İçeriğe atla

II. Farnakis

Pontos Kralı Pharnakes I'e ait Amisos antik kentinde darb edilmiş Stater. Sikke ön yüzde kral Pharnakes I portresi, arka tip petasos ve chlamys giymiş, cornucopia, kerykeion ve asma dalı tutan erkek figürü sağında duran geyiği besliyor, sol üst alanda Pontos kraliyet sembolü hilal içinde yıldız, çevresinde BAΣIΛEΩΣ ΦAPNAKOY - BASILEOS PHARNAKOU lejantı.
Pontos Kralı Pharnakes I'e ait Drahmi kategorisinde olan gümüş antik sikke. Sikke ön yüzde kısa sakallı ve bıyıklı Kral Pharnakes I portresi, arka tip ayakta duran erkek figürü dizlerine kadar uzanan gevşek bir petasos ve perdelik giyiyor, başının üstünde yatay yıldırım, sol eli ile bir caduceus ve bir cornucopiae, sağ eli ile ayaklarının dibinde duran bir geyiğin beslendiği asma dalını tutuyor, iç alanda solda, Pontos kraliyet sembolü hilal içinde yıldız, çevresinde BAΣIΛEΩΣ ΦAPNAKOY - BASILEOS PHARNAKOU lejantı.

II. Farnekes (Yunanca Φαρνάκης, ö. MÖ 47), Roma Cumhuriyetinin en ünlü düşmanlarından VI. Mitridat'in oğlu olan Pontus Kralı.

İktidara gelişi

Babasının halefi olarak yetiştirilen Farnekes'in çocukluğu ve gençliği hakkında çok az bilgi vardır. Kendisinden ilk kez babası VI. Mitridat'in Romalı ünlü general Pompey'e yenildiği Üçüncü Mithridatis Savaşı'nın ardından kaçmak zorunda kalmasından dolayı bahsedilir.

Mithridates, Romalılarla mücadeleye devam etmek niyetindeydi. Ancak Farnekes'in bu konuda isteksiz oluşu, MÖ 65 yılında babasına karşı bir darbe planı yapmasına yol açtı. Plan açığa çıkarılsa da Roma ordusu ile yeniden karşılaşmak istemeyen Pontus ordusu Farnekes'i desteklediğini açıkladı. Ordu ile birlikte Mithridates'in üzerine yürüyen Farnekes, babasının intihar etmesine neden oldu ve tacı ele geçirdi.

Farnekes, pozisyonunu koruyabilmek adına vakit geçirmeden Pompey'e gönderdiği elçiler vasıtasıyla barış talebinde bulundu ve babasının cesedini Pompey'in tasarrufuna bırakmak için ona gönderdi. Bu davranışı Pompey tarafından takdir görünce barış teklifi kabul gördü ve Bosporos Kralı olarak atanarak Roma'nın dostu krallar arasına yazıldı.

Sezar'la savaşı

MÖ 49 yılında Jül Sezar ve Pompey arasında iç savaş patlak verdi. Roma Lejyonlarının bu olayla ilgilenmesinden yararlanmak isteyen Farnekes düşük yoğunluklu bir muhalefete rağmen Kolhis ve Küçük Ermenistan'ı egemenliği altına aldı. Küçük Ermenistan kralı Deiotarus, Sezar'ın Asya'daki temsilcisi Domitius Calvinus'tan yardım talep edince bir küçük bir Roma ordusu bölgeye geldi. MÖ 48 yılında yapılan Nikopolis Muharebesi'nde Roma ordusu yenilgiye uğratan Farnekes yönünü Pontus'a çevirdi.

Romalılara karşı yapılan bu güç gösterisinin ardından Farnekes yeni fethettiği bölgelerdeki isyanları bastırmakla meşgul oldu. Ancak Sezar'ın bölgeye doğru ilerlerken sahip olduğu olağanüstü hız Farnekes'in dikkatini yeniden Romalıların üstüne çevirmesine neden oldu. Tehlikenin farkına varan Farnekes ilkin zaman kazanmak amacıyla barış teklifinde bulundu ancak Sezar'ın bölgeye oldukça yaklaşmış olması savaşı kaçınılmaz hale getirdi. Zela (şimdi Zile) yakınlarından yapılan kısa savaşın ardından Farnekes bozguna uğradı ve az sayıda süvarisi ile birlikte kaçmak zorunda kaldı. Sezar, Roma'da bulunan bir arkadaşına yazdığı mektupta, bu kısa savaşı şu ünlü sözlerle ifade edecekti: “Veni, vidi, vici” (“Geldim, Gördüm, Fethettim”).

Farnekes, yardım bulmak ve İskitler ve Sarmatlardan asker toplayabilmek için hemen Bosporos'a geçti. Ancak eski bir valisi olan Asandar birlikleri ile ona saldırdı ve Farnekes çatışma sonucu öldü. Tarihçi Appian onun savaşta öldüğünü teyit eder ancak Cassius Dio onun önce yakalanıp sonra öldürüldüğünden bahseder.

Önce gelen:
VI. Mitridat
Pontus Krallığı
MÖ 47 - MÖ 63
Sonra gelen:
Roma İmparatorluğu idaresi

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gnaeus Pompeius Magnus</span> Romalı general ve devlet adamı (MÖ 106-48)

Gnaeus Pompeius Magnus veya Pompey, Roma Cumhuriyeti'nin son dönemlerinde askeri ve politik liderdi. İtalya'nın kasabalarından gelen Pompey, kendini Roma asilzadeleri arasına sokabildi. Kendisine Magnus kognomenini de Lucius Cornelius Sulla vermişti.

<span class="mw-page-title-main">VI. Mithridatis</span>

VI. Mithridatis veya Mithridatis Eupator veya Büyük Mithridatis, Pontus kralı olarak Anadolu'da MÖ 120 - MÖ 63 yıllarında hüküm sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Roma Cumhuriyeti</span> Antik Romanın cumhuriyetle yönetildiği dönem

Roma Cumhuriyeti, Antik Roma uygarlığında hükûmetin cumhuriyet şeklinde işlediği dönem. Geleneksel olarak MÖ 509 yılında krallığın devrilmesiyle başlayan dönemdir. Bu dönemde ilk iki yüzyıl boyunca, Cumhuriyet toprakları İç İtalya'dan bütün Akdeniz dünyasına kadar genişledi. Sonraki yüzyılda Roma; Kuzey Afrika, İber Yarımadası, Yunanistan ve şu anki Güney Fransa'da egemenlik kurarak daha da büyüdü. Roma Cumhuriyeti, son iki yüzyılı sırasında, hem Fransa'nın kalanına hem de Makedonya ile Anadolu'nun büyük kısmına egemen oldu.

<span class="mw-page-title-main">Pontus Krallığı</span> Devlet

Pontus Krallığı ya da Pontus İmparatorluğu, Karadeniz'in güney kıyısında kurulan Helenistik Dönem devletlerinden biridir. Krallık önceleri Pontus Kapadokyası, sonra yalnız Pontus olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zela Muharebesi</span> Savaş

Zela Muharebesi, MÖ 2 Ağustos 47 tarihinde Zela'da Roma Cumhuriyeti'nin Julius Sezar ile Pontus Kralı VI. Mitridat'ın oğlu II. Farnekes arasında gerçekleşen muharebedir.

<span class="mw-page-title-main">Sextus Pompeius</span>

Sextus Pompeius Magnus Pius ya da kısaca Sextus Pompeius, Roma Cumhuriyetinin sonlarında yaşamış Romalı general. İkinci üçlü hükümdarlık'in karşısına çıkan son muhaliftir.

<span class="mw-page-title-main">Asya (eyalet)</span> Romanın Anadoludaki İlk Provinciası

Roma Eyaleti Asya (Asia), Cumhuriyetin sonlarına doğru oluşturulmuş bir Roma İdari birimi olup bir prokonsül tarafından yönetilen Senatoryal eyalet statüsündeydi. Bu düzenleme Roma İmparatorluğunun idari olarak yeniden düzenleneceği 211 yılına kadar değişmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">II. Tigran</span> Ermenistan kralı (140-55)

II. Tigran, II. Dikran ya da daha çok bilinen adıyla Büyük Tigran, MÖ 95-MÖ 55 arasında egemenlik süren Ermenistan imparatoru. Yönetimi sırasında ülkesi, Roma Cumhuriyeti'nin doğusundaki en güçlü devlet ve bir süper güç durumuna yükselmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Mithridatis Savaşı</span>

Birinci Mithridates Savaşı Roma Cumhuriyeti'nin Anadolu'ya yayılmasını durdurmak için yapılan üç savaştan birincisidir.

IV. Nikomedes Philopator, y. MÖ 94 - MÖ 74 yılları arası Bitinya Kralı. III. Nikomedes'in oğlu ve ardılıdır.

Gnaeus Pompeius, bazen Genç Pompey olarak çağrılır, Cumhuriyetin son dönemlerinde yaşamış olan Romalı politikacı ve general.

<span class="mw-page-title-main">Nil Muharebesi (MÖ 47)</span> Julius Caesar ve XIII. Ptolemy arasında MÖ 47deki muharebe

Nil Muharebesi MÖ 47 yılında Jül Sezar komutası altındaki Roma ve VII. Kleopatra komutasındaki Mısır orduları ile rakip kraliçe IV. Arsinoe ve kral XIII. Ptolemaios arasında Nil deltasında yapılan savaş. Sezar ve Kleopatra'nın birliklerinin kazandığı bu savaş sonucu Mısır tahtının güvenliği sağlanmıştır.

Pontus Krallığı Klasik Yunan dönemini takip eden Helenistik dönemde Anadolu'da kurulan hükümdarlıklarından biridir. Bu krallık Anadolu'nun birçok yörelerini zaman zaman elinde bulundurmakla beraber en önemli merkezi Doğu Karadeniz bölgesinde idi.

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Mithridatis Savaşı</span>

Üçüncü Mithridatis Savaşı, VI. Mithridatis ve müttefikleri ile Roma Cumhuriyeti arasında gerçekleşen Mithridatis Savaşlarının sonuncusu ve en uzun süreli olanı. MÖ 73 ile MÖ 63 yılları arasında gerçekleşen savaş sonucunda Pontus Krallığı nihai olarak son bulmuş, Roma Küçük Asya'da tam bir hakimiyet kurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mithridatis Savaşları</span>

Mithridatis Savaşları, MÖ 88 ve MÖ 63 yılları arasında Roma'nın Pontus Krallığı ve müttefiklerine saldırdığı üç savaştan oluşmaktadır. Savaş, ismini Roma'nın Asya eyaletini Pontus Krallığı'na dahil eden ve yerli Roma halkına katliamlar yapan Pontus Kralı VI. Mithridates'ten almıştır. Roma birlikleri bölgeyi kurtarmak için gönderildiklerinde, Mitridatis tarafından Yunanistan'da organize edilen ve desteklenen bir ayaklanma ile karşı karşıya kaldılar. Mithridatis Roma'ya karşı isyanlar organize etti ve Roma'daki iç savaşlarda populares partisine karşı optimates partisinin magistratuslarının savunuculuğunu yaptı. Yine de, ilk savaş Lucius Sulla ve Mithridatis tarafından imzalanan Dardanos Antlaşması ile sona erdi. Roma zaferiyle sonuçlanan ilk savaştan sonra Yunanistan Roma egemenliğine girdi. Ayrıca Pontus'un Anadolu'daki savaş öncesi durumu muhafaza etmesi kararlaştırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Bosporos Krallığı</span> Antik Yunan devleti

Bosporos Krallığı, ayrıca Kimmer Bosporos olarak da bilinir, bugünkü Ukrayna'nın güneyindeki Kerç Boğazı üzerinde kurulmuş Antik Yunan-İskit devleti. İlk kez Yunan yazarı Diodorus'un sözünü ettiği krallık MÖ 438'e doğru kuruldu. Gücünün doruğuna MÖ 4. yüzyılda ulaştı. En önemli kenti Pantikapaion İÖ 480-438 arasında Arkhainaks, İÖ 438-110 arasında da Spartokos hanedanları tarafından yönetildi. Bu iki hanedan, Pantikapaion'a Nymphaion'u ve bölgede İÖ 7-6. yüzyıllarda kurulmuş öteki Yunan kolonileri de kattılar. İÖ 5. yüzyılın ikinci yarısından sonra Bosporos kentlerinde Atina etkisi güçlendi. Atinalılar İÖ 404'e değin yerel ticareti denetim altında tutuyorlardı, İÖ 4. yüzyıl boyunca da Bosporos'un baş müşterisi oldular. Karadeniz'de korsanlığı önleyen Spartokosların hububat, balık ve köle ticaretini başarıyla yönetmesi sayesinde Bosporos zenginleşti. Bosporos Krallığı'nda yönetim ve maliye alanında çöküş İÖ 3. yüzyıl ortalarında başladı. İÖ 115'e doğru İskitler'e karşı koyamayan hükümdar Parisades, Pontus Kralı VI. Mithridatis'i yardıma çağırdı ve ülkesini ona bıraktı. İÖ 110'dan sonra Pontus kralları bölgenin denetimini ele geçirdiler. Mithridatis'in öldürülmesinden sonra, Pompeius onun oğlu olan Pharkanes'i Bosporos Kralı ilan etti. Böylece MS 1. yüzyılda kurulan bu yeni hanedan Roma İmparatorluğu'nun koruması altında 300 yıl hüküm sürdü. MS 342'den sonra ülke, Got ve Hun akınlarında toprakların bir bölümü elden gitti. I. Justinianos döneminde krallığın geri kalan bölümü Bizans'ın denetimine girdi.

<span class="mw-page-title-main">Taurica</span>

Taurica Kırım yarımadasının Romalılar ve Yunanlar tarafından kullanılan ismi ve Roma İmparatorluğu içinde bir eyalettir. Roma Kırım bölgesini M.Ö. 47 ve M.S. 340 arasında yönetti. Roma bölgeyi 340 yılı içinde kaybetti ve bölge Cermen kabilesi Gotların eline geçti. Roma ikiye ayrılınca, Bizans İmparatoru I. Justinianus Kırım'ı yeniden ele geçirdi. Roma, M.Ö. 1. yüzyılda Kırım yarımadasına hakim olmaya başladı. Nüfuz ettikleri ilk alan çoğunlukla Doğu Kırım ve batı Yunan şehri Chersonesos'taydı. İç kısım yalnızca nominal olarak Roma egemenliği altındaydı.

<span class="mw-page-title-main">Kapadokya (eyalet)</span>

Cappadocia (Kapadokya) eyaleti, başkenti Caesarea'da bulunan, Anadolu'da bir Roma İmparatorluğu eyaletiydi.

<span class="mw-page-title-main">Pompey'in Kafkasya seferi</span>

Pompey'in Kafkasya seferi Üçüncü Mithridatis Savaşı'nın sonucu olarak MÖ 65 yılında gerçekleşen, Pompey'in komutanlık ettiği askeri seferdir. Roma Cumhuriyeti etki alanını genişletmek ve Orta Doğu'nun efendisi olmayı hedefliyordu. Pontus Krallığı'nı fetheden ve Ermenistan Kralı II. Tigran'a boyun eğdiren Romalılar, MÖ 80'ler, 70'ler ve 60'ların başlarında Pontuslu VI. Mithridatis'in müttefiki olan İberya Krallığı'na, Kolhis'e ve Albanya'ya saldırdılar. Saldırılar Roma zaferiyle sonuçlandı.