İçeriğe atla

I. Murad Hamamı

Koordinatlar: 40°25′54″K 29°43′13″D / 40.43167°K 29.72028°D / 40.43167; 29.72028
I. Murad Hamamı
Harita
Diğer ad(lar)Büyük Hamam · Çifte Hamam · Meydan Hamamı · Sultan Hamamı · Tekeoğlu Hamamı · Teke Hamamı · Eski Hamam
Genel bilgiler
TürHamam
Konumİznik, Türkiye
Koordinatlar40°25′54″K 29°43′13″D / 40.43167°K 29.72028°D / 40.43167; 29.72028
Tamamlanma14. yüzyıl

I. Murad Hamamı, Büyük Hamam, Çifte Hamam, Meydan Hamamı, Sultan Hamamı, Tekeoğlu Hamamı, Teke Hamamı ya da Eski Hamam; İznik'te bulunan ve günümüzde İznik Çini ve Kent Müzesi adıyla bir sergi mekânı olarak faaliyet gösteren bir hamamdır.

Tarihi

Yapının kitâbesi olmadığından inşa tarihi tam olarak bilinmez. 1648 yılında İznik'e gelen Evliya Çelebi, Seyahatnâme'sinde "Tekeoğlu Hamamı" adıyla andığı yapıyı "eski hamam" olarak niteler.[1] Ali Saim Ülgen, 1938'de yayımlanan bir makalesinde halk arasında "Büyük Hamam" ya da "Eski Hamam" olarak adlandırılan yapının mimarisinden yola çıkarak 15. yüzyıl sonu eserlerinden olduğunu yazar. 1941 tarihli eserinde Katharina Otto-Dorn, mimari özelliklerinden yola çıkarak 15. yüzyıla ait olduğunu belirttiği yapının bir tekke olduğunu öne sürerken Lefke Kapısı yakınlarındaki Yeşil Külliye'nin hamam kalıntılarını "I. Murad Hamamı" olarak gösterir. Semavi Eyice, 1960 tarihli makalesinde hamamın mimari özelliklerinden yola çıkarak "en geniş tabirle" 14. yüzyılın ikinci yarısı ile 16. yüzyılın ilk yarısı arasında, daha dar bir kapsamla ise 15. yüzyıl sonlarında inşa edildiğini tahmin eder. Eyice, Osmanlı Padişahı I. Murad'ın İznik'te yaptırdığı bir hamam olması durumunda bu hamamın Eski Hamam olarak tanınan yapı olmasının mümkün olduğunu da ekler.[1] Sanat tarihçisi Ahmet Sipahioğlu ise 1988'deki yüksek lisans tezinde, yapının mimari özelliklerinin yanı sıra I. Murad'ın 1359-1389 yılları arasında birtakım hayır kurumları yaptırdığına değinerek hamamı bu döneme tarihlendirir.[2]

Ülgen, Otto-Dorn ve Eyice'nin yayınlarına göre yapı, o dönemlerde harap durumda olan yapının içine girilmesi mümkün değildi.[1] Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 11 Şubat 1990 tarih ve 969 sayılı kararıyla 1. anıtsal koruma derecesiyle tescil edildi.[3] 2006'da, Köylere Hizmet Götürme Birliği finansmanıyla yapının rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri hazırlandı. İznik Köylere Hizmet Götürme, Çevreyi Koruma, Tarım ve Turizmi Geliştirme Birliğinin de desteğiyle İznik Kaymakamlığı tarafından aynı yıl başlanan onarım çalışmaları, Ağustos 2007'de tamamlandı. Çalışmalar sırasında; Antik Roma dönemine ait, 2. yüzyıldan kalma bir sütunlu yolun bir kısmı da ortaya çıkarılmıştı. Yaklaşık 2.500.000 YTL maliyetle yapılan çalışmalarda genişletilen hamam bahçesine ahşap çini dükkânları yerleştirildi.[4] Bina, bir kültür merkezi, seminer salonu ve sergi alanı olarak kullanılmaya başlanırken bahçesi ise Çiniciler Çarşısı adını aldı.[3][5]

Konumu ve mimarisi

İznik'in Beyler Mahallesi'ndeki Atatürk Caddesi üzerinde konumlanır.[3] Kuzey cephesinin orta eksenindeki kapıdan giriş yapılan yapı; batı kısmında erkek, doğu kısmında ise kadın bölümü olmak üzere iki temel bölümden oluşur. Hem erkek hem kadın bölümü olduğundan bir çifte hamam niteliğindedir.[6]

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b c Eyice, Semavi (1960). "İznik'de "Büyük Hamam" ve Osmanlı devri hamamları hakkında bir deneme". Tarih Dergisi. 11 (15): 99-120. 31 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 
  2. ^ Sipahioğlu, Ahmet (1988). İznik'de İsmail Bey Hamamı ve Diğerlerinin Değerlendirilmesi (yüksek lisans). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. s. 129. 
  3. ^ a b c "I. Murat Hamamı - Bursa". Türkiye Kültür Portalı. 6 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2023. 
  4. ^ Alatürk, Tuna (27 Şubat 2008). "Tarihi 1. Murad Hamamı restore edilerek turizme kazandırıldı". Zaman. TAY Project. 29 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Soykök 2019, s. 25.
  6. ^ Eker 2007, s. 173.
Genel
  • Eker, Uğur (2007). İznik ve Çevresi Türk Dönemi Mimarisi (yüksek lisans). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı. 
  • Soykök, Burcu (2019). İznik Osmanlı Dönemi Hamamlarının Yapım Özellikleri, Yapısal Hasarlar ve Malzeme Bozulmalarının Koruma ve Esaslı Onarım için İncelenmesi (yüksek lisans). Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Yahya Efendi Tekkesi, İstanbul'da Yahya Efendi tarafından kurulmuş tekkedir. Beşiktaş'ta, Yıldız mahallesi, Yahya Efendi Çıkmazı'nda yer alır. Tekkenin çeşmesinin kitabesinden yola çıkarak kuruluş tarihinin 1538 olduğu tahmin edilir. Tekkelerin 1925 yılında kapatılmasından beri cami olarak hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">İznik</span> Bursa ilçesi

İznik, Türkiye'nin Bursa ilinin bir ilçesi ve ilçenin merkezi olan şehir. Adını şehirden alan İznik Gölü'nün doğu kıyısında, Bursa'nın kuzeydoğusunda yer alır. 2020 yılı TÜİK verilerine göre nüfusu 44.102 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">I. Murad</span> 3. Osmanlı padişahı (1362–1389)

I. Murad, Murad-ı Hüdavendigâr veya Gazi Hünkar, Osmanlı İmparatorluğu'nun üçüncü padişahı. Babası Orhan Gazi, annesi Nilüfer Hatun'dur. Babası Orhan Gazi döneminde 95.000 km² olan devlet toprakları onun döneminde yaklaşık 500.000 km² kadar genişlemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Saliha Sultan (II. Mustafa'nın eşi)</span> II.Mustafanın Kadını ve I.Mahmud Hanın validesi. Valide Sultan ( 1730 -1739)

Saliha Sultan Osmanlı padişahı I. Mahmud'un annesi, Valide Sultan ve Sultan II. Mustafa'nın eşiydi.

<span class="mw-page-title-main">Hamam</span>

Hamam, özel bir düzenle ısıtılan sıcak ve soğuk suyu bulunan, yıkanma amacıyla kullanılan yapı.

Şahadet Camii veya diğer adlarıyla Kale Camii veya Saray Camii, Bursa'da Tophane semtindeki tarihî cami.

<span class="mw-page-title-main">Kılıç Ali Paşa Camii</span> İstanbulun Tophane semtinde bulunan cami

Kılıç Ali Paşa Camii, Kaptan-ı Derya Kılıç Ali'nin Mimar Sinan'a yaptırdığı İstanbul'un Tophane semtinde bulunan camidir. Camideki iki kitabeye göre, Hicri 988 yılında yapılmıştır. Türbe, medrese ve hamamdan oluşan bir de külliyesi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Semavi Eyice</span>

Mustafa Semavi Eyice, Türk Bizantolog ve sanat tarihçisi.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı mimarisi</span> Osmanlı mimarisine genel bakış

Osmanlı mimarisi, Osmanlı İmparatorluğu'nun beylik olarak kurulup, imparatorluk olarak yayıldığı ve hüküm sürdüğü dönemlerde inşa ettiği veya fikir öncülüğü yaptığı mimari üslupları ve eserleri kapsar. Osmanlı mimarisi kendinden önce gelen Erken dönem Anadolu Türk mimarisi, Selçuklu mimarisi, Bizans mimarisi, İran mimarisi ve Memlük mimarisi'nden etkilenmiştir. Osmanlı mimarisinin, Akdeniz ile Ortadoğu mimari geleneklerinin sentezi olduğunu düşünen mimarlık eleştirmenleri de vardır. Her ne kadar farklı dönemlerdeki ihtiyaca ve teknolojiye göre farklı yapı türleri inşa edildiyse de, genelde Osmanlı'nın hakim olduğu bölgelerde camiler ve çevresinde yapıların inşa edilmesi sıklıkla rastlanan bir olguydu. Camiler, çevrelerine yapılan sosyal yapılarla birlikte bir külliye teşkil ediyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Mehmed Ağa Camii</span>

Mehmed Ağa Camii, İstanbul Fatih ilçesi Çarşamba semtinde 16. yüzyılda III. Murad zamanının Dârüssaâde ağası Habeşî Mehmed Ağa tarafından yaptırılan cami.

Şehzade Yakub Çelebi, I. Murad'ın Fûl-Dâne Hâtûn'dan olma üçüncü şehzadeleridir. I. Kosova Savaşı sırasında idam edilmiştir.

Türk hamamı, Selçuklu Türkleri'nin 12. yüzyılda Anadolu'yu fethinden sonra ortaya çıkan hamam mimarisi ve hamamlar etrafında şekillenen gelenekleri ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Ali Saim Ülgen</span>

Ali Saim Ülgen Türk mimar ve restoratör. Türkiye'nin onarım ve restorasyon alanlarında uzmanlaşmış ilk yüksek mimarlarından biridir. Eski eserlere olan ilgisi küçük yaşlarda başlamış, lise yıllarında ise artarak devam etmiştir. İstanbul Erkek Lisesi'nde öğrenciyken ilk kitabını yayımlamış ardından da Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nde eğitimine devam etmiştir. Kısa bir süre Ankara Üniversitesi'nde sanat tarihi üzerine dersler vermiş sonraki yıllarında ise Vakıflar Genel Müdürlüğü bünyesindeki restorasyon çalışmaları ile ön plana çıkmıştır. Başta İstanbul olmak üzere Trakya ve Anadolu'da 150'ye yakın tarihi yapıtın restoresinde görev alarak Türk restorasyon tarihine yön vermiştir. Mimar Sinan'ın eserleri üzerlerine yaptığı çizimler günümüz akademik camiası için önemli birer referanstır.

<span class="mw-page-title-main">Saliha Sultan Çeşmesi</span>

Azapkapı Saliha Sultan Çeşmesi, İstanbul Azapkapı'da Lale Devri sonrasında I. Mahmud'un annesi Saliha Sultan tarafından yaptırılan çeşme. Sokollu Mehmet Paşa Camii, Saliha Sultan Sıbyan Mektebi ve Yeşildirek Hamamı ile beraber bir külliye oluşturması için tasarlanmıştır. Tarihsel süreç içerisinde çeşitli koruma ve düzenlemelere uğramıştır. İlk olarak 1953 yılında geniş kapsamlı bir şekilde restore edilen çeşme, son olarak da 2005 yılında onarılmıştır. Çeşmenin bir "meydan çeşmesi" olma özelliğini kaybetmesinde kent içindeki konumunun ve yaşanan yoğun trafiğin etkisi büyüktür. Meydan çeşmesi özelliğini kaybetmesi, görsel anlamdaki algısını da değiştirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ayasofya (Ohri)</span> Makedonyanın Ohri şehrinde bir kilise.

Ohri Ayasofya Kilisesi, Kuzey Makedonya'nın Ohri ilçesinde bulunan, Osmanlı İmparatorluğu döneminde cami olarak da hizmet veren üç nefli bir Orta Çağ kilisesidir.

<span class="mw-page-title-main">Hüdavendigar Külliyesi</span> I. Murat tarafından Bursada yaptırılan tarihî külliye

Hüdavendigar Külliyesi, üçüncü Osmanlı padişahı I. Murad tarafından Bursa'da yaptırılan yapı topluluğu.

<span class="mw-page-title-main">Bursa kemeri</span> Erken Dönem Osmanlı mimarisinde sıklıkla görülen bir kemer çeşidi

Bursa kemeri, mimari bir yapıda üst kısmında yatay bir doğru ile bağlanan iki dörtte bir daireden meydana gelen ve fazla bir taşıma gücü olmadığı için daha çok süsleme işlerinde kullanılmış olan kemere Türk mimarisinde verilen ad.

<span class="mw-page-title-main">Ortaköy Hamamı</span>

Ortaköy Hamamı ya da Hüsrev Kethüda Hamamı, İstanbul, Ortaköy'de tarihi yapı.

<span class="mw-page-title-main">Hasköy Çeşmesi</span> Beyoğlundaki bir çeşme

Hasköy Çeşmesi ya da Yasef Çeşmesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki bir çeşmedir. 1524 ya da 1525 yılında Yasef adlı bir Yahudi tarafından yaptırılmıştır. Beyoğlu'nda tarihi tespit edilen ve günümüzde varlığını sürdüren en eski çeşmedir. Suyunun akmadığının kaydedildiği 1940'ların başından beri işlevsizdir.

<span class="mw-page-title-main">Bursa Eski Kaplıca</span>

Bursa Eski Kaplıca, Bursa'nın merkezindeki Çekirge mahallesinde bulunan 14. yüzyılda yapılmış bir çifte hamam.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.