İçeriğe atla

II. Dünya Savaşı'nda Sovyet propagandası

II. Dünya Savaşı'nda Sovyet propagandası, Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında Sovyetler Birliği'nin Nazi Almanyası'na karşı oluşturduğu antifaşist propagandadır.

İlk ciddi propaganda çalışmaları Nazilerin Sovyetler Birliği'ni işgal girişiminden sonra başlatıldı. Sovyetler Birliği, Barbarossa Harekâtı öncesi Nazi Almanyası'na nazaran daha az bir propaganda gücü sergilemiştir. 1941 yılında Josef Stalin'in 1941 Ekim Devrimi Geçit Töreni'nde yaptığı konuşmada, Nazilerin üstün bir propaganda sergiledikleri hakkında "Eğer Alman propagandacıların şaşalı açıklamalarına göre değil, Almanya'nın gerçek durumuna hüküm verecek olursak, faşist Alman işgalcilerinin felaketin eşiğinde olduklarını anlamak pek de zor olmayacaktır." ifadelerini kullanmıştır.[1] Sovyetler Birliği'ndeki en önemli propaganda baskısının organları Krasnaya Zvezda (Kızıl Yıldız) ve Pravda (Gerçek) gazeteleriydi. Sovyet propaganda tarihinde bu iki gazete savaş zamanı Sovyetler Birliği için önemli bir yer teşkil etmiştir.

Kadın propagandası

Ana madde: II. Dünya Savaşı'nda Sovyet kadınları
"Kızıl Ordu, bize hayatımızı geri verdi" 1945

Sovyetler Birliği, propaganda afişlerinde sıklıkla kadınların çalışkanlığını vurgulamaya çalışmıştır. Sovyet hükûmeti, Nazilere nazaran savaş zamanında kadınları cephede, cephenin gerisinde, tarımda ve sanayide birçok alanda kullanmıştır. Naziler ise, 1943 yılına kadar "kadınların yeri evleridir" düşüncesiyle hareket etmiş ve kadınları savaştan uzak tutmuştur. Sovyetler'in propaganda da kadınlara sıklıkla yer vermesinin ana nedenleri, savaş zamanında hükûmete önceden destek vermeleriydi. Sovyetler Birliği'nde propagandadan sorumlu en önemli isimlerden biri Mihail Suslov'du. Suslov, Nazilerin saldırmasının ardından 1941'de Doğu Cephesi'ni Savaş sırasında antifaşist propaganda afişleriyle donatmıştır. Özellikle Nazi Almanyası'nın insan kaynakları açısından Sovyetler Birliği'ne kıyasla oldukça yetersiz olduğunu belirterek Sovyetlerin avantajlarını vurgulamıştır. Ayrıca, Sovyet propagandasının Nazi ordularına karşı kitleleri harekete geçirmesinde en büyük yardımı yine Naziler yapmaktaydı. Nazi propagandasının komünizm karşıtı söylemleri, Sovyetler Birliği'nde Nazilere karşı nefret söyleminin oluşmasını hızlandırmıştı.[2]

Antifaşist propaganda

"Kış... Dondurulmuş faşist haydutlarda Moskova yakınlarındaki kar yığınlarında mezarlarını bulacaklar!" 1941

II. Dünya Savaşı sırasında devam etmekte olan Doğu Cephesi'ndeki savaş Joseph Goebbels ve Adolf Hitler'in sürekli antikomünist açıklamaları, Sovyetler Birliği'ndeki halkın tek bir çatı altında birleşmesinde büyük bir rol oynamıştır. Sovyet yöneticiler Hitler'in ve Nazi Almanyası'nın antikomünist açıklamalarını kendi lehine çevirmiş ve olası Nazi zaferinde, Nazilerin bütün Sovyet halkını yok etmeye çalıştıklarını ileri sürmüşlerdir. Bu bağlamda Sovyet organları, "kendi kadınlarınızı ve çocuklarınızı koruyun, bunun için Kızıl Ordu'ya katılın!" diyerek, halkı orduya destek için topyekûn savaşa katılmaları yönünde çağrıda bulunmuştur.

Antifaşist propaganda afişlerinde, Sovyetler'in kadınlar ve çocukları korumak adına savaşmak zorunda kaldıklarını ve bu yüzden bütün Sovyet halkının bu savaşa destek vermelerini istemiştir. Bu dönemde Sovyet organları, halktan Nazilerin ele geçirebileceği ve kullanabileceği her şeyi yanında almalarını, alamadıklarını da yakmalarını talep etmiştir. Ayrıca, hatrı sayılır derecede müttefiklerle birlikte afişler bastırmış ve bu savaşta Rusların tek başına savaşmadığını Sovyet halkına aktarmaya çalışmıştır.[3][4]

Nazilerin Doğu Cephesi'ndeki başarılı operasyonları kışın gelmesiyle beraber duraksamıştır. Barbarossa Harekâtı'nın başarısızlığı sonrası Adolf Hitler bir sonraki operasyon için düğmeye bastı. Fakat kış Nazilerin ilerlemesi durdurmuştu. Hatta bazı bölgelerde Wehrmacht kaotik bir biçimde geri çekilmek zorunda kalmıştı. Bundan istifade eden Sovyet Birliği, kışın gelmesiyle birlikte umut yaratan propaganda afişlerini halka sunmaya başlamıştır. Sovyet organları propaganda afişlerinde kış mevsiminin başlamasıyla beraber Nazilerin bu savaşı kazanamayacağını, Sovyet topraklarının Nazilere mezar olacağını propaganda afişleriyle yaymaya çalışmıştır.

Galeri

  • "Acımasızca istilacıları mahvedin!" Belarus, 1942.
    "Acımasızca istilacıları mahvedin!" Belarus, 1942.
  • "Faşizm, insanlığın düşmanıdır. Faşizme ölüm!" 1943.
    "Faşizm, insanlığın düşmanıdır. Faşizme ölüm!" 1943.
  • "Asker, beni esaretten kurtar." (Viktor Koretsky, 1942)
    "Asker, beni esaretten kurtar." (Viktor Koretsky, 1942)

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta II. Dünya Savaşı'nda Sovyet propagandası ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2019. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2019. 
  3. ^ [redavantgarde.http://redavantgarde.com/collection/show-collection/ "Arşivlenmiş kopya"]. 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2022. 
  4. ^ Akan, Mertcan. “Sosyalist Gerçekçilik Üzerine Kısa Bir Değerlendirme”, İtil Suwı Aka Turur, İzmir: Ege Üniviversitesi, 2017, ss.371-382.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Propaganda</span> psikolojik olarak etkilemek amacıyla yapılan mesajlar

Propaganda ya da yaymaca, çok sayıda insanın düşünce ve davranışlarını etkilemek amacını taşıyan önceden planlanmış bir mesajlar bütünüdür. Propaganda tarafsız bilgi sağlamak yerine, en temelde kendi kitlesini etkileyecek bilgiyi sunar. Mesaj doğru olsa da yönlü olabilir ve olayın tümünü dengeli bir şekilde sunmayabilir. Genellikle politikada; eski ifadeyle "seçim propagandası" ya da günümüz ifadesiyle "seçim kampanyası" şeklinde kullanılır. Hükûmetler ve politik partiler tarafından da desteklenir.

<span class="mw-page-title-main">Barbarossa Harekâtı</span> Nazi Almanyasının 1941de Sovyetler Birliğini işgal harekâtı

Barbarossa Harekâtı, Alman Silahlı Kuvvetleri'nin 22 Haziran 1941 günü başlayan Sovyetler Birliği'nin işgali harekâtına Alman kaynaklarında verilmiş olan kapalı addır. Aynı zamanda II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'ni açan harekâttır. Tarihin en geniş çaplı askerî harekâtı olarak nitelendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi</span> Almanyada 1920 ila 1945 arasında var olmuş aşırı sağ siyasi parti

Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi veya yaygın kısa adıyla Nazi Partisi, Weimar Cumhuriyeti döneminde kurulmuş ve Weimar Cumhuriyeti'ni Nazi Almanyası'na dönüştürüp 1933-1945 yılları arasında yönetmiş olan bir Alman siyasi partisidir. Yirminci yüzyılın ilk yarısında Alman siyasetinde önemli bir yere sahip olmuş partinin programı ve ideolojisi olan nasyonal sosyalizm, radikal antisemitizm ile birlikte etnik milliyetçiliğe dayanan antiliberal ve antikomünist bir görüşteydi. 1921 senesinden itibaren parti başkanlığını sürdürmüş Adolf Hitler'in 1933 senesinde şansölye olmasının ardından 1945 senesine kadar nasyonal sosyalizm döneminde Almanya'nın tek yasal partisi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">The Blitz</span> İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanyanın Britanyayı bombalaması

The Blitz (Türkçe: Yıldırım), II. Dünya Savaşı sırasında Birleşik Krallık'ın 7 Eylül 1940 ile 11 Mayıs 1941 tarihleri arasında olan Alman bombalama saldırılarına verilen isimdir. Birleşik Krallık genelinde kasabalar ve şehirler, sekiz ay boyunca 43.500 masum sivilin ölümüyle sonuçlanan Alman bombardıman saldırılarına maruz kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Antikomünizm</span> komünist sistem ve görüşlerin yayılımını engelleme çalışmaları

Antikomünizm ya da komünizm karşıtlığı, kapitalist görüşlere karşı olan ve aksinin gerçekleşebileceğini öneren komünizm düşüncesine karşı olarak komünist sistem ve görüşlerin yayılımını engelleme çalışmalarıdır. Bununla birlikte Marksist-Leninist politikaların 20. yüzyılda dünya üzerine söz sahibi olması üzerine, bu politikalara karşı olan görüşleri ifade eden bir terimdir.

Belçika Komünist Partisi 1921-1989 yılları arasında Belçika'da faaliyet göstermiş komünist siyasi parti. Partinin gençlik kolu Belçika Komünist Gençliği ve yayın organları Fransızca yayınlanan Le Drapeau Rogue ve Felemenkçe yayınlanan De Roode Vaandı.

<span class="mw-page-title-main">Wilhelm von Leeb</span> Nazi Almanyası Generalfeldmarschalli

Wilhelm von Leeb, Almanya'nın topçu subayı ve Nazi Almanyası'nın mareşali.

<span class="mw-page-title-main">Hermann Graf</span>

Hermann Graf, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası'nın As Pilotu. 830 uçuş görevinde 221 hava zaferi ile yeryüzünde en çok uçak düşüren 9. kişidir. 2 Ekim 1942 de 200. zafere ilk ulaşan pilot unvanına da sahiptir. Bu zaferlerden 202 tanesi Doğu Cephesi'nde elde edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Halkı Aydınlatma ve Propaganda Bakanlığı</span>

Halkı Aydınlatma ve Propaganda Bakanlığı, Nazi Almanyası'nda nasyonal sosyalist ideolojiye göre hareket eden bakanlıktı. Kurulduğu günden kapandığı güne kadar bakanlığını Joseph Goebbels yapmıştır. O zamanki Alman halkı bu bakanlığı sadece "Halkı Aydınlatma Bakanlığı" olarak biliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de antikomünizm</span>

Türkiye'de antikomünizm, kapitalist görüşlere karşı olan ve aksinin gerçekleşebileceğini öneren komünizm düşüncesine karşı olarak komünist sistem ve görüşlerin Türkiye'de yayılımını engelleme çalışmalarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Heinz Kessler</span> Alman komünist devrimci ve Alman Demokratik Cumhuriyetinin eski savunma bakanı

Heinz Kessler ya da Heinz Keßler, Alman komünist devrimci ve Alman Demokratik Cumhuriyeti'nin eski savunma bakanı.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Kurtuluş Cephesi (Yunanistan)</span>

Ulusal Kurtuluş Cephesi, 1941–1945 yılları arasında Nazi Almanyası'nın Yunanistan'ı işgaline karşı oluşturulan antifaşist direniş örgütü. Önderleri arasında Georgios Siantos, Aleksandros Svolos ve Ilias Tsirimokos gibi isimler bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Gürcü Lejyonu (1941-1945)</span>

Gürcü Lejyonu, II. Dünya Savaşı sırasında, Doğu Cephesi'nde Kızıl Ordu adına savaşıp Almanlara esir düşen Gürcülerden ve Avrupa'ya göç eden antikomünist Gürcüler'den oluşan lejyondur. Lejyonun komuyuna bildirilen amacı, Gürcistan'ın Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını sağlamaktı.

<span class="mw-page-title-main">Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar</span>

Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar, Nazi Almanyası'nın II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'ndeki çatışmalar sırasında 1941-1945 yılları arasında teslim olan veya zorla yakalanan Sovyet savaş tutsaklarına karşı kasıtlı olarak kötü muamele uygulamasıdır. Bu uygulamaların sonucunda esir alınan yaklaşık 5,7 milyon Kızıl Ordu askerinden 3,1 ila 3,5 milyon arası kişi yaşamını yitirdi.

<span class="mw-page-title-main">Açlık Planı</span> Nazi Almanyasının gıda talebini güvence altına almayı hedeflemiş plan

Açlık Planı, ana hatları Herbert Backe tarafından belirlenen, bununla birlikte Heinrich Himmler gibi üst düzey Nazi yöneticilerinin de katkı sunduğu, Nazi Almanyası'nın gıda talebini güvence altına almayı hedeflemiş plan.

<span class="mw-page-title-main">Nazi Almanyası'nda propaganda</span>

Nazi Almanyası'nda propaganda, NSDAP'nin iktidara gelmeden önce çoğunlukla Joseph Goebbels'in ve Adolf Hitler'in yürüttüğü II. Dünya Savaşı'nın öncesinde ve savaştaki zaman zarfını teşkil eden dönemde nasyonal sosyalizm öğütleri doğrultusunda yapılan antisemitik, antikapitalist ve antikomünist konuşmalar ve propagandalardır.

<span class="mw-page-title-main">Komiser Emri</span>

Komiser Emri, II. Dünya Savaşı sırasında Barbarossa Harekâtı öncesi, 6 Haziran 1941'de Wilhelm Keitel liderliğindeki Silahlı Kuvvetler Yüksek Kumandanlığı (OKW) tarafından yayımlanan emirdir. Verilen emirde Wehrmacht'ın ele geçirdiği birlikler arasında tespit ettiği herhangi bir Sovyet siyasi komiserinin ya da Yahudilerin bulundukları yerde infaz edilmeleri istenmektedir. Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında çok sayıda kişi bu emir nedeniyle infaz edildi.

<span class="mw-page-title-main">Barbarossa Kararnamesi</span>

Barbarossa Kararnamesi, tam adıyla Savaş Yasasının Yargılama Kararı ve Birliklerin Özel Tedbirleri Hakkında Kararname veya resmi ismiyle C-50, 30 Mart 1941 tarihinde gerçekleşen üst düzey askeri toplantıda Adolf Hitler tarafından ortaya atılan, Sovyetler Birliği'ne karşı gerçekleştirilecek savaşın topyekûn bir imha savaşı olacağı, Nazi zaferini uzun süreli sağlamak için Nazi kuvvetleri tarafından siyasi yetkili ve entelektüel olan herkesin öldürüleceğini öngören karardır. Hitler, infazların askeri mahkemeler yoluyla değil, ordunun örgütlü eylemleri yoluyla toplu infazlar şeklinde olacağını vurguladı. Wilheim Keitel'in Barbarossa Operasyonu'ndan birkaç hafta önce çıkardığı kararnamede, düşman olarak sayılan Sovyet sivillerin askeri adalet yetki alanlarına girmesi göz ardı edildi. Şüpheliler yalnızca vurulacaklarına karar verecek olan bir subay önüne çıkarılacaktı. Wehrmacht tarafından sivillere karşı kovuşturma yapılmaması, disiplinin sürdürülmesi için gerekli olmadıkça herhangi bir yargılama yapılmaması gerektiği ilan edildi. Kararname savaş boyunca yapılan yargısız infazların önünü açtı ve Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında çok sayıda kişi bu kararname nedeniyle infaz edildi.

Nazilerin Barbarossa Harekâtı planlaması, Nazi Almanyası'nın Barbarossa Harekâtı için hazırladıkları savaş planlamalarıdır. Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamındaki uygulamaların çoğuna bu planlama aşamasında karar verildi.

Nazilerin Barbarossa Harekâtı'ndaki başarısızlık nedenleri, Nazi Almanyası'nın Barbarossa Harekâtı'nda yenilmesinin tarihsel ve politik nedenleridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.