İçeriğe atla

II. Abdullah Han

II. Abdullah Han
II. Abdullah Han'ın kavun dilimlediği portresi
Buhara hanı
Hüküm süresi1583 - 1598
Taç giymesi1583
Önce gelenİskender bin Cani Bey
Sonra gelenAbdulmümin bin Abdullah Han
Doğum1533
Ölüm1598
Tam adı
Abdullah Han bin İskender
عبد اللہ خان بن اسکندر
HanedanŞeybanîler, Buhara Hanlığı

II. Abdullah Han (Abdollah Khan Ozbeg) (1533-1598) "Eski Han" olarak bilinen Buhara Hanlığı'nın (1500-1785) Özbek hükümdarıydı. 1583'ten ölümüne kadar Buhara'nın son Şeybanîler Hanedanı hanıydı.[1]

Abdullah Han, Safevîler ile 1587'den 1598 yılına kadar süren bir savaş başlatmıştır. Abdullah Han'ın Kâbil topraklarında hükmetme hakkını tanıdığı Babür imparatoru Ekber Şah ile saldırmazlık paktı sayesinde Safevîler ile olan savaşa odaklanmıştır.

Abdullah Han döneminde, Abdülkerim Han, bugünkü Sincan olan, doğu Kaşgar'ın hükümdarıydı. Ancak, iki han arasında diplomatik ilişkiler iyi değildi.[1][2]

Hayatı

Abdullah Han, 1533 veya 1534 yılında Semerkant ili'nin Afarinkent kasabasında doğdu.

Taht kavgaları

Semerkant'ı yöneten Abdullatif Han, iki torunuyla beraber Buhara'yı yönetmek istedi: Shaibani Khan Yar Muhammed Sultan ve Burhan-Sultan. 1551'de Abdullatif Han'ın ölümünden sonra Taşkent'i yöneten Barak Han, Semerkant'ı aldı ve Newroz Ahmed Han adını alarak hükümdar oldu. Özbeklerin en büyük hanı ilan edildi.[3] O zamanlar Nevai valisi Shaybanidov Abdullah Sultan, Newroz Ahmed Han'a karşı direnişe önderlik etti. Amcası olan Belh valisi Pirmuhammed Han Shaybanidov'un direnişine yardım etti. 1556'da Newroz Ahmed öldü. Ölümü ile Pir Muhammed Han, Özbeklerin büyük hükümdarı ilan edildi.[4]

Devleti birleştirme çabaları

1557'de Abdullah Han, Tasavvuf Şeyhleri'nin desteğiyle Buhara'yı ele geçirdi ve hükümdar oldu. 1561'de, babası İskender'i Özbeklerin en büyük hanı ilan edecek kadar cesur biriydi.[5] Kendisi daha önce Kermine ve Mangal'ı yönetmişti. Abdullah'ın babası dini törenlerle daha fazla ilgileniyordu, bu yüzden oğlu Abdullah Han'a devlet işlerinin yürütülmesini emanet etti.[6]

Abdullah, Buhara, Semerkant, Taşkent ve Belh topraklarını tek bir çatı altında birleştirdi. Bu çabası uzun yıllar sürmüştür.[7] Birleşmeyi sağlamak için Taşkent'i ele geçirmek için uzun bir savaş vermek zorunda kalmıştır. Daha sonra Fergana'nın kontrolünü ele geçirdi ve 1573'te uzun süren bir kuşatmayla Belh'i aldı. 1576'da Semerkant ve Taşkent'in düşmanları ile savaştı. Henüz tahta çıkmamış olan Abdullah Han'ın hizmetinde bazı Kazak sultanları vardı, bunlar Sheehan ve oğlu Tauekel'dir.[8] 1582'de Abdullah Han, Deşt-i Kıpçak'a bir yolculuk yaptı. Burada Bobo Han'ı öldürdü ve Ahangaran'ı ele geçirdi.[9]

Ekonomik reformları

II. Abdullah Han, ekonomi alanında birkaç reform gerçekleştirdi. Gümüş metallerin ve gümüş sikkelerin eksikliğini gidermek için babasıyla birlikte düzenli olarak altın sikkeleri üretti. Abdullah Han'ın reformu, gümüş fiyatlarındaki artışa göre gümüş sikkelerinin üretim durumunu değiştirmeyi amaçladı.[10]

Dış politikaları

Abdullah Han hanlığı döneminde Babürlüler, Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu ile yakın diplomatik ilişkiler kurulmuştur.[11]

İç politikaları

Abdullah Khan aynı zamanda eğitime önem veren hayırsever biri olarak bilinir. Bilim adamları ve yazarların gelişmesi için çabalar göstermiştir. Bazı şairler ve tarihçiler onu öven belgeler yazmıştır. Abdullah Han döneminde Farsça, Türkçe ve Arapça dillerinin edebiyatı gelişim göstermiştir.[12] Ayrıca II. Abdullah Han bir şair olarak bilinmekte ve eserlerini "Avaz Gazi" takma adıyla bırakmıştır.[13]

Ölümü

Abdullah Han'ın 1598'de ölümünden sonra tahta oğlu Abd al-Mumin geçti, ancak kısa süre sonra isyancılar tarafından öldürüldü. Abd al-Mumin'in ölümü ile Şeybanîler hanedanı son bulmuştur.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b The Bukharans: A Dynastic, Diplomatic, and Commercial History, 1550-1702
  2. ^ The Bukharans: A Dynastic, Diplomatic, and Commercial History, 1550-1702 page 46
  3. ^ Barthold, W. (1954). "ʿAbd Allāhb.Iskandar". Encyclopedia of Islam. 1. 
  4. ^ "Шайбаниды". 1 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2014. 
  5. ^ Абусеитова М.Х. (1985). Казахское ханство во второй половине XVI века. Алма-Ата: Академия наук Казахской ССР Институт Истории, Археологии и Этнографии им. Ч. Ч. Валиханова. 
  6. ^ Шараф-наме-йи шахи. Хафиз-и Таныш Бухари. 
  7. ^ Foltz, Richard (1998). Mughal India and Central Asia. Oxford University Press. 
  8. ^ Материалы по истории казахских ханств XV-XVIII веков. (Извлечения из персидских и тюркских сочинений). Алма-Ата. 1969. 
  9. ^ "Шейбаниды". 10 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2014. 
  10. ^ Е. А. Давидович (1992). Корпус золотых и серебряных монет Шейбанидов. XVI век. 
  11. ^ Naim R. (1988). Farooqi, Moguls, Ottomans, and Pilgrims: Protecting the Routes to Mecca in the Sixteenth and Seventeenth Centuries. The International History Review. 
  12. ^ История народов Узбекистана. 1933. 
  13. ^ А.Эркинов (2001). Синтез номадской и оседлой культур в поэзии Шайбанидского правителя Убайдаллах хана. International journal of Central Asian studies. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cengiz Han</span> Moğol İmparatorluğunun kurucusu ve ilk hükümdarı (1162–1227)

Cengiz Han,, Moğol İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk Kağanı olan Moğol komutan ve hükümdardır. Hükümdarlığı döneminde gerçekleştirdiği hiçbir savaşı kaybetmeyen Cengiz Han, dünya tarihinin en büyük askerî liderlerinden birisi olarak kabul edilmektedir. 13. yüzyılın başında Orta Asya'daki tüm göçebe bozkır kavimlerini birleştirip, bir ulus hâline getirerek Moğol siyasi kimliği çatısı altında toplamıştır. Cengiz Han, hükümdarlığı döneminde 1206-1227 arasında, Kuzey Çin'deki Batı Xia ve Jin Hanedanı; Türkistan'daki Kara Hıtay, Maveraünnehir; Harezm, Horasan ve İran'daki Harezmşahlar, Kafkasya'daki Gürcüler, Deşt-i Kıpçak'taki Rus Knezlikleri, Kıpçaklar ile İdil Bulgarları üzerine seferler yaptı. Bunların sonucunda Pasifik Okyanusu'ndan Hazar Denizi'ne ve Karadeniz'in kuzeyine kadar uzanan bir imparatorluk kurdu.

<span class="mw-page-title-main">Timur</span> Timur İmparatorluğunun kurucusu ve ilk hükümdarı (1336–1405)

Timur sonrasında Timur Küregen, Timurlu İmparatorluğu'nun kurucusu olan Türk veya Türk-Moğol asker ve komutan. 1370'ten itibaren düzenlediği seferlerle günümüzdeki Orta Asya, Rusya, İran, Hindistan, Afganistan, Kafkasya, Ortadoğu ve Anadolu'nun büyük bir bölümünü ele geçirmiştir. Çağatay ulusunu oluşturan boylardan Barlaslar'ın önderi olan Turagay ile Tekina Hatun'un çocuğu olarak 1336'da Semerkant yakınlarındaki Şehr-i-Sebz'e bağlı Hoca Ilgar köyünde dünyaya gelen Timur, 1370'te Çağatay Hanlığı'nın batısını denetim altına alan askeri bir lider olarak kendini göstermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Özbekistan</span> Orta Asyada bir ülke

Özbekistan, resmî adıyla Özbekistan Cumhuriyeti, Orta Asya'da bir ülkedir. Yedi bağımsız Türk devletinden biridir. Kuzeyde Kazakistan, kuzeydoğuda Kırgızistan, güneydoğuda Tacikistan, güneyde Afganistan ve güneybatıda Türkmenistan ile komşudur. Lihtenştayn ile birlikte sadece denize kıyısı olmayan ülkelere sınırı bulunan iki ülkeden biridir. Seküler ve üniter bir cumhuriyet olan Özbekistan 12 il ve bir özerk cumhuriyete (Karakalpakistan) ayrılmıştır. Başkenti Taşkent'tir. Ülke tarihî önemi ve stratejik konumu nedeniyle zengin bir kültürel mirasa sahiptir. Halkın %85'i Özbekçe konuşur. Rusça, yönetimde ve ülkenin farklı etnik grupları arasında ortak dil olarak kullanılmaktadır. Ayrıca Tacik ve Kazak azınlıklar bulunur. Ülkede İslam en yaygın dindir, bunu %5 ile Rus Ortodoksluğu takip eder. Müslümanların çoğu Hanefilik mezhebindendir.

<span class="mw-page-title-main">Buhara</span> Özbekistanda bir şehir

Buhara, Orta Asya'nın en eski yerleşim bölgelerinden olan ve günümüzde Özbekistan sınırları içinde bulunan tarihî şehir. Arkeolojik bulgular şehrin tarihinin en az 2500 yıl civarında olduğunu göstermiştir. Şehirde yapılan Arkeolojik kesit çalışmalarında yaklaşık 20 m kadar derinlikteki alt katmanda; kamusal binalar, askeri tahkim yapıları, çanak-çömlek ve madeni paralar gibi çeşitli arkeolojik buluntulara rastlanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Timur İmparatorluğu</span> Asyada hüküm sürmüş eski bir imparatorluk

Timur İmparatorluğu, Timurlu Devleti, Timurlular veya Turan İmparatorluğu, Fars ve İslam medeniyeti unsurları ile Türk-Moğol devlet ve askeri teşkilat unsurlarını bünyesinde barındıran Emir Timur tarafından kurulmuş bir devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Harezmşahlar Devleti</span> Orta Asyanın Harezm bölgesinde kurulu eski bir Türk devleti (1077–1231)

Harezmşahlar veya Harzemşahlar Devleti, Orta Asya'da Harezm bölgesinde Kutbeddin Muhammed Harezmşah tarafından kurulan Türk-İran geleneğine dayalı bir devlettir. Bu devlet, Anadolu Selçuklu Devleti ile 1230 yılında yapılan Yassıçemen Muharebesi sonucunda iyice zayıflamış, 1231 yılında Celaleddin Harezmşah'ın ölümü ile yıkılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Semerkant</span> Özbekistan şehri

Semerkant, Özbekistan'ın 12 ilinden biri olan Semerkant ilinin yönetim merkezi olan şehir. Zerefşan Nehri vadisinde, başkent Taşkent'in 275 km güneybatısında yer alır. Nüfus açısından Özbekistan'ın en büyük ikinci şehri, tarihi ve sosyo-kültürel açıdan en önemli şehridir. 2500 sene öncesine dayanan tarihiyle dünyanın en eski şehirleri arasında yer alan Semerkant, İpek Yolu'nun önemli bir kavşağında yer almasından dolayı tarih boyunca siyasi, ekonomik ve kültürel açıdan önemli bir yerleşim yeri oldu.

<span class="mw-page-title-main">Mâverâünnehir</span> Tarihî bölge

Maveraünnehir, Orta Asya'da, Ceyhun ve Seyhun nehirleri arasında kalan tarihi bölge.

<span class="mw-page-title-main">Babür</span> Babür İmparatorluğunun kurucusu ve ilk hükümdarı

Babür ve Bebür veya tam adıyla Zahîreddîn Muhammed Bâbur Türk lider, Babür İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarı. Soyu, baba tarafından Timur anne tarafından Cengiz Han'a dayanan Babür Şah, 1519'dan itibaren Hindistan'a düzenlediği seferler sonunda bütün Kuzey Hindistan'ı kontrol altına alıp 1526'da Delhi Sultanlığı'na son vererek günümüzdeki Afganistan, Pakistan ve Hindistan'ın kuzeyini kapsayan topraklar üzerinde Babür İmparatorluğu'nu kurdu.

Şeybanîler, Cengiz Han'ın oğullarından Cuci'nin 5. oğlu ve Batu'nun kardeşi olan Şeyban'ın (Şiban) sülalesinden olup Özbekleri yöneten Ebu'l Hayr tarafından kurulmuş Türk veya Türk-Moğol sonradan Farslaşan hanlık.

Çağatay hanları listesi, bu maddede Cengiz Han'ın oğullarından Çağatay Han'ın ulusuna bağlı Çağatay Hanlığı, Doğu Çağatay Hanlığı ve Yarkand Hanlığı'nın hanlar listesi ve soy ağaçları mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Bedehşan</span>

Bedehşan, Afganistan'ın kuzeydoğusunun, Tacikistan'ın güneydoğusunun ve ve Çin'deki Taşkurgan ilçesinin bölümlerinden oluşan tarihi bir bölgedir. Tarihi Bedehşan bölgesinin büyük bir kısmı günümüzde Tacikistan sınırları içerisindedir. Afganistan'ın Bedehşan ili ve Tacikistan'ın Dağlık Bedehşan bölgesi adlarını tarihi Bedehşan bölgesinden alır. Bedahşan bölgesinin müziği, bölgenin kültürel mirasının önemli bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Alâeddin Muhammed</span>

Alaaddin Muhammed Harezmşah Harezmşahlar Devleti'nin 1200-1221 döneminde Harezmşah unvanı ile hükümdarı idi. Saltanatının başında Büyük Selçuklu Devleti'nin çökmesi nedeniyle geniş topraklar elde etmiştir. Fakat sonradan Cengiz Han hükümdarlığı altında genişlemeye başlayan Moğollar ile savaşmak zorunda kalmıştır. Moğol orduları Harezmşah ülkesini talan ve harap edip halkına büyük zayiat verdirmişlerdir. Alaaddin Muhammed Harezmsah Moğol ordularına yenildi ve sonunda onlar tarafından kovalanıp Hazar Denizi üzerinde bir adaya saklandı ve 1221'de bu adada öldü.

<span class="mw-page-title-main">Merv Savaşı</span>

Merv savaşı, 2 Aralık 1510 yılında meydana gelen ve Safevi devletinin, Şeybani Hanlığı üzerinde kritik bir galibiyetle tamamladığı savaştır. Sonuçta, Safeviler Horasan'ı kontrol altına aldılar.

<span class="mw-page-title-main">Bîbî Hanım Camii</span>

Bibi Hanım Camii, Semerkant'ın en önemli anıtlarından biridir. 15. yüzyılda İslam dünyasındaki en büyük ve görkemli camilerden biriydi. 20. yüzyılın ortalarında sadece görkemli bir harabe ayakta durmaktaydı, ancak caminin büyük bir bölümü Sovyet döneminde restore edildi.

<span class="mw-page-title-main">Po-i-Kalan</span>

Po-i-Kalan veya Poi Kalan, Buhara, Özbekistan'daki Kalan Minaresi çevresinde bulunan bir İslami dini kompleksidir.

Kırım ulusu, 13. yüzyılın ortasından 15. yüzyılın sonuna kadar Kırım yarımadası topraklarında varlığını sürdürmüş olan Altın Orda ulusudur.

<span class="mw-page-title-main">Taşkent Hanlığı</span> kısa ömürlü bir ortaçağ devleti

Taşkent Hanlığı Özbekistan devletinin başkenti Taşkent'de Orta Çağ Özbek-Kazak devletidir. Hanlığın tarihi üç döneme ayrılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Timurlu fetihleri</span> Timurluların savaşları ve seferleri

Timurlu fetihleri veya Timurlu savaşları, 14. yüzyılın yedinci on yılında Timur'un Çağatay Hanlığı üzerindeki kontrolü ile başlamış ve 15. yüzyılın başında Timur'un ölümüyle sona ermiştir. Timur, savaşlarının büyük ölçekliliği ve bu savaşlarda genel olarak yenilmemesi nedeniyle, tüm zamanların en başarılı askeri komutanlarından biri olarak kabul edilmiştir. Bu savaşlar, Timur'un Orta Asya, İran, Kafkaslar ve Levant ile Güney Asya ve Doğu Avrupa'nın belirli bölgeleri üzerindeki üstünlük kurması ve Timur İmparatorluğu'nun kuruluşu ile sonuçlanmıştır. Tarihçiler, seferlerin o sıradaki dünya nüfusunun yaklaşık %5'ini oluşturan 17 milyon insanın ölümüne neden olduğunu tahmin etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İran ve Mezopotamya’nın Moğollar tarafından istilası</span>

Moğolların İran'ı fethi, 1219 ile 1258 yılları arasında Orta Doğu ve Orta Asya'daki İslam devletlerine karşı üç Moğol seferini içermektedir. Bu seferler, Harezmşah hanedanının, Nizârî-İsmaili Devleti'nin ve Bağdattaki Abbasi Halifeliğinin sona ermesine ve İran'daki yerlerine Moğol İlhanlı hükûmetinin kurulmasına yol açmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.