İçeriğe atla

IBAN

IBAN (International Bank Account Number), para transferlerinin yanlış hesap numaralarına yapılmasını önlemek amacıyla ilk olarak Avrupa Birliği ülkelerinde ortaya çıkmış bir hesap numarası standardıdır.

Avrupa Birliği düzenlemeleri çerçevesinde, ülkeler arasında gerçekleştirilen para transferlerinin hızı ile kalitesini artırmak ve maliyetlerini düşürmek amacıyla IBAN (International Bank Account Number) adı verilen Uluslararası Banka Hesap Numarası standardı geliştirilmiştir. IBAN’ın amacı, Avrupa ülkelerindeki banka ve diğer finansal kurumlar aracılığı ile gerçekleştirilen para transferlerindeki hataları ve bundan doğan gecikmeleri engellemektir. IBAN sayesinde transfer edilen para daha hızlı ve hatasız bir biçimde göndericinin hesabından alıcının hesabına geçmekte; böylece, işlemlerde oluşan hatalardan kaynaklanan bekleme süreleri ve ek maliyetler ortadan kalkmaktadır.

Uluslararası kullanım

IBAN, sağladığı faydalar nedeniyle Avrupa Birliği ülkelerinin yanı sıra diğer bazı ülkeler tarafından da kabul görmüştür ve uygulanmaktadır. Bazı ülkeler, IBAN’ı yurt içi para transferi işlemlerinde de kullanmaya karar vermişler; bazı ülkeler de aralarındaki ve kendi sınırları dahilindeki para transferleri için IBAN kullanımını zorunlu hale getirmişlerdir.

  • IBAN, Avrupa Birliği Standartları çerçevesinde en fazla 34 basamaklıdır.
  • 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren yurt dışı para transferlerinin yanı sıra EFT dahil olmak üzere yurt içi bankalar arası para transferlerinde de IBAN kullanmak zorunlu hale gelmiştir.

IBAN standardı[1]

IBAN, Dünyadaki tüm banka hesapları içinde yalnızca bir hesabı işaret eden; rakam ve harflerden oluşur. Her hesabın bir IBAN’ı vardır ve bir IBAN, yalnızca bir hesabı işaret eder.

Bir IBAN, en fazla 34 basamaktan oluşur. IBAN’ın ilk dört hanesi, iki haneli ülke kodu ve iki haneli kontrol rakamıdır. Kontrol rakamı, IBAN’ın doğru ve geçerli olup olmadığını gösterir. IBAN’ın bundan sonraki kısmı, ulusal banka hesap numarasını içerir. Bu bölüm, IBAN’ın toplam uzunluğu 34 haneyi aşmayacak şekilde her ülke tarafından serbestçe belirlenebilir.

Ülkelere göre IBAN standartları

Türkiye

Türkiye'nin IBAN uzunluğu 26 hane olarak belirlenmiştir. Türkiye IBAN’ın biçimi aşağıdadır:

Türkiye IBAN Hesap Yapısı

  • Oluşturulan IBAN içinde “İ,Ç,Ğ,Ö,Ş,Ü” harfleri ve küçük harf kullanılmaz .
  • Türkiye’nin ülke kodu ISO 3166 No.lu standarda göre “TR”dir.
  • (Değişik fıkra: RG-5/8/2021 – 2021/5 Sayılı Tebliğ/3. md.) IBAN oluşturulurken kullanılacak ödeme hizmeti sağlayıcısı kodları Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından belirlenir.
  • (Değişik fıkra: RG-5/8/2021 – 2021/5 Sayılı Tebliğ/3. md.) Hesap numarası alanı için standart bir format yoktur. Ancak hesap numarası olarak tespit edilen 16 hanenin sağa dayalı olarak yazılması ve varsa sol tarafındaki boşlukların sıfır ile doldurulması zorunludur.
  • Rezerv Alan Bölümü, tüm hesap numaraları için sıfır olarak doldurulur.
  • Kontrol basamaklarının hesaplanması ve doğrulanması, bu Tebliğin 2 ve 3 numaralı ekinde gösterilen ISO 7064 No.lu standarda göre oluşturulan MOD 97-10 yöntemi kullanılarak yapılır.

Kaynakça

  1. ^ "TCMB Iban Standartı" (PDF). 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Para</span> devletçe bastırılan, üzerinde değeri yazılı kâğıt veya metalden ödeme aracı, nakit

Para, mal ve hizmetlerin değiş-tokuşu için kullanılan araçlardan en yaygın olanı. Para sözcüğü ile genellikle madenî para ve banknotlar kastedilmekle birlikte; ekonomide, vadesiz mevduatlar ve kredi kartları da parayı meydana getiren unsurlardan sayılır. Vadeli mevduat, devlet tahvili gibi değişim araçları ise para benzeri olarak değerlendirilir.

<span class="mw-page-title-main">ISO</span> uluslararası ölçü standart kurumu

ISO, Uluslararası Standartlar Teşkilatı, Uluslararası Elektroteknik Komisyonu'nun çalışma sahasına giren elektrik ve elektronik mühendisliği konuları dışında, bütün teknik ve teknik dışı dallardaki standartların belirlenmesi çalışmalarını yürütmek gayesiyle resmi olarak 23 Şubat 1947 tarihinde Cenevre'de kurulan uluslararası teşkilât.

<span class="mw-page-title-main">Banka</span> finansal etkinlikte bulunan kurum

Banka, faizle para alınıp verilebilen, kredi, iskonto, kambiyo işlemleri yapan, kasalarında para, değerli belge, eşya saklayan ve bunun dışındaki diğer ticari, finansal ve ekonomik etkinliklerde bulunan kuruluşlara denir. En yaygın üçüncül sektörlerden biridir. Banka sözcüğü İtalyanca banca sözcüğünden Türkçeye geçmiştir. Para bozma gişesi, para bozma yeri anlamına gelir. Kredilendirme faaliyetleri doğrudan banka tarafından veya sermaye piyasaları aracılığıyla dolaylı olarak da yapılabilir. Bankalar genellikle uluslararası bir dizi sermaye standardı olan Basel Anlaşmalarına dayanan asgari sermaye gereksinimine tabidir. Bankalar bir ülkenin finansal sistem ve ekonomisinde önemli bir rol oynadıklarından, yargı alanlarının çoğu bankalar üzerinde yüksek derecede düzenleme uygulamaktadır.

Türkiye taşıt plaka kodu, Türkiye'de taşıtlarda bulunan plaka kodlarıdır. Plakalarda coğrafi bilgi ile ilişkili bir numaralama sistemi kullanılmaktadır. Türkiye'de plakalar yetkili özel atölyeler tarafından yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Döviz</span> mal veya hizmetler için genel olarak kabul edilen takas aracı

Döviz, dar anlamda yabancı parayı temsil eden belgeler. Türkçede yabancı ülkelerin paralarına da döviz denmektedir. Herhangi bir ülkenin parasının, başka bir ülkenin parasına dönüştürülmesiyle ilgili işlemlere de döviz işlemi veya kambiyo işlemi denir. Döviz kelimesi Türkçeye Fransızcadaki deviseden geçmiştir. Genel olarak döviz dendiğinde milletlerarası ödemelerde kullanılan ödeme araçlarının tamamı ifade edilir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası</span> Türkiyenin merkez bankası

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), banknot ihraç eden, Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti'nin para ve kredi politikasını yürüten, veznedarlık görevini üstlenmiş ve devletin iktisadi ve mali danışmanlığını yapan yasal olarak bağımsız bir ekonomik kurumdur. Kâğıt para (banknot) basma tekelini elinde bulundurur ve bu yetkiye istinaden bağımsız olarak para politikasını belirler. Ayrıca Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı olan Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünce basılan madeni paraların tedavülü de Merkez Bankasınca sağlanmaktadır.

ISO 9362 (SWIFT kodu veya BIC kodu) uluslararası para transferlerinde ve haberleşmede kullanılan bir kod sistemidir. Kodlar finans kuruluşunun ismi, bulunduğu şehre göre verilmesi esastır. Her finans kuruluşunun merkezlerine ve birimlerin yaptığı işlere göre bir veya daha fazla kodu bulunabilmektedir. Operatörlerin bilgisayar aracılığıyla girdiği kodlar ve mesajlar karşı bankaya özel bir ağ yardımıyla iletilmektedir.

CAS kayıt numaraları kimyasal bileşikler, polimerler, biyolojik dizinler, karışımlar ve alaşımlar için kullanılan tek tanımlayıcı (unique) sayılardır. CAS numarası olarak da bilinirler.

<span class="mw-page-title-main">Kredi kartı</span>

Kredi kartı, bankaların ve bazı finans kuruluşlarının müşterilerine verdiği, anlaşmalı POS cihazı bulunan alışveriş noktalarında ödeme amaçlı veya banka ATM'lerinden nakit avans çekmek amaçlı kullanılabilen, yapılan harcamaların aylık olarak bankaya tek seferde ya da taksitlerle ödenmek zorunda olunduğu, nakit paraya alternatif bir ödeme aracıdır. İki kredi kartı grubu vardır: tüketici kredi kartları ve ticari kredi kartları. Kartların çoğu plastiktir, ancak bazıları metal kartlardır. Birkaç değerli taş kaplı metal karttır. Kredi kartlarına alternatifler arasında banka kartları, mobil ödemeler, dijital cüzdanlar, temassız kart'lar, kripto para birimleri, elden ödeme, banka havaleleri ve hemen al, sonra öde sayılabilir.

Para aklama, çok genel tanımı ile, suçtan elde edilen malvarlığı değerlerinin yasal olmayan kaynağının gizlenmesi amacıyla meşru bir kaynaktan elde edilmiş gelir gibi gösterilmesi yönündeki işlem ve eylemlerdir.

<span class="mw-page-title-main">European Article Number</span>

EAN-13 barkodu 13 haneli barkodlama standardıdır. Bu standart, Amerika Birleşik Devletleri tarafından geliştirilmiş olan özgün 12-haneli Universal Product Code sisteminin üst kümesidir. EAN-13 barkodu GS1 standartlar organizasyonu tarafından tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Ulusal Numaralandırma Planı</span> Türkiyedeki telefon numaralandırma sistemi ve belirli hizmetlere tahsis edilmiş numara ve kodlar

Türkiye Ulusal Numaralandırma Planı, Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki telefon numaralandırma planı ve belirli hizmetlere tahsis edilmiş numara ve kodlarına denir. Düzenlemeler Türkiye'de Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde ise Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme Kurumu (BTHK) tarafından ITU-T E.164 ve ITU tavsiye kararlarına uygun olarak yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Taşıt kayıt plakası</span>

Taşıt kayıt plakası bir taşıtın devlet mercilerince tanınır, sorumluluğunun kimde olduğu bilinir ve trafiğe çıkabilir olduğunu belirten, süphe oluşursa gerekli kayıtlara kolayca ulaşmak için gerekli bilgiyi kolay okunur şekilde teşhir eden, taşıta sağlam bir şekilde tutturulmuş küçük bir tabeladır. Genellikle araba tamponunun altında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Meksika'daki telefon numaraları</span>

Meksika'daki telefon numaraları sayfası, Meksika'daki telefon numaralandırma sistemi ve belirli hizmetlere tahsis edilmiş numara ve kodlarla ilgili bilgi verir. Ülkede telekomünikasyonu İletişim ve Ulaşım Bakanlığı düzenler. Ülkenin uluslararası telefon kodu +52'dir. 3 Ağustos 2019'dan itibaren tüm telefon numaraları on basamak uzunluğundadır. 4 Eylül 2018'de yayımlanan Plan Técnico Fundamental de Numeración, on basamaklı kapalı bir numaralandırma şemasını tanıttı; burada ilk rakam, ülkenin coğrafi bölgesini gösterir:

<span class="mw-page-title-main">Telefon numaralandırma planı</span> telefon numaraları için planlama

Telefon numaralandırma planı, telekomünikasyonda abone telefonlarına veya diğer telefon uç noktalarına telefon numaraları atamak için kullanılan bir numaralandırma şemasıdır. Telefon numaraları, bir telefon şebekesindeki katılımcıların alan kodu yönlendirme sistemi ile erişilebilen adresleridir. Telefon numaralandırma planları, kamu telefon şebekesinin (PSTN) idari bölgelerinin her birinde tanımlanmaktadır ve ayrıca özel telefon ağlarında da bulunmaktadır. Halka açık numara sistemleri için, coğrafî konum her bir telefon abonesine atanan numara katarında rol oynamaktadır.

Gayri resmi değer aktarım sistemi (IVTS), aynı biçimde olsun ya da olmasın, başka bir coğrafi konumdaki üçüncü bir tarafa ödenmesi gereken fonları veya eşdeğer bir değeri ödenebilir yapmak amacıyla para alan herhangi bir sistem, mekanizma veya insan ağıdır. Gayri resmi değer aktarımları, genellikle, banka dışı mali kurumlar veya birincil faaliyeti para aktarımı olmayan diğer ticari kuruluşlar aracılığıyla geleneksel bankacılık sisteminin dışında gerçekleşir. IVTS işlemleri, IVTS operatörü tarafından tutulan banka hesaplarının kullanılması gibi, zaman zaman resmi bankacılık sistemleriyle bağlantılıdır.

Bankalararası Finansal Telekomünikasyon Derneği (yasal olarak: S.W.I.F.T. SCRL), dünya çapındaki finans kuruluşlarının finansal işlemlerle ilgili bilgileri güvenli, standartlaştırılmış ve güvenilir bir ortamda gönderip almasını sağlayan bir ağ sağlar. SWIFT ayrıca, çoğu SWIFTNet ağında kullanılmak üzere finans kurumlarına yazılım hizmetleri ve popüler olarak "SWIFT kodları" olarak bilinen ISO 9362 İş Tanımlayıcı Kodları satar.

Uluslararası Menkul Kıymet Kimlik Numarası (ISIN) bir güvenliği benzersiz olarak tanımlamaktadır. Yapısı ISO 6166'da tanımlanmıştır. ISIN kodu, ticaret ve yerleşim sırasında var olan atanmış Ulusal numaranın normalleştirilmesi yoluyla bir güvenliğin tek düze tanımlanmasına hizmet eden 12 karakterli bir alfanümerik koddur.

<span class="mw-page-title-main">Şaşi numarası</span>

Şaşi numarası ya da Araç kimlik numarası (VIN) uluslararası ayarlamalar dikkate alınarak eski şasi numarasına karşılık gelir ve halk dilinde hala ve yaygın olarak anılır. VIN, bir motorlu taşıtın açıkça tanımlanabileceği uluslararası standartlaştırılmış, 17 haneli seri numarasıdır. Bir üretici tanımlayıcısından, örneğin Opel ve Vauxhall için W0L, Daimler AG için WDB, Volkswagen için WVW, Ford (Almanya) için WF0 veya Citroën için VF7, üreticiye özel bir anahtar ve çoğunlukla yıl- yıla bağlı, ardışık sayı. Bazı üreticilere birkaç üretici kimliği atanır. Uluslararası standartlaştırılmış VIN, 1981'de AB düzenlemesi 76/114/EEC ile ortaya çıktı ve o zamana kadar bir otomobili benzersiz bir şekilde tanımlamak için kullanılan üreticiye özel şasi numarasının yerini aldı. Bu daha önceki tanımlama kısmen modası geçmişti, çünkü 1930'lardan beri binek otomobillerin genellikle ayrı bir şasisi değil, kendi kendini destekleyen gövdeleri varken, ticari araçlar ve motosikletlerin hala bir şasisi var. Diğer şeylerin yanı sıra, VIN hala varsa şasiye, aksi takdirde gövdeye damgalanmıştır.