İçeriğe atla

I. Peloponez Savaşı

I. Peloponez Savaşı

Antik Yunanistan
TarihMÖ 460 - 446[2]
Bölge
Yunanistan
SonuçOtuz Yıl Barışı
Taraflar
Atina İmparatorluğu[1] ve müttefikleriSparta ve müttefikleri


I. Peloponez Savaşı, MÖ 460 – 446 yılları arasında, Sparta'nın başat güç olduğu Peloponez Birliği ile Atina İmparatorluğu[1] ve bazı müttefikleri arasında gerçekleşen bir dizi muharebedir. Bu çatışmalara yer yer başta Thebai olmak üzere Sparta müttefikleri ve Atina tarafında Argos da katılmıştır. Savaş, görünürdeki birkaç nedene bağlanmaktadır. Bunlar, Atina'nın kent ile liman arasında "uzun duvarlar" olarak adlandırdığı surları inşa etmesi, Attika'daki Megara kentinin Peloponez Birliği'nden ayrılması ve Atina İmparatorluğu'nun gelişmesinden Sparta'nın duyduğu tedirginlik olarak verilmektedir. Savaş MÖ 460 yılında Oenoe Muharebesi'yle başlamıştır. Atina savaşın ilk evrelerinde üstün donanması sayesinde denizde bazı başarılar elde etmiştir. Kara muharebelerinde de başarılı sonuçlar elde ettiler. Bununla birlikte MÖ 457 yılında Sparta ve müttefikleri karşısında Tanagra Muharebesi'nde yenilgiye uğradılar. Ancak bir Atina karşı taarruzuyla Boeotia kuvvetleri Oenophyta Muharebesi'nde ezici bir yenilgiye uğratıldı. Ardından Atina kuvvetleri Thebai hariç olmak üzere tüm Boeotia topraklarını istila etmiştir. Daha sonra Atina Aegina donanmasını yenerek kenti kuşattı, düşürdü ve Mora Yarımadası kıyılarını yakıp yıkarak savaştaki durumunu sağlamlaştırmıştır. Ancak Atina'nın Mısır'a gönderdiği donanma ve ordunun MÖ 454 yılında yenilgiye uğraması durumu Atina açısından kötüleştirmiştir. Bunun üzerine Sparta ile beş yıllık bir ateşkes antlaşması yapılmıştır. Bu ateşkes süresinin sona ermesinin ardından MÖ 448 yılında savaş, II. Kutsal Savaş'la yeniden başlamıştır. Daha sonra MÖ 446 yılında Boeotia ayaklandı, Atina kuvvetlerini Koronea Muharebesi'nde yenilgiye uğratarak yeniden bağımsızlığını kazandı. I. Peloponez Savaşı, Atina ile Sparta arasında, Otuz Yıl Barışı olarak bilinen bir barış antlaşmasıyla sona erdirilmiştir. Antlaşma MÖ 446 – 445 kışında yapılmıştır. Bu antlaşmanın hükümlerine göre her iki taraf da kendi topraklarına çekilecektir. Atina denizde hakim durumunu sürdürürken Sparta da karada hakim durumda kalmıştır. Savaş sonunda Megara Peloponez Birliği'ne dönmüştür. Aegina ise Attik Delos Birliği'nin vergisini ödeyen otonom bir üyesi oldu. Peloponez Birliği ve Atina İmparatorluğu arasında yeniden, MÖ 431 yılında savaş başladı ve Atina'nın Sparta tarafından işgal edildiği MÖ 404 yılına kadar sürdü. Sonuç, Attik Delos Birliği'nin dağılması ve Atina İmparatorluğu'nun yıkılmasıydı.

Antik kaynaklar

Hem I. Peloponez Savaşı hem de esas Peloponez Savaşı ya da II. Peloponez Savaşı konusunda günümüzde ulaşan temel antik kaynak Atinalı tarihçi Tukididis'in günümüzde "History of the Peloponnesian War" adıyla bilinen çalışasıdır. Ancak bu çalışma ihtiyatla okunması gereken bir tarih çalışması olarak kabul edilir. Bu ihtiyatla karşılamanın nedeni, Tukididis'in dönemin bazı kişilerine yakınlık duyarken bazılarına antipati beslemesi olarak gösterilir. Diğer kaynaklar arasında Herodot, Diodorus, Aristoteles ve Plutarkhos sayılabilir.[3]

Genel Çerçeve

Atina imparatorluğu ile Sparta'da dahil olmak üzere Peloponez Birliği'ne bağlı kent devletleri arasında MÖ 460 – 446 yılları arasında gerçekleşen muharebler günümüz araştırmacıları tarafından I. Peloponez Savaşı olarak tanımlansa da, bir savaşta olması beklenen bütünlüğü vermedikleri de ileri sürülmektedir.[4]

Diğer yandan her ne kadar Sparta siyasi yapısında savaş yanlısı bir hizibin var olduğu kabul edilse de, Sparta'nın Atina ile savaş konusunda isteksiz olduğu ileri sürülmektedir.[2] Bu bağlamda Sparta'nın bu süre içinde sadece zaman zaman Atina ile savaşa giriştiği görülür.[2] Savaşın muharebeleri daha çok Atina ile Korint arasında geçmiştir.[2] Dolayısıyla en azından başlangıçta I. Peloponez Savaşı'nın bir Atina - Korint savaşı olduğu ileri sürülür.[5] Yine de Atina ile Korint arasında deniz ticareti rekabeti dolayısıyla ortaya çıkan sürtüşmeler I. Peloponez Savaşı'ndan sonra da devam etmişti.[6] Bilindiği gibi Peloponez Birliği'nde deniz ticaretine açılan tek kent devleti Korint'tir. Atina'nın, geçmişten gelen deniz ticaret ağı ile Attik Delos'un sağladığı olanakları birleştirmesi sonucu, Korint ile rekabetinde deniz ticaretinin yayılmasında üstünlük sağlaması kaçınılmazdı.

Argos topraklarında MÖ 460 yılında gerçekleşen Oenoe Muharebesi'ni I. Peloponez Savaşı kapsamında ele alan yayınlar vardır. Muharebede Sparta kuvvetleri, Atina ve Argos kuvvetleri karşısında yenilgiye uğramıştı.[7][8][9] Bununla birlikte Haliea Muharebesi'ni ilk muharebe olduğu görüşü de vardır.[2]

Savaş öncesi

Pers Savaşları sonrası

Ayrıca bakınız: Yunan-Pers Savaşları ve Attik Delos Birliği

Pers İmparatorluğu MÖ 492 ve 480 yıllarında Yunanistan ana kara üzerine iki saldırıda bulunmuştu. İlk saldırıda, Maraton Muharebesi'ndeki yenilgiden sonra Pers kuvvetleri geri çekilmişti. ikinci saldırının hemen öncesinde, MÖ 481 yılında 31 Grek kent devleti, Pers istilasına karşı bir ittifak şekillendirdiler. İttifakın üst komutanlığını Sparta üstlenmiştir. İkinci saldırıda da Pers kuvvetlerinin uğradığı yenilgilerle saldırı girişimi başarısız olmuş ve Pers kuvvetleri Yunanistan'dan ve Ege Denizi'nden çekilmiş ya da büyük ölçüde imha edilmişti. Yunanistan üzerindeki Pers tehdidinin ortadan kalkmasından hemen sonra Batı Anadolu'daki Grek kent devletleri de Pers hakimiyetine karşı başarıyla ayaklanmışlardı. Özellikle İstanbul Boğazı civarındaki Pers direnç noktalarının imhası için Batı Anadolu Grek kent devletleri kuvvetleriyle birleşen Grek kuvvetleri bu direnç noktalarını da ortadan kaldırdılar. Bu çerçevede Ege'deki askeri hareketlilik MÖ 479 ve 478 yıllarında yoğundu.

Bu noktada, Yunanistan'da Pers istilasına karşı savaşan Grek İttifakı'nın iki büyük gücü, Atina ve Sparta arasında, savaşa devam etme konusunda farklı stratejiler ortaya çıktı.[10] Savaşa devam etmekten yana olan Atina, Batı Anadolu ve Ege Adaları'nın kent devletleriyle, mücadeleye devam etmek için Attik Delos Birliği'ni MÖ 478 yılında oluşturmuştur. Atina Birlik'in askeri liderliğini üstlendiği gibi mali olarak yönetiminin de üstüne almıştı. İzleyen yıllar, Pers garnizonlarına ve donanmasına karşı Attik Delos Birliği'nin başarılı taarruzlarıyla geçmiştir.

Atina'nın Yunanistan politikasında değişim

Kimon'un bir büstü
Perikles'in bir büstü

Pers İmparatorluğu'na karşı savaşı sürdürmek konusunda ayrı düşseler de bir süre için Sparta ile Atina arasında dostça ilişkiler hüküm sürmüştür. Sparta karşıtı politikanın en bilinen isimlerinden olan Themistokles MÖ 470'li yılların başlarında Atina'dan sürgün edilmiştir. Themistokles daha sonra İran'a kaçmak zorunda kaldı.[11] Bu ortamda iki kent devleti arasında bir yakınlaşma politikasını savunan Kimon etkili olmaya başlamıştır. Spartalılarla da iyi ilişkiler geliştirmeyi başarmış, Spartalılar tarafından Sparta dostu olarak tanınmıştı.[12] Tüm bunlara karşın Sparta, MÖ 465 yılıındaki Taşoz Ayaklanması sırasında Attika'yı istila etmeye karar vermişti. Ancak MÖ 464 yılındaki, evlerin çok büyük bölümünün yıkılmasına ve binlerce insanın ölümüne neden olan bir depremin[4] hemen ardından köle helotlar ve Sparta hakimiyetindeki Messinialılar vuruşarak İthome Dağı'na sığınmışlardı. Sparta'nın bu insanları yeniden kontrol altına almak için savaşa girişmesi gerekmişti. Dolayısıyla bu beklenmedik olaylar, Attika'nın istilası için kuvvet ayırmasına olanak vermedi.[13]

Sparta'daki helot ayaklanması ve bunun ardından gerek duyulan İthome Dağı Kuşatması, neticede olayların akışını savaş yönüne çeken etmenlerden biri olmuştur. Ayaklanmayı bastırmakta yetersiz kalan Sparta, MÖ 462 yılında tüm müttefiklerini, özellikle de Atinalıları, Pers istilası sırasında oluşturulan ve halen geçerli olan Grek İttifakı bağlarını da izleyerek yardıma çağırmıştı.[4] Atinalıların kuşatma savaşındaki ustalıkları biliniyordu.[14] Kimon, Atinalıları Sparta'ya destek olmak konusunda ikna etmiştir. Bunun üzerine Kimon komutasında 4 bin kişilik bir birliği Sparta'ya gönderilmiştir.[15][16] Ancak Atina kuvvetlerinin ya tutumları ya da görünüşleriyle ilgili bazı nedenlerle Spartalılar, diğer kentlerden gelen yardımcı kuvvetler kalırken sadece Atina ordusunun geri gitmesini istemişlerdir. Gerekçe bildirilmemiş, sadece kendilerine ihtiyaç olmadığı söylenmiştir.[14] Tukididis Spartalıların, Atinalıların atılgan, cesur ve devrimci karakterlerinden endişe duyduklarını yazmaktadır.[14] Muhtemelen Atinalılarda, ayaklanmaya yönelen unsurlarınkini anımsatan bir takım özellikler gözlemişler ve kuşatma sırasında bazı "politik geçişler"in olacağından korkmuşlardı. Yine Tukididis'e göre Sparta ile Atina arasındaki ilk husumet bu olaydan doğmuştur.[14]

Sparta'nın bu tutumu, iki kent devleti arasındaki ilişkilerde önemli bir dönüm noktasını işaret etmektedir.[4] Her şeyden önce Sparta'yla dostça ilişkileri sürdürmekten yana olan Kimon'un siyasi itibarını ağır biçimde zedelemiştir. Sparta'ya yardım gönderilmesini etkili biçimde savunan Kimon'du.[17] Zaten başını Efialtes'in çektiği muhaliflerinin ağır baskısı altındaydı. Sonuçta Kimon on yıl için sürgüne gönderildi. Atina politik yaşamını birincil olarak etkileyen kişi artık Kimon'un tam tersi bir tutum içindeki Perikles'di. Bu ortamda Sparta'nın tutumu düşmanlık olarak değerlendirildi ve karşılıklı alınan tavırlar durumu hızla savaşa götürdü. Atina, bir yandan Pers İmparatorluğu, diğer yandan da Peloponez Birliği ile savaşı sürdürmek kararındaydı.[18] Sonuçta Atina Grek İttifakı'yla bağlarını kopardı.[19]

Atina'nın Yunanistan'daki ittifakları

Perikles'in Atina'nın politikasını belirleyen kişi olduğu MÖ 461 yılından bir yıl sonra, MÖ 460 yılında[4] Yunanistan anakarasından da birkaç müttefik edinmeyi başarmıştır. Bu müttefikler güçlü bir kent devleti olan Tesalya,[19] Sparta'nın yüzyıllardır geleneksel olarak düşmanı olan Argos[19] ve eski bir Sparta müttefiki olan Megara'ydı. Megara, Sparta'nın müttefiklerinden güçlü bir kent devleti olan Korint'le aralarında bir sınır gerginliğinden dolayı rahatsızdı.[20] Megara ile kurulan ittifak özellikle önemliydi. Megara, tarımsal kaynakları sınırlı, ekonomisi daha çok ticarete dayanan bir kent devleti olmakla, esasen Atina'nın ticaretteki bir rakibiydi. Ancak bu ittifak Atina için Mora Yarımadası'nın kara yaklaşımını güvenlik altına alıyordu. Dahası Megarid'in Korint Körfezi kıyılarındaki limalarını kullanabilmek sayesinde Korint'in etki alanında bir yarma oluşturmaktaydı.[18] Atina bu yönde yararlandı ve Megara ile Saronik Körfezi'ndeki limanı Nisaia arasını tahkim etti. Ayrıca Megara'ya bir garnizon yerleştirdi.[4] Tesalya ile ittifak ise Atina için hem askeri, hem de stratejik açıdan önemlidir. Tesalya'nın geniş ovaları at yetiştirmek için uygundu ve Tesalyalılar en iyi süvarilerdi.[4] Ayrıca Tesalya, Sparta müttefiki olan Boeotia'nın kuzey sınır komşusuydu. Böylece bu Sparta müttefiki iki yandan baskı altında tutulabilecekti.[21] Fakat politik etkileri en başat olan, Argos ile ittifaktır. Atina'nın uzun süredir Sparta ile rekabet halindeki bu kent devletiyle ittifakı, Grek dünyasını birbirine hasım iki kampa ayırmış olmaktadır.[22]

Bu olaylardan kısa süre sonra Atina Korint ve birkaç Peloponez kent devletiyle savaş durumuna girmiştir.

Savaş nedeni

Yunanistan'ın bir bölümü
  • Yukarıda anlatıldığı gibi Atina ordusunun Sparta tarafından geri gönderilmesi zaten giderek genişleyen ve derinleşen bir gerginlik yaratmıştı. Atina, Pers İmparatorluğu'nun yanı sıra Peloponez Birliği ile de savaşmaya doğru yöneldi.[4] Aynı döneme denk gelen Atina politikasındaki Kimon'dan Perikles'e geçen yönetim de bu yönelmede etkili oldu.
  • Diğer taraftan Atina'nın Pers İmparatorluğu'na karşı girişilen seferlerin ganimetleriyle ve Attik Delos Birliği kaynaklarını çekip çevirmesiyle giderek güçlenmesi, Peloponez Birliği açısından bir tehdit oluşturmuş olmalıdır. Sparta'nın Taşoz'a destek olmak amacıyla Attika'yı istila etmeye karar vermesi ve bu konuda Taşoz'a söz vermesi, bunun göstergesi olabilir.
  • Atina'nın MÖ 459 yılında deniz kenarında olmayan kentle Pire Limanı arasında, Uzun Duvarlar olarak adlandırılan bağlantı sağlayan bir sur inşa etmeye başlaması, başta Sparta olmak üzere Peloponez Birliği'nin tedirgin etmiştir. Bu tahkimat sayesinde kentin karadan kuşatılması olanaksız hale gelmektidir. Çünkü karadan kuşatıldığında dahi deniz üzerinden dışarıyla bağlantısı olacaktır.[23] Üstelik Atina sadece Uzun Duvarlar'ı inşa etmekle kalmıyor, dönemin tanınmış mimarı Miletli Hippodamus'a Pire'nin plankarelere bölünmüş bir kent planını hazırlatıyordu.[23]
Uzun Duvarlar
  • Atina ile Sparta arasındaki gerginliklerin bu tarihlerde ortaya çıktığı Diodorus'un anlatımından anlaşılmaktadır. Diodorus'a göre Sparta, MÖ 475 – 474 yıllarında Pers İmparatorluğu'na karşı askerî harekâtların liderliğini yeniden üstlenmek istiyordu. Bu liderliğin Sparta'ya önemli ölçüde refah artışı sağlayacağı düşünülüyordu.[24] Günümüz araştırmacıları bu açıklamayı, Sparta'da savaş yanlısı bir hizibin bulunduğuna bir işaret olarak görme eğilimindedirler.[25]
  • Atina'nın özellikle Argos ve Megara kent devletiyle kurduğu ittifaklar da olayların akışını sıcak bir çatışmaya doğru sürüklemiştir. Megara ittifakı Atina'ya Korint Körfezi'nde kolayca ulaşabileceği limanlar sağlamakla Korint'in batıya uzanan deniz ticaretine rakip olmasını sağlamıştır.[18] Diğer yandan Korint'in bir süredir hesapladığı genişleme politikası, doğal olarak güney ve kuzey komşuları Argos'la Megara'yı hedef alıyordu. Bu iki kent devletiyle Atina'nın kurduğu ittifak, bu emeli önünde ciddi bir engel oluşturacaktı.[26] Bu durumda Korint de Atina'ya karşı şiddetli bir hınç oluşmuş ve her ne kadar helot ayaklanmasına karşı yürütülen Ithome Dağı Kuşatması için birlik göndermediyese de onu Sparta'dan destek sağlamaya itmiştir.[18] Tesalya ittifakı ise Boeotia'yı aynı şeye zorlamıştır.
  • Aegina'nın Atina tarafından istila edilmesini de I. Peloponez Savaşı'nın ikincil bir nedeni olarak görme eğilimi vardır.[2]

Tüm bu olayların bir sonucu olarak Sparta'nın da MÖ 457'de Atina'yla savaşmak konusunda bir karar vermesine yol açmıştır.[23]

Atina'nın Mısır Seferi

Hangisi olursa olsun Yunanistan'daki ilk muharebeyle aynı yılda, MÖ 460 yılında Attik Delos Birliği donanması, Libya kralı Inarus'un Pers hakimiyetine karşı başlattığı ve neredeyse tüm Mısır'a da yayılan ayaklanmayı desteklemek için Mısır'a 200 gemiden oluşan bir filo ve ordu göndermiştir.[27][28] Böylece Atina güçlerini iki cephede, hem Yunanistan'da hem de Doğu Akdeniz'de savaşa sokmuş oldu. Doğu Akdeniz'de harekâttaki amaç, buradaki Fenike deniz ticaretini ele geçirmekti.[29]

Mısır'a gönderilen Atina kuvvetlerini taşıyan Atina donanması Nil Deltası'na girmiş ve buradaki ayaklanma güçleriyle birleşmişlerdi ve başlarda duruma hakimdiler. Öncelikle bu güçleri bölmeyi amaçlayan Pers Kralı I. Artaserhas Megabyzus'u, Attika'yı istila etsinler diye Sparta'ya göndermiştir. Bu durumda Atina'nın Mısır'daki kuvvetlerini geri çekmek zorunda kalacağı düşünülüyordu. Megabyzus'un yanında bu işte kullanacağı yeterince para vardı. Tukididis'in anlatımına bakılırsa bu parayla Sparta'da istenilen sonucu elde edilemediği anlaşılıyor. Bu strateji işe yaramayınca Artaserhas, General Megabazus (Megabyzus ile karıştırlmamalıdır) komutası altında bir orduyu Mısır'a göndermiştir.[30]

General Megabazus komutası altında güçlü bir Pers ordusu, Memfis Muharebesi'nde Atina ve ayaklanma kuvvetlerini yenilgiye uğramıştır.[31] Muhtemelen Mısır kuvvetlerini tümüyle imha etmişti, fakat Atina kuvvetleri Menfis dışına çekilmeyi başarabildiler.[31] Geri çekilen bu kuvvetler Nil Nehri kıyısındaki Prosopitis Adası'nda kuşatıldılar.[31] Pers kuvvetleri 18 aylık bir kuşatmanın ardından adayı ele geçirdiler ve Grek kuvvetlerinin büyük bir bölümünü imha ettiler.[32] Burada imha edilen gemiler seferin başlarında Mısır'a gönderilen 200 geminin tümü değildi, ama en azından 40 gemi olmalıdır. Ayrıca tüm donanım ve çok sayıda asker de kaybedilmiştir.[33] Tukididis Mısır Seferi'nin altı yıl sürdüğünü yazmaktadır.[28] Buna göre Mısır'daki Atina kuvvetlerinin kesin yenilgisi MÖ 454 yılına denk gelmektedir.[22] Atina'nın önemli kaynakları, Mısır seferinin altıncı yılında art arda uğranılan bu yenilgiler sonucunda birdenbire tıkanma noktasına gelmiştir.

Muharebeler

Atina üstünlüğü dönemi

Antik Yunanistan

Atina kuvvetleri birkaç Peloponez kent devletlerinden oluşan bileşik kuvvetler karşısında MÖ 460 ve 459 yılında önemli iki muharebe vermiştir. Karada Korint ve Epidaurus kuvvetleri karşısında Argolis Körfezi'nin doğu kıyılarındaki Haliea Muharebesi'nde yenilgiye uğrarken MÖ 459 yılında[2] Saronik Körfezi'ndeki Cecryphaleia Deniz Muharebesi'nde galip gelmiştir.[34] Ancak Saronik Körfezi'nde elde edilen bu başarı Atina için büyük bir sorun teşkil edecektir. Kendi durumu yönünden Atina'yı bir tehdit olarak gören Aegina, Peloponez'den ittifaklarının da desteğiyle güçlü bir filo oluşturarak Atina'ya karşı savaşa girmiştir.[35] Yine de bir deniz muharebesinde, yetmiş Aegina ve Peloponez gemisini bordalayıp ele geçiren Atina Donanması parlak bir zafer kazanmıştır. Atina Donanması bu muharebenin ardından Leocrates komutasında Aegina'da karaya asker çıkarmış ve kent MÖ 459 yılında[2] kuşatılmıştır.[36]

Atina'nın mevcut kuvvetlerinin Mısır'da ve Aegina'da çakılıp kalmasını değerlendiren Korint, Megarid'i istila etmiştir. Bu harekâttan amaç, Aegina'daki Atina kuvvetlerinin, bu yeni tehdidi karşılamak için geri çekilmesini sağlamaktı.[37] Atina ise Aegina'daki kuvvetlerinin geri çekmek yerine normal askerlerden daha yaşlı ve daha genç erkek nüfusu silahaltına alarak yeni bir kuvvet oluşturmuş, bu kuvveti Myronides komutasında Megara'ya sevk etmiştir.[38] Burada gerçekleşen muharebede kesin sonuç alınamadıysa da Atina kuvvetleri durumlarını gün sonunda korumayı başarmışlardır. On iki gün sonra Korint kuvvetleri saldırıya geçti. Ancak Atinalılar bir çıkış yaparak bu saldırı düzenini bozmuştur.[39] Geri çekilen Korint ordusunun önemlice bir bölümü, peşlerinden gelen Atina kuvvelerinin de baskısıyla yanlış yönde ilerlediler. Sonunda etrafı hendeklerle çevrili bir özel mülk alanında sıkışıp kaldılar ve çıkış bulamadılar. Hafif piyadeyle çevreyi saran ve ağır piyadeyle cephe taarruzu yapan Atina kuvvetleri tarafından büyük ölçüde imha edildiler. Ancak Korint ordusunun büyük kısmı çekilmeyi başarmıştır.[40]

Savaşın ilk birkaç yılında Sparta herhangi bir askerî harekâta girişmemiştir. Sparta birliklerinin savaşın başlarında bazı dar çerçeveli harekâtlara girişmiş olmaları olasıdır. Fakat günümüze ulaşan hiçbir kaynakta bu konuda bilgi yoktur.[41] Sparta'nın giriştiği ilk harekât MÖ 458 yılındadır.[42] Ancak bu askerî harekât da doğrudan Atina'ya karşı bir harekât değildi. Atina'nın müttefiki Fokida, Doris topraklarına saldırmış ve bir kenti ele geçirmişti. Dorisliler etnik olarak Dor'du ve Sparta ile yakın bağları vardı. Bu durumda küçük yaştaki kral Pleistonax adına General Nicomedes komutasında, 500 Spartalı ve onbin diğer müttefik askerlerinden oluşan bir orduyla Korint Körfezi'nin karşı kıyısına destek kuvveti olarak gönderilmiştir. Bu Sparta ordusunun gelişi üzerine Fokida kuvvetleri geri çekilmiştir.[43] Ancak bu sırada bir Atina filosu, Megaris'in batı kıyılarından Korint Körfezi kıyılarına gelerek Sparta ordusunun geri dönüş yolunu kontrol altına almıştır.[44] Bunun üzerine Nicomedes ordusunu güneye, Boeotia içlerine götürmüştür. Bu şekilde hareket etmesine yol açan bir neden daha vardı. Atina'da demokrasiyi devirek siyasi iktidarı ele geçirmek ve Uzun Duvarlar'ın inşasına son vermek amacındaki bir siyasi hiziple gizli görüşmeler sürdürülmekteydi.[45] Diğer yandan Yale Üniversitesi'nden Prof. Donald Kagan, General Nicomedes'in, Boeotia'yı Thebai liderliğinde birleştirmek için Thebai ile temas içinde olduğunu ileri sürmektedir. Ordusu ile Boeotia'ya geçmekle bunu sağlamaya yönelmiş olmalıdır.[46][47]

Bundan kısa bir süre sonra MÖ 458 yılında[2] kuşatma altındaki Aegina teslim oldu, surlarının yıktı ve donanmasını Atina'ya teslim etti. Dahası, Attik Delos Birliği'nin vergi ödeyen bir üyesi haline geldi. Donald Kagan bu olaylar dolayısıyla yılı, Atina açısından annus mirabilis (muhteşem yıl) olarak tanımlamaktadır.[48]

Atina'da demokrasiyi devirmek için bir komplonun hazırlıkları olduğu öğrenilmiş olabilir. Öte yandan Boeotia'da 12 bin kişilik[21] güçlü bir Sparta ordusunun varlığı da biliniyordu. Bunun üzerine Atina ve müttefiklerinden oluşan 14 bin kişilik bir ordu, Sparta kuvvetlerini karşılamak üzere yürüyüşe geçirilmiştir.[49] Orduda bin kişilik bir Argos birliğinin yanı sıra Attik Delos Birliği'nden güçlü bir birlik de yer almıştır.[21] Tesalya'dan katılan bir grup süvari de vardır ancak muharebe sırasında Sparta tarafına geçmişlerdir.[50] İki ordu arasındaki MÖ 457 yılındaki[21] muharebe Tanagra Muharebesi olarak bilinir. Muharebede her iki tarafın kayıpları da ağır olmuştur. Fakat yenilgi Atina ve müttefiklerine düştü.[51] Bu galibiyete karşın Sparta ordusu Attika'yı istila etmeye yanaşmadı ve Sparta'ya dönmek üzere Korint Kıstağı yönünde hareket etti.

Atina Tanagra yenilgisinden sonra hareketlenmiş, 62 gün sonra[52] fakat MÖ 456 yılında[23] Myronides komutasındaki bir kuvveti Boeotia'ya sevk etmiştir.[52] Bu kuvvet Boeotia ordusu ile Oenophyta Muharebesi'nde karşılaşmıştır. Muharebe Atina kuvvetlerinin açık bir galibiyetiyle sonuçlanmış ve Thebai hariç olmak üzere tüm Boeotia ile Fokida ve Lokris istila edilmiştir. Fokida ve Lokris Attik Delos Birliği'ne katıldılar.[23] Atinalılar Boeotia'da Tanagra'nın kent surlarını yıktılar. Ayrıca en zenginlerden yüz kadar kentliyi rehine olarak aldılar. Atina için bu, Uzun Duvarlar'ı bitirmek için bir fırsattı.[53] Ayrıca Atina Mora Yarımadası'nda Troezen ve Achaea üzerinde de hakimiyet kurmuştur.[23]

Bu başarıları devam ettirmek isteyen Atina, MÖ 456 yılında[21] General Tolmides komutası altında Mora Yarımadası kıyılarını yağmalamak üzere bir görev kuvveti göndermiştir. Atina filosu Yarımada kıyılarını dolaşarak Sparta tersanelerine saldırdı ve yağmaladı. Bunun ardından Korint Körfezi'ne ulaşıp Sikyon sahiline asker çıkardılar ve Sikyon kuvvetlerini bir muharebede yenilgiye uğrattılar.[54][55] Ardından Korint Körfezi'ne yelken açan filo, körfezin çıkışında, en dar yerinde, kuzey kıyıda yer alan Korintlilerin Chalkis kentini almıştır.[21] Bu arada aynı bölgede ele geçirilen küçük bir yerleşime olan Naupactus'a Sparta'dan sürülen ve Atina'ya sığınan bir kısım helot yerleştirilmiştir.[21][56] Bu yerleşim Peloponez Savaşı sırasında Yunanistan'ın batı kesimine açılan bir liman olarak Atina için stratejik önem gösterecektir. Diğer yandanTesalya'ya, Tanagra Muharebesi'nde taraf değiştirmelerinin hesabını sormak için iki akın gerçekleştirilmiştir.[21]

Günümüz araştırmacıları Atina'nın savaştaki ilk başarılarının gerçekleşmesinde Megaris üzerindeki Atina kontrolünün önemli payı olduğunu ileri sürerler. Megaris, Attika'yı Mora Yarımadası'na Korint Kıstağı'yla bağlayan kara uzantısıdır. Megaris'in Korint Körfezi'ne bakan batı kıyıları, bu körfezde uygun bir liman sağlıyordu. Bir avantajı da gemi mürettebatının, özellikle kürekçilerin bu liman ya da limanlara kara ulaşımından götürülebilmesine olanak vermesidir. Bu amaçla Megaris'in Saronik Körfezi kıyısındaki Nisaia Limanı da stratejik önemdedir. Atina'nın bu amaçla kullandığı Korint Körfezi limanı büyük olasılıkla Pagae'dir ve burada önemli sayıda savaş gemisi bulunmuş olmalıdır.[57] Yine de Megaris'in Atina kontrolünde tutulmasının güç olduğu ileri sürülmüştür. Görece küçük bir Sparta birliğinin Geraneia geçitlerini tutabileceği ve Saronik Körfezi'yle Korint Körfezi arasındaki ulaşımı kesebileceği kabul edilmektedir.[58][59]

Mısır yenilgisi sonrası

Mısır'da uğranılan ağır yenilgi Atina'da büyük bir telaş yaratmıştır. Ege Denizi'ne ve Yunanistan tarafındaki adalara bir Pers saldırısından duyulan endişe büyüktü, öyle ki Attik Delos Birliği hazinesi MÖ 454 yılında Delos'tan Atina'ya taşınmıştı.[60] Hem böylesi bir tehdidin varlığı, hem de Mısır'da uğranılan yenilgi, Atina İmparatorluğu içindeki kontrolü de zorlaştırıyordu.[61] Bunun sonucunda Atina'nın tüm dikkati Attik Delos Birliği'nin yeniden düzenlenmesi ve bölgenin güçlüce tutulmasına yönelmiştir.[62] Diğer yandan Sparta da Mora Yarımadası dışında savaş konusunda isteksizdir. Bu durumda her iki tarafın savaş konusundaki azmi ve kararlılığı zayıflamıştır.[63]

Bu arada Tesalya kralının sürgüne gönderilmiş oğlundan bir yardım çağrısı alan Atina Tesalya üzerine yürüme kararı vermiştir. Atina kuvvetleri Boeotia ve Fokida kuvvetleriyle birlikte Tesalya'nın güneyindeki Farsala üzerine yürüdüler. Ancak Tesalya süvarisi yüzünde hedeflerine ulaşamadan geri dönmek zorunda kaldılar.[64] Tukididis bu seferden kısa bir süre sonra bu kez Perikles komutası altında bin kadar askerle Sikyon'a bir sefer daha yapıldığını, bu muharebede de Sikyon kuvvetlerinin yenilgiye uğratıldığını yazmaktadır.[65] Buradan yeniden gemilere binip Korint Körfezi'nin kuzey kıyılarına yelken açtılar. İtalya'ya giden deniz rotası üzerinde stratejik bir konumda olan Acarnania'nın Oiniades yerleşimini kuşattılar. Ancak kuşatma sonuçlandırılamadı.[66] Perikles'in bu Korint Seferi MÖ 453 yılında gerçekleşmiştir.[22]

Bu olaylardan üç yıl sonra,[67] Kimon MÖ 451 yılında sürgünden döndüğünde Atina artık Sparta ile ateşkes görüşmeleri yapmak eğilimindeydi.[68] Kimon'un girişimiyle aynı yıl içinde beş yıllık bir ateşkes sağlanmıştır.[22][69] Böylece Atina Ege'deki faaliyetlerine yeniden kaynak ayırabilmiştir.

Ateşkes sonrası

Ateşkes sonrası yıllar Atina politik yaşamında çalkantılı yıllardır. Kallias Barışı MÖ 449 yılında gerçekleşti. Olasılıkla aynı yıl Perikles Atina Kongresi'nin Yunanistan'ın geleceğini tartışmak için bir panhelenik kongre toplanması kararını almasını sağlamıştır.[70] Günümüzde araştırmacılar bu kararın esas amacı konusunda hemfikir değildir. Bir yandan bunun bir propaganda aracı olduğu düşünülürken diğer yandan, ulaşılan barışı kalıcı kılmak amaçlı iyi niyetli bir çaba olarak görülmektedir. Ne şekilde olursa olsun, Sparta'nın katılmamasıyla bu girişim sonuçsuz kalmıştır.[71]

Aynı yıl Sparta Delfi'yi Fokida'dan ayırarak bağımsızlığını verdi. Bunun üzerine İkinci Kutsal Savaş başladı. Perikles MÖ 448 yılında, Sparta kuvvetleri Delfi'den çekilir çekilmez bölgeyeye bir ordu göndermiştir. Delfi tapınağı yeniden Fokida kontrolüne verilmiştir.[72]

MÖ 431'de (Peloponez Savaşı öncesi) Atina İmparatorluğu

Boeotia'da MÖ 446 yılında baş gösteren bir ayaklanma, Atina imparatorluğu'nun Yunanistan anakarasındaki varlığının da sonunu getirmiştir.[73] General Tolmides komutasında bir Atina ordusu Boeotia'ya ilerledi. Başlardaki başarılarına karşın Tolmides Coronea Muharebesi'nde yenilgiye uğramıştır. Bu yenilginin ardından Perikles daha ılımlı bir tavır takındı ve Atina, Boeotia, Fokida ve Lokris'ten çekildi.[74] Boeotia'da, büyük kentler çerçevesinde Thebai'nin lider durumda olduğu federatif bir siyasi düzenleme yapıldı.[63]

Ancak Coronea yenilgisi Eğriboz, Sikyon ve Megara'da ayaklanmaları tetiklemiştir. Perikles bir orduyla Eğriboz Adası'na geçerek ayaklanmayı bastırmayı denemiştir. Fakat Sparta ordusunun Attika'yı istila etmesi üzerine geri dönmek zorunda kaldı.[63] Perikles rüşvet teklif ettiği iddia edilen görüşmelerde Sparta Kralı Pleistonax'ı ordusuyla birlikte geri çekilmeye ikna etmiştir. Ancak Pleistonax daha sonra, elde ettiği başarıyı sürdürmediği için yargılanmış ve çok ağır bir para cezasına çarptırılmıştır. Bu cezayı ödeme olanağı olmadığı için Sparta'dan kaçmak zorunda kalmıştır. Sparta tehdidinin ortadan kalkması üzerine Perikles 50 gemi ve 5 bin askerle Eğriboz'a yeniden çıkarma yapmıştır. Perikles burada, Halkis'li toprak sahiplerinin mülklerinden olmalarına yol açan düzenlemeler uygulamıştır. Bir Atina triremesi mürettebatını öldüren Istiaia halkı ise öldürüldü ve kente 2 bin Atinalı göçmen yerleştirildi.

Bütün bu olayların ardından MÖ 446 – 445 kışında Atina ile Sparta arasında "Otuz Yıl Barışı" olarak bilinecek bir antlaşma yapıldı. Bu antlaşmaya göre Megara yeniden Peloponez Birliği'ne katılmış, Troezen ve Achaea bağımsız olmuş, Aegina ise Atina'ya haraç ödemiş ama bağımsız kalabilmiştir. Atina ile Sparta arasındaki anlaşmazlıkların ise görüşmelerle çözümlenmesi prensibi kabul edilmiştir. Taraflar ayrıca birbirlerinin müttefiklerine karşı da aynı tutumu takınacaklardır.[73]

Sonuçları ve devamı

Birinci Peloponez Savaşı'nın ilk yarısı Atina'nın gücünü ortaya koyduğu yıllardır. Karada Boeotia ve Megara topraklarını kontrolü altında tutarken denizde de güçlü bir donanmaya sahipti. Böylece kent hem denizden, hem de karadan gelecek saldırılar karşısında bütünüyle güven içindeydi.[75] Ancak MÖ 447 ve 446 yıllarındaki olaylar, Atina'nın tek güç olarak Grek dünyasına hakim olma düşlerini yıkmıştır. Otuz Yıl Barışı artık Grek dünyasında iki güç odaklı bir askeri – siyasi durum ortaya koyacaktır.[76] Atina'nın Yunanistan'daki etki alanlarından çekilmesiyle Sparta ile arasındaki gerginliklerde bir durulma kendini göstermiştir.[77] Barış antlaşması MÖ 445 yılında yapılmıştı ve 30 yıllık olarak öngörülmüştü. Ancak MÖ 431 yılında Sparta ve Atina Peloponez Savaşı olarak bilinen savaşa girdiler. Bu savaş birinciden çok daha kesin sonuçlu bir savaş olmuştur. MÖ 404 yılında sona eren savaşla Atina, Sparta saldırıları karşısında teslim olmuş, Atina İmparatorluğu çözülmüş, buna bağlı olarak Attik Delos Birliği dağılmıştır.

Kaynakça

  1. ^ a b D. Kagan, The Outbreak of the Peloponnesian War Sh.: 9
  2. ^ a b c d e f g h i Britannica Educational Publishing Sh.: 93
  3. ^ "Livius.org". 13 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  4. ^ a b c d e f g h Philip Souza, The Peloponnesian War 431-404 BC[] Sh.: 13
  5. ^ David M. Lewis, Sparta and Persia Sh.: 63 dipnot
  6. ^ The Naval Battle of Sybota 15 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Livius.org
  7. ^ "National Archhaeologial Museum". 20 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  8. ^ Pausanias, J. G. Frazer, (1898) Pausanias's Description of Greece 10 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sh.: 138
  9. ^ E. D. Francis, Michael Vickers, Oenoe Painting in the Stoa Poikile, and Herodotus' Account of Marathon Sh.: 99-113
  10. ^ "Tukididis, 1.95". 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  11. ^ D. Kagan, Sh.: 53 - 55
  12. ^ de Ste Croix, Origins of the Peloponnesian War, Sh.: 172
  13. ^ "Tukididis, 1.101". 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  14. ^ a b c d "Tukididis, 1.102". 26 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  15. ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War, Sh.: 73 – 82
  16. ^ de Ste. Croix, Origins of the Peloponnesian War Sh.: 180 - 183
  17. ^ Ayşen Sina, Khios'lu Ion'un Epidemiai Eserinden Portreler 3 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sh.: 144
  18. ^ a b c d Sarah B. Pomeroy, Ancient Greece: A Political, Social, and Cultural History Sh.: 212
  19. ^ a b c "Tukididis, 1.102.4". 26 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  20. ^ "Tukididis, 1.103.4". 23 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  21. ^ a b c d e f g h Philip Souza, Sh.: 14
  22. ^ a b c d "The Athenian Empire" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  23. ^ a b c d e f Sarah B. Pomeroy, Sh.: 213
  24. ^ "Diodorus, 11.50". 29 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  25. ^ D. Kagan, Sh.: 51 - 52
  26. ^ Ancient Greece: From the Archaic Period to the Death of Alexander the Great Britannica Educational Publishing – Sh.: 92 - 93
  27. ^ "Tukididis, 1.104". 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  28. ^ a b Hellenlerin Doğu Akdeniz Seferi ve Kallias Barışı 19 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sh.: 44
  29. ^ Nazmi Özçelik, İlkçağ Tarihi ve Uygarlığı Sh.: 166 Nobel Yayın Dağıtım, 2004
  30. ^ "Tukididis, 1.109.1, 2, 3". 30 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  31. ^ a b c "Tukididis 1.109.4". 30 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  32. ^ "Tukididis, 1.109.4". 30 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  33. ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War, Sh.: 97
  34. ^ "Tukididis 1.105". 25 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  35. ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War Sh.: 84
  36. ^ "Tukididis, 1.105.2". 29 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  37. ^ "Tukididis, 1.105.3". 28 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  38. ^ "Tukididis, 1.105.4". 28 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  39. ^ "Tukididis, 1.105.6". 28 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  40. ^ "Tukididis, 1.106". 5 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  41. ^ de Ste. Croix, Origins of the Peloponnesian War Sh.: 188
  42. ^ Britannica Educational Publishing
  43. ^ "Tukididis, 1.107.2". 29 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  44. ^ "Tukididis, 1.107.3". 28 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  45. ^ "tukididis, 1.107.4". 28 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  46. ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War Sh.: 90
  47. ^ "Diodorus, 11.81". 2 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  48. ^ D. Kagan, The Outbreak of the Peloponnesian War" Sh.: 95
  49. ^ "Tukididis, 1.107.5". 30 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  50. ^ "Tukididis, 1.107.7". 29 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  51. ^ "Tukididis, 1.108.1". 30 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  52. ^ a b "Tukididis, 1.108.2". 31 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  53. ^ "Tukididis, 1.108.3". 30 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  54. ^ "Tukididis, 1.108.5". 31 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  55. ^ Pausanias, 1.27.4
  56. ^ "Tukididis, 1.103.3". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  57. ^ de Ste. Croix, Origins of the Peloponnesian War Sh.: 186 – 187
  58. ^ de Ste. Croix, Origins of the Peloponnesian War Sh.: 190 - 196
  59. ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War Sh.: 80
  60. ^ Tom Holland, Persian Fire: The First World Empire and the Battle for the West Sh.: 363
  61. ^ P. Souza, Sh.: 14, 16
  62. ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War Sh.: 98 – 102
  63. ^ a b c P. Souza, Sh.: 16
  64. ^ "Tukididis, 1.111.1". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  65. ^ "Tukididis, 1.111.2". 26 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  66. ^ "Tukididis, 1.11.3". 23 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  67. ^ "Tukididis, 1.112.1". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  68. ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War Sh.: 103
  69. ^ "Diodorus, 11.86". 29 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  70. ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War Sh.: 107 - 110
  71. ^ Plutarkhos, The Life Of Pericles 1 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 17.3
  72. ^ "Tukididis, 1.112.5". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  73. ^ a b Kurt, Kuhtmann, Historical Commentary on the Peloponnesian War 28 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  74. ^ "Pericles". Encyclopedic Dictionary The Helios. 1952
  75. ^ Meiggs, The Athenian Empire Sh.: 111 - 112
  76. ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War Sh.: 128 - 130
  77. ^ D. Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War Sh.: 128

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Perikles</span>

Perikles, Atina'nın Altın Çağı sırasında yaşamış Yunan politikacı ve generaldir. Antik Atina siyasetinde, özellikle Grek-Pers Savaşları ve Peloponez Savaşı arasında, öne çıkmış ve etkili olmuştur. Dönemin tarihçisi Thukydides tarafından "Atina'nın ilk vatandaşı" olarak nitelendirilmiştir. Perikles, Delos Birliği'ni bir Atina imparatorluğuna dönüştürmüş ve Peloponez Savaşı'nın ilk iki yılında vatandaşlarına liderlik etmiştir. Yaklaşık olarak MÖ 461'den 429'a kadar Atina'ya Arkhon (yönetici) olarak liderlik ettiği dönem, bazen "Perikles Çağı" olarak adlandırılmaktadır; ancak bu terim, Pers Savaşları kadar erken veya sonraki yüzyıla kadar uzanan zamanları da kapsayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Arhidamos Savaşı</span> A phase in Peloponnesian War

Arkhidamos Savaşı, M.Ö 431 - 421 yılları arasında yapılmış Atina - Sparta savaşıdır. Sparta Kralı II. Archidamos, Atina civarındaki Attika Yarımadası'na bir saldırı düzenleyerek, Pelopones Savaşı'nın sürdürdü. Perikles Attika halkını Atina surlarının gerisine çekerek, Peloponez ordusu ile savaşa yanaşmadı. Fakat bu arada güçlü donanmasıyla Mora Yarımadası kıyılarına saldırılar düzenledi. Kazanılan bir dizi zaferle, düşmanlarını engelleyerek Atina'yı koruma altına aldı. Daha sonra Atina'da veba yayılınca bu hastalık Atina kralı Perikles'in ölümüne neden oldu. Sparta üstünlüğü tekrar ele geçirerek 427 yılında Platea'yı aldı. Atinalılar bu olaya, 425 yılında Spartalıların barış önerilerini reddeddikten sonra Sphacteria'yı ele geçirerek karşılık verdiler. Sparta artık Kuzeydoğu Yunanistan'da mükemmel bir taarruz gerçekleştirmiş ve aralarında Olynthus'un da bulunduğu çeşitli Atina şehirlerini ele geçirmişti. Sparta, Sparta lideri Brasidas ve Perikles'in varisi Cleon'un öldüğü Amphipolis'te kesin bir zafer elde etti. Barış girişimleri başlatıldı.

<span class="mw-page-title-main">Alkibiadis</span> Antik Yunanistanda yaşamış general ve devlet adamı

Alcibiades Cleiniou Scambonides, Antik Yunan general ve devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Pers-Yunan savaşları</span> İşgalci Pers İmparatorluğu ile özgürlükçü Yunan şehir devletleri arasındakı savaşlar dizisi

Pers-Yunan savaşları,, Ahameniş İmparatorluğu ile Yunan kent devletleri arasında MÖ 500 ile MÖ 459 arasında gerçekleşen bir dizi muharebedir. Politik olarak bölünmüş Antik Yunanistan'la, dönemin en güçlü imparatorluğu olan Pers İmparatorluğu arasındaki çatışmalar, esasen Büyük Kiros'un, MÖ 547 yılında İyonya'yı istila etmesiyle başlamıştı. Gerçekte Grek dünyası açısından Pers İmparatorluğu ile aradaki düşmanlık, İmparatorluk'un Büyük İskender'in seferi sonunda dağılmasına kadar iki yüzyıldan fazla bir süre devam etmiştir. Bu düşmanlık, Pers ordularının Yunanistan'a karşı MÖ 490'da ve MÖ 480-479 yıllarındaki iki saldırısıyla sıcak çatışmaya dönüşmüştü.

<span class="mw-page-title-main">Peloponez Savaşı</span>

Peloponez Savaşı, Antik Yunanistan coğrafyasında yapılan, büyük şehir devletlerinden Atina ve onun imparatorluğunun, Sparta ve Peloponez Birliği karşısında yer aldığı savaştır. Korint ve kolonilerinden biri olan Korkyra arasındaki savaş Atina ve Sparta'nın karşı saflara geçmesiyle büyüdü ve MÖ 431'de Sparta ordusu Attika'ya yürüdü. Atina kuşatıldı. MÖ 460 yılında Atina şehrinin çevresine Pire'deki limanlarını kuşatan geniş bir sur inşa edilmiştir. Amaç donanma bağlantısının düşman tarafından kesilmesinin durdurulmasıdır. Kuşatmaya bu geniş surlarla direnmeye çalışmış ancak MÖ 430 yılındaki veba salgını, surların arkasına çekilmiş olan Atina nüfusunun üçte birini yok etmiştir. MÖ 405 Aegospotami Savaşı'nın kaybedilmesi ile yiyecek ikmali duran Atina açlıkla boğuşmaya başladı ve MÖ 404 yılında teslim olmak zorunda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Attika-Delos Deniz Birliği</span> Atina hegemonyası altındaki antik Yunan şehirleri birliği

Attika-Delos Birliği, MÖ 477 yılında, sayıları 150 – 173 arasında olan Grek kent devletleri arasında oluşturulan ve MÖ 404 yılına kadar devam eden askeri - politik bir birliktir. Birliğin oluşturulması Atina'nın girişimleriyle sağlanmış ve liderliği Atina tarafından üstlenilmiştir. Atina, Sparta'nın ve Yunanistan'daki bir kısım kent devletlerinin desteğiyle Ahameniş İmparatorluğu'nun Yunanistan'ı istila girişimine karşı yürüttüğü mücadelenin ardından Ege Denizi ve Batı Anadolu Bölgesi'ndeki Pers direnek noktalarına yönelik saldırılara girişmişti. Bu saldırılarla, yerel destek de sağlanarak Ege Adaları'nın ve Batı Anadolu'nun Grek kent devletlerinin Pers hakimiyetinden kurtulması sağlanmış ve böylelikle bir güç birliği oluşturulmuştu. Günümüz Batılı kaynaklarda Birlik'in adlandırılması, başlangıçtaki resmi toplantı yeri olan Delos Adası'na dayandırılarak Delos Birliği olarak yapılır. Bununla birlikte Perikles MÖ 454 yılında resmi toplantı merkezini Atina'ya taşımıştır. Türkçe kaynakların bir kısmında da bu şekilde ya da Attika-Delos Deniz Birliği olarak geçer.

<span class="mw-page-title-main">Mykale Muharebesi</span>

Mykale Muharebesi, Yunan-Pers Savaşları'nın ikinci evresi sayılan Yunanistan'a İkinci Pers Saldırısı sırasında gerçekleşen ve bu Pers seferini sona erdiren önemli iki muharebeden biridir. Muharebe, MÖ 479 yılının 27 Ağustos'u ya da civarında Batı Anadolu kıyılarındaki, antik adı Mykale olan Dilek Dağı yamaçlarında, Grek kent devletleri İttifakı ile Akamenid İmparatorluğu kuvvetleri arasında yapılmıştır. Bizzat I. Serhas'ın komutası altında Yunanistan'a İkinci Pers Saldırısı'nın başlarında Pers kuvvetleri Thermopylae Muharebesi'nde ve Artemision Deniz Muharebesi'nde başarı kazanarak Teselya, Boeotia ve Attika'yı istila ettiler. Ancak daha sonra Salamis Deniz Muharebesi'nde Pers Donanması ağır bir darbe almıştır. Bu muharebeyle Pers kuvvetlerinin Mora Yarımadası'nı istilasının önüne geçilmiş oldu. Donanmanın büyük kısmını kaybeden I. Serhas Pers Ordusu'nun önemli bir parçasıyla Asya'ya çekilirken General Mardonius komutasında seçkin birliklerini, Yunanistan'ın istilasına devam etme göreviyle Yunanistan'da bırakmıştır.

Sybota Deniz Muharebesi, Korkyra ile Korint arasında MÖ 433 yılında gerçekleşen bir deniz muharebesidir. Tukididis'e göre Grek kent devletleri arasında o tarihe kadar, en azından muharebeye katılan gemi sayısı yönünden en geniş çaplı deniz muharebesidir. Sybota Deniz Muharebesi'nin bu ünü, iki yıl sonra patlak verecek olan Peloponez Savaşı'nın bazı deniz muharebeleriyle gölgede bırakılacaktır. Muharebenin bir başka yönden önemi, Peloponez Savaşı'na yol açan en başta gelen olay olarak kabul edilmesidir. Muharebe, Peloponez Savaşı'nın bir muharebesi olmamakla birlikte sırf bu nedenle Peloponez Savaşı ile ilişkilendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Potidea Muharebesi</span>

Potidea Muharebesi, MÖ 432 yılında Halkidiki Yarımadası'ndaki Potidea kenti'nin Atina'nın dayatmalarına karşı başlattığı bir ayaklanmadır. Ayaklanmanın ardından bir Atina birliği bölgeye gönderilmiş, kent dışında gerçekleşen muharebenin ardından kent kuşatılmıştır. Çeşitli kaynaklarda olay Potidea Ayaklanması ya da Potidea Kuşatması olarak da yer almaktadır.

Rhium Deniz Muharebesi, MÖ 429 yılının yaz aylarında Phormio komutasındaki Atina filosu ile Peloponez Birliği filosu arasında gerçekleşen bir deniz muharebesidir. Peloponez Birliği devletlerinin katılımlarıyla oluşan filo, Korint Körfezi'nin girişindeki Petras Körfezi'nin kuzey kıyılarına yönelmişken Atina filosunun saldırısına uğramıştır. Peloponez filosu 47 triremeden oluşuyordu ve Lokris'in batısındaki bir sahil kenti olan Akarnania'ya saldırmak üzere seferdeydi. Peloponez gemilerinin çoğu aslında bir deniz muharebesi için donatılmamışlardı. Daha çok nakliye gemisi olarak kullanılıyorlardı. Dolayısıyla muharebeye aktif olarak girmediler, savunma durumu alacak biçimde manevra yaptılar. Mürettebatın denizcilikteki ustalığını kullanan Phormio, bir araya toplanan Peloponez gemilerinin etrafında dolanarak onları birbirlerine daha da yakın olmaya zorlamıştır. Bu manevralar sonunda Peloponez gemilerinin kürekleri, yanlarındaki kendi gemilerinin küreklerine çarptığı için hareket edemez duruma geldiler. Muharebenin bu anında Atina filosu hızla saldırıya geçmiş, bozulan Peloponez filosundan 12 gemiyi ele geçirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Naupactus Deniz Muharebesi</span>

Naupactus Deniz Muharebesi, Peloponez Savaşı'nın ilk yıllarında Korint Körfezi'nde Phormio komutasındaki Atina filosu ile Sparta'lı amiral Cnemus komutasındaki Peloponez Birliği filosu arasında MÖ 429 yılında gerçekleşen bir deniz muharebesidir. Birkaç hafta önce yapılan Rhium Deniz Muharebesi'nin bir bakıma devamıdır. Bu muharebede Peloponez filosu, Korint Körfezi çıkışını kontrol eden ve Atina'nın bir üs olarak yararlandığı Naupactus'u ele geçirmeyi amaçlamıştır. Esasen aynı gün içinde yer alan iki çatışmadır. İlk çatışmada Atina filosunun dokuz gemisi muharebe dışı kalmış, diğer gemiler Naupactus Limanı'na çekilmiştir. Burada yirmi Peloponez gemisiyle yapılan muharebede ise altı Peloponez gemisi Atinalılar tarafından ele geçirildi. Fakat sonuç olarak Peloponez filosu Korint Körfezi çıkışından çekilmiştir.

Aetolia Seferi, Arkhidamos Savaşı yıllarında Atina'nın, Yunanistan'ın kuzeybatı kesiminde giriştiği başarısız bir askerî harekâttır. Demossthenes MÖ 426 yılında komutası altındaki 30 triremeden oluşan bir filo ile Korint Körfezi'ne gönderilmiştir. Bölgeye ulaştığında hızla Atina müttefiklerinden bir bileşik kuvvet topladı ve Lefkada'yı kuşattı. Ancak kuşatma sonuca ulaşmadan, Aetolia'nın yerel bir kabilesine saldırmak için kuşatmayı kaldırdı. Aetolia üzerine ilerlerken, bu strateji değişikliğinden hoşnut olamayan bir kısım ittifak kuvvetleri ayrılmıştır. Bu ayrılan kısım, komutası altındaki gücün önemli bir kısmını teşkil ediyordu.

<span class="mw-page-title-main">Uzun Surlar</span>

Uzun Surlar, Antik Yunanistan'da Atina'yı Pire ve Phalerum limanlarına bağlayan surlardır. Yaklaşık 6 km uzunlukta olup MÖ 5. yüzyılda çeşitli aşamalarda inşa edilmiş ve kuşatma sırasında bile denize güvenli bir bağlantı sağlamışlardır. Atina'nın Peloponez Savaşı'ndaki yenilgisinden sonra MÖ 403 yılında Spartalılar tarafından tahrip edildi ve MÖ 395-391 yıllarında Korint Savaşı sırasında Pers desteği ile yeniden inşa edildi. Surlar, Atina askeri stratejinin önemli bir unsuruydu, çünkü şehir ve deniz arasında sürekli bir bağlantı kurdular ve karada tek başına yürüttükleri kuşatmaları engellediler.

<span class="mw-page-title-main">Atina Vebası</span> MÖ 5. asırda Atinada yaşanmış veba salgını

Atina Vebası, Antik Yunanistan'da Peloponez Savaşı'nın ikinci yılı sırasında Atina'nın zaferi yakın gözükürken Atina şehir devletini mahveden salgındır. Veba'nın tahmini olarak 75,000 ila 100,000 arası insanı öldürdüğüne ve Atina'ya şehrin limanı ve de tek erzak ve yemek kaynağı olan Pire'den bulaştığına inanılmaktadır. Doğu Akdeniz'in büyük bir kısmında hastalık daha düşük bir etkiyle ortaya çıktı. Veba Atina halkında kanunlara ve dini inanca bağlılığın azalmasıyla sonuçlanan ciddi etkiler bıraktı ve bunun üzerine kanunlar daha katı hale gelerek Atinalı olduğunu iddia eden vatandaşlık hakkı tanınmamış kimseler cezalandırıldı. Veba, MÖ 429'da ve MÖ 427/426 kışında iki kez daha geri döndü. Yaklaşık 30 patojenin vebaya neden olduğu ileri sürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Korint Savaşı</span>

Korint Savaşı, MÖ 395'ten MÖ 387'ye kadar süren ve Sparta'yı Ahameniş İmparatorluğu tarafından desteklenen Thebai, Atina, Korinth ve Argos koalisyonuyla karşı karşıya getiren antik Yunan çatışmasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Sisam Savaşı</span>

Sisam Savaşı, Atina ve Sisam arasında yaşanan Antik Yunanistan dönemindeki bir savaştır. Savaş, Sisam ve Milet arasında yaşanan bir anlaşmazlık üzerine Atina'nın müdahalesiyle başladı. Sisamlılar emredildiği gibi Milet'e yönelik saldırılarını kesmeyi reddedince Atinalılar Sisam'ın oligarşik hükûmetini kolayca yıktılar ve şehre bir garnizon kurdular ancak oligarklar kısa süre sonra Pers desteğiyle adaya geri döndüler.

Otuz Yıl Barışı, Antik Yunan şehir devletleri Atina ile Sparta arasında MÖ 446 - MÖ 445 yıllarında imzalanan barış antlaşmasıdır. Antlaşma, Birinci Peloponez Savaşı olarak bilinen savaşı ve o zamandan beri devam eden tüm çatışmalara son verdi.

Nikomedes Spartalı askeri komutan ve Agiad hanedanı üyesiydi. Kardeşi Pausanias'ın oğlu olan Pleistoanax'ın reşit olmadığı dönemde Sparta'nın naibiydi.

<span class="mw-page-title-main">Dekelia</span>

Dekelia (Dekéleia, Grekçe: Δεκέλεια) Parnita Dağı'nın doğu ucunda Atina ovasına bakan, Eğriboz ile Atina'yı bağlayan ticaret yolu üzerinde Attika'daki 12 kentten biri olan tarihi yerleşim yeridir.

Kizikos Deniz Muharebesi, MÖ 410 yılı Mayıs veya Haziran aylarında Peloponez Savaşı sırasında gerçekleşmiştir. Muharebe sırasında Alkibiadis, Thrasybulus ve Theramenes komutasındaki bir Atina filosu, Mindarus komutasındaki bir Sparta filosunu bozguna uğrattı ve yok etti. Zafer, Atina'nın ertesi yıl boyunca Çanakkale Boğazı'ndaki bir dizi şehir üzerindeki kontrolünü geri kazanmasına izin verdi. Yenilgilerinin ardından Spartalılar, Atinalıların reddettiği bir barış teklifi yaptılar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.