II. Hurkanus

Antik İsrail

II. Hurkanus, MÖ 1. yüzyılda Haşmonayim hanedanlığına bağlı başrahip ve Yahudiye kralıydı.

Hurkanus, eski Yahudiye kralı Aleksander Yanay'ın ve eşi Kraliçe Şelomtzion'un en büyük oğluydu. Aleksander'in MÖ 76'da ölümünün ardından krallık koltuğuna eşi ve başrahipliğe Hurkanus getirildi.

Şelomtzion, ardılı olarak Hurkanus'u seçip MÖ 67'de öldü. Başrahip Hurkanus, annesinin dini görüşlerini benimseyip Ferisileri desteklemekteydi. Babası Aleksander Yanay ise Sadukiler safhasında yer alıyordu.

Hurkanus, babasının Sadukici görüşlerini benimseyen kardeşi II. Aristobulus'un ayaklanmasıyla güçlükle üç ay tahtta kalabildi. Hurkanus, paralı askerlerini ve takipçilerini yanına alıp kardeşiyle yüzleşmek için yola koyuldu. Kardeşiyle Eriha'da karşılaşınca Hurkanus'un askerleri taraf değiştirip Aristobulus'a katıldı böylece kardeşlerin küçüğü çatışmadan zaferle ayrıldı.

Hurkanus, Kudüs'teki kalesine sığındı; II. Aristobulus Kudüs Tapınağı'nı ele geçirince teslim olmaya mecbur oldu. Hurkanus'un krallığı ve başrahipliği bırakması fakat Tapınak gelirlerinden faydalanması karşılığında kardeşler arası barış sağlandı.^[1]

Hurkanus, Aristobulus'un kendisini öldürme planı olabileceğinden korktuğu için anlaşma uzun sürmedi. Bu korku, Hurkanus'un danışmanı Edomlu Antipater tarafından da körüklendi. Josephus'a göre, Antipater'in amacı Hurkanus'u tahta geçirmek ve onun aracılığıyla ülkeyi yönetmekti.

Hurkanus, Antipater tarafından rüşvetler verilen Nebatiler Kralı III. Aretas'a sığındı ve Haşmonayim hakimiyetindeki Arap köylerinin Aretas'a verilmesi karşılığında ondan yardım istendi.

Nebatiler 50,000 kişilik ordusuyla Kudüs'ü birkaç ay boyunca kuşattı. Kuşatma sırasında, düşmanın ölmesi için dua etmeye karşı çıkan ve 1000 drahmi gibi yüksek bir fiyat karşılığında kurbanlık koyun getirme sözü verip de kaşer kurallarınca haram sayılan domuz getiren Honi haMagel taşlandı.

İçsavaş sırasında Roma generali Gnaeus Pompeius Magnus, Pontus Krallığını ve Selevkos İmparatorluğu'nu yendi. Marcus Aemilius Scaurus'u Selevkos Suriyesi'nin başına temsilci olarak atadı.

Haşmonayim, Romalılarla müttefik olduğundan iki kardeş de hediyelerle Scaurus'u kendi safhasına çekmeye çalıştı. Scaurus, Aristobulus'un 400 talantlık hediyesinden etkilenince Aretas'a ordularını çekme emri verdi. Çekilme sırasında Nebatiler Aristobulus tarafından ezildi.

Pompey MÖ 63'te Suriye'ye vardı, iki kardeş ve üçüncü bir parti diğer Haşmonayim hanedanlıklarının ortadan kaldırılma arzularını Pompey'e gönderilen temsilcilerle iletti. Pompey, karar vermesini geciktirdi. Daha zayıf olan büyük kardeşin Roma İmparatorluğu'nun çıkarlarına daha uygun olacağını düşündüğünden Hurkanus'u Aristobulus'a tercih etti.

Pompey'e şüpheyle yaklaşan Aristobulus Alexandrium kalesine çekildi fakat Roma ordusunun bölgeye varmasıyla teslim oldu ve orduyla birlikte Kudüs'e vardı. Aristobulus destekçileri şehir kapılarını açmayı reddedince Romalılar şehri kuşatıp zorla ele geçirdi; şehir ve tapınak harap oldu. Aristobulus Roma'ya esir olarak gönderilip başrahipliğe tekrar Hurkanus geçirildi.

Hurkanus başrahipliğe getirildi fakat krallığa getirilmedi. Siyasi otorite, Roma'nın çıkarlarını kollayan Edomlu Antipater'e verildi. MÖ 47'de Jül Sezar bazı siyasi yetkileri tekrar Hurkanus'a bahşedip onu etnarklığa atadı. Hurkanus'un yetkilerinde dahi son söz Antipater'de olduğundan Sezar'ın sunduğu bu atama pek bir şey değiştirmedi.

MÖ 40'ta Aristobulus'un oğlu Antigonus Partlar ile müttefik oldu ve kendini Kral ve Başrahip ilan etti. Hurkanus ele geçirilip kulağı kesildi böylece Hurkanus artık başrahipliğe uygun değildi; Josephus'a göre Hurkanus'un kulağı, Antigonus tarafından ısırılarak kopartıldı.

Hurkanus Babil'e götürüldü ve dört yıl boyunca Babil Yahudileri arasında saygı görerek yaşadı.

MÖ 36'da Romalıların yardımıyla Antigonus'u yenen Hirodes, Hurkanus'un Partlardan yardım alıp tekrar tahta geçmek istemesinden korktuğu için onu Kudüs'teki başrahiplik görevine geri çağırdı. Teklifi kabul eden Hurkanus Hirodes tarafından saygıyla karşılanıp sofrasında baş makam verildi ve eyalet konseyinin başkanlığına atandı.

Fakat, MÖ 30'da Hurkanus'un Nebatilerle birlik olup Hirodes'e tuzak kuracağı gerekçesiyle öldürüldü.

• Bu konu 1901-1906 Yahudi (Jewish) Ansiklopedisi'nde Sunulmuştur.

• Flavius Josephus, Antiquities of the Jews, book XIV, 5-13.
• Flavius Josephus, The Jewish War, book I, 8-13.

• Heinrich Ewald, Geschichte des Volkes Israel, volume IV, p. 524ff.
• Heinrich Graetz, History of the Jews, volume III, p. 167ff.
• Hitzig, Geschichte des Volkes Israel, volume II, p. 500ff.
• Emil Schürer, Geschichte des judischen Volks im Zeitalter Jesu Christi, volume I, p. 338 et seq.