II. Edward

II. Edward
II. Edward
İngiltere kralı
Hüküm süresi	7 Temmuz 1307 – 25 Ocak 1327 (19 yıl, 202 gün)
Taç giymesi	25 Şubat 1308
Önce gelen	I. Edward
Sonra gelen	III. Edward
Doğum	25 Nisan 1284; Caernarfon Kalesi, Gwynedd, Galler
Ölüm	21 Eylül 1327 (43 yaşında); Berkeley Kalesi, Gloucestershire
Defin	Gloucester Katedrali, Gloucestershire
Eş(ler)i	Isabelle (Fransa)
Hanedan	Plantagenet Hanedanı
Babası	I. Edward
Annesi	Eleanor (Castile)

II. Edward, tahttan feragatten sonra Edward Caernarvonlu (25 Nisan 1284, Caernarvon Kalesi, Galler - Eylül 1327, Berkeley, Gloucestershire, İngiltere), 1307-1327 arasında İngiltere kralı. Yetkilerini sınırlamak isteyen güçlü baron grubuna karşı uzun ve umutsuz bir mücadeleye girişmiş ve sonunda karısı ile onun sevgilisi Baron Roger Mortimer tarafından tahttan indirilmiştir.

Hayatı

İngiltere kralı I. Edward'in dördüncü oğluydu.^[1] Babası kral I. Edward Kuzey Galler ülkesini fethedip bu bölgenin merkezi olarak Caernarvon kalesini yaptırdıktan hemen bir sene sonra 25 Nisan 1284'te Caernarvon'da doğdu.^[2] Edward'ın iki ağabeyi, John ve Henry, daha Edward doğmadan ölmüşlerdi. Üçüncü ağabeyi Alfonso ise Ağustos 1284'te öldü.^[3]

Edward ağabeyi Alfonso'nun ölmesi ile daha altı aylık bir bebekken İngiltere veliahtı oldu. Babasının hükümdarlığı sırasında annesi Elenor Kastilyalı'nın zamanını Gaskonya'da geçirmesi dolayısıyla önce süt annesi Mary Maunsel sonra mürebbiyesi Alice de Leygrave tarafından yetiştirdi. Yetiştirilmesi için özel bir devlet kurumu kuruldu ve bu kurum idaresinin vekilharcı olarak devlet memurları önce Giles Oudenarde'li ve sonra William Blyborough'lu görevlendirildi.^[4] Din ve ilk eğitimini annesinin seçtiği Dominiken kesişlerinden aldı. Gençlikte eğitimine mesul olarak Guy Ferre tayin edildi. Edward uzun boylu ve atletik bir genç olarak büyüdü. 1300'den itibaren babası I. Edward'ın İskoçya'yı eline geçirmek için açtığı askeri seferlerde babasına refakat etti. 1307'de Westminster Abbey'de yapılan büyük bir törenle babası tarafından Edward'a şövalye (Sır) unvanı verildi.

Edward 1300'de saraya ve kendi maiyetine katılan bir asilin oğlu olan "Piers Gaveston" ile gayet yakın bir ilişki kurdu. Tarihçiler ve biyograficilerinin bazıları bu yakın ilişkinin kan kardeşliği olduğunu iddia ederler; ama diğerleri ise ilişkisinin eşcinsel bir bağlantı olduğunu kabul ederler.

7 Temmuz 1307'de babası I. Edward İskoçya'da bir askeri seferde iken öldü. Babasına refakat eden Edward hemen II. Edward adı ile İngiltere Kralı ilan edildi. Önce İskoçya'da kendine biat edenler için bir tören yapıldı. Ama II. Edward hemen Londra'ya döndü ve 20 Temmuz'da orada tahta çıktığı ilan edildi. Hemen babasının saraydan attırıp sürgüne gönderdiği yakın dostu Piers Gaveston'u af etti. Ona Cornwall Kontu unvanı verdi ve onun zengin bir asıl kadın olan Margaret de Clare ile evlenmesini sağladı. Babasının Hazinedar görevini yapmakta olan Piskopos Langton'u görevinden attı ve babasının devlet yönetim idarecilerinden olan çok kişiyi işlerinden atıp onların yerine babası hükümdarlığı sırasında ona muhalefet edip işten atılanları yeniden idareye aldı.

1308'de Avrupa'da gayet güçlü bir hükümdar olan Fransa Kralı IV. Philippe'in 12 yaşında kızı olan Isabelle ile evlendi. Bu evlilik İngiltere ile Fransa arasında yakın ilişkiler sağlamak için yapılmıştı. Nikâh merasimi 25 Ocak Boulogne da yapıldı. 25 Şubat'ta Westminster Katedralinde büyük törenle taç giyme töreni yapıldı..

Yakın dostu olan Piers Gaveston'u Cornwall kontluğuna getirmesi diğer asil baronlarının ve yeni kayınbabası IV. Philippe'in aksi tepkilerine yol açtı. 1311'de 21 barondan oluşan bir komite, Gaveston'un sürülmesini ve kralın gelirleri ile atamalar konusundaki yetkilerinin sınırlandırılmasını talep eden bir belge hazırladılar. "Yönetmelikler (Ordinances)" adıyla bilinen bu talepleri kabul etmiş gözüken Edward, Gaveston'u ülke dışına gönderdiyse de kısa süre sonra geri dönmesine izin verdi. Baronlar buna misilleme olarak Haziran 1312'de Gaveston'u yakalayarak idam ettiler.

Edward, "Yönetmelikler"'i iptal etmek ve Gaveston'un intikamını almak için 11 yıl beklemek zorunda kaldı.

Bu arada İskoçya kralı Robert the Bruce İngiliz egemenliğine başkaldırmıştı. 1314'te İskoçya'ya karşı bir sefer başlatan Edward, 24 Haziran'da Bannockburn Muharebesi'nda Robert karşısında kesin bir yenilgiye uğradı. Bu savaşın sonucunda, İskoçya fiilen bağımsızlığını kazandı. Bu arada İngiltere'de yaygın ve büyük bir kıtlık ortaya çıktı.

Bu nedenle Edward, iktidar gücünü kaybetti ve kuzeni II. Lancaster Kontu Thomas'ın önderliğindeki baronlar grubu iktidar gücüne eline geçirdi. Baronlar grubunun reisi olan II. Lancaster Kontu Thomas 1315'te İngiltere'nin gerçek idarecisi oldu. Fakat bir süre sonra II. Lancester Kontu'nun yeteneksiz bir yönetici olduğu görüldü. Pembroke kontu Aymer de Valence önderliğindeki ılımlı baronlar grubu, 1318'de II. Lancaster Kontu Thomas ile Edward arasındaki hakemlik görevini üstlendiler.

Bu sırada Edward kendisine iki yeni yandaş buldu: Baba oğul Hugh le Despenser'lar. Kral, genç Despenser'in Galler'deki toprak taleplerini destekleyince, II. Lancaster Kontu Thomas, Despenser'ları sürgüne gönderdi. Bunun üzerine Edward, Despenser'lar adına harekete geçti ve " Mart 1322'de Boroughbridge, Yorkshire'da yapılan "Boroughbridge Muharebesi"'ni kazandı. Bu muharebede esir düşen Baronların komutanı ve reisi olan II. Lancaster Kontu Thomas'ı hemen idam edildi. Baronlara ve onları destekleyenler özel mahkemelere gönderilip yukarıdan gelen emirler ve mahkemelere tayin edilen özel hakimler hiç yargılananların savunmalarını dinlemeden ya idam edildiler ya da büyük para cezaları vermeye; topraklarının devletleştirilmesi ve yakın akrabalarının da tutuklanması cezalarına çarptırıldılar. Edward böylece devlet eline geçen arazileri yandaşlarına bağışladı. Ardından, baronların denetiminden bütünüyle kurtulmak için Mart 1322'de "Yönetmelikler"'i yürürlükten kaldırdı. Despenser'ler büyük meblağlarda servet ve araziler kendi ellerine geçirdikleri gibi Edward'ın Robert Baldock ve Walter Stapledon adlı Hazine ve Maliye nazırları gibi yandaşlarını da destekleyerek onların büyük servetler ele geçirmelerine neden oldular.

1324'te Fransa ile İngiltere arasında bir savaş başladı. Fransa'da yeni tahta geçen IV. Charles İniltere ve kızkardeşinin kocası olan II. Edward'da daha sert davranmaya başladı. İngiltere elinde olan ama Fransa'ya tabi olan Gaskonya için Fransa Kralı II. Edward'ın şahsen gelip Gaskonya idarecisi olarak kendine biat etmesini talep etti. Fransa ordusu Gaskonya topraklarına girdi ve İki taraf da ordularını hazırladılar. Edward 11.000 kişilik orduyu Fransa'ya göndermeden önce Fransa ile müzakerelere girme kararı aldı. Bu diplomatik müzakereler için eşi kraliçe İsabella'yı ağabeyi Fransa Kralı ile görüşmek üzere Paris'e gönderildi.

1322'ye kadar Kraliçe İsabella ile Kral II. Edward'ın evlilikleri dönemin soylu kişilerin arasındaki sosyal kurallara göre uygun gittiği kabul edilmektedir. Çiftin iki erkek ve iki kız çocuğu olmuştu. (Ama Edward'ın gayrimeşru bir erkek çocuğu da bulunmakta idi.) Ama sonra Despenser'lara bağlılığı ve Kraliçe'nin İskoçya'daki arazilerini kaybetmesi Fransız asıllı karısı Kraliçe İsabella'yla arasının açılmasına yol açtı. Kraliçe 1325'te diplomatik görevle Paris'e gönderildiği zaman Edward ile Kraliçe arasında ilişkiler kopma noktasında idi. İsabella Paris'te ağabeyi olan Fransa Kralı IV. Charles'dan Despenser'leri iktidardan atmak için destek istedi. Yine Paris'te Kraliçe İsabella İngiltere'den kaçıp sürgünde bulunan baronlar kliği reislerinden olan March (İngiltere Galler Sınırı) Kontu olan Roger Mortimer'in metresi oldu. Kraliçe onunla birlikte Edward'ı devirmek için hazırlıklara girişti.

Kraliçe İsabella yanında oğlu Edward ile Eylül 1326'da Flandaralı paralı askerlerden kurulu küçük bir ordu ile Fransa'dan gelip İngiltere'ye çıktı ve bu ordu ile İngiltere'de ilerlemeye başladı. İngiliz ordusu kralları olan II. Edward'ı terk etti. Kraliçe ve metresi olduğu Roger Mortimer ile birlikte tüm İngiltere'nin idaresini eline geçirdi. Edward önce İrlanda'ya kaçmak için Galler'e kaçtı. Orada Chepstow limanından bir gemi ile İrlanda'ya kaçmayı hedeflendi. Fakat fena hava şartları gemiyi güneye yöneltti ve gemi gayet güneyde Cardiff limanına sığındı ve oradan Caerphiliy kalesine geçti. Taşıdığı servetinin bir kısmını orada bırakarak oradan da kaçıp İrlanda'ya gitmek için Galler'de "Neath"'de iken hain bir taraftarı tarafından ele verilip isyancılar tarafından kralı yakalamakla görevlendirilen III. Lancaster Kontu olan Henry yakalanıp Kenilworth Kalesi'ne götürülüp orada tutuklandı. Yaşlı Hugh Despenser Bristol'da yakalanıp idam edilmişti. Hugh Despenser Genç II. Edward'ın kaçış serüveni sırasında daima yanında idi ve onunla birlikte yakalanmıştı. Bir yargıç önünde "muhakeme" edildi ve işkence edildikten sonra idam edilmesi cezası verildi; vücudu bir tezgâha gerilip, hadım edilip, karnı deşilip, cesedi dörde bölünmek suretiyle "idam" edildi. Edward'ın yakın devlet yöneticileri de birer birer toplanıp öldürülüp idam edildiler.

Kenilworth Kalesi'nde tutuklu iken II. Edward isyancılar ve baronların temsilcileri ile görüştü.^[5] Bu baronlar temsilcileri ona eğer tahttan feragat ederse oğlu III. Edward'in tahta geçebileceğini ama etmezse oğlunun ve tüm sülalesinin ortadan kaldırılıp krallığın yeni bir hanedana geçirileceğini ona bildirdiler. Bu zorlamalar nedeniyle II. Edwarda tahtından feragat etti; ama guye kendi isteği ile feragat ettiği halka ilan edildi. Bazı hukuki sorunlar çözüldükten sonra oğlu olan III. Edward için 2 Şubatta Westminster Abbey'de taç giyme töreni yapıldı. III. Edward'in annesi İsebella Fransalı ve sevgilisi Roger Mortimer İngiltere devletinin gerçek idarecisi haline geçtiler.^[6]

Feragat ettikten sonra Edward Caernarvon'lu adıyla anılan eski kral Nisan 1227'de Roger Mortimer'in kayınbiraderinin kalesi olan Gloucestershire'daki "Berkeley Kalesi"'ne getirildi. Mortimer'in kayın biraderi Thomas Berkeley ve John Maltravers onun tutuklu kalmasından mesul tutuldular. Edward'ın burada büyük bir depresyon geçirdiği bilinmektedir. Ölümü büyük tartışmalara yol açmıştır. 23 Eylül günü yeni kral olan III. Edward'a babası eski II. Edward'ın 21 Eylül günü Berkeley kalesinde öldüğü haberi verildi. Bazı tarihçiler bu ölüm tarihinin doğru olmadığını kabul etmektedirler. Ölümünün nasıl olduğu de gayet tartışmalıdır. Tarihçilerin çoğunluğu Edward'ın ana Kraliçe İsabella ile sevgilisi Mortimer tarafından öldürtüldüğü üzerine anlaşmaktadırlar. Ölümüne sebep olanların Thomas Berkeley ve John Maltravers olduğu gayet muhtemeldir çünkü bunlar hemen kaçıp ortadan kaybolmuşlardır.

II. Edward'ın cesedi mumyalanıp üç ay Berkeley Kalesi'nde saklandıktan sonra oğlu III. Edward'ın da katıldığı büyük bir törenle Gloucester Katedrali'ndeki büyük sunağın yakınında bir mezara gömüldü. Sonradan bu mezar üzerine kaymak taşı bir yatan heykeli ve Purbeck mermerinden bir sütunlu ve kuleli anıt yaptırıldı.^[7]

Karısı ve çocukları

II. Edward 25 Ocak 1308'de Fransa Kralı IV. Philippe'in kızı olan İsabelle Boulogne'da evlenmiştir.

Bu evlilikten çiftin iki erkek ve iki kız çocuğu olmuştur,:

III. Edward (1312-1377):, İngiltere Krallığı kralı,
John of Eltham (1316 – 1336): Hiç evlenmedi ve hiç çocuğu olmadı.
Eleanor Woodstocklu (1318 - 1355): Reinoud II Guelders'li ile Mayıs 1332'de evlendi ve çocukları oldu.
Joan İskoçya Kraliçesi (1321 – 1362). İskoçya Kralı II. David ile 17 Temmuz 1328'de evlendi. Çocukları olmadı.

II. Edward'ın gayrimeşru oğlu:

Adam FitzRoy (yak. 1307–1322): Babasının 1322'de İskoçya Seferi'ne iştirak etti. Bu seferden kısa bir müddet sonra öldü.

Kültür

XVI. yüzyılda ünlü İngilizce tiyatro eseri yazarı olan Christopher Marlowe 1592'de "II. Edward" adli bir trajediyi sahneye koymuş ve bu trajedi eseri ilk defa 1594'te basılmıştır. 1923'te Alman yazarı Bertolt Brecht Marlow'un bu tiyatro eserini "Leben Eduards des Zweiten von England (İngiltere'li II. Edward'ın Hayatı)" adli bir tiyatro eserinde uyarlamıştır.
1995'te Mel Gibson'un Braveheart adli filminde bir alt rol olan II. Edward, zayıf; ipekli elbiseler giyinip çok ağır makyajli görünüşü ile; kadınlardan kaçınması ile ve askeri olarak bile İskoçlara karşı olmaktan sakınan tavırları ile bir eşcinsel erkek olarak gösterilmektedir. Yanında eşi olan güzel ^[8] Fransız İsabelle ile karşılaştırılmaktadır.. Fakat bu film genel olarak tenkitçiler tarafından yapılan büyük tarihsel hatalar nedeniyle büyük tenkitlere konu olmuştur.^[9]
İngiliz filmci rejisör Derek Jarman'in 1991'de hazırladığı II. Edward adli film yine Maralow'un trajedi eserinden uyarlanmıştır. Ama bu filmde II. Edward daha pozitif olarak ele alınmaktadır. Kral Edward Piers Gaveston'a olan eşcinsel aşkı dolayısıyla etrafındaki kişilerin çoğunluğu tarafından düşmanca davranışlarının bir kurbanı olarak gösterilmektedir.

Kaynakça

Dipnot

^ Haines 2003, s. 3.
^ Prestwich 1988, s. 13–14.
^ Prestwich 2003, s. 38; Phillips 2011, s. 5; Gillingham, John (11 Temmuz 2008). "Hard on Wales". Times Literary Supplement. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2014. .
^ Phillips 2011, s. 47.
^ Phillips 2011, s. 533.
^ Phillips 2011, s. 534; Haines 2003, s. 191.
^ Phillips 2011, s. 182, 276; Prestwich 2003, s. 77; Haines 2003, s. 82–83, 87, 95.
^ Rolü Sophie Marceau tarafından oynanan
^ II. Edward 1308'de karısı Isabella Fransalı ile evlendiği zaman 13 yaşlarında olduğu belgelidir ve İskoçyalı kahraman Wallace 1305'te öldürülmüştür. Buna göre II. Edward babası ile İskoç Wallace'a karşı savaşta 10 yasşının altında olması gerekmektedir. Yine bu savaşta eşi İsabella'yı bulunması gerçekte imkansızdır.

Genel

Phillips, Seymour (2006). The Place of the Reign of Edward II. ss. 220-233. in Dodd & Musson 2006.
—— (2011). Edward II. New Haven, CT & London: Yale University Press. ISBN 978-0-3001-7802-9.
Prasch, Thomas (1993). "Edward II". American Historical Review. 98 (4). ss. 1164-1166. doi:10.2307/2166608. ISSN 0002-8762. JSTOR 2166608.
Prestwich, Michael (1988). Edward I. Berkeley, CA & Los Angeles, CA: University of California Press. ISBN 978-0-5200-6266-5.
—— (2003). The Three Edwards: War and state in England, 1272–1377. 2nd. London & New York, NY: Routledge. ISBN 978-0-4153-0309-5.
—— (2006). The court of Edward II. ss. 61-76. in Dodd & Musson 2006.
—— (2007). Plantagenet England: 1225–1360. Oxford University Press. ISBN 978-0-1992-2687-0.