İçeriğe atla

I. Leonidas

I. Leonidas
Sparta Arkeoloji Müzesi'nde Leonidas olarak bilinen bir hoplit heykeli, (MÖ 5. yy)
Sparta kralı
Hüküm süresiMÖ 489-480
Önce gelenI. Cleomenes
Sonra gelenI. Agis
DoğumMÖ 540
Sparta
Ölüm11 Ağustos MÖ 480 (60 yaşında)
Thermopylae
Eş(ler)iGorgo
Çocuk(lar)ıPleistarchus
HanedanAgiad
BabasıII. Anaxandridas
DiniYunan Çoktanrıcılığı
Leonidas Thermopylae'deyken, Jacques-Louis David tarafından yapılmıştır. (1814)

Leonidas (Λεωνίδας) (d. MÖ 540 - ö. 11 Ağustos MÖ 480), Sparta Kralı ve II. Anaxandridas'ın oğullarından biri. Thermopylae Muharebesi sırasında ölmüştür.[1]

Agiad ailesinin on yedinci kuşağında, MÖ 489 veya MÖ 488 yılında, yarı kardeşinin kızı olan Gorgo ile evlenmiş, I. Cleomenes'in ardından tahta geçmiştir. Sayıca çok üstün Pers ordusuna karşı az sayıda askeriyle yürüttüğü Thermopylae Muharebesi ile ünlüdür.

Hayatı

MÖ 480 yılında, efor (tanrıların rahipleri) Leonidas'la birlikte 300 kraliyet korumasını ve askerini Thermopylae Geçidi'ne, geçidi Serhas komutanlığındaki Pers ordusuna karşı korumak için göndermişlerdir. Günümüzdeki bir hikâyeye göre, Leonidas çok az bir gücü yanında götürmüştür. Çünkü bile bile ölüme gittiğini düşünüyordur (bir kahin Sparta'nın kurtuluşunun sadece krallardan birinin ölümüyle gerçekleşeceğini söylemiştir). Aksine, görünüşe göre ephorlar bu plana Carneia festivali ve Yunan güçlerini Korint girişinde yoğunlaştırma politikaları nedenlerinden ötürü isteksiz bir şekilde destek çıkmışlardır.

Birkaç anekdot, Leonidas ve Spartalılar'ın eski çağlarda bile cesaretleriyle ünlü olduklarını gösterir. Savaşın ilk gününde, Serhas Yunanlara silahlarını bırakmalarını söylediğinde, Leonidas şöyle cevap vermişti: Molōn labe ("Gel de al"). Üçüncü gün ise, Leonidas adamlarına güzel bir kahvaltı etmelerini, çünkü akşam yemeğini Hades'te yiyeceklerini söyledi.

İlk iki gün boyunca Leonidas'ın adamları Perslerin önden gelen saldırılarını durdurdular, fakat Malisli Ephialtes Pers generali Hydasnes'i dağ patikası üzerinden Yunanların arkasına çıkartınca, Leonidas ordusunu ikiye böldü. Kendisi 300 Spartalı, 700 Thespiaeli ve 400 Thebesli asker ile geçitte kalmaya devam etti. (Bu olayda Perslere karşı son direnişte Spartalılar kırmızı pelerinlerini Thespialıların siyah pelerinleriyle değişmiş ve bu ikisi arasında büyük bir dostluk başlamıştır. Ancak ilerdeki dönemlerde Thebes ve Sparta arasında büyük bir savaş çıkacak ve Thebes kazanacaktır.)

Belki de Hydarnes'in ordusunun çevresini sarmayı düşünüyordu: eğer öyle ise, bu hareketi başarısızlıkla sonuçlandı ve az sayıdaki Yunan ordusu iki taraftan sarılarak, teslim olan Thebesliler hariç, yok edildi. Bir başka teoriye göre Leonidas geri kalan ordusunu, Perslere karşı başka savaşlarda savaşabilmeleri için, evlerine geri gönderdi. Geride kalan askerler ise, Pers atlıların geri çekilen askerleri yok etmemesi için geçidi savunmaya devam etti.

Leonidas savaş sırasında öldürüldü ve Spartalılar ölü vücudunu alabilmek için çabaladılar. Ancak karşılarındaki ordunun sayıca büyüklüğüne bakılınca da anlaşıldığı gibi, kralın vücudu Persler tarafından ele geçirildi. Herodot der ki, Leonidas'ın kafası Xerxes'in emriyle kesilmiş ve kalan vücudu da çarmıha gerilmiştir.

Leonidas onurlu bir şekilde, Spartalılar'a pek özgü olmayan feryatlarla ve yas tutularak gömülmüştür (Spartalılar normalde savaşta gerçekleşen ölümü en şanlı ölüm olarak görürlerdi ve üzüntülerini dışa vurmazlardı, fakat Delphi'deki kahin bu şekilde gömülmeyi, Sparta'yı korumak için Sparta kralının kaybı kehanetiyle birlikte emretmiştir). Aşağıdaki yazıtı içeren oymalı bir aslan anıtı, Leonidas'ın öldüğü yere, onun ve adamlarının kayıplarının anısına yapılmıştır:

Git, Spartalılar'a söyle, buradan geçen yabancı,
Burada, kanunlarına itaat eden bizler, yatıyoruz. –– Thermopyle'deki kitabe (Simonides'in şiiri)

Leonidas'ın yaşamı Frank Miller'ın 1998 yılında yayınladığı "300" adlı çizgi romanında çarpıcı bir şekilde anlatılmıştır. Miller, Thermopylae'yi "Sin City" adlı çizgi romanlarından uyarladığı filminde de "Dwight McCarthy" adlı karakter üzerinde Leonidas'a gönderme yaparak göstermiştir Hikâye ayrıca Steven Pressfield'ın Ateş Geçitleri adlı romanında da anlatılmıştır. Ayrıca 16 Mart 2007 tarihinde bu konuyla ilgili 300 Spartalı adlı bir film vizyona girmiştir.

Kaynakça

  1. ^ Osborne, Robin (1996). Greece in the making, 1200-479 BC. Londra: Routledge. ISBN 978-0415469913. 



İlgili Araştırma Makaleleri

II. Leonidas, MÖ 247 - MÖ 235 yılları arasında Sparta krallığı yapmış Agiad ailesindendir. Önemli reformların savunucusu IV. Agis'e karşı çıktı. MÖ 242'de sürgüne gönderildi. MÖ 241'de geri döndü ve Agis'i görevinden alıp öldürttü. Dul karısını da oğluyla evlendirdi.

<span class="mw-page-title-main">I. Serhas</span> Ahameniş İmparatorluğunun beşinci kralı

I. Serhas veya Kserkses (خشايارشا)‎)(hükümdarlık: MÖ 486 – 465) Ahameniş İmparatorluğu'nun Pers kralıydı. Yunanca Eski Pers hükümdar adlarından Xšayāršā (Hşayarşa) sözcüğünden gelen Serhas, "kahramanlar kralı" anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Thermopylae Muharebesi</span> Perslerin Yunanistanı ikinci kez işgali sırasında gerçekleşen bir muharebe

Thermopylae Muharebesi, Ahameniş İmparatorluğu'nun Yunanistan'ı ikinci kez işgali sırasında gerçekleşen üç günlük bir muharebedir. Muharebe, Sparta Kralı I. Leonidas'ın komutasındaki Yunan Şehir Devletleri ittifakı kuvvetleri ile I. Serhas komutasındaki Pers kuvvetleri arasında cereyan etmiştir. Pers ve Yunan kuvvetleri, M.Ö. 480 yılının Ağustos ya da Eylül ayında, Artemision Deniz Muharebesi ile aynı günlerde, Ege Denizi sahiline yakın Termofil Geçidi'nde karşılaşmıştır.

<i>300 Spartalı</i> Zack Snyderın yönettiği 2007 yapımı film

300 Spartalı, özgün adı 300 olan, Frank Miller'ın Thermopylae Muharebesi hakkındaki grafik romanından uyarlanan ve 2006 yılında gösterime giren film.

<i>Ateş Geçitleri</i> kitap

Ateş Geçitleri, 1998 yılında Steven Pressfield tarafından yazılmış, Spartalı bir askerin gözünden Thermopylae Muharebesi'nı anlatan tarihi roman.

<span class="mw-page-title-main">Pers-Yunan savaşları</span> İşgalci Pers İmparatorluğu ile özgürlükçü Yunan şehir devletleri arasındakı savaşlar dizisi

Pers-Yunan savaşları,, Ahameniş İmparatorluğu ile Yunan kent devletleri arasında MÖ 500 ile MÖ 459 arasında gerçekleşen bir dizi muharebedir. Politik olarak bölünmüş Antik Yunanistan'la, dönemin en güçlü imparatorluğu olan Pers İmparatorluğu arasındaki çatışmalar, esasen Büyük Kiros'un, MÖ 547 yılında İyonya'yı istila etmesiyle başlamıştı. Gerçekte Grek dünyası açısından Pers İmparatorluğu ile aradaki düşmanlık, İmparatorluk'un Büyük İskender'in seferi sonunda dağılmasına kadar iki yüzyıldan fazla bir süre devam etmiştir. Bu düşmanlık, Pers ordularının Yunanistan'a karşı MÖ 490'da ve MÖ 480-479 yıllarındaki iki saldırısıyla sıcak çatışmaya dönüşmüştü.

Gorgo Sparta Kralı I. Kleomenes 'in tek çocuğu ve kızıdır. Thermopylae Muharebesi'nde savaşıp ölen Kral I. Leonidas'ın karısıdır. Gorgo, Herodot tarafından anılan çok az sayıdaki kadın tarihi kişilikten biridir. Siyasi kabiliyeti ve bilgeliğiyle dikkat çeker. 3 farklı Sparta kralının kızı, eşi ve annesi olan tek kadındır. Doğum tarihi kesin olarak belli olmamakla beraber MÖ 510 ila MÖ 506 yılları arasında olması muhtemeldir.

<span class="mw-page-title-main">Platea Muharebesi</span>

Platea Savaşı, Antik Yunanistan'da yapılan son büyük Yunan-Pers savaşıdır. MÖ 479 yılında Perslere karşı Sparta, Atina, Korint, Megara gibi Yunan şehir devletleri arasında gerçekleşmiştir.

Malisli Efialtes, Sparta halkının hain ilan ettiği ve MÖ 480 yılında Thermopylae Muharebesi'nde 300 Spartalı'nın yerini söyleyen bir Spartalı. Bunun sebebi, Sparta kralı I. Leonidas'ın onu Sparta ordusuna almamasıdır. Sparta ordusuna alınmamasının nedeni ise Efialtes'in güçsüz ve fiziğinin kötü olmasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Mykale Muharebesi</span>

Mykale Muharebesi, Yunan-Pers Savaşları'nın ikinci evresi sayılan Yunanistan'a İkinci Pers Saldırısı sırasında gerçekleşen ve bu Pers seferini sona erdiren önemli iki muharebeden biridir. Muharebe, MÖ 479 yılının 27 Ağustos'u ya da civarında Batı Anadolu kıyılarındaki, antik adı Mykale olan Dilek Dağı yamaçlarında, Grek kent devletleri İttifakı ile Akamenid İmparatorluğu kuvvetleri arasında yapılmıştır. Bizzat I. Serhas'ın komutası altında Yunanistan'a İkinci Pers Saldırısı'nın başlarında Pers kuvvetleri Thermopylae Muharebesi'nde ve Artemision Deniz Muharebesi'nde başarı kazanarak Teselya, Boeotia ve Attika'yı istila ettiler. Ancak daha sonra Salamis Deniz Muharebesi'nde Pers Donanması ağır bir darbe almıştır. Bu muharebeyle Pers kuvvetlerinin Mora Yarımadası'nı istilasının önüne geçilmiş oldu. Donanmanın büyük kısmını kaybeden I. Serhas Pers Ordusu'nun önemli bir parçasıyla Asya'ya çekilirken General Mardonius komutasında seçkin birliklerini, Yunanistan'ın istilasına devam etme göreviyle Yunanistan'da bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan'a ikinci Pers saldırısı</span>

Yunanistan'a İkinci Pers Saldırısı, MÖ 480 - 479 yıllarında Akamenid İmparatorluğu Kralı I. Serhas'ın Yunanistan'ı istila için giriştiği ikinci Pers seferdir. Yunan-Pers Savaşları'nın ikinci bölümü olarak kabul edilir. İstila, I. Darius'un MÖ 492 – 490 yıllarında giriştiği ve Maraton Muharebesi'ndeki Pers yenilgisiyle sona eren ilk istila gişiminin bir yenilenmesiydi. Hazırlıkları I. Darius tarafından başlatılan bu sefer, ölümü üzerine tahta geçen oğlu I. Serhas tarafından devam ettirildi. Serhas, bu hazırlıkların sonunda güçlü bir kara ordusu ile donanma vücuda getirmiştir. Atina ve Sparta liderliğinde 70 kadar Grek kent devleti Pers istilasına karşı güçbirliği içinde koymak üzere bir ittifak oluşturdular. Ancak Yunanistan'daki birçok kent devleti ya tarafsız kaldı ya da Serhas'a boyun eğdi.

Sparta hegemonyası, Antik Yunan'da en büyük kara gücünü oluşturmuş olan Sparta kentinin hakimiyetindeki dönemi anlatır. Klasik dönemde Sparta Peloponez bölgesini denetimi altında tutmuş, yönetmiş ve etkilemiştir. Atina ve müttefiklerinin MÖ 431 - MÖ 404 yılları arasında yapılan Peloponez Savaşı'nda Sparta'ya yenilmelerinin ardından Antik Yunan dünyası MÖ 404 - MÖ 371 döneminde Sparta hakimiyetine girmiştir. Spartalılar düşmanlarına bilgi vermemek amacıyla içişlerine dair kayıt tutulmasına engel olmuştur. Sparta'ya dair tarih yazılarının hepsi Spartalı olmayan Ksenofon, Herodot, Plutarkhos ve Tukididis gibi tarihçiler tarafından yazılmıştır. Bu yüzden Sparta siyasi altyapısının işleyişine dair anlayış geliştirilmesinde sorun yaratmaktadır.

Sparta anayasası veya Politeia, Dor şehir devleti olan Sparta'nın MÖ 8. yüzyıldaki efsanevi yasa koyucusu Lycurgus döneminden Sparta'nın MÖ 2. yüzyılda Roma İmparatorluğu'na dahil edilmesine kadar geçen süre zarfındaki yönetim ve kanun esaslarını kapsar. Bu dönemde Antik Yunan şehirlerinin hepsinin egemen olduğu ve kendi yönetim şekillerine sahip olmasına rağmen Sparta'nın anayasası çok katmanlı toplumsal yapısı ve güçlü askeri örgütlenme yapısıyla özgün yapısıyla dikkat çekmiştir.

<i>300: Bir İmparatorluğun Yükselişi</i>

300: Bir İmparatorluğun Yükselişi, 2007 yapımı 300 Spartalı'nın devamı niteliğinde olan, 2014 ABD yapımı, aksiyon, drama ve fantastik türde film.

<span class="mw-page-title-main">I. Artaserhas</span> Ahameniş İmparatorluğunun Altıncı Kralı

I. Artaserhas (Antik İranca: Artaxšaça. Bu ismin antik Grek formu babasının I. Serhas ismini taşımasından ortaya çıkartılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lisandros</span>

Lisandros M.Ö. 405'te Hellespontos'ta gerçekleşen Aegospotami Savaşı'nda Atinalıları mağlup eden Sparta donanmasına komuta etmiş olan Spartalı amiraldir. Ertesi yıl Atinalıları teslim olmaya zorlayarak Peloponez Savaşı'nı sona erdirmiştir. Bunun ardından Haliartus Savaşı'ndaki ölümüne kadar geçen on yıl boyunca Sparta'nın Yunanistan'a hakimiyetinde önemli rol oynadı.

Cleomenes MÖ 6. yüzyılın sonları ve 5. yüzyılın başlarında Sparta'nın Agiad kralıydı. Saltanatı MÖ 519 yılında başladı. Argos şehrini yıkma amaçlı maceracı ve bazen vicdansız bir dış politika izledi. Sparta'nın hakimiyet alanını Mora'nın içinde ve dışında genişletmek amaçlı çokça girişimleri de vardır. Mora Birliği onun döneminde ortaya çıktı. Hükümdarlığı sırasında, Atina meselelerine iki kez başarılı bir şekilde müdahale etti ancak Sparta'yı İyon Ayaklanması'nın dışında tuttu. Gizemli bir şekilde hapishanede öldü. Spartalı soylular onun ölümünü cinnet geçirdiği ve intihar ettiği şekilde yorumlamışlardır.

Nikomedes Spartalı askeri komutan ve Agiad hanedanı üyesiydi. Kardeşi Pausanias'ın oğlu olan Pleistoanax'ın reşit olmadığı dönemde Sparta'nın naibiydi.

Euryanax İkinci Pers Savaşı sırasında Spartalı bir generaldi. Spartalı prens Dorieus'un oğluydu ve Agiad hanedanı üyesiydi. Babası Sparta tahtına üvey kardeşi I. Cleomenes'in geçmesinden sonra Sparta'dan ayrılmıştı, oysa Dorieus Spartalılar onu, taht için daha iyi bir aday olarak görülüyordu. Sparta'dan ayrıldığında Dorieus, kendisinin ve soyundan gelenlerin bir daha asla taht üzerinde hak iddia edemeyeceklerini biliyordu. Sparta yasası, bir Spartalı kralın Sparta dışında asla yaşamamış olması gerektiğini söylemektedir. Cleomenes veliahdı olmadan öldüğünde kral olan Euryanax değil, Dorieus'un küçük üvey kardeşi olan I. Leonidas idi. Euryanax Sparta'ya döndü, ancak babasının hüküm sürdüğü Erice'deki Sparta kolonisi Heraklea, Kartacalılar tarafından yok edildi.

<span class="mw-page-title-main">Thermopylae</span> Orta Yunanistanda antik müstahkem geçit

Thermopylae Yunanistan'ın Ftiotis kentindeki Lamya'da dar bir geçit ve modern bir kasabadır. Adını sıcak kükürt kaynaklarından almaktadır. Yunan mitolojisinde Sıcak Kapılar Hades'in giriş kapılarından biridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.