxer, Charles R. From Lisbon to Goa, 1500–1750 (1991)
  • Boxer, Charles R. The Portuguese Seaborne Empire 1415–1825
  • Mira, Manuel S. Forgotten Portuguese: The Melungeons and the Portuguese Making of America (1998)
  • Duffy, James Portuguese Africa (1968)
  • Bodian, Mirian Hebrews of the Portuguese Nation (1997)

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Isabel</span> İspanyol hükümdarı (1474–1504)

I. Isabel, Kastilyalı Isabella veya Katolik Isabel, Kastilya (1474-1504) ve Aragon (1479-1504) Kraliçesi. Bu iki Krallığı 1479'dan sonra kocası Aragon Kralı II. Fernando ile birlikte yönetmiştir. Hükümdarlığı sırasında İspanya'nın birliğini sağlamış ve Kristof Kolomb'un Yeni Dünya'yı keşfiyle güçlü bir sömürge imparatorluğunun temelleri atılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Portekiz tarihi</span>

Portekiz tarihi, bugünkü Portekiz Cumhuriyeti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Katolik hükümdarlar</span> I. Isabella ve II. Ferdinand için kullanılan unvan

Katolik Hükümdarlar, evlilikleri sonucunda İspanya'nın birleşmesini sağlamış Kastilya kraliçesi I. Isabel ile Aragon kralı II. Ferdinand'ı belirtmek için kullanılan ifadedir. "Católicos" ifadesi Morolar'dan Granada'yı yeniden fethetmeleri (1481–92), Coğrafi keşifler ile beraber Yeni Dünya'nın keşfedilmesi ve İspanyol Engizisyonu ile beraber Kilise'nin İspanya'daki gücünü arttırmaları ile beraber VI. Alexander tarafından kendilerine verilmiştir. Unvan daha sonra Ferdinand ve Isabella'nın haleflerine iletilmeye devam etti.

<span class="mw-page-title-main">Portekiz coğrafi keşifleri</span> Avrupada Portekiz öncülüğünde başlatılan coğrafî keşifler

Portekiz Coğrafi Keşifleri (1415-1542), 15. ve 16. yüzyılda Portekizliler tarafından dünya çapında özellikle denizde yapılan coğrafi keşifleri tanımlar. Bu dönemde Portekiz, Afrika kıtasının etrafını Ümit Burnu yoluyla dolanıp Hindistan'a giden doğu yolunu keşfetmiş, bu sayede Güneydoğu Asya'nın neredeyse tamamıyla temas kurmuş, Afrika'nın bazı bölgelerini sömürgeleştirmiş, Brezilya'yı keşfetmiş ve Çin'e, Avrupa'dan giden ilk ticari ve diplomatik elçileri göndermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Braganza Hanedanı Kraliyet Panteonu</span>

Braganza Hânedanı Krâlıyet Panteonu, Lizbon, Portekiz'de bulunan São Vicente de Fora Manastırında, Portekiz'in çoğu kralları ve ailelerinin yattığı yer.

<span class="mw-page-title-main">Alcáçovas Antlaşması</span>

Alcáçovas Antlaşması, Portekiz Kralı V. Afonso ile oğlu II. João, Viseu düşesi Beatriz ve Kastilya Kraliçesi I. Isabella arasında 4 Eylül 1479 tarihinde yapılan ve Kastilya İç Savaşı'nı sonlandıran antlaşma. Bu antlaşmayla Portekiz, Kastilya üzerindeki hak iddialarından vaz geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bragança Hanedanı</span>

Bragança Hanedanı, Portekiz Kralı I. João'nun gayrimeşru çocuğu Bragança Dükü Afonso tarafından kurulan ve Aviz Hanedanının alt kolu niteliğindeki hanedan.

<span class="mw-page-title-main">II. Afonso</span> Portekiz kralı (1185-1223; hd. 1211-1223)

II. Afonso,, Şişman veya Cüzzam lakapları ile de bilinir. Portekiz'in üçüncü kralıdır. Kral I. Sancho ile Aragonlu Dulce'nin çocuğudur. 27 Mart 1211'de babasının ölümü üzerine tahta çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kastilyalı Juana</span> Kastilya ve Aragon Kraliçesi

Kastilyalı Joanna ya da tarihsel olarak Deli Joanna bilinen Joanna, 1504'ten sözde Kastilya Kraliçesi ve 1516'dan 1555'teki ölümüne kadar Aragon Kraliçesi olarak hayatını sürdürdü. 20 Ekim 1496'da Habsburg Hanedanı mensubu Avusturya Arşidükü Yakışıklı Philip ile anlaşmalı olarak evlendi.

<span class="mw-page-title-main">Portekiz Restorasyon Savaşı</span> Savaş

Portekiz Restorasyon Savaşı, Portekiz ile İspanya arasında 1640'da Portekiz Devrimi ile başlayan ve 1668'de Lizbon Antlaşması ile sona eren ve İber Birliği’ni resmen bitiren bir savaştı. 1640'tan 1668'e kadar dönemde, Portekiz ve İspanya arasında ara ara çatışmalar yaşandı. Savaş büyük oranda İspanya ve Portekiz'in İberya'da bulunmayan güçlerle olan daha ciddi mücadelelerinin bir parçası olarak görüldü. İspanya, 1648'e kadar Otuz Yıl Savaşı’na ve 1659'a kadar Fransız-İspanyol Savaşı’nda, Portekiz ise 1663'e kadar Hollanda-Portekiz Savaşı’nda savaştı.

<span class="mw-page-title-main">I. João</span>

I. João, aynı zamanda Avizli João olarak da bilinir, 1385'ten 1433'teki ölümüne kadar Portekiz Kralıydı. Esas olarak Portekiz'in Kastilya ile ardı ardına savaşta kazandığı zaferdeki rolü, ülkesinin bağımsızlığını koruması ve Portekiz tahtında Aviz hanedanını kurmasıyla tanınır. Tüm Portekiz hükümdarlarının en kapsamlısı olan 48 yıllık uzun hükümdarlığı, Portekiz'in denizaşırı genişlemesinin başlangıcını gördü. João'nun ülkesinde iyi hatırlanan saltanatı, ona Güzel Anı lakabını kazandırdı; o aynı zamanda "İyi", bazen "Büyük" ve daha nadiren, özellikle İspanya'da "Piç" (Piç) olarak anılırdı.

<span class="mw-page-title-main">II. Pedro (Portekiz kralı)</span>

II. Pedro, 1683'ten ölümüne kadar Portekiz kralıydı. IV. João'nun oğlu ve VI. Afonso'nun kardeşiydi.

<span class="mw-page-title-main">Avis Hanedanı</span>

Avis Hanedanı, aynı zamanda Joanine Hanedanlığı olarak da bilinir, Portekiz'in gücünü genişlettiği Rönesans ve keşifleri döneminde başında olan Portekiz kökenli bir hanedandı.

<span class="mw-page-title-main">I. Manuel</span> 1495 ile 1521 arasında Portekiz kralı

I. Manuel, Şanslı olarak bilinir, 1495'ten 1521'e kadar Portekiz Kralıydı. Avis Hanedanı'nın bir üyesi olan Manuel, hükümdar olarak kuzeni Portekiz Kralı II. João'nun yerine geçmeden önce Beja ve Viseu Düküydü. Manuel, hükümdarlığı sırasında yapılan çok sayıda Portekiz keşfi nedeniyle Portekiz İmparatorluğu'nun yoğun bir şekilde genişlediği bir dönemi yönetmiştir. Vasco da Gama'ya sponsorluğu, Portekiz'in 1498'de Hindistan'a giden deniz yolunu keşfetmesine yol açmış ve bu, Portekiz'in baharat ticaretinde tekelini garanti eden Portekiz Hindistan Armadalarının kurulmasıyla sonuçlanmıştır. Manuel, Amerika kıtasında ve Portekiz Hindistanı'nda Portekiz kolonizasyonuna başladı ve Afrika ve Asya'da geniş bir ticaret imparatorluğunun kurulmasına nezaret etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Philippa of Lancaster</span>

Lancaster'lı Philippa, 1387'den 1415'e kadar Kral I. John'un karısı olarak Portekiz Kraliçesi idi. İngiltere kraliyet ailesinde doğan evliliği, Windsor Antlaşması'nı güvence altına aldı ve Portekiz'de " Şanlı Nesil " olarak bilinen birkaç çocuk doğurdu.

<span class="mw-page-title-main">IV. Afonso</span>

IV. Afonso, Cesur olarak da anılır, 1325'ten 1357'deki ölümüne kadar Portekiz Kralıydı. Portekiz Kralı Diniz ve Aragonlu Elizabeth'in tek meşru oğludur.

<span class="mw-page-title-main">V. Afonso</span> Portekiz ve Algarves kralı (1432-1481; hd. 1438-1481)

V. Afonso, 1438'den 11 Kasım 1477'ye kadar ve 15 Kasım 1477'den 1481'e kadar Portekiz kralı'ydı.

<span class="mw-page-title-main">Pedro (Coimbra dükü)</span>

Pedro, Coimbra düküydü. I. João ve Lancasterlı Philippa'nın oğludur. Annesi Gauntlu John'un kızıdır. Yeğeni V. Afonso'ya naiplik yapmıştı. Alfarrobeira Muharebesi'nde yeğeni ve damadı V. Afonso'ya karşı savaşırken öldürüldü. Çok seyahat eden birisi olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Fernando (Viseu dükü)</span>

Fernando, Portekiz kralı Duarte ile Aragonlu Leonor'un üçüncü oğluydu. V. Afonso'nun kardeşiydi. Viseu ve Beja düküydü. Abisi tahtta iken 1438'den 1451'e kadar veliahttı. Yeğeni João öldüğünde yeniden veliaht oldu. 1 yıl veliahtlığın ardından 1452'de abisinin kızı Joana doğdu ve bu ünvanı kaybetti.

<span class="mw-page-title-main">Coimbralı Isabel</span>

Infanta Isabel de Coimbra Portekizli bir infanta ve V. Afonso'nun ilk eşi olarak Portekiz kraliçesiydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.