İçeriğe atla

I. Isabel

Kastilya Kraliçesi I. Isabella
Portresi (1490)
Kastilya ve León Kraliçesi
Hüküm süresi11 Aralık 1474 – 26 Kasım 1504
Taç giymesi13 Aralık 1474
Önce gelenIV. Henry
Sonra gelenJoanna
Ortak hükümdarII. Ferdinand
Aragon Kraliçesi
Hüküm süresi20 Ocak 1479 – 26 Kasım 1504
Doğum1 Nisan 1451
Madrigal de las Altas Torres
Ölüm26 Kasım 1504 (53 yaşında)
Medina del Campo
DefinGranada Kraliyet Şapeli
Eş(ler)i
Çocuk(lar)ı
HanedanTrastámara
BabasıKastilya Kralı II. John
AnnesiPortekiz Prensesi Isabella
DiniKatoliklik
İmza
Kristof Kolomb'u 1492 yılında Hindistan seferine uğurlarken

I. Isabel, Kastilyalı Isabella veya Katolik Isabel (İspanyolca:  Isabel I; 22 Nisan 1451 - 26 Kasım 1504), Kastilya (1474-1504) ve Aragon (1479-1504) Kraliçesi. Bu iki Krallığı 1479'dan sonra kocası Aragon Kralı II. Fernando ile birlikte yönetmiştir. Hükümdarlığı sırasında İspanya'nın birliğini sağlamış ve Kristof Kolomb'un Yeni Dünya'yı keşfiyle güçlü bir sömürge imparatorluğunun temelleri atılmıştır.[1]

Kristof Kolomb'un dönüşü; Kral Ferdinand ve Kraliçe Isabella'nın huzurunda.

Hayatı

Kastilya kralı II. Juan ile Portekizli Isabel'in kızı, sonradan babasının yerine tahta çıkan IV. Enrique'nin ise üvey kardeşiydi. On üç yaşındayken kralın gözetimi altında yetişmesi için saraya getirildi. Kardeşi Alfonso'nun çevresinde toplanmış olan Enrique'nin muhalifleri, onun Temmuz 1468'de ölümü üzerine Isabel'e yöneldiler. Ama Isabel muhalefetin sözcüsü olmayı kabul etmedi ve Toros de Guisando Antlaşması'yla (19 Eylül 1468) IV. Enrique tarafından tahtın vârisi ilan edildi.[1][2]

Ferdinand ve Isabella, y. 1469.

Tahtın varisi olması nedeniyle, Isabel'in yapacağı evlilik İspanya'da ve dış ülkelerde yoğun tartışmalara yol açtı. Portekiz, Fransa ve Aragon değişik önerilerde bulundular. Enrique, Isabel'in Portekiz kralı V. Alfonso, Fransızlar ise Guienne dükü ile evlenmesini istiyordu. Ama Isabel, danışmanlarının da etkisiyle Aragon tahtının varisi Fernando ile evlenmeye karar verdi ve Enrique'nin onayı olmadan Ekim 1469'da Valladolid'deki Juan de Vivero Sarayı'nda onunla evlendi. Bu evliliğe karşı çıkan bir grup Kastilya soylusu, tahtın gerçek varisinin Isabel değil Enrique'nin la Beltraneja olarak bilinen kızı Juana olduğunu öne sürdüler. Kral da, Isabel'in kendisinin onayını almadan Fernando'yla evlenmekle tahta itaatsizlik ettiğini, böylece 1468 anlaşmasını çiğnediğini ileri sürerek bu grubu destekledi ve Juana'nın tahta çıkabilmesi için Guienne dükünün desteğinin sağlamaya çalıştı. Isabel ve Enrique daha sonra uzlaşmaya vardılarsa da, uzun yıllardan beri süren taht mücadelesi, kralın ölümünün (1474) hemen ardından bir iç savaşa dönüştü.

Taht savaşı

Savaş çıktığında kendini Segovia'da kraliçe ilan etmiş olan Isabel, aralarında Kardinal Mendoza ile Kastilya kraliyet ordusu başkomutanı Velasco'nın da bulunduğu bir grup Kastilya soylusunun desteğini almıştı. Juana'yı destekleyen grubun içinde ise Toledo başpiskoposu, Calatrava tarikatının önderi ve Villene markisi yer alıyordu. Bu arada Juana'yla nişanlanan Portekiz kralı V. Alfonso da Isabel'e karşı savaşa girişmişti. Isabel'in hükümdarlığının ilk dört yılı boyunca süren iç savaş, Juana'yı destekleyen Kastilyalı soyluların ve Portekiz kralının yenilgisiyle sonuçlandı (24 Şubat 1479). Aynı yıl Aragon kralı II. Juan'ın ölümü üzerine Kastilya ve Aragon krallıkları Isabel ve Fernando'nun yönetimi altında birleşti.

Böylece modern İspanya'nın temelleri atılmış oldu. Ama kişisel plandaki bu birliğin etkili bir siyasi birliğe dönüşmesi için uzun zaman geçmesi gerekecekti. Fernando ilk vasiyetnamesinde (1475), Isabel'i Aragon tahtının vârisi olarak belirlemiş ve uyruklarının Kastilya ile kurulacak bir birlikten büyük yararlar sağlayacaklarını açıkça ilan etmişti. Bununla birlikte, her iki krallık uzun yıllar kendi kurumları ve yasaları uyarınca yönetildi. Isabel ve Fernando İber Yarımadası'ndaki son Müslüman kalesi olan Gırnata Emirliği'ni ele geçirerek uzun yıllardan beri süren Reconquista (İspanya'nın yeniden fethi) mücadelesini sona erdirmeye karar verdiler. Ama 1482'de Gırnata'ya karşı başlatılan ve güçlükle sürdürülen sefer Kastilya'nın mali olanaklarını tüketti. Savaşın yönetimiyle yakından ilgilenen Isabel, 1491'de Fernando'yla birlikte Gırnata yakınlarındaki Santa Fe'de karargâh kurdu ve 2 Ocak 1492'de Gırnata'nın düşmesine değin orada kaldı.[3]

Isabel'i Santa Fe'de ziyaret eden Kristof Kolomb, Avrupalıların Amerika kıtasına yerleşmesiyle sonuçlanacak yolculuğa çıkmak için onun desteğini istedi. Isabel'in bu seferin masraflarını karşılamak amacıyla mücevherlerini verdiği ileri sürüldüyse de, Kolomb'a yalnızca sınırlı bir mali destek sağladığı bilinmektedir. Bu yolculuğun sonunda keşfedilen Yenidünya, daha önceki keşif seferlerinde de olduğu gibi papalığın onayıyla Kastilya tahtına bırakıldı.[4][5]

Isabel'in hükümdarlığı sırasında Andalucia'da Engizisyon kuruldu (1478) ve Hıristiyanlığı benimsemeyen Yahudiler ülkeden sürüldü. Öte yandan 15. yüzyılın başlarında uygulanmaya konmuş olan kilise reformları bu dönemde hız kazandı. Isabel son derece dindar bir kişi olmasına ve Papa IV. Alexander tarafından Fernando'yla kendisine verilmiş olan onursal Katolik unvanını taşımasına karşın, papalığa karşı kararlı bir politika izledi. Bu doğrultuda papanın İspanya'daki arpalıklara kendisinin onayını almadan atama yapmasına ve Kastilya tahtının kilise üzerindeki geleneksel haklarının çiğnenmesine karşı çıktı. Gene bu siyasetin bir parçası olarak boş Cuenca piskoposluğuna bir İtalyan kardinalin getirilmesini reddederek, dört yıl sonra bu göreve bir İspanyolun atanmasını sağladı. Ayrıca, papanın yeğeninin Sevilla piskoposu olmasını önledi.

Isabel, dinsel konular kadar eğitimle de ilgilendi; 30 yaşındayken Latince öğrenmeye başladı, saraydaki bilginlere destek oldu ve bunlardan Pietro Martire d'Anghiera'yı soyluların çocuklarını eğitmek için kurulan yeni bir saray okulunun başına getirdi. İspanyol ve Flaman ressamların da koruyuculuğunu üstlenen Isabel'in geniş resim koleksiyonunun bir bölümü günümüze ulaşmıştır.

Görünüş ve kişilik

Isabella kısa boyluydu, tıknazdı, çok açık tenliydi ve çilek-sarı ile kumral arası bir saç rengine sahipti . Bununla birlikte, diğer açıklamalar saçını altın (sarı) olarak tanımlar. Bazı portreler onu esmer olarak gösteriyor. Bunun nedeni, eski portrelerde meydana gelen ve genellikle saç pigmentlerinin koyu kahverengiye dönmesine neden olan bir olgudur. 15. ve 16. yüzyıllardan kalma birçok portre bunun kanıttı. Bununla birlikte, Burgonyalı heykeltıraş Philippe de Vigarny'nin (şu anda Fransa olan Langres'te doğmuş) Granada Katedrali'ndeki heykeli de onu koyu saçlı bir esmer olarak gösteriyor.[6]

Isabella Heykeli.

Kızları Joanna ve Catherine'in görünüş olarak ona en çok benzediği düşünülüyordu. Isabella sade, ılımlı bir yaşam tarzı sürdürdü ve hayatında en çok dindar ruhu onu etkiledi, Endülüs'teki Müslümanlara karşı düşmanlığına rağmen.Isabella'nın çağdaşları onu şu şekilde tanımladı:

  • Gonzalo Fernández de Oviedo y Valdés : "Onun konuşmasını görmek ilahiydi."[7]
  • Andrés Bernáldez: "Çalışkan bir kadındı, çok güçlü, çok ihtiyatlı, bilge, çok dürüst, iffetli, dindar, sağduyulu, doğru sözlü, açık, hilesiz. Bu çok Katolik ve mutlu Kraliçe'nin mükemmelliklerini kim sayabilir ki, her zaman övgüye çok layık."[8]
  • Hernando del Pulgar : "Adalete çok meyilliydi, o kadar ki merhametten çok katılık yolunu izlemesiyle ünlendi ve bunu, başarılı olduğunda krallıkta bulduğu büyük suç yolsuzluğunu düzeltmek için yaptı[9]."

Son yılları

Juan de Flandes tarafından Kastilyalı I. Isabella (c. 1500–1504)

Isabel'in hükümdarlığının son yıllarında önce tek oğlu ve vârisi Juan (1497), ardından da kızı Portekiz kraliçesi Isabel (1498), daha sonra da kendisinden İspanya ile Portekiz'i birleştirmesi beklenen torunu Miguel (1500) öldü. Bunun üzerine sonradan Deli lakabıyla anılan öteki kızı Juana Kastilya tahtının vârisi ilan edildi. Isabel'in son yıllarında kazandığı en büyük başarılardan biri askeri amaçla kurulmuş olan Alcantara, Calatrava ve Santiago tarikatlarına ait geniş toprakların krallığa bağlanması oldu.[10]

Isabel'in yaşamına ve hükümdarlık yıllarına ilişkin başlıca kaynak vasiyetnamesidir. İber Yarımadasında siyasi birliğin sağlanması, Cebelitarık üzerinde denetim kurulması, Kuzey Afrika'daki yayılma politikası, Yenidünya yerlilerine karşı izlenen siyaset ve kilise reformları gibi önemli siyasi konulardaki değerlendirmelerinin yer aldığı bu vasiyetname, İspanya tarihine ışık tutan önemli bir belge niteliğindedir.

Kaynakça

  1. ^ a b Palos, Joan-Lluís (28 Mart 2019). "To seize power in Spain, Queen Isabella had to play it smart: Bold, strategic, and steady, Isabella of Castile navigated an unlikely rise to the throne and ushered in a golden age for Spain". National Geographic History Magazine. 20 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2019. 
  2. ^ Prescott, William. History of the Reign of Ferdinand and Isabella, The Catholic. J.B Lippincott & CO., 1860, p. 83
  3. ^ Plunkett,Ierne. Isabel of Castile. The Knickerbocker Press, 1915, p. 96
  4. ^ Bakersfield, Katherine. "Katherine's Reviews > Isabel: Jewel of Castilla, Spain, 1466". Good Reads. 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2019. 
  5. ^ Meyer, Carolyn (2000). Isabel: Jewel of Castilla. Scholastic. ISBN 9780439078054. 
  6. ^ "Queen Isabella of Castile's rise to power in Spain". web.archive.org. 30 Mart 2019. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2023. 
  7. ^ "Katherine's review of Isabel". www.goodreads.com. 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2023. 
  8. ^ De Aragon, Ray John (2012). Hidden history of Spanish New Mexico. Charleston, SC. ISBN 978-1-60949-760-6. OCLC 801928951. 
  9. ^ Vollendorf, Lisa; Boruchoff, David A. (1 Aralık 2006). "Isabel la Católica, Queen of Castile: Critical Essays". Hispania. 89 (4): 871. doi:10.2307/20063395. ISSN 0018-2133. 9 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2023. 
  10. ^ "The Oxford History of Mexico". 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">IV. Pedro (Aragon kralı)</span> Aragon kralı (1319-1387)

IV. Pedro, lakabı el Cerimoniós (resmi), el Cruel (zalim), El del Punyalet (hançer),, 1336-1387 arasında Aragon kralı.

<span class="mw-page-title-main">VII. Fernando</span> Ispanya Kralı

VII. Fernando, 1808-1833 arasında iki defa İspanya kralı olmuştur. Kendini tutanlar tarafından ; karşıtları tarafından el Rey Felón olarak anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kastilya Krallığı</span> İber Yarımadasında eski bir krallık

Kastilya Krallığı (Castilla), İber Yarımadası'nda eski bir krallık. Endülüs Emevileri'nin çöküşünden sonra kurulmuş ve 1479'da yerini İspanya Krallığı'na bırakmış olan eski bir krallık. Şatolar ülkesi (Castlia) anlamına gelen Kastilya adı ilk kez 800 yılında İspanya'nın kuzeyinde yer alan Burgos ilinin kuzeyinde yer alan küçük bir yerleşim bölgesinde duyuldu.

<span class="mw-page-title-main">II. Isabel</span>

II. Isabel, 1833-1868 arasında İspanya kraliçesi. Başarısız yönetimi yüzünden monarşinin gücünü ve saygınlığını yitirmesine yol açmış, 1868'de "Muhteşem Devrim " adı verilen bir ayaklanmayla yönetimden uzaklaştırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Elhamra Kararnamesi</span> 1492 tarihli Yahudileri İspanyadan kovulması kararını bildiren kararname

Elhamra Kararnamesi, Kastilya ve Leon Kraliçesi I. Isabel ile Aragon Kralı II. Fernando tarafından 31 Mart 1492'de Elhamra Sarayı'nda imzalanarak ilan edilen ve İspanya'da yaşayan Yahudilerin kovulması kararını, gerekçeleriyle birlikte ifade eden belgedir. Bu kararnameye göre Yahudi dinine mensup veya biyolojik olarak Yahudi olan herkes İspanya'yı terk edecek; yanına altın, para vb. ziynet eşyası almayacaktır. Kararnamenin muhataplarına ülkeyi terk etmek için 31 Temmuz tarihine kadar süre tanınmış ve bu süre sonunda da ülkeyi terk etmeyenlerin idam edileceği belirtilmiştir. Bu tarihten bir yıl sonra yine II. Fernando'a ait olan Sicilya (1493'te), beş yıl sonra da Portekiz (1497'de) aynı uygulamayı gerçekleştirecektir.

<span class="mw-page-title-main">Gırnata Emirliği</span> 1232 yılında Endülüsde kurulan son İslam devleti

Gırnata Emirliği veya Ben-i Ahmer Devleti, başkenti Gırnata olan Orta Çağ devleti. Muvahhidlerin, Las Navas de Tolosa Savaşı'nda Hristiyanlara yenilmesinin ardından 1232 yılında kurulmuştur. İber Yarımadası'nda kurulan en uzun ömürlü ve son bağımsız İslam devletidir.

<span class="mw-page-title-main">II. Fernando (Aragon kralı)</span> İspanyol hükümdarı (1452-1516)

II. Fernando 1452-1516 arası yaşamış, İspanya'nın siyasi ve dini birliğini Kastilyalı I. Isabel ile evlenerek sağlamış ve modern bir devletin temelini atmış tarihi kişiliktir. 1461'de babası tarafından yasal mirasçı ilan edilip Aragon'un bazı topraklarının idaresi kendisine verilmiştir, daha sonra Ferdinand II adıyla 1468-1516 arasında Sicilya Kralı olmuştur. Ayrıca Ferdinand III adıyla 1504-1516 yılları arasında Napoli Krallığı'nı yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">II. João</span> Portekiz kralı (1455-1495; hd. 1481-1495)

II. João, Príncipe Perfeito olarak da bilinir, Portekiz'in onüçüncü kralıdır. Portekiz tahtını konsolide etmiş, ekonomisini güçlendirmiş, coğrafi keşifleri sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">XII. Muhammed</span>

XII. Muhammed ya da Batı dillerindeki adıyla Boabdil İspanya'da hüküm süren Müslüman Nasri Hanedanı tarafından yönetilen Gırnata Emirliği'nin 22. ve son hükümdarıdır. Gırnata'nın 2 Ocak 1492 tarihinde Hristiyanların eline geçmesi sonucu hükümdarlığı son bulmuş ve İspanya'da Müslüman egemenliği sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">X. Alfonso</span>

Kastilyalı X. Alfonso, Bilgin olarak da adlandırılır, 1252-1284 yılları arasında Kastilya kralıydı.

<span class="mw-page-title-main">Alcáçovas Antlaşması</span>

Alcáçovas Antlaşması, Portekiz Kralı V. Afonso ile oğlu II. João, Viseu düşesi Beatriz ve Kastilya Kraliçesi I. Isabella arasında 4 Eylül 1479 tarihinde yapılan ve Kastilya İç Savaşı'nı sonlandıran antlaşma. Bu antlaşmayla Portekiz, Kastilya üzerindeki hak iddialarından vaz geçmiştir.

1474 yılında devlet başkanları, hükûmet liderleri ve diğer hükümdarlar listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kastilya Tacı</span> 1230dan 1715e kadar İber Yarımadasında yer alan ülke

Kastilya Tacı, İber Yarımadası'nda bulunan üç tahtın kesin birleşmesi sonucu kurulan bir Orta Çağ devleti idi. Birkaç on yıl sonra, o zamanki Kastilya kralı III. Ferdinand'ın boş Leon tahtına oturması ile Kastilya ve León krallıklarının parlamentoları birleşti. Katolik Hükümdar'ların Şahsi birliği sonucu Aragon ve Kastilya hanedanları birleştiğinde, Nueva Planta kararları'nın 1715'te V. Felipe tarafından ilan edilmesine kadar ayrı bir taht olarak varlığını sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">İspanya monarşisi</span>

İspanya monarşisi veya Kraliyet, İspanya'nın yönetildiği monarşidir. Monarşi, hükümdarlık hükümdarını, ailesini ve hükümdarın görevlerini ve ayrıcalıklarını yerine getirmesini destekleyen ve kolaylaştıran kraliyet hane halkı örgütünü içerir.

<span class="mw-page-title-main">Diego Kolomb</span>

Diego Kolomb, Kastilya ve Aragon Hükümdarları emri altında bir gezgin ve kaşifti. 2. Okyanus Deniz Amirali, 2. Batı Hint Adaları Genel Valisi ve 4. Batı Hint Adaları Valisi olarak Kastilya ve Aragon Hükümdarlarına hizmet etti. Kristof Kolomb ve karısı Filipa Moniz Perestrelo'nun büyük oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Kastilyalı Juana</span> Kastilya ve Aragon Kraliçesi

Kastilyalı Joanna ya da tarihsel olarak Deli Joanna bilinen Joanna, 1504'ten sözde Kastilya Kraliçesi ve 1516'dan 1555'teki ölümüne kadar Aragon Kraliçesi olarak hayatını sürdürdü. 20 Ekim 1496'da Habsburg Hanedanı mensubu Avusturya Arşidükü Yakışıklı Philip ile anlaşmalı olarak evlendi.

<span class="mw-page-title-main">IV. Afonso</span>

IV. Afonso, Cesur olarak da anılır, 1325'ten 1357'deki ölümüne kadar Portekiz Kralıydı. Portekiz Kralı Diniz ve Aragonlu Elizabeth'in tek meşru oğludur.

<span class="mw-page-title-main">I. Fernando (Portekiz kralı)</span> Portekiz kralı (1345-1383; hd. 1367-1383)

I. Fernando, 1367'den 1383'e kadar Portekiz kralıydı. Lakabı Yakışıklı Fernando idi. Erkek çocuğu olmadan ölümü 1383'ten 1385'e kadar sürecek fetret devri'ne yol açtı. I. Pedro ve Constanza Manuel'in oğluydu. Kastilya kralı I. Pedro'nun ölümü üzerine Kastilya tahtında hak iddia etti. 1372'de Leonor Teles ile evlendi. 1385'te öldü ve yaşayan bir erkek çocuğu olmadığından Portekiz iki yıllık fetret devrine girdi ve I. João yeni kral oldu.

<span class="mw-page-title-main">V. Afonso</span> Portekiz ve Algarves kralı (1432-1481; hd. 1438-1481)

V. Afonso, 1438'den 11 Kasım 1477'ye kadar ve 15 Kasım 1477'den 1481'e kadar Portekiz kralı'ydı.

<span class="mw-page-title-main">III. Enrique</span>

III. Enrique, I. Juan ve Aragonlu Leonor'un oğludur. Aragon kralı I. Fernando'nun abisidir. 1390'dan ölümüne kadar Kastilya kralıydı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.