İçeriğe atla

II. Bhāskara

Bhāskara II
Doğumy. MS 1114
Vijjadavida, Maharashtra
(Günümüzde Khandesh'de[1][2] Chalisgaon yakınında Patan veya günümüzde Marathwada'da Beed[3][4][5] olarak tanımlanmıştır)
Ölümy. MS 1185
Ujjain
Diğer ad(lar)ıBhāskarācārya
Tanınma nedeniSiddhānta Shiromani (Līlāvatī, Bījagaṇita, Grahagaṇita ve Golādhyāya), Karaṇa-Kautūhala
Kariyeri
DalıMatematik (Cebir, Aritmetik, Trigonometri), Astronomi
Shaka dönemi
Bhaskara'nın Pisagor teoremi kanıtı.

II. Bhāskara veya sadece Bhaskara (1114 – 1185) 12. yüzyılda yaşamış Hint matematikçi. "Öğretmen Bhaskara" anlamına gelen Bhaskara Achārya olarak da anılmıştır. Bijjada Bida (bugünkü Beed bölgesi, Maharashtra eyaleti, Güney Hindistan) yakınlarında, Deşastha Brahmin bir aileye doğmuştur. Varahamihira ve Brahmagupta matematik geleneğini takip eden Bhaskara, zaman içinde Ujjain'deki astronomi gözlemevinin başı konumuna gelmiştir. Batı Maharaştra'nın Sahyadri bölgesinde yaşamıştır. Torunu, 1207 yılında Bhaskara'nın eserlerinin çalışılması ve incelenmesi için bir okul kurmuştur.[6]

Bhaskara ve eserleri 12. yüzyıldaki matematik ve astronomi bilgisine büyük katkılarda bulunmuştur. Temel eserleri aritmetikle ilgili olan Lilivati, cebir ile ilgili olan Bijaganita ve iki bölümden oluşan Siddhanta Şiromani'dir. 1150'de yazılmış olan Siddhanta Şiromani'nin iki kısmı şunlardır: Goladhyaya (küre) ve Grahaganita (gezegenlerin matematiği).

Kaynakça ve notlar

  1. ^ Victor J. Katz ((Ed.)). The Mathematics of Egypt, Mesopotamia, China, India, and Islam: A Sourcebook. Princeton University press. s. 447. ISBN 0691114854. 
  2. ^ Indian Journal of History of Science, Volume 35, National Institute of Sciences of India, 2000, p. 77
  3. ^ M. S. Mate; G. T. Kulkarni, (Ed.) (1974). Studies in Indology and Medieval History: Prof. G. H. Khare Felicitation Volume. Joshi & Lokhande Prakashan. s. 42-47. OCLC 4136967. 
  4. ^ K. V. Ramesh; S. P. Tewari; M. J. Sharma, (Ed.) (1990). Dr. G. S. Gai Felicitation Volume. Agam Kala Prakashan. s. 119. OCLC 464078172. 
  5. ^ Proceedings, Indian History Congress, Volume 40, Indian History Congress, 1979, p. 71
  6. ^ Plofker, Kim (2007). "Mathematics in India", The Mathematics of Egypt, Mesopotamia, China, India, and Islam: A Sourcebook. s. 447. Bhāskara, who lived in the Sahyadri region in western Maharashtra, was born in 1114 into a family whose members may have filled hereditary posts as court scholars (at least, it is recorded that his great-great-great-grandfather held such a position under a noble patron, as did Bhaskara's son and some other descendants). Hardly anything is known about the other events of Bhāskara's life; it is speculated that he may have had a daughter named Lilavati because of his allusions to a girl so addressed in his book on arithmetic, and his son's son helped to set up a school in 1207 for the study of Bhaskara's writings. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Matematikçi</span> matematik problemlerini çözmek için çalışmalarında kapsamlı bir matematik bilgisini kullanan kişi

Bir matematikçi, genellikle matematik problemlerini çözmek için çalışmalarında kapsamlı bir matematik bilgisini kullanan kişidir. Matematikçiler sayılar, veriler, miktar, yapı, alan, modeller ve değişimle ilgilenirler.

<span class="mw-page-title-main">Charles Sanders Peirce</span> Amerikalı filozof, mantıkçı ve matematikçi (1839–1914)

Charles Sanders Peirce, pragmatizm akımının isim babası olmuş, daha sonra da pragmatist yöntemin ana hatlarını çizmiş olan Amerikalı filozoftur. Felsefede bilgi konusuna öncelik vermiş başlamış ve Aristoteles'in düzeni doğada bulan nesnel yaklaşımı ile Kant'ın bilgideki düzenin zihnin eseri olduğunu dile getiren öznel yaklaşımının bir sentezini yapmıştır. Kavram, fikir ve kuramlarımızın doğruluklarını, onların yararlılıklarıyla özdeşleştiren Peirce'e göre, yöntem öncelikle düşüncelerimizi açık ve seçik hale getirmekten oluşur ve bu yöntem sayesinde felsefe bir bilime dönüşecektir.

<span class="mw-page-title-main">Trigonometri tarihi</span>

Üçgenlerle ilgili erken çalışmalar, Mısır matematiği ve Babil matematiğinde MÖ 2. binyıla kadar izlenebilir. Trigonometri, Kushite matematiğinde de yaygındı. Trigonometrik fonksiyonların sistematik çalışması Helenistik matematikte başladı ve Helenistik astronominin bir parçası olarak Hindistan'a ulaştı. Hint astronomisinde trigonometrik fonksiyonların incelenmesi, özellikle sinüs fonksiyonunu keşfeden Aryabhata nedeniyle Gupta döneminde gelişti. Orta Çağ boyunca, trigonometri çalışmaları İslam matematiğinde El-Hârizmî ve Ebu'l-Vefâ el-Bûzcânî gibi matematikçiler tarafından sürdürüldü. Altı trigonometrik fonksiyonun da bilindiği İslam dünyasında trigonometri bağımsız bir disiplin haline geldi. Arapça ve Yunanca metinlerin tercümeleri trigonometrinin Latin Batı'da Regiomontanus ile birlikte Rönesans'tan itibaren bir konu olarak benimsenmesine yol açtı. Modern trigonometrinin gelişimi, 17. yüzyıl matematiği ile başlayan ve Leonhard Euler (1748) ile modern biçimine ulaşan Batı Aydınlanma Çağı boyunca değişti.

<span class="mw-page-title-main">Aryabhata</span>

Āryabhaṭa, klasik Hint matematik ve astronomi geleneklerinden bir Hint bilim insanıdır. Bugün evrensel olarak kullanılan Hint-Arap rakam sisteminin babasıdır. Tanınmış eserleri Aryabhatiya ve Arya-Siddhanta'dır.

<span class="mw-page-title-main">İsidoros (matematikçi)</span> Bizanslı Rum bilim insanı ve mimar

Miletli İsidoros, Bizans imparatoru Justinianus'un tarafından, Konstantinopolis'teki Ayasofya katedralini yeniden tasarlatmak için, Anthemios ile beraber görevlendirilen Yunan mimar ve matematikçiydi. Pek çok akademik disiplinle ilgilenmiş İsidoros, Arşimet'in önemli eserlerinin derlemesini ve bakımsızlıktan neredeyse yok olmak üzere olan Öklit'in Elementler'i kitabının XV numaralı cildinin düzenlemesini ve restoresini yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yunan matematiği</span> Eski Yunanların Matematiği

Yunan matematiği, Doğu Akdeniz kıyılarında MÖ 7. yüzyıldan MS 4. yüzyıla kadar uzanan Arkaik dönemden Helenistik ve Roma dönemlerine kadar yazılan matematik metinleri ile ortaya çıkan fikirleri ifade eder. Yunan matematikçiler, İtalya'dan Kuzey Afrika'ya tüm Doğu Akdeniz'e yayılmış şehirlerde yaşadılar, ancak kültür ve dil açısından birleştiler. "Matematik" kelimesinin kendisi Antik Yunancadan türemiştir: Grekçe: μάθημα: máthēma Yunanca telaffuz: [má.tʰɛː.ma] Yunanca telaffuz: [ˈma.θi.ma], "eğitim konusu" anlamına gelir. Kendi iyiliği için matematik çalışması ve genelleştirilmiş matematik teorilerinin ve kanıtlarının kullanılması, Yunan matematiği ile önceki uygarlıkların matematiği arasındaki önemli bir farktır.

<span class="mw-page-title-main">Shen Kuo</span> Çinli bilim insanı (1031-1095)

Shen Kuo veya Shen Gua (1031–1095), geleneksel ismi; Cunzhong (存中) ve Mengqi Weng (夢溪翁), birçok bilim dalında başarılı (polimat), Song Hanedanlığı (960-1279) döneminde yaşamış Çinli bilim insanı ve devlet adamı. Bilimin ve devlet idaresinin birçok alanında etkin olan Shen; bir matematikçi, astronom, meteorolog, jeolog, zoolog, botanikçi, farmakolog, ziraatçı, arkeolog, etnograf, haritacı, ansiklopedist, general, diplomat, hidrolik mühendisi, mucit, akademisyen, maliye bakanı, hükûmet devlet müfettişi, şair ve müzisyen idi. Song Hanedanlığı'nın Astronomi alanında baş yetkilisi olan Shen bunun yanı sıra İmparatorluk Sağlık işlerinin de başkan yardımcısı idi.

Smirnili Theon, asal sayıların, kareler gibi geometrik sayıların, devamlılığın/sürekliliğin, müziğin ve astronominin birbiriyle nasıl ilişkili olduğunu tanımlayan bir Yunan filozofu ve matematikçiydi. Çalışmaları Pisagor düşünce okulundan güçlü bir şekilde etkilenmiştir. Hayatta kalan Platon'u Anlamak İçin Yararlı Matematik Üzerine Yunan matematiği'ne giriş niteliğindeki bir araştırmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Orta Çağ İslam matematiği</span> yaklaşık 622 ile 1600 yılları arasında İslam medeniyeti altında korunan ve geliştirilen matematiğin bütünü

İslam'ın Altın Çağı'nda matematik, özellikle 9. ve 10. yüzyıllarda, Yunan matematiği ve Hint matematiği üzerine inşa edilmiştir. Ondalık basamak-değer sisteminin ondalık kesirleri içerecek şekilde tam olarak geliştirilmesi, ilk sistematik cebir çalışması (Hârizmî tarafından yazılan Cebir ve Denklem Hesabı Üzerine Özet Kitap adlı eser ve geometri ve trigonometride önemli ilerlemeler kaydedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Matematik tarihi</span> matematik biliminin tarihi

Matematik tarihi, öncelikle matematikteki keşiflerin kökenini araştıran ve daha az ölçüde ise matematiksel yöntemleri ve geçmişin notasyonunu araştıran bir bilimsel çalışma alanıdır. Modern çağdan ve dünya çapında bilginin yayılmasından önce, yeni matematiksel gelişmelerin yazılı örnekleri yalnızca birkaç yerde gün ışığına çıktı. MÖ 3000'den itibaren Mezopotamya eyaletleri Sümer, Akad, Asur, Eski Mısır ve Ebla ile birlikte vergilendirmede, ticarette, doğayı anlamada, astronomide ve zamanı kaydetmede/takvimleri formüle etmede aritmetik, cebir ve geometri kullanmaya başladı.

Eski Mısır matematiği, Eski Mısır'da yaklaşık MÖ 3000 ila 300 yılları arasında, Eski Mısır Krallığı'ndan kabaca Helenistik Mısır'ın başlangıcına kadar geliştirilen ve kullanılan matematiktir. Eski Mısırlılar, saymak ve genellikle çarpma ve kesirleri içeren yazılı matematik problemlerini çözmek için bir sayı sistemi kullandılar. Mısır matematiğinin kanıtı, papirüs üzerine yazılmış, hayatta kalan az sayıda kaynakla sınırlıdır. Bu metinlerden, eski Mısırlıların, mimari mühendislik için yararlı olan üç boyutlu şekillerin yüzey alanını ve hacmini belirlemek gibi geometri kavramlarını ve sabit kesen yöntemi ve ikinci dereceden denklemler gibi cebir kavramlarını anladıkları bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">YBC 7289</span> yaklaşık √2 değerini gösteren antik kil tablet

YBC 7289, birim karenin köşegeninin uzunluğu olan 2'nin kareköküne altmışlık (seksagesimal) düzende doğru bir yaklaşım içermesiyle dikkat çeken bir Babil kil tabletidir. Bu sayı, "antik dünyada ... bilinen en büyük hesaplama doğruluğu" olan altı ondalık basamağa eşdeğer doğrulukta verilmiştir. Tabletin, MÖ 1800-1600 yılları arasında Güney Mezopotamya'da bir öğrencinin eseri olduğuna inanılmaktadır. J. P. Morgan tarafından Yale Babil Koleksiyonu'na bağışlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bakhshali el yazması</span>

Bakhshali el yazması, 1881'de Mardan, Bakhshali köyünde bulunan huş ağacı kabuğu üzerine yazılmış eski bir Hint matematik metnidir. Belki de "Hint matematiğindeki en eski el yazmasıdır." Bazı kısımlar için MS 224-383 karbon tarihi önerilmişken diğer kısımlar için yakın tarihli bir çalışmada MS 885-993 kadar geç bir karbon tarihi önerilmiştir ancak tarihlendirme, metodolojik gerekçelerle uzmanlar tarafından eleştirilmiştir. El yazması, eksi Hint kültüründe sıfır simgesinin bilinen en eski kullanımını içermektedir. Yerel lehçelerin önemli etkisiyle Sanskritçe yazılmıştır.

MacTutor Matematik Tarihi arşivi, John J. O'Connor ve Edmund F. Robertson tarafından sağlanan ve İskoçya'daki St Andrews Üniversitesi tarafından barındırılan bir web sitesidir. Birçok tarihsel ve çağdaş matematikçi hakkında ayrıntılı biyografilerin yanı sıra ünlü eğriler ve Matematik tarihindeki çeşitli konular hakkında bilgiler içerir.

<span class="mw-page-title-main">Pushyabhuti Hanedanı</span> Kuzey Hindistanda hüküm sürmüş eski bir İmparatorluk.

Pushyabhuti hanedanı, 6 ve 7. yüzyıl boyunca Hindistan'ın kuzeyinde hüküm süren bir Vaishya Hanedanı. Hanedanlık Kuzey ve Kuzeybatı Hindistan'ın çoğunu kaplayan, Doğuda Kamarupa'ya ve Güneyde Narmada Nehri'ne kadar geniş bir sınıra ulaştı. Hanedan başlangıçta Sthanvishvara'dan yönetildi, ancak Harşa Kanyakubja'yı 647'de başkenti yaptı. Ayrıca hanedan, Harşa döneminde altın çağını yaşamıştır.

Tulsidas, aynı zamanda Goswami Tulsidas olarak da bilinir, tanrı Rama'ya olan bağlılığıyla tanınan bir Ramanandi Vaishnava aziz ve şairiydi. Sanskritçe ve Awadhi dilinde birkaç popüler eser yazdı, ancak en çok Rama'nın Awadhi dilindeki yaşamına dayanan Sanskritçe Ramayana'nın bir yeniden anlatımı olan epik Ramcharitmanas'ın yazarı olarak tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Mahendrapala</span> Pala imparatoru

Mahendrapala (854-860) Devapala (babası) ve Mahata'nın (annesi) oğlu ve Pala İmparatorluğu'nun 4. hükümdarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kahire Kuşatması</span> 1801 yılında Fransız devrim savaşları sırasında Mısırdaki kuşatma

Kahire Kuşatması, Fransız Devrim Savaşları sırasında Osmanlı kuvvetleri ile Fransız ve İngilizler arasında Mısır Seferi'nden hemen bir önce gerçekleşen bir kuşatmadır. İngiliz komutan John Hely-Hutchinson, Haziran ortasında gerçekleşen birkaç çatışmadan sonra Kahire'ye doğru ilerledi. Hutchinson'a büyük bir Osmanlı kuvveti de katıldı ve Kahire kuşatıldı. 27 Haziran'da General Augustin Daniel Belliard komutasındaki 13.000 kişilik Fransız garnizonu teslim oldu. Jacques-François Menou komutasındaki Mısır'da kalan Fransız birlikleri, bu başarısızlıktan sonra İskenderiye'ye çekildi.

<span class="mw-page-title-main">Kerala astronomi ve matematik okulu</span> 14. yüzyılda, Hindistanda aktif olan astronomi ve matematik okulu

Kerala astronomi ve matematik okulu veya Kerala Okulu, Sangamagramalı Madhava tarafından Tirur, Malappuram, Kerala, Hindistan'da kurulan ve üyeleri arasında Parameshvara, Neelakanta Somayaji, Jyeshtadeva, Achyuta Pisharati, Melpathur Narayana Bhattathiri ve Achyuta Panikkar'ın da bulunduğu bir matematik ve astronomi okuludur. Okul, 14. ve 16. yüzyıllar arasında gelişti ve orijinal keşifleri Narayana Bhattathiri (1559-1632) ile sona ermiş gibi görünmektedir. Astronomi problemlerini çözmeye çalışan Kerala Okulu, bağımsız olarak bir dizi önemli matematiksel kavram da keşfetmiştir. En önemli sonuçları -trigonometrik fonksiyonlar için seri açılımı- Neelakanta'nın Tantrasangraha adlı kitabında Sanskritçe manzum olarak ve yine bu eser üzerine yazılmış, yazarı bilinmeyen Tantrasangraha-vakhya adlı bir şerhte açıklanmıştır. Teoremler ispatsız olarak ifade edilmiştir, ancak sinüs, kosinüs ve ters tanjant serileri için ispatlar bir yüzyıl sonra Jyesthadeva tarafından Malayalam dilinde yazılan Yuktibhasa adlı eserde ve ayrıca Tantrasangraha üzerine bir yorumda verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hint astronomisi</span>

Hint astronomisi, Hint alt kıtasında uygulanan astronomiyi ifade eder. Tarihi, tarih öncesi dönemlerden modern zamanlara kadar uzanır. Hint astronomisinin en eski kökleri, İndus Vadisi Uygarlığı dönemine veya daha öncesine kadar tarihlendirilebilir. Astronomi, daha sonra MÖ 1500 veya daha eski tarihlere dayanan Vedaların incelenmesiyle ilişkili "yardımcı disiplinlerden" biri olan Vedanga'nın bir disiplini olarak gelişti. Bilinen en eski metin, MÖ 1400-1200'e tarihlenen Vedanga Jyotisha'dır.