İçeriğe atla

I. Vasili

I. Vasili
Moskova Büyük Prensi
Hüküm süresi19 Mayıs 1389 - 27 Şubat 1425
Önce gelenDmitri Donskoy
Sonra gelenII. Vasili
Doğum30 Aralık 1371(1371-12-30)
Moskova, Moskova Büyük Dükalığı
Ölüm27 Şubat 1425 (53 yaşında)
Moskova, Moskova Büyük Dükalığı
DefinMikâil Katedrali, Moskova Kremlini
Eş(ler)iSofya (Litvanya)[1]
Çocuk(lar)ıAnna Vasiliyevna (Bizans İmparatoriçesi)

Yuri Vasiliyeviç
İvan Vasiliyeviç
Anastasya Vasiliyevna
Daniil Vasiliyeviç
Vasilisa Vasiliyevna
Simeon Vasiliyeviç
Maria Vasiliyevna

Vasili Vasiliyeviç
Tam adı
Vasili Dmitriyeviç
HanedanRurik
BabasıDmitri Donskoy
AnnesiEudoksiya
DiniDoğu Ortodoks

I. Vasili veya Vasili Dmitriyeviç, (Rusça: Василий Дмитриевич İvan Veliki) (30 Aralık 1371, Moskova - 27 Şubat 1425, Moskova), 1389-1425 arasında Moskova Büyük Prensi.

Ailesi

Vasili, Litvanyalı Sophia ile evlendi. Beşi erkek (bunlardan sadece biri yetişkinliğe kadar hayatta kalmıştır) ve dördü kız olmak üzere bilinen dokuz çocukları olmuştur:[2]

• Moskova'lı Anna (1393 - Ağustos 1417), VIII. İoannis'un karısı, hıyarcıklı vebadan öldü.[3]

• Yuri Vasilievich (30 Mart 1395 - 30 Kasım 1400)

• Ivan Vasilievich (15 Ocak 1397 - 20 Temmuz 1417), Ivan Vladimirovich'in kızıyla evlendikten ve Novgorod'un mirasını aldıktan sadece altı ay sonra Kolomna'dan Moskova'ya giderken veba sonucu öldü

• Anastasia Vasilievna (ö. 1470), Kiev Prensi Vladymir Alexander'ın karısı.

• Daniil Vasilievich (6 Aralık 1400 - Mayıs 1402), vebadan öldü

• Vasilisa Vasilievna.

• Semyon Vasilievich (13 Ocak - 7 Nisan 1405), vebadan öldü.

•Maria Vasilievna

• II. Vasili (10 Mart 1415 - 27 Mart 1462)

Hayatı

I. Vasili, kayınpederi Litvanya Büyük Dükü Vytautas ile birlikte.
I. Vasili'nin 1672 tarihli minyatürü.
I. Vasili ve eşi Sofya.

İlk yılları

Moskova büyük prensi Dmitri Donskoy ile eşi Prenses Eudoksiya'nın ilk oğlu olarak 1371 yılında Moskova'da doğdu.

1383 yılında henüz 12 yaşındayken babasının Vladimir Büyük Prensi unvanıyla Rus topraklarını yönetmesi hakkında onayını almak üzere Altın Orda Hanı Toktamış'a elçi olarak gitti. Tver prensliğinin de aynı unvanın peşinde olmasına rağmen, Vasili isteğini kabul ettirdi.[4] Ancak Toktamış onu sarayında rehin tutmaya başladı. 1386'da Timur'un Altın Orda seferi sırasındaki karışıklıktan yararlanarak Moskova'ya dönmeyi başardı. Daha sonra bir Moskova birliğiyle birlikte dönerek Timur'a karşı Toktamış'ın yanında saf tutarak barışı sağladı. Toktamış'ın da onay ve izniyle Nijni Novgorod (bugün Gorki) ve Murom prensliklerini ilhak etti.[5]

Hükümdarlık dönemi

1389 yılında babasının yerine hükümdar olduğunda 18 yaşındaydı. Babasının Rus topraklarını birleştirme çabalarını devam ettirdi.

Eşi Sofya'nın babasının yönetimindeki Litvanya Büyük Dükalığı ve Veliki Novgorod ile çatışmalarında üstünlük sağlayamadı.

Timur'un Toktamış'ı yendikten sonra 1395 yılında Rus topraklarına da saldırmasıyla, Vasili de savaşmak için ordusunu geliştirmek zorunda kaldı. Fakat Timur savaşmadan geri çekildi.

Timur'un seferlerinden sonra Vasili Altın Orda devletine haraç vermeyi bırakmıştı. Toktamış'ın yerine Emir olarak geçen Edige Mirza Bahadır, 1408 yılında Moskova'yı kuşattı. Bunun üzerine Vasili yeniden Altın Orda devletine boyun eğdi ve tekrar haraç vermeye başladı.[4]

1411 yılında Vasili, Moskova Knezliği'nin etkinliğini artırmak için kızı Anna'yı Bizans İmparatoru VIII. İoannis ile evlendirdi. Fakat bu evlilik yoluyla kurulan bu ilişki yalnız üç yıl sürebildi. Prenses Anna, o dönem Avrupa'da büyük kayıplara yol açan Kara Veba nedeniyle öldü.[6]

1404 yılında Duyuru Katedrali'nin arkasında Rusya'nın ilk mekanik saat bulunan saat kulesi inşa edildi. Rahip Sırp Lazar'ın icadı olan bu mekanik saat, o dönem teknik bir mucize olarak algılanmıştı.[2][3]

Mikâil Katedrali içindeki anıt mezarı.
Rahip Sırp Lazar, icadı olan mekanik saat kulesini I. Vasili'ye gösteriyor.

I. Vasili, 1425 yılında Moskova'da öldü.[7]

Kaynakça

  1. ^ "Sofia's listing, along with her husband, in "Medieval lands" by Charles Cawley". 30 Mayıs 2014. 6 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2017. 
  2. ^ a b Radetić, M. (4 Aralık 2004). "Šest vekova Lazarevog sata". Novosti. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2017. 
  3. ^ a b Tošić, Gordana; Tadić, Milutin (2004). Hilandarski monah Lazar, prvi srpski časovničar. Kalenić. ISBN 9788684183066. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2017. 
  4. ^ a b Previté-Orton, C. W. (1975). Cambridge Medieval History, Shorter: Volume 2, The Twelfth Century to the Renaissance (İngilizce). Londra: Cambridge University Press. s. 1019. ISBN 0521099773. 29 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2017. 
  5. ^ Moss, Walter G. (2003). A History of Russia Volume 1: To 1917 (İngilizce). Londra: Eastern Michigan Üniversitesi - Anthem Press. s. 187. ISBN 1-84331-023-6. 9 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2017. 
  6. ^ Shubin, Daniel H. (2004). A History of Russian Christianity (İngilizce). I: From the Earliest Years through Tsar Ivan IV. New York: Algora Publishing. s. 118. ISBN 9780875862873. 
  7. ^ Kurat, Akdes Nimet (1987). "10". Rusya tarihi: başlangıçtan 1917'ye kadar. xiii. Türk Tarih Kurumu yayınları. s. 537. 13 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2017. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta I. Vasili ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Vikikaynak has the text of the 1911 Encyclopædia Britannica article Basil (Muscovy).
Resmî unvanlar
Önce gelen:
Dmitri Donskoy
Moskova Büyük Prensi
19 Mayıs 1389 - 27 Şubat 1425 		Sonra gelen:
II. Vasili

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Veliki Novgorod</span> Rusyada şehir

Veliki Novgorod, Rusya içerisinde yer alan önemli şehirlerden biridir. Rusça büyük yeni şehir demektir.

<span class="mw-page-title-main">Moskova Knezliği</span>

Moskova Knezliği ya da Moskova Dukalığı, Rusya toprakları içerisinde kurulmuş Moskova merkezli devlettir. Başlangıçta Altın Orda Devleti'ne bağlı olan Moskova Prensliği Vladimir-Suzdal Knezliği'nin halefi olup 1340-1547 yılları arasında hüküm sürmüştür. Çar III. İvan'ın reformları ile knezlik gelişmiş ve Rusya Çarlığı adını almıştır. Çar olarak bilinen ilk hükümdar IV. İvan olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan Prensliği (Orta Çağ)</span>

Sırbistan Prensliği veya Moravya Sırbistanı, 14. yüzyılda Sırp İmparatorluğu'nun dağılmasıyla ortaya çıkmış devletlerden en önemlisidir. Prensliğin kurucusu Lazar Hrebelyanoviç, I. Kosova Savaşı'nda savaşmış ve ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">VII. İoannis</span> Bizans İmparatoru

VII. İoannis Paleologos, VII. İoannis Paleologos İmparator IV. Andronikos ile Bulgar Çarı İvan Alexander ve Eflaklı Teodora'nin kızı olan Bulgar Keratsa'nın oğludur. 1376 yılında da babası IV. Andronikos bir taht darbesi ile büyükbabası V. İoannis'i tahtan indirip imparatorluğunu ilan ettikten sonra 18 Ekim 1377'de taç giyme töreninde küçük oğlu olan VII. İoannis Paleologos'u ortak imparator ilan etmiştir. VII. İoannis 1390'da bir darbe ile beş ay Bizans imparatoru olarak hüküm sürmüştür. Fakat uzun bir dönem ortak imparator olarak çoğunluğu Konstantinopolis dışında yaşayarak hüküm sürmüştür. Ayrıca İmparator II. Manuil'in Avrupa'da bulunduğu dönemde Konstantinopolis'te taht naipliği yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">VIII. İoannis</span>

VIII. İoannis Paleologos, VIII. İoannis 1416'da babası imparatorluk görevine başlarken ortak imparator olarak ilan edilmiş; 1425 ile 1448 arasında, tek Bizans imparatoru olarak hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Toktamış Han</span>

Toktamış Han, Altın Orda Devleti hanı. Yıllarca süren fetret devrine son vererek Altın Orda Hanlığı'nda birliği sağlamıştır. Cengiz Han'ın oğlu Cuci Han'ın soyundan gelir.

<span class="mw-page-title-main">III. İvan</span> Moskova Büyük Prensi (1440-1505)

İvan Vasilyeviç, lakabı Büyük İvan,, 1462-1505 arasında Moskova büyük prensi. Rus topraklarının önemli bölümünü yönetimi altında toplamış, Ukrayna'nın bir bölümünü Polonya-Litvanya'dan geri almış, Altın Orda Devleti'nin egemenliğinden kurtularak merkezi bir Rus devletinin temellerini atmıştır. Rusya tarihindeki en uzun süre tahtta kalan hükümdarlardan biridir.

IV. Aleksios Megas Komninos veya IV. Alexius, 5 Mart 1417–26 Ekim 1429 arasında Trabzon İmparatorluğu'nun hükümdarıdır. Trabzon imparatoru III. Manuil ile Gürcistan prensesi Gulkhan-Eudokia'nın oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Maria Komnini (VIII. İoannis'in eşi)</span> VIII. İoannisin eşi

Maria Megale Komnini, Trabzonlu Maria olarak bilinir. (Yunanca: Μαρία της Τραπεζούντας), Bizans imparatoru VIII. İoannis'in üçüncü eşidir. Bizans İmparatorluğu'nun son imparator eşidir.

V. Bagrat, "Büyük", Gürcü Kralı IX. David'in oğludur, 1355 yılından sonra onunla ortak hükümdar olmuş, 1360 yılında ölümünden sonra Kral olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">III. Manuil (Trabzon imparatoru)</span> Trabzon imparatoru

III. Manuil Megas Komninos, 20 Mart 1390 tarihinden ölümüne kadar kadar Trabzon İmparatorluğu'nun imparatoru. III. Aleksios ile Theodora Kantakuzini'nin oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Dmitri Donskoy</span> Moskova büyük knezi

Aziz Dmitri İvanoviç Donskoy ya da Don'lu Dmitri, bazen basitçe Dmitri -, II. İvan'ın (1326–1359) oğlu. 1359'dan itibaren Moskova Büyük Prensi ve 1363'ten itibaren Vladimir Büyük Prensi olarak ölümüne kadar hükmetmiştir. Rusya'daki Moğol otoritesine açıkça meydan okuyan ilk Moskova prensiydi. Donskoy takma adıdır, Don Nehri üzerinde gerçekleşen Kulikovskaya Muharebesi'nde (1380) Tatarlara karşı büyük zaferini ifade eder. 19 Mayıs'ta kutlanan ziyafet günüyle Ortodoks Kilisesi'nde bir Aziz olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">II. Vasili</span> Moskova Büyük Prensi (1415-1462; hd. 1425-1462)

Vasili Vasilyeviç 1425 ile 1462 yılları arasında hüküm süren Moskova büyük prensi. II. Vasili, Moskova Sivil Savaşı'nda düşmanları tarafından yakalanıp, gözleri kör edildi ve tahttan uzaklaştırıldı. Ancak sonunda tahta dönmeyi başardı. Son yıllarında körlüğü nedeniyle oğlu III. İvan'ı prens ilan etti. 27 Mart 1462'de Moskova'da öldü.

<span class="mw-page-title-main">I. İvan</span> Moskova prensi (12833-1341; hd. 1325-1341) ve Vladimir büyükprensi (hd. 1328-1341)

I. Ivan Daniiloviç Kalita 1325 ile 1340 veya 1341 yılları arasında hüküm sürmüş Moskova Büyük Prensi. Abisi, III. Yuri'nin ölümünden sonra İvan, Moskova Prensliği tahtına çıktı. Ivan, Altın Orda Han'ının onayı ile elde edilebilecek Vladimir Büyük Dükü unvanını alma mücadelesine katıldı. Rakipleri Mikhail, Korkunç Gözlü Dmitry ve Aleksandr Mihayloviç'di. Hepsi Altın Orda'da öldürüldü. 1328'de I. İvan, Özbek Han'ın tüm Rusya topraklarından vergi toplama hakkı ile Vladimir'in Büyük Dükü olma onayını aldı. 31 Mart 1340 veya 1341'de öldüğü sanılıyor.

Toktamış-Timur savaşları, 1386-1395 yılları arasında Altın Orda Hanı Toktamış ile Timur İmparatorluğu'nun kurucusu, savaş ağası ve fatih Timur arasında Kafkas Dağları, Türkistan ve Doğu Avrupa'da yapılan muharebelerdir. Bu savaşlar, erken Rus beylikleri üzerindeki Moğol ve Türk gücünün gerilemesinde kilit bir rol oynadı.

<span class="mw-page-title-main">Timur'un Gürcistan'ı işgali</span> 1386-1403 Gürcistan Krallığına Timurun istilaları

Kafkasya'da Hristiyan bir krallık olan Gürcistan, 1386-1403 yılları arasında, büyük imparatorluğu Orta Asya'dan Anadolu'ya kadar uzanan Türk-Moğol fatihi Timur'un orduları tarafından birçok felakete maruz kaldı. Bu çatışmalar, Timur (Tamerlane) ile Altın Orda'nın son hanı ve Timur'un İslam dünyasını kontrol eden en büyük rakibi Toktamış Han arasındaki savaşlarla yakından bağlantılıydı. Timur, işgallerinin bölgedeki gayrimüslimlere karşı cihat olduğunu resmen ilan etti. Timur, Gürcistan'ın bazı bölgelerini işgal edebilmesine rağmen ülkedeki insanları Müslüman yapamadı ve hatta Gürcistan'ı bir Hristiyan devlet olarak tanıdı.

<span class="mw-page-title-main">Suzdal Muharebesi</span>

Suzdal Muharebesi, 7 Temmuz 1445'te Suzdal yakınlarında, Uluğ Muhammed Han tarafından Rusya'ya gönderilen prensler Mahmud ve Yakub liderliğindeki Kazan Tatarları ve Moskova Büyük Dükü II. Vasili'nin ve birlikleri arasında gerçekleşen bir savaştır. Savaşın sonucu, Moskova ordusunun tamamen yenilgisi ve Büyük Dük'ün ele geçirilmesiydi. Savaş, Moskova Knezliği için ciddi sonuçlar doğurdu.

Azak Şah, Büyük Orda Prensi; Toktamış Han'in büyük torunu.

<span class="mw-page-title-main">Timurlu fetihleri</span> Timurluların savaşları ve seferleri

Timurlu fetihleri veya Timurlu savaşları, 14. yüzyılın yedinci on yılında Timur'un Çağatay Hanlığı üzerindeki kontrolü ile başlamış ve 15. yüzyılın başında Timur'un ölümüyle sona ermiştir. Timur, savaşlarının büyük ölçekliliği ve bu savaşlarda genel olarak yenilmemesi nedeniyle, tüm zamanların en başarılı askeri komutanlarından biri olarak kabul edilmiştir. Bu savaşlar, Timur'un Orta Asya, İran, Kafkaslar ve Levant ile Güney Asya ve Doğu Avrupa'nın belirli bölgeleri üzerindeki üstünlük kurması ve Timur İmparatorluğu'nun kuruluşu ile sonuçlanmıştır. Tarihçiler, seferlerin o sıradaki dünya nüfusunun yaklaşık %5'ini oluşturan 17 milyon insanın ölümüne neden olduğunu tahmin etmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.