İçeriğe atla

I. Muvatalli

I. Muvatalli
Hitit Kralı
Hüküm süresiMÖ 15. yüzyılın ikinci yarısında
Önce gelenII. Huzziya
Sonra gelenI. Tuthaliya
ÖlümMÖ 1400(?)
Hitit kralları listesi
Hititler-Dönemler

MÖ 23. yüzyıl- MÖ 12. yüzyıl (Orta kronoloji)

Hatti Kralları (Beylikler Dönemi)
Pamba
Pithana
Piyusti
Anitta
Eski Krallık MÖ 17. yüzyıl - MÖ 16. yüzyıl
Labarna
I. Hattuşili
I. Murşili
I. Hantili
I. Zidanta
Ammuna
I. Huzziya
Telepinu
Orta Krallık MÖ 15. yüzyıl
Alluvamna
Tahurvaili
II. Hantili
II. Zidanta
II. Huzziya
I. Muvatalli
Yeni (Büyük) Krallık Dönemi MÖ 14. yüzyıl - MÖ 12. yüzyıl
I. Tuthaliya
I. Arnuvanda
II. Hattuşili(?)
II. Tuthaliya
Genç Tuthaliya(?)
I. Şuppiluliuma
II. Arnuvanda
II. Murşili
II. Muvatalli
III. Murşili
III. Hattuşili
IV. Tuthaliya
Kurunta(?)
III. Arnuvanda
II. Şuppiluliuma

I. Muvatalli, orta Hitit döneminde hüküm sürmüş (yaklaşık MÖ 1400 civarı)[1] son Hitit kralıdır.

I. Muvatalli kendinden onceki kral II. Huzziya zamanında saray başmuhafızı (GAL MEŠEDI) iken, II. Huzziya'yı öldürerek tahta çıkmıştır. Kraliyet ailesiyle akrabalık bağı belli değildir ancak başmuhafızlık görevi genellikle kardeş, oğul gibi yakın akrabalara verildiği için II. Huzziya'nın akrabası olması muhtemeldir. Kral olunca muhafız birliği komutanlığına Muva isimli birini getirmiştir ki keza Muva da I. Muvatalli'nin oğlu olabilir. Ayrıca II. Huzziya zamanındaki çeşitli yüksek mevki görevlilerini gene mevkilerinde tutmuştur. Bu görevlilerden ikisi olan Himuili ve Kantuzzili'nin,[2] I. Muwatalli'nin öldürülerek devrilmesinde bir rol oynadığı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla I. Muvatalli'nin saltanat süresinin çok uzun sürmediği söylenebilir. Bu süre zarfındaki faaliyetleri hakkında fazla bir bilgi olmamakla birlikte güneyde Kizzuvatna ile diplomatik ilişkiler kurmuş ve kuzeyde Kaşkalar ile mücadele etmiş olabilir.[3]

Oldukça hasarlı bazı metinlerden varılan çıkarımlar doğru ise, I. Muvatalli'nin ölümünden sonra başmuhafızı Muva bir süre daha Kantuzzili ve oğlu Tuthaliya'nın yönettiği güçlere karşı mücadele etmiş fakat sonuçta yenilmiştir. Kantuzzili'nin oğlu I. Tuthaliya[4] tahta çıkmıştır.

Büyük krallık devrine ait kral adak listelerine Muvatalli'nin ismi eklenmemiştir. Bu da kralın hanedan dışından olması ve/veya sonraki nesiller tarafından kabul görmemesi şeklinde yorumlanabilir.

Notlar

  1. ^ Verilen tarihler takribidir ve "kısa" kronolojiye dayanmaktadır. Hitit krallarının 'uzun', 'orta' ve 'kısa' kronolojiye göre karşılaştırmalı bir listesi için: Alpaslan, M. (2009) 'Hititolojiye Giriş', s. 155.
  2. ^ Bun kişilerin II. Huzziya'nın oğulları olabilecegi öne sürülmüşse de (Bryce, s. 114), bu konuda bir delil yoktur.
  3. ^ Bu belgeler oldukça hasarlıdır ve bazıları II. Muvatalli dönemine de ait olabilir.
  4. ^ II. veya I./II. Tuthaliya olarak da geçer.

Kaynakça

  • Brandau, B. & Schickert, H. (2003) Hititler, 2003.
  • (İngilizce) Bryce, T. (2005) Kingdom of the Hittites, 2nd Edition.
  • (Almanca) Klengel, H. (1999) Geschichte des hethitischen Reichs.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

(İngilizce) *I. Muwatalli'nin hükümdarlığı4 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

I. Hantili yaklaşık olarak MÖ 1590-1560 yıllarında hüküm sürmüş Hitit kralıdır.

Telipinu, Eski Krallık döneminin sonunda hüküm sürmüş bir Hitit kralıdır. Kendi adıyla anılan Hitit Veraset Yasası'nı oluşturan Telepinu Fermanı'yla tanınmıştır.

Hitit devletinin kurucusu kimi kaynaklarda I. Hattuşili olarak belirtiliyor olsa da Telipinu fermanında aktarıldığı üzere, bir önceki kral Labarna'nın zamanında Anadolu'nun çeşitli bölgelerinin fethedildiği anlaşılmaktadır. Hitit beylikleri döneminde sağlam bir devlet yapısı olduğu söylenemez. Bu dönemde Orta Anadolu'da sadece Hititler değil, Hattiler, Luwiler gibi grupların da hüküm sürdüğü şehir devletleri mevcuttur. Labarna'dan son kral II. Şuppiluliuma'ya kadar yaklaşık 5 asır boyunca hükümdarlığı kesin olarak belgelenmiş 26 Hitit kralı hüküm sürmüştür.

Labarna, MÖ 1680 ve MÖ 1650 seneleri arasında yaşamış bir Hitit kralıdır. Labarna Eski Hitit Krallığı'nın geleneksel kurucusu kabul edilir. Labarna ismi daha sonraki dönemlerde Hitit kralları tarafından bir unvan gibi kullanılmaya başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">III. Hattuşili</span> Yaklaşık MÖ 1267-1237 tarihleri arasında hüküm sürmüş Hitit kralı

III. Hattuşili (Hattušili), yaklaşık MÖ 1267-1237 tarihleri arasında hüküm sürmüş Hitit kralıdır. II. Murşili'nin bilinen dördüncü ve en küçük oğludur. Daha kral olmadan önce Kizzuvatna orijinli bir rahibe olan, Puduhepa ile evlenmiş ve Puduhepa en söz sahibi Hitit kraliçelerinden biri olmuştur. Günümüzde Hititlerin başkenti Hattuşaş'ta yapılan kazılarda, III. Hattuşili'ye ait 200'ün üzerinde doküman bulunmuştur.

II. Hattuşili (Hattušili), MÖ 14. yüzyılın başlarında Büyük (Yeni) Krallık döneminde hüküm sürdüğü düşünülen ancak varlığı hakkında tartışmaların olduğu Hitit kralıdır.

Ammuna, Eski Krallık döneminde yaklaşık MÖ 1545-1530 yılları arasında hüküm sürmüş Hitit kralıdır. Tahtta kaldığı süre boyunca krallık toprakları kötü bir şekilde zarar görmüş, ülke önemli miktarda bölgeyi yitirmiştir.

I. Huzziya, Eski Krallık döneminde hüküm sürmüş bir Hitit kralıdır.

II. Huzziya, orta Hitit döneminde hüküm sürmüş bir Hitit kralıdır.

II. Zidanta, orta Hitit döneminde hüküm sürmüş bir Hitit kralıdır.

Tahurvaili, Orta Hitit döneminde hüküm sürmüş bir Hitit kralıdır.

II. Arnuvanda, yaklaşık MÖ 1322-1321 yıllarında, kısa bir süre hüküm sürmüş Hitit kralıdır.

III. Arnuvanda, MÖ 13. yüzyıl sonlarında, kısa bir süre hüküm sürmüş Hitit kralıdır.

<span class="mw-page-title-main">II. Muvatalli</span>

II. Muvatalli, yıllarında hüküm sürmüş ve Mısır kralı II. Ramses'le Kadeş Savaşı'nı yapmış olan Hitit kralıdır.

Genç Tuthaliya kral olup olmadığı tartışmalı olan bir Hitit prensidir. M.Ö. 1350 yılında tahta çıktıysa bile aynı yıl içinde öldürülerek tahtı I. Şuppiluliuma'ya kaybettiği kesindir.

I. Tuthaliya MÖ 14. yüzyıl başlarında hüküm sürmüş Hitit kralıdır. MÖ 15. yüzyıl boyunca bir gerileme dönemi geçiren Hitit devletini yeniden çıkışa geçiren kral olarak kabul edilir.

II. Şuppiluliuma, IV. Tuthaliya'nın oğlu, MÖ 1207-1178 yıllarında hüküm sürdüğü düşünülen Hitit İmparatorluğu'nun Yeni (Büyük) Krallık Dönemi'nin bilinen son kralı ve Asur kralı I. Tukulti-Ninurta'nın çağdaşıdır. Komutası altındaki bir donanma Kıbrıslıları yenilgiye uğratmıştır, bu olay aynı zamanda tarihte kaydedilmiş ilk deniz muharebesidir.

II. Tuthaliya, MÖ 14. yüzyılın ortalarında hüküm sürmüş Hitit kralıdır. Kral I. Arnuvanda’nın oğlu, I. Şuppiluliuma’nın babasıdır.

Kurunta MÖ 13. yüzyılın sonlarında yaşamış Hitit prensi ve Tarhuntassa ülkesi kralıdır. Hitit kralı IV. Tuthaliya'nın hükümdarlığı sırasında çok kısa bir süre için Hitit başkentini ele geçirip kendini büyük kral ilan etmiş olabileceği ileri sürülmüştür.

II. Murşili, babası II. Muvatalli'nin ölümünün ardından MÖ 1272, yılında tahta çıkmış ve sadece birkaç yıl hüküm sürdükten sonra amcası III. Hattuşili tarafından tahttan indirilerek sürgüne gönderilmiş bir Hitit kralıdır. Hitit kaynaklarında ismi genellikle Urhi-Teşup olarak geçmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.